10.04.2013 Views

Ariminum, il territorio al microscopio - Romit.org

Ariminum, il territorio al microscopio - Romit.org

Ariminum, il territorio al microscopio - Romit.org

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

propria disfatta, l’entusiasmo degli avversari, già es<strong>al</strong>tati per la distruzione di una colonia<br />

romana.<br />

Alla lettura di questa missiva i senatori decretarono che <strong>il</strong> console Gaio Aurelio disponesse,<br />

per quel medesimo giorno, <strong>il</strong> raduno a Rimini dell’esercito, per <strong>il</strong> qu<strong>al</strong>e aveva stab<strong>il</strong>ito la data<br />

del ritrovo in Etruria. Il console in persona, se i supremi interessi dello stato glielo<br />

consentivano, partisse per reprimere la ribellione dei G<strong>al</strong>li; in caso contrario scrivesse <strong>al</strong><br />

pretore Quinto Minucio che, ricevute le legioni d<strong>al</strong>l’Etruria, mandasse <strong>al</strong> loro posto i<br />

cinquem<strong>il</strong>a <strong>al</strong>leati a temporanea difesa di quella regione, e si mettesse in marcia egli stesso,<br />

per liberare la colonia d<strong>al</strong>l’assedio.<br />

Liv. XXXI 21, 1-6<br />

Iam exercitus consularis ab Arretio <strong>Ariminum</strong> transductus erat et quinque m<strong>il</strong>ia socium<br />

Latini nominis ex G<strong>al</strong>lia in Etruriam transierant. Itaque L. Furius magnis itineribus ab<br />

Arimino adversus G<strong>al</strong>los Cremonam tum obsidentes profectus, castra m<strong>il</strong>le quingentorum<br />

passuum interv<strong>al</strong>lo ab hoste posuit. Occasio egregie rei gerendae fuit, si protinus de via ad<br />

castra oppugnanda duxisset: p<strong>al</strong>ati passim vagabantur per agros nullo satis firmo relicto<br />

praesidio; lassitudini m<strong>il</strong>itum timuit, quod raptim ductum agmen erat. G<strong>al</strong>li clamore suorum<br />

ex agris revocati omissa praeda quae in manibus erat castra repetivere; et postero die in aciem<br />

progressi. Nec Romanus moram pugnandi fecit; sed vix spatium instruendi fuit: eo cursu<br />

hostes in proelium venerunt.<br />

L’esercito consolare era ormai stato trasferito da Arezzo a Rimini e i cinquem<strong>il</strong>a <strong>al</strong>leati di<br />

diritto latino erano passati d<strong>al</strong>la G<strong>al</strong>lia in Etruria. Lucio Furio, pertanto, a marce forzate partì<br />

da Rimini contro i G<strong>al</strong>li che in quel momento stavano assediando Cremona e stab<strong>il</strong>ì<br />

l’accampamento a m<strong>il</strong>le e cinquecento passi di distanza d<strong>al</strong> nemico. Avrebbe avuto<br />

l’occasione di condurre a termine l’operazione con successo, se, appena giunto sul posto,<br />

avesse mosso direttamente contro le postazioni nemiche: i G<strong>al</strong>li, infatti, vagavano <strong>al</strong>la<br />

spicciolata per i campi, senza aver costituito <strong>al</strong>cun presidio sicuro. Ebbe tuttavia timore che i<br />

soldati fossero stanchi, poiché le truppe erano state fatte avanzare in tutta fretta. I G<strong>al</strong>li, <strong>al</strong>lora,<br />

richiamati dai campi d<strong>al</strong>le grida dei compagni, abbandonarono <strong>il</strong> bottino di cui si erano<br />

impossessati e tornarono agli accampamenti; <strong>il</strong> giorno successivo attaccarono battaglia. I<br />

Romani non indugiarono a scendere in campo, ma a stento ebbero <strong>il</strong> tempo di schierare<br />

l’esercito, tanto veemente fu l’impeto dei nemici.<br />

Liv. XXXI 48, 1-9<br />

Apud magnam partem senatus et magnitudine rerum gestarum v<strong>al</strong>ebat et gratia. Maiores<br />

natu negabant triumphum et quod <strong>al</strong>ieno exercitu rem gessisset et quod provinciam reliquisset<br />

cupiditate rapiendi per occasionem triumphi: id vero eum nullo exemplo fecisse. Consulares<br />

praecipue expectandum fuisse consulem censebant – potuisse enim castris prope urbem<br />

positis tutanda colonia ita ut acie non decerneret in adventum eius rem extrahere – et quod<br />

praetor non fecisset, senatui faciendum esse ut consulem expectaret: ubi coram disceptantes<br />

consulem et praetorem audissent verius de causa existimaturos esse. Magna pars senatus nih<strong>il</strong><br />

praeter res gestas et an in magistratu suis quis auspiciis gessisset censebant spectare senatum<br />

debere: ex duabus coloniis, quae velut claustra ad cohibendos G<strong>al</strong>licos tumultus oppositae<br />

fuissent, cum una direpta et incensa esset traiecturumque id incendium velut ex continentibus<br />

tectis in <strong>al</strong>teram tam propinquam coloniam esset, quid tandem praetori faciendum fuisse?<br />

Nam si sine consule geri nih<strong>il</strong> oportuerit, aut senatum peccasse qui exercitum praetori dederit<br />

– potuisse enim sicut non praetoris sed consulis exercitu rem geri voluerit, ita finire senatus<br />

consulto ne per praetorem sed per consulem gereretur – aut consulem qui non, cum exercitum

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!