Me’yoridan ortiq o‘z-o‘zidan razradlanish. Akkumulatorlarniishlatish va uzoq saqlash jarayonida har bir akkumulator, unga tashqiiste’molchilar ulanmagan holda ham, sekin-asta razradlanib, o‘zsig‘imining bir qismini yo‘qotadi. Bu akkumulator o‘z-o‘zidanrazradlanish hodisasi bo‘lib, uning muqarrar ravishda sodir bo‘lishigaaktiv massa va elektrolit tarkibida yot aralashmalar, asosan metallarborligi sabab bo‘ladi. Ular plastinadagi moddalar bilan galvanik juftlarhosil qiladi va natijada akkumulatorda o‘z-o‘zidan razradlanish jarayonisodir bo‘la boshlaydi. Xususan, yangi, to‘la zaradlangan akkumulator,elektrolit temperaturasi +20...25 0S bo‘lgan holda saqlanganda, birinchi14 kunda tabiiy ravishda o‘z-o‘zidan razradlanish hisobiga sig‘imining10%gacha kamayishi Davlat standarti tomonidan yo‘l qo‘yiladi vanormal hol hisoblanadi.Agar o‘z-o‘zidan razradlanish natijasida, akkumulator sig‘imiyuqorida keltirilgan qiymatdan kamayib ketsa, bu, akkumulatordanosozlik borligini, ya’ni me’yoridan ortiq o‘z-o‘zidan razradlanishjarayoni sodir bo‘layotganligini belgisidir.Akkumulator me’yoridan ortiq o‘z-o‘zidan razradlanishining asosiysabablari quyidagilardan iborat: akkumulator qopqog‘i ustiga to‘kilganelektrolit va kir, chang orqali qutb quloqlari orasidagi tutashuv; aktivmassaning to‘kilishi natijasida, hosil bo‘lgan cho‘kma orqali har-xilqutbli plastinalarning o‘zaro tutashuvi; elektrolit yot aralashmalar,ayniqsa metallar va ularning turli oksidlari bilan ifloslanishi, ularnizarad vaqtida manfiy plastinaga o‘tirib qolib, u yerdagi g‘ovakqo‘rg‘oshin - Pb bilan ko‘p sonli mayda galvanik juftlar hosil qilishi vanatijada "parazit" tok zanjirlarining paydo bo‘lishi.Elektrolit ifloslanishi natijasida me’yoridan ortiq o‘z-o‘zidan razradbo‘layotgan akkumulatorning, manfiy plastinalarga o‘tirib qolgan yotaralashmalar, xususan metallarni va ularning oksidlarini elektroliteritmasiga o‘tkazish maqsadida, sig‘imining 0,1 qismiga teng bo‘lgantok bilan, har bir akkumulator bankasidagi kuchlanish 1,1-1,2V gachakamayguncha razrad qilinadi. Shundan keyin, akkumulatordagi hammaelektrolit ehtiyotkorlik bilan to‘kiladi, har bir banka distillangan suvbilan bir necha bor yuviladi. So‘ngra, zichligi to‘kilgan elektrolitzichligiga teng bo‘lgan yangi elektrolit quyilib,batareya to‘lazaradlanadi.Plastinalar muddatidan avval yemirilishi va qayishib ketishi. To‘lazaradlanib bo‘lgan akkumulatorni yana uzoq vaqt davomida zaradlash132
toki ostida qoldirish, plastinalarni muddatidan avval yemirilishningasosiy sabablaridan biri hisoblanadi. Ma’lumki, o‘ta zaradlash vaqtidatok, asosan, suvning elektroliz bo‘lishiga, ya’ni vodorod bilan kislorodgaparchalanishiga sarf bo‘ladi. Elektroliz natijasida ajralib chiqayotgankislorod, musbat plastinalarning qo‘rg‘oshin panjaralarini oksidlab, unisekin-asta PbO 2 ga aylantiradi va yemirilishga olib keladi.Plastinalarining yemirilishi yana quyidagi hollarda sodir bo‘lishimumkin:• zaradlash jarayonining oxirida tok qiymatining katta bo‘lishi vaelektrolit qattiq "qaynab" ketishi, faol massaning mayda g‘ovaklaridanotilib chiqayotgan havo pufakchalari tezligining ortishi va natijada,plastinadagi faol massaning yumshashi va ushalib tushib ketishi;• elektrolit temperaturasini me’yoridan oshib ketishi, elektrolittarkibida azot, xlorid va sirka kislotalarining bo‘lishi yoki kimyoviy tozabo‘lmagan sulfat kislota ishlatilishi-musbat plastinalarning panjaralarinikorroziyaga chalinishi;• elektrolit tarkibidagi suvning muzlab qolishi;• akkumulator avtomobilda yaxshi mahkamlanmaganligi.Akkumulator batareyasini zaruratsiz ketma-ket va katta tok bilanrazrad qilinganda, masalan startyor ulanganda, plastinalar qizib, qayishibketishi mumkin. Ayniqsa bunday hodisa ko‘prok musbat qutbliplastinalarda uchraydi. Plastinalar qayishishi natijasida separatorlarniteshib o‘tib, o‘zaro qisqa tutashishi mumkin. Bundan tashqari, plastinalarqayishishi, ularni qoplab turgan faol massada darzlar hosil bo‘lishiga vakeyinchalik plastina panjarasidan tushib ketishiga olib keladi.133
- Page 4 and 5:
1-bob. AVTOMOBILNING UMUMIY TUZILIS
- Page 10 and 11:
2001-yil avgust oyi.O‘zDEU zavodi
- Page 12 and 13:
Poyga avtomobillari sport avtomobil
- Page 14 and 15:
Dvigatel - bu agregat hisoblanib, y
- Page 16 and 17:
Xetchbek-universial va sedanning gi
- Page 18 and 19:
Har bir buzilish va nuqsonni bartar
- Page 20 and 21:
2-bob. ICHKI YONUV DVIGATELIZamonav
- Page 22 and 23:
aCHIQARISHKLAPANIYOPIQKIRITISHKLAPA
- Page 24 and 25:
harakatlanayotgan porshen o‘z dev
- Page 26 and 27:
va moylash tizimining moy kanalchal
- Page 28 and 29:
Shatun murakkab harakatga ega bo‘
- Page 30 and 31:
Klapanlari pastda (silindrlar bloki
- Page 32 and 33:
Klapanlar yuqori harorat sharoitida
- Page 34 and 35:
2.3. Sovitish tizimiSovitish tizimi
- Page 36 and 37:
suyuqlikning o‘zaro harakatlanish
- Page 38 and 39:
akchalar, radiator o‘zagi 10 va r
- Page 40 and 41:
Shu sababli hozirgi vaqtda dvigatel
- Page 42 and 43:
devori oralig‘idagi radial tirqis
- Page 44 and 45:
Karterni shamollatish. Dvigatelning
- Page 46 and 47:
28-rasm. Injektorli dvigatel.29-ras
- Page 48 and 49:
suyultirilgan gazlar maxsus ballonl
- Page 50 and 51:
o‘tadi. Reduktorda 11 gazning bos
- Page 52 and 53:
ulangandan so‘ng, gaz reduktorni
- Page 54 and 55:
Past kuchlanishda (48 V gacha) ishl
- Page 56 and 57:
holda, suyuqlashtirilgan yonilg‘i
- Page 58 and 59:
kuchlanish qiymati uzgich kontaktla
- Page 60 and 61:
Yuqori chastotali generator-datchik
- Page 62 and 63:
kesib o‘tadi va uning chiqish ele
- Page 64 and 65:
vtulkalari, tirsakli val bo‘yinla
- Page 66 and 67:
miqdorining kamayib ketishi ham moy
- Page 68 and 69:
kengayishi yoki kirlanishi natijasi
- Page 70 and 71:
3-bob. TRANSMISSIYATransmissiya dvi
- Page 72 and 73:
yetaklanuvchi qismlar bog‘lanish,
- Page 74 and 75:
avtomobil harakatiga qarshilik kuch
- Page 76 and 77:
yetakchi g‘ildiraklardagi burovch
- Page 78 and 79:
Avtomobillarda qo‘llaniladigan ka
- Page 80 and 81:
avtomobilning massasi va qanday ish
- Page 82 and 83: Differensialning vazifasi va turlar
- Page 84 and 85: podshipnigi Transmissiya agregatlar
- Page 86 and 87: 4-bob. YURISH QISMIYurish qismi quy
- Page 88 and 89: elastikligining yuqoriligi, notekis
- Page 90 and 91: 58-rasm. Osmaning prinsipial sxemas
- Page 92 and 93: Hozirgi zamon yuk avtomobillari va
- Page 94 and 95: prujinasi bilan berkilib turadi. Pa
- Page 96 and 97: Lekin og‘ish burchagining bo‘li
- Page 98 and 99: sodir bo‘lishi mumkin. Ressoralar
- Page 100 and 101: 63-rasm. Chervyakli rul boshqarmasi
- Page 102 and 103: Bunday rul mexanizmi hozirgi zamon
- Page 104 and 105: ‣ hamma qismlari (rul mexanizmi,
- Page 106 and 107: yordamida sozlanadi. Rul soshkasini
- Page 108 and 109: Avtomobilning harakatlanishiga majb
- Page 110 and 111: Asosiy tormozsilindridan70-rasm. Di
- Page 112 and 113: Tormoz mexanizmi qancha katta tormo
- Page 114 and 115: 4. Qo‘l tormozini tekshirish va s
- Page 116 and 117: (tovushli darakchi, sigaret tutatqi
- Page 118 and 119: ligini oshirish maqsadida tarkibiga
- Page 120 and 121: 2. indikator qora rangda, yashil nu
- Page 122 and 123: 6.2. Dvigatelni ishga tushirish tiz
- Page 124 and 125: Qarshilik momenti. Qarshilik moment
- Page 126 and 127: 6.3. Yorituvchi va xabar beruvchi j
- Page 128 and 129: yoritish faralarini yoqish ko‘rin
- Page 130 and 131: 83-rasm. Kaptiva avtomobilining naz
- Page 134 and 135: 7-bob. AVTOMOBIL KUZOVIAvtomobilnin
- Page 136 and 137: Tiko avtomobilining kuzovi yuklaman
- Page 138 and 139: O‘zbekistonda ishlab chiqarilgan
- Page 140 and 141: MUNDARIJAKIRISH………..………
- Page 142: AKILOV Akmal Akbarovich;QAHHOROV Az