Emilio Pistilli, Il privilegio di papa Zaccaria del - Studi Cassinati
Emilio Pistilli, Il privilegio di papa Zaccaria del - Studi Cassinati
Emilio Pistilli, Il privilegio di papa Zaccaria del - Studi Cassinati
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
piumarola, secondo una atten<strong>di</strong>bile tra<strong>di</strong>zione – un convento <strong>di</strong> monache.<br />
Benedetto morì attorno al 547, solo qualche settimana dopo la scomparsa<br />
<strong>del</strong>la sorella scolastica.<br />
Ciò che accadde dopo la <strong>di</strong>partita <strong>del</strong> santo è poco noto; è certo, invece,<br />
che nell’anno 589 una incursione dei longobar<strong>di</strong> capeggiati dal duca Zotone<br />
<strong>di</strong> Benevento, mise a fuoco il monastero costringendo i monaci a mettersi in<br />
salvo a roma sotto la protezione <strong>di</strong> <strong>papa</strong> pelagio. lì si costruirono un monastero<br />
presso la basilica <strong>del</strong> laterano e vi restarono per circa 130 anni 7 .<br />
Fu attorno al 720 8 che <strong>papa</strong> Gregorio ii decise <strong>di</strong> ridare vita al monastero<br />
cassinese inviandovi, con l’assenso dei duchi <strong>di</strong> Benevento, petronace da<br />
Brescia accompagnato da molti monaci residenti in laterano. ma nel frattempo<br />
il patrimonio <strong>del</strong>l’abbazia, derivato dalle suddette donazioni, era andato<br />
quasi <strong>del</strong> tutto perduto a causa <strong>del</strong>l’assenza dei monaci e <strong>del</strong>le devastazioni<br />
ed usurpazioni <strong>di</strong> quei tempi. Fu il duca longobardo beneventano, Gisulfo<br />
ii, forse a riparazione dei danni provocati da Zotone, che, verso la metà <strong>del</strong><br />
sec. viii, provvide a ricostituire il patrimonio benedettino con nuove donazioni.<br />
appena quattro anni dopo (748) <strong>papa</strong> <strong>Zaccaria</strong> confermò quel patrimonio<br />
ed inaugurò la ricostruita basilica.<br />
7 paolo <strong>di</strong>acono, Historia Langobardorum, ed. Bethmann e G. Waitz in m.G.H., Scriptores,<br />
Rerum Langobar<strong>di</strong>carum et Italicarum, saec. VI-IX, Hannover, 1878, lib. iv, cap. 18: “Qui<br />
universa <strong>di</strong>ripientes, nec unum ex monachis tenere potuerunt, ut prophetia venerabilis<br />
Bene<strong>di</strong>cti patris, quam longe ante praeviderat, impleretur, qua <strong>di</strong>xit: ‘vix apud deum optinere<br />
potui, ut ex hoc loco mihi animae cederentur’. Fugientes quoque ex eodem loco monachi<br />
romam petierunt, secum co<strong>di</strong>cem sanctae regulae, quam praefatus pater conposuerat,<br />
et quaedam alia scripta necnon pondus panis et mensuram vini et quidquid ex supellectili<br />
subripere poterant deferentes”. anche leone ostiense, Chronica Monasterii Casinensis,<br />
ed. H. Hoffmann, m.G.H., Scriptores, XXXiv, Hannoverae, 1980, (d’ora in poi solo Chron.<br />
Cas.) lib. i, cap. ii: “langobar<strong>di</strong>, qui nuper sub iustino minore italiam invaserant, cum iam<br />
ab incarnatione domini quingentorum sexaginta et octo annorum circulus volveretur, prefatum<br />
cenobium nocturno tempore quiescentibus fratribus ingressi sunt. Qui universa <strong>di</strong>ripientes<br />
ne unum quidem hominem illic capere potuerunt, vi<strong>del</strong>icet ut sermo sancti patris<br />
Bene<strong>di</strong>cti compleretur, quem theopropo <strong>di</strong>xerat: ‘vix obtinere potui, ut ex hoc loco michi<br />
anime cederentur’. Fugientes itaque ex eodem cenobio fratres romam profecti sunt co<strong>di</strong>cem<br />
sancte regule, quam pater idem descripserat, et quedam alia scripta nec non et pondus<br />
panis, vini quoque mensuram et, quicquid supellectilis potuerunt surripere, deferentes.<br />
atque ex concessione romani pontificis Gregorio qui tunc se<strong>di</strong> apostolicae praerat gratanter<br />
recepti fuissent, ex eius concessione ibìdem iuxta lateranense patriarchium monasterium<br />
construxerunt, ibique per centum ferme ac decem annos quod Casinense monasterium<br />
destructum permansit, habitaverunt!”.<br />
8 nel 718 scrive luigi tosti in Storia <strong>del</strong>la Ba<strong>di</strong>a <strong>di</strong> Montecassino, pasqualucci, roma, 1880-<br />
90, vol. i, pag. 20; nel 717 secondo luigi Fabiani, in La Terra <strong>di</strong> S. Benedetto Stu<strong>di</strong>o storico-giuri<strong>di</strong>co<br />
sull’Abbazia <strong>di</strong> Montecassino dall’VIII al XIII secolo, vol. i, montecassino,<br />
1968, pag. 12.<br />
– 10 –