Ariminum, il territorio al microscopio - Romit.org
Ariminum, il territorio al microscopio - Romit.org
Ariminum, il territorio al microscopio - Romit.org
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
L<strong>il</strong>ibeo a Rimini; compì tutti i preparativi per la battaglia e si consigliò attentamente con<br />
Publio, informandosi di come si erano svolti i fatti e riflettendo insieme a lui sulla situazione<br />
presente.<br />
Liv. XXI 15, 3-6<br />
Octavo mense quam coeptum oppugnari captum Saguntum quidam scripsere; inde<br />
Carthaginem Novam in hiberna Hannib<strong>al</strong>em concessisse; quinto deinde mense quam ab<br />
Carthagine profectus sit in It<strong>al</strong>iam pervenisse. Quae si ita sunt, fieri non potuit ut P. Cornelius<br />
Ti. Sempronius consules fuerint, ad quos et principio oppugnationis legati Saguntini missi sint<br />
et qui in suo magistratu cum Hannib<strong>al</strong>e, <strong>al</strong>ter ad Ticinum amnem, ambo <strong>al</strong>iquanto post ad<br />
Trebiam pugnaverint. Aut omnia breviora <strong>al</strong>iquanto fuere aut Saguntum principio anni, quo P.<br />
Cornelius Ti. Sempronius consules fuerunt, non coeptum oppugnari est sed captum. Nam<br />
excessisse pugna ad Trebiam in annum Cn. Serv<strong>il</strong>i et C. Flamini non potest, quia C. Flaminius<br />
Arimini consulatum iniit, creatus a Ti. Sempronio consule, qui post pugnam ad Trebiam ad<br />
creandos consules Romam cum venisset comitiis perfectis ad exercitum in hiberna rediit.<br />
Qu<strong>al</strong>che storico scrisse che Sagunto fu presa otto mesi dopo l’inizio dell’assedio; Annib<strong>al</strong>e<br />
si sarebbe quindi ritirato a svernare a Carthago Nova e sarebbe giunto in It<strong>al</strong>ia cinque mesi<br />
dopo esser partito da qui. Se così stessero le cose, non sarebbero stati Publio Cornelio e<br />
Tiberio Sempronio i consoli cui furono inviati i legati di Sagunto <strong>al</strong>l’inizio dell’assedio; né<br />
sarebbero stati costoro i consoli che, durante la loro magistratura, combatterono contro<br />
Annib<strong>al</strong>e, l’uno presso <strong>il</strong> fiume Ticino e tutt’e due, <strong>al</strong>quanto dopo, presso <strong>il</strong> fiume Trebbia. O<br />
tutto si svolse in un lasso di tempo considerevolmente più breve, oppure, <strong>al</strong>l’inizio dell’anno<br />
in cui furono consoli Publio Cornelio e Tiberio Sempronio, si verificò la presa e non l’inizio<br />
dell’assedio di Sagunto. La battaglia presso la Trebbia non può infatti cadere nell’anno del<br />
consolato di Gneo Serv<strong>il</strong>io e Gaio Flaminio, poiché quest’ultimo assunse la carica a Rimini,<br />
nominato d<strong>al</strong> console Tiberio Sempronio; <strong>il</strong> qu<strong>al</strong>e, successivamente <strong>al</strong>la battaglia della<br />
Trebbia, venne a Roma per presiedere <strong>al</strong>l’elezione dei consoli e fece ritorno agli<br />
accampamenti invern<strong>al</strong>i dell’esercito solo dopo che erano terminate le operazioni elettor<strong>al</strong>i dei<br />
comizi.<br />
Liv. XXI 51, 3-7<br />
Postquam ab ea parte satis tutam Sic<strong>il</strong>iam censebat consul, ad insulas Volcani, quia fama<br />
erat stare ibi Punicam classem, traiecit; nec quisquam hostium circa eas insulas inventus; iam<br />
forte transmiserant ad vastandam It<strong>al</strong>iae oram depopulatoque Vibonensi agro urbem etiam<br />
terrebant. Repetenti Sic<strong>il</strong>iam consuli escensio hostium in agrum Vibonensem facta nuntiatur,<br />
litteraeque ab senatu de transitu in It<strong>al</strong>iam Hannib<strong>al</strong>is et ut primo quoque tempore collegae<br />
ferret aux<strong>il</strong>ium missae traduntur. Multis simul anxius curis exercitum extemplo in naves<br />
impositum <strong>Ariminum</strong> mari supero misit, Sex. Pomponio legato cum viginti quinque longis<br />
navibus Vibonensem agrum maritimamque oram It<strong>al</strong>iae tuendam attribuit, M. Aem<strong>il</strong>io<br />
praetori quinquaginta navium classem explevit. Ipse compositis Sic<strong>il</strong>iae rebus decem navibus<br />
oram It<strong>al</strong>iae legens <strong>Ariminum</strong> pervenit. Inde cum exercitu suo profectus ad Trebiam flumen<br />
collegae coniungitur.<br />
Ritenendo che su quel versante la Sic<strong>il</strong>ia fosse sufficientemente sicura, <strong>il</strong> console sbarcò <strong>al</strong>le<br />
isole Lipari, poiché si diceva che lì fosse stanziata la flotta punica; ma in quelle isole non fu<br />
trovato <strong>al</strong>cun nemico. I Cartaginesi erano infatti ormai passati in It<strong>al</strong>ia per devastarne le coste:<br />
compiute razzie nel <strong>territorio</strong> di Vibo, diffondevano ora <strong>il</strong> terrore anche in città. Mentre<br />
faceva ritorno in Sic<strong>il</strong>ia, <strong>il</strong> console ricevette notizia dello sbarco nemico nel <strong>territorio</strong> di Vibo