25.01.2015 Views

literaturuli gazeTi

literaturuli gazeTi

literaturuli gazeTi

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

10 recenzia <strong>literaturuli</strong> <strong>gazeTi</strong><br />

5 -18 marti 2010<br />

lela kodalaSvili<br />

poeti fsiqologiur WrilSi<br />

dro gadis da Zveldebian poetTa<br />

saxelebi da gvarebi. icvlebian Tavad<br />

isinic poeturi saxis, ferebis, Sinaarsis<br />

mixedviT. zogi ufro metad ni-<br />

Wierdeba, zogi saerTod kargavs am<br />

Tvisebas. isini sazogadoebis goneba-<br />

Si, gulebSi da cnobierebaSi sxvadasxva<br />

adgils ikaveben.<br />

viRacebze vambobT xolme, rom amoiwura.<br />

zogjer piriqiTaa - uniWo rom<br />

gvegona, erTbaSad gagvaocebs. zogierTi<br />

ki Tavidanve xdeba gamorCeuli.<br />

am poetTa paralelurad icvleba samyaroc<br />

– viTom vviTardebiT, viTom win<br />

mivdivarT. gvecvleba midgoma, gvexveweba<br />

gemovneba.<br />

zviad ratiani im kategorias<br />

ekuTvnis, pirvelive publikaciebiT<br />

rom gamoirCa sxvebisgan da es procesi<br />

ucnauri permanentulobiT dRemde<br />

grZeldeba. saerTod, poeti TanamedroveTa<br />

Soris imijs mxolod leqsebiT<br />

ar iqmnis. ufro metic, saukunebis win<br />

gardacvlilnic ki SemoqmedebasTan<br />

erTad garkveuli biografiuli<br />

StrixebiT erTsxeuldebian xolme<br />

mkiTxvelTa mexsierebaSi. zviad ratiani<br />

gamorCeulad popularulia yvela<br />

Taobis mkiTxvelebs Soris - Rrma<br />

moxucebulebidan dawyebuli, vidre<br />

Tineijerebamde (am asakobriv diapazonze<br />

odnav qvemoT vityvi). ra xdeba<br />

saerTod, xalxs uyvars miTologizirebuli<br />

naturis aRmoCena poet-<br />

Si, Tundac es iyos banaluri miTi misi<br />

bohemurobisa da asketizmis Sesaxeb.<br />

xalxi mieCvia, saidanRac wamoRebul am<br />

kliSeSi Casvas poeti, mxatvari, saer-<br />

Tod xelovani. misi azriT igi unda<br />

iyos loTi, ar unda hqondes fuli, svamdes<br />

iaffasian arays, mis paltoze awyvetili<br />

unda iyos erTi Rili mainc da<br />

xSirad dadiodes wvergauparsavi da<br />

mouwesrigebeli, cxovrobdes kibis<br />

qveS da ase Semdeg. magram Tanamedrove<br />

samyarom raRacnairad daalaga yvelaferi.<br />

zemoTaRweril xats mxolod<br />

snobur wreebSiRa Tu ukmeven gundruks.<br />

sazogadoebis moazrovne fenam<br />

kargad gadaafasa SeTiTxnili da naturaluri<br />

Rirebulebebi da mixvda,<br />

rom Semoqmedi yvelanairi SeiZleba<br />

iyos. verc zviad ratians gamoarCev<br />

raime niSniT. igi ar aris asocialuri<br />

persona, iseTi, rogorsac aigiveben<br />

xolme zemoTaRweril poetis xatTan.<br />

maS garda leqsebisa, sadaa misi popularobis<br />

saidumlo albaT, isev da<br />

isev leqsebSi. Tumca isic aris, rom igi<br />

TiTqmis ar daiareba literaturul<br />

`tusovkebze~ da mkiTxveli naklebad<br />

axerxebs, mas gauSinaurdes. igi ar eswrafvis<br />

literaturis axalgazrda<br />

moyvarulebze zemoqmedebas piradi<br />

urTierTobebis gabmis meSveobiT, iSviaTad<br />

uaxlovdeba axal saxeebs da Tu<br />

imegobrebs, mxolod mis mierve aRmoCenil<br />

gamorCeulad TavisTvis saintereso<br />

adamianebs. sufrasTanac mxolod<br />

amoCemebuli megobrebis da axloblebis<br />

wreSi Tu moxvdeba xolme.<br />

mokled, zogi sxva mwerlisgan gansxvavebiT,<br />

ucxoT ar swyalobs da es erTgvar<br />

distancias qmnis masa da mis TayvanismcemelTa<br />

Soris. adamianis infantiluri<br />

Tvisebaa, Seiyvaros is, vinc<br />

gverdiT hyavs, xolo gaafetiSos is,<br />

vis gverdiT yofnasac ver axerxebs da<br />

naklebi warmodgena aqvs misi adamianuri<br />

mxareebis Sesaxeb.<br />

misi leqsebi Janrobrivad araerTgvarovania.<br />

magram ZiriTadi ZarRvi<br />

ucvleli rCeba. umTavresad erTi da<br />

igive formaluri tendenciebiT<br />

muSaobs Semdgom da Semdgom wlebSi da<br />

es kargad Cans gamomcemloba ,,dio-<br />

genes" axladgamocemul krebulSi<br />

,,negativi", sadac bolo 14 wlis man-<br />

Zilze dawerili leqsebia Tavmoyrili,<br />

maT Soris isinic, romlebic<br />

Zvel krebulebSi iyo Sesuli. iSviaTia<br />

poezia, da am mxriv sailustraciod es<br />

krebuli gamodgeba swored, roca<br />

saTqmelebi imdenad sainteresoa, imdenad<br />

giTreven ambebi, romelsac avtori<br />

giyveba, rom literatoris Tvals<br />

leqsze msjeloba aviwydeba, mxedvelobis<br />

aredan gaurbis leqsis formalisturi<br />

mxareebi. wigni bolo xaneb-<br />

Si miRebuli modis Sesatyvisi qronologiiTaa<br />

awyobili – dRevandelobidan<br />

warsulisaken. kacma rom Tqvas,<br />

es araaa cudi tendencia – gaicno poeti<br />

iseTi, rogoric igi dRes aris da<br />

mere da mere CauRrmavde mis Zvel nawerebs.<br />

gana adamianis gacnobis ritualic<br />

am wess ar emorCileba xolme<br />

jer gavicnobT pirovnebas, da Tu davinteresdiT,<br />

TandaTan vuRrmavdebiT<br />

mis warsulsa da metamorfozebamdel<br />

Tvisebebs.<br />

zviad ratianis mkiTxvelTa asakobriv<br />

diapazonze cota qvemoT vityvimeTqi...<br />

misi esTetika tradiciulisa<br />

da novaciuris sinTezia. es igivea, rac<br />

Zvirfasi liTonisgan gakeTebul<br />

samkaulebSi axalSeqmnili, sinTetikurad<br />

damzadebuli ,,Zvirfasi" da<br />

,,naxevradZvirfasi" moduri qvebi Casva.<br />

mas darbaiseli, klasikuri gemovnebis<br />

adamianebic iyidian da tusovkebze<br />

mosiarule axalgazrdebic.<br />

radgan iq yvela ipovis Tavisas. misi<br />

poezia ar unda agverios, rogorc amas<br />

winaT misi wignis prezentaciaze givi<br />

alxaziSvilma aRniSna, biJuteriaSi.<br />

anu ufro zustad Tu movitan citatis<br />

perifrazs, ratianis poezia gulwrfel<br />

tonalobas aRrmavebs, aRmsarebluri<br />

da meditaciuri Ziebebi aqvs, da<br />

im biJuterias uaryofs, zogierT avtors<br />

rom tropi hgonia, sinamdvile-<br />

Si ki arafrismTqmeli, ufunqcio brWyvialebia.<br />

da marTlac, mis poezias es<br />

iSviaTi Tviseba jerjerobiT aqvs (jerjerobiT-meTqi,<br />

imitom vambob, rom<br />

aravin icis, rogor ganviTardeba. isic<br />

sakiTxavia, rac ukve daiwera, axalgazrdebis<br />

Semdegi nakadi imas iseve<br />

Sexvdeba, rogorc dRevandeli 17 wlisani<br />

xvdebian roca zviadi maT win<br />

gaivlis, isinic amaTsaviT gadauCur-<br />

Culeben erTmaneTs – Sexede, Sexede,<br />

esaa ratianio... sabolood ki igi yvelasTvis<br />

(rogorc minimum) misaRebia<br />

da (maqsimum) gamorCeuli.<br />

miuxedavad polaruli indicatorebisa,<br />

zviadi aRwevs kontrapunqtis<br />

mdgomareobas yovelgvari Zalismieri<br />

artikulaciebis gareSe. da amas axerxebs<br />

tradiciulis mimarT sapirispiro<br />

faseulobebis warmarTviT, riTic qmnis<br />

erTgvari polaruli Sexedulebebis<br />

unisons.<br />

socialuri istoriebi. aranairi<br />

miTi, aranairi samyaros aluziuri xedva.<br />

xolo mistika imdeni, zustad imdeni,<br />

ramdenic ,,epatieba" rigiT mokvdavs.<br />

arada TiTqos SeuZlia ratianmac<br />

Tqvas, erTi cremliT meti var<br />

Tqvenzeo, mere ki adges da Camoayalibos,<br />

Tu ra da ratom. Tumca, is amas<br />

demonstraciulad ar akeTebs da<br />

leqsiT cdilobs, gagexsnas da gemegobros.<br />

xandaxan Segnebulad ,,xatavs" da<br />

teqstsac etyoba qmnadobisa da rudunebis<br />

kvali. ise, rogorc mniSvnelovan<br />

paemanze wasuli adamiani, es<br />

leqsic sagangebod gamowyobilia. xandaxan<br />

ki, amoiZaxebs da sul esaa. misi<br />

esTetikuri veqtori xan sad da xan sad<br />

Cerdeba. sabolood ki kulturuli<br />

tradiciebis matarebel postmoderns<br />

qmnis da rom ara odnav gadametebuli<br />

arqauli leqsika, es<br />

iSviaTi koqteili iqneboda.<br />

miuxedavad amdeni mniSvnelovani<br />

pasaJisa, zviad ratianTan<br />

metaforika da metonimiebi mokrZalebulad<br />

gvxvdeba. igi naklebsaxeebiani<br />

poetia. masTan sakmaod did<br />

distanciazea gafantuli feradi<br />

niJarebiviT TvalismomWreli mineraluri<br />

kristalebi. maS, riTi axerxebs<br />

mkiTxvelis mojadoebas,<br />

roca erT-erT umTavres poetur instruments<br />

ar flobs vfiqrob, mas<br />

ufro filosofiuri sja-baasi izidavs<br />

da gapirovnebebiTi informaciulobiT<br />

jadoqrulad qmnis ganwyobebs.<br />

arsad ar Cans infantiluri<br />

koketoba. e.w. TviTaRiarebiT TviTdamkvidrebis<br />

mcdeloba. ar cdilobs<br />

iTamaSos inteleqtuali. piriqiT, ise<br />

iniRbeba, TiTqos esaa sul, ra sityvebis<br />

maragic hqonda da isic am leqsSi<br />

dagviyara gansasjelado. Tumca unda<br />

iTqvas isic, rom xSirad ritorikis<br />

siWarbe sZlevs xolme da am fonze avi-<br />

Tarebs raime siuJets, mere am siuJets<br />

gamowvlilviT mogviTxrobs. aseT momentSi<br />

mas Tvalsa da xels Sua ekargeba<br />

mTavari – leqsi. xelSi ki mxolod<br />

prozaizmebiT gadatvirTuli teqsti-<br />

Ra gvrCeba. amas xandaxan TviTonac am-<br />

Cnevs da dasZens xolme:<br />

`rac axalia, yvelaferi lamazia.<br />

da Seni leqsic<br />

vidre dawer, vidre gtkiva, vidre<br />

gawuxebs...<br />

...da vinc Tvali aarida, aba<br />

scados, mere daxedos,<br />

ukve dawerils daakvirdes,<br />

ras emgvaneba~.<br />

brodskiseuli metafizikur-modernistuli<br />

qarga gasdevs ratianis<br />

Semoqmedebas da striqonebis arasworxazovan<br />

Wrilebs. miseuli simSvide,<br />

antieqspresiuloba, antiironia,<br />

araambiciuroba ayalibebs am poetis<br />

ideologias. didi doziT, xandaxan<br />

frazis donezec ki Cans misi erT-erTi<br />

sulieri mama, besik xaranaulic, Tumca<br />

,,gavlenebis" stereotipuli gagebisgan<br />

aqac Sors unda davdgeT. ,,erTerTi"<br />

imitom vTqvi, rom es avtori<br />

mravalTa da mravalTa gavlenas ganicdida<br />

Tundac im avtorTa mxridan,<br />

visac inglisuri enidan Targmnida da<br />

imdenad didi iyo maTi ricxvi, rom<br />

TiTqosda iqmneboda erTgvari poeturi<br />

pop arti. gavlenebis Sesaxeb Tvi-<br />

Tonac aRuniSnavs, manam ar daibada<br />

sruliad axali stili - bolo wlebis<br />

leqsebi. formisa da Ziebebisgan<br />

TiTqmisdaclili, gavlenebgaxdili<br />

avtori ubralod monologebs wers:<br />

,,madloba dReebs, romlebic ar maxsovs.<br />

romlebmac Caiares ukvalod,<br />

araferi Semmates, araferi wamarTves,<br />

verafriT damamaxsovres Tavi".<br />

man gaiara Ziebis etapebi, formis<br />

Camoyalibebis procesi da axla ubralod<br />

gamoTqvams saTqmels, ise,<br />

rogorc mxatvari xatavs swored imgvarad,<br />

rogorc mas undoda yovelTvis,<br />

ubralod icoda, rom rogorc nicSe<br />

ambobs, gamotovebas ar apatiebda arc<br />

erTi safexuri.<br />

mTlianobaSi ki es aris monaniebis<br />

poezia. avtori Tavisave samyaros<br />

anawilebs leqsebSi, wers imas, rasac<br />

ver eubneba adamianebs. ase ggonia, lirikuli<br />

gmiri Tavis imarTlebs da saintereso<br />

fsiqologiur preferenciebs<br />

uSvebs realuri cxovrebis winaSe. sakuTari<br />

Tavis kritikiT erTgvar tramplins<br />

amzadebs mkiTxvelisave xeliT<br />

maradiul faseulobaTa saufloSi gadasanacvleblad.<br />

ver ityvi, rom es<br />

garkveuli SemoqmedebiTi Tu adamianuri<br />

eSmakobaa, radgan gulwrfelobis<br />

fonze imdenad TeTri xelTaTmaniviT<br />

gesvris simarTles da<br />

imavdroulad imdenad naivurad gendoba,<br />

iqneb daundobel, iqneb gulRrZo<br />

da iqneb mkacrze mkacr mkiTxvels,<br />

rom SeuZlebelia, jer ar endo da Semdeg<br />

ki ar daufaso erTdroulad adamianuri<br />

da poeturi mdgomareoba.<br />

Tumc ki xandaxan mainc icavs Tavs da<br />

amisaTvis TviTironias mimarTavs<br />

xolme. amiT TiTqosda Tavs izRvevs<br />

Tavisi gadaWarbebuli gulwrfelobis<br />

gamo, rom sanam masze gaiRimeben, Tvi-<br />

Ton daaswros da sakuTar Tavze gaicinos.<br />

,,rom Semdeg jerze, Semdeg<br />

cdaze iqneb davemTxve Cems Tavs, Cems<br />

saxels,sulerTia sad davemTxvevi –<br />

sizmrad Tu cxadSi." – ambobs igi, magram<br />

iseve rogorc arc erTi sxva poeti,<br />

isic ver emTxveva Tavis Semoqmedebas.<br />

ratiani ise agvarebs leqsis weris<br />

saqmes, TiTqos arc axdens realobis<br />

transformacias. dokumentalistur<br />

ritorikaSi igi ostaturad urTavs<br />

poeturad niSneul xedvebs da swored<br />

am pasaJiT iZens erT-erT faseul<br />

Strixs misi Semoqmedeba.<br />

is, visac safuZvlianad aqvs wakiTxuli<br />

misi poezia da Targmanebi, is, vinc<br />

piradadac icnobs mas, dameTanxmeba,<br />

rom mas aqvs iSviaTi ,,poeturi smena"<br />

da sityvis, rogorc etimologiuri<br />

nimuSis da sityvis, rogorc cocxali<br />

arsebis iSviaTi SegrZnebis unari. da<br />

miT ufro gaumarTlebelia, roca mas-<br />

Tan cota ar iyos ugemovno sityvebs<br />

da frazebs aRmoaCen: ,,da werda xeli,<br />

ileoda finjanSi yava", an ,,dilis mzeSi<br />

gaTqvefili Tbilisi", an ,,iwvis<br />

sanTeli" da a.S.<br />

zviad ratiani erT-erTi im poet-<br />

Tagania, romelic ar gaurbis leqsebiT<br />

Seqmnas naxevradmonumenturi epoqaluri<br />

tiloebi. igi mijnebis saukuneSi<br />

cxovrobs da Jamidan Jamze afiqsirebs<br />

wnexSi moyolili ama Tu im Taobis<br />

saTqmels, im saTqmels, romelic<br />

ver iTqva, Caiylapa im adamianebis<br />

daTrgunul cnobierebaSi. aseTia leqsi<br />

,,mamebi". dakarguli Taobis monologia<br />

leqsi ,,rekviemi cocxlebisaTvis".<br />

wina saukunis koliziaTa<br />

mijnaze moxdili binZuri qafiviTaa<br />

leqsi ,,negativi – 20 wlis Semdeg", sadac<br />

avtori daundoblad fens yvela<br />

siaves, radgan icis, es mis garda missave<br />

epoqas gaaCnia da amas ar akeTebs<br />

epataJisTvis. arc gulis mooxebas ar<br />

cdilobs sakuTari kompleqsebis<br />

demonstrirebiT. yoveli boroti<br />

saqcieli ise ganixileba, TiTqos ad-

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!