literaturuli gazeTi
literaturuli gazeTi
literaturuli gazeTi
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
10 recenzia <strong>literaturuli</strong> <strong>gazeTi</strong><br />
5 -18 marti 2010<br />
lela kodalaSvili<br />
poeti fsiqologiur WrilSi<br />
dro gadis da Zveldebian poetTa<br />
saxelebi da gvarebi. icvlebian Tavad<br />
isinic poeturi saxis, ferebis, Sinaarsis<br />
mixedviT. zogi ufro metad ni-<br />
Wierdeba, zogi saerTod kargavs am<br />
Tvisebas. isini sazogadoebis goneba-<br />
Si, gulebSi da cnobierebaSi sxvadasxva<br />
adgils ikaveben.<br />
viRacebze vambobT xolme, rom amoiwura.<br />
zogjer piriqiTaa - uniWo rom<br />
gvegona, erTbaSad gagvaocebs. zogierTi<br />
ki Tavidanve xdeba gamorCeuli.<br />
am poetTa paralelurad icvleba samyaroc<br />
– viTom vviTardebiT, viTom win<br />
mivdivarT. gvecvleba midgoma, gvexveweba<br />
gemovneba.<br />
zviad ratiani im kategorias<br />
ekuTvnis, pirvelive publikaciebiT<br />
rom gamoirCa sxvebisgan da es procesi<br />
ucnauri permanentulobiT dRemde<br />
grZeldeba. saerTod, poeti TanamedroveTa<br />
Soris imijs mxolod leqsebiT<br />
ar iqmnis. ufro metic, saukunebis win<br />
gardacvlilnic ki SemoqmedebasTan<br />
erTad garkveuli biografiuli<br />
StrixebiT erTsxeuldebian xolme<br />
mkiTxvelTa mexsierebaSi. zviad ratiani<br />
gamorCeulad popularulia yvela<br />
Taobis mkiTxvelebs Soris - Rrma<br />
moxucebulebidan dawyebuli, vidre<br />
Tineijerebamde (am asakobriv diapazonze<br />
odnav qvemoT vityvi). ra xdeba<br />
saerTod, xalxs uyvars miTologizirebuli<br />
naturis aRmoCena poet-<br />
Si, Tundac es iyos banaluri miTi misi<br />
bohemurobisa da asketizmis Sesaxeb.<br />
xalxi mieCvia, saidanRac wamoRebul am<br />
kliSeSi Casvas poeti, mxatvari, saer-<br />
Tod xelovani. misi azriT igi unda<br />
iyos loTi, ar unda hqondes fuli, svamdes<br />
iaffasian arays, mis paltoze awyvetili<br />
unda iyos erTi Rili mainc da<br />
xSirad dadiodes wvergauparsavi da<br />
mouwesrigebeli, cxovrobdes kibis<br />
qveS da ase Semdeg. magram Tanamedrove<br />
samyarom raRacnairad daalaga yvelaferi.<br />
zemoTaRweril xats mxolod<br />
snobur wreebSiRa Tu ukmeven gundruks.<br />
sazogadoebis moazrovne fenam<br />
kargad gadaafasa SeTiTxnili da naturaluri<br />
Rirebulebebi da mixvda,<br />
rom Semoqmedi yvelanairi SeiZleba<br />
iyos. verc zviad ratians gamoarCev<br />
raime niSniT. igi ar aris asocialuri<br />
persona, iseTi, rogorsac aigiveben<br />
xolme zemoTaRweril poetis xatTan.<br />
maS garda leqsebisa, sadaa misi popularobis<br />
saidumlo albaT, isev da<br />
isev leqsebSi. Tumca isic aris, rom igi<br />
TiTqmis ar daiareba literaturul<br />
`tusovkebze~ da mkiTxveli naklebad<br />
axerxebs, mas gauSinaurdes. igi ar eswrafvis<br />
literaturis axalgazrda<br />
moyvarulebze zemoqmedebas piradi<br />
urTierTobebis gabmis meSveobiT, iSviaTad<br />
uaxlovdeba axal saxeebs da Tu<br />
imegobrebs, mxolod mis mierve aRmoCenil<br />
gamorCeulad TavisTvis saintereso<br />
adamianebs. sufrasTanac mxolod<br />
amoCemebuli megobrebis da axloblebis<br />
wreSi Tu moxvdeba xolme.<br />
mokled, zogi sxva mwerlisgan gansxvavebiT,<br />
ucxoT ar swyalobs da es erTgvar<br />
distancias qmnis masa da mis TayvanismcemelTa<br />
Soris. adamianis infantiluri<br />
Tvisebaa, Seiyvaros is, vinc<br />
gverdiT hyavs, xolo gaafetiSos is,<br />
vis gverdiT yofnasac ver axerxebs da<br />
naklebi warmodgena aqvs misi adamianuri<br />
mxareebis Sesaxeb.<br />
misi leqsebi Janrobrivad araerTgvarovania.<br />
magram ZiriTadi ZarRvi<br />
ucvleli rCeba. umTavresad erTi da<br />
igive formaluri tendenciebiT<br />
muSaobs Semdgom da Semdgom wlebSi da<br />
es kargad Cans gamomcemloba ,,dio-<br />
genes" axladgamocemul krebulSi<br />
,,negativi", sadac bolo 14 wlis man-<br />
Zilze dawerili leqsebia Tavmoyrili,<br />
maT Soris isinic, romlebic<br />
Zvel krebulebSi iyo Sesuli. iSviaTia<br />
poezia, da am mxriv sailustraciod es<br />
krebuli gamodgeba swored, roca<br />
saTqmelebi imdenad sainteresoa, imdenad<br />
giTreven ambebi, romelsac avtori<br />
giyveba, rom literatoris Tvals<br />
leqsze msjeloba aviwydeba, mxedvelobis<br />
aredan gaurbis leqsis formalisturi<br />
mxareebi. wigni bolo xaneb-<br />
Si miRebuli modis Sesatyvisi qronologiiTaa<br />
awyobili – dRevandelobidan<br />
warsulisaken. kacma rom Tqvas,<br />
es araaa cudi tendencia – gaicno poeti<br />
iseTi, rogoric igi dRes aris da<br />
mere da mere CauRrmavde mis Zvel nawerebs.<br />
gana adamianis gacnobis ritualic<br />
am wess ar emorCileba xolme<br />
jer gavicnobT pirovnebas, da Tu davinteresdiT,<br />
TandaTan vuRrmavdebiT<br />
mis warsulsa da metamorfozebamdel<br />
Tvisebebs.<br />
zviad ratianis mkiTxvelTa asakobriv<br />
diapazonze cota qvemoT vityvimeTqi...<br />
misi esTetika tradiciulisa<br />
da novaciuris sinTezia. es igivea, rac<br />
Zvirfasi liTonisgan gakeTebul<br />
samkaulebSi axalSeqmnili, sinTetikurad<br />
damzadebuli ,,Zvirfasi" da<br />
,,naxevradZvirfasi" moduri qvebi Casva.<br />
mas darbaiseli, klasikuri gemovnebis<br />
adamianebic iyidian da tusovkebze<br />
mosiarule axalgazrdebic.<br />
radgan iq yvela ipovis Tavisas. misi<br />
poezia ar unda agverios, rogorc amas<br />
winaT misi wignis prezentaciaze givi<br />
alxaziSvilma aRniSna, biJuteriaSi.<br />
anu ufro zustad Tu movitan citatis<br />
perifrazs, ratianis poezia gulwrfel<br />
tonalobas aRrmavebs, aRmsarebluri<br />
da meditaciuri Ziebebi aqvs, da<br />
im biJuterias uaryofs, zogierT avtors<br />
rom tropi hgonia, sinamdvile-<br />
Si ki arafrismTqmeli, ufunqcio brWyvialebia.<br />
da marTlac, mis poezias es<br />
iSviaTi Tviseba jerjerobiT aqvs (jerjerobiT-meTqi,<br />
imitom vambob, rom<br />
aravin icis, rogor ganviTardeba. isic<br />
sakiTxavia, rac ukve daiwera, axalgazrdebis<br />
Semdegi nakadi imas iseve<br />
Sexvdeba, rogorc dRevandeli 17 wlisani<br />
xvdebian roca zviadi maT win<br />
gaivlis, isinic amaTsaviT gadauCur-<br />
Culeben erTmaneTs – Sexede, Sexede,<br />
esaa ratianio... sabolood ki igi yvelasTvis<br />
(rogorc minimum) misaRebia<br />
da (maqsimum) gamorCeuli.<br />
miuxedavad polaruli indicatorebisa,<br />
zviadi aRwevs kontrapunqtis<br />
mdgomareobas yovelgvari Zalismieri<br />
artikulaciebis gareSe. da amas axerxebs<br />
tradiciulis mimarT sapirispiro<br />
faseulobebis warmarTviT, riTic qmnis<br />
erTgvari polaruli Sexedulebebis<br />
unisons.<br />
socialuri istoriebi. aranairi<br />
miTi, aranairi samyaros aluziuri xedva.<br />
xolo mistika imdeni, zustad imdeni,<br />
ramdenic ,,epatieba" rigiT mokvdavs.<br />
arada TiTqos SeuZlia ratianmac<br />
Tqvas, erTi cremliT meti var<br />
Tqvenzeo, mere ki adges da Camoayalibos,<br />
Tu ra da ratom. Tumca, is amas<br />
demonstraciulad ar akeTebs da<br />
leqsiT cdilobs, gagexsnas da gemegobros.<br />
xandaxan Segnebulad ,,xatavs" da<br />
teqstsac etyoba qmnadobisa da rudunebis<br />
kvali. ise, rogorc mniSvnelovan<br />
paemanze wasuli adamiani, es<br />
leqsic sagangebod gamowyobilia. xandaxan<br />
ki, amoiZaxebs da sul esaa. misi<br />
esTetikuri veqtori xan sad da xan sad<br />
Cerdeba. sabolood ki kulturuli<br />
tradiciebis matarebel postmoderns<br />
qmnis da rom ara odnav gadametebuli<br />
arqauli leqsika, es<br />
iSviaTi koqteili iqneboda.<br />
miuxedavad amdeni mniSvnelovani<br />
pasaJisa, zviad ratianTan<br />
metaforika da metonimiebi mokrZalebulad<br />
gvxvdeba. igi naklebsaxeebiani<br />
poetia. masTan sakmaod did<br />
distanciazea gafantuli feradi<br />
niJarebiviT TvalismomWreli mineraluri<br />
kristalebi. maS, riTi axerxebs<br />
mkiTxvelis mojadoebas,<br />
roca erT-erT umTavres poetur instruments<br />
ar flobs vfiqrob, mas<br />
ufro filosofiuri sja-baasi izidavs<br />
da gapirovnebebiTi informaciulobiT<br />
jadoqrulad qmnis ganwyobebs.<br />
arsad ar Cans infantiluri<br />
koketoba. e.w. TviTaRiarebiT TviTdamkvidrebis<br />
mcdeloba. ar cdilobs<br />
iTamaSos inteleqtuali. piriqiT, ise<br />
iniRbeba, TiTqos esaa sul, ra sityvebis<br />
maragic hqonda da isic am leqsSi<br />
dagviyara gansasjelado. Tumca unda<br />
iTqvas isic, rom xSirad ritorikis<br />
siWarbe sZlevs xolme da am fonze avi-<br />
Tarebs raime siuJets, mere am siuJets<br />
gamowvlilviT mogviTxrobs. aseT momentSi<br />
mas Tvalsa da xels Sua ekargeba<br />
mTavari – leqsi. xelSi ki mxolod<br />
prozaizmebiT gadatvirTuli teqsti-<br />
Ra gvrCeba. amas xandaxan TviTonac am-<br />
Cnevs da dasZens xolme:<br />
`rac axalia, yvelaferi lamazia.<br />
da Seni leqsic<br />
vidre dawer, vidre gtkiva, vidre<br />
gawuxebs...<br />
...da vinc Tvali aarida, aba<br />
scados, mere daxedos,<br />
ukve dawerils daakvirdes,<br />
ras emgvaneba~.<br />
brodskiseuli metafizikur-modernistuli<br />
qarga gasdevs ratianis<br />
Semoqmedebas da striqonebis arasworxazovan<br />
Wrilebs. miseuli simSvide,<br />
antieqspresiuloba, antiironia,<br />
araambiciuroba ayalibebs am poetis<br />
ideologias. didi doziT, xandaxan<br />
frazis donezec ki Cans misi erT-erTi<br />
sulieri mama, besik xaranaulic, Tumca<br />
,,gavlenebis" stereotipuli gagebisgan<br />
aqac Sors unda davdgeT. ,,erTerTi"<br />
imitom vTqvi, rom es avtori<br />
mravalTa da mravalTa gavlenas ganicdida<br />
Tundac im avtorTa mxridan,<br />
visac inglisuri enidan Targmnida da<br />
imdenad didi iyo maTi ricxvi, rom<br />
TiTqosda iqmneboda erTgvari poeturi<br />
pop arti. gavlenebis Sesaxeb Tvi-<br />
Tonac aRuniSnavs, manam ar daibada<br />
sruliad axali stili - bolo wlebis<br />
leqsebi. formisa da Ziebebisgan<br />
TiTqmisdaclili, gavlenebgaxdili<br />
avtori ubralod monologebs wers:<br />
,,madloba dReebs, romlebic ar maxsovs.<br />
romlebmac Caiares ukvalod,<br />
araferi Semmates, araferi wamarTves,<br />
verafriT damamaxsovres Tavi".<br />
man gaiara Ziebis etapebi, formis<br />
Camoyalibebis procesi da axla ubralod<br />
gamoTqvams saTqmels, ise,<br />
rogorc mxatvari xatavs swored imgvarad,<br />
rogorc mas undoda yovelTvis,<br />
ubralod icoda, rom rogorc nicSe<br />
ambobs, gamotovebas ar apatiebda arc<br />
erTi safexuri.<br />
mTlianobaSi ki es aris monaniebis<br />
poezia. avtori Tavisave samyaros<br />
anawilebs leqsebSi, wers imas, rasac<br />
ver eubneba adamianebs. ase ggonia, lirikuli<br />
gmiri Tavis imarTlebs da saintereso<br />
fsiqologiur preferenciebs<br />
uSvebs realuri cxovrebis winaSe. sakuTari<br />
Tavis kritikiT erTgvar tramplins<br />
amzadebs mkiTxvelisave xeliT<br />
maradiul faseulobaTa saufloSi gadasanacvleblad.<br />
ver ityvi, rom es<br />
garkveuli SemoqmedebiTi Tu adamianuri<br />
eSmakobaa, radgan gulwrfelobis<br />
fonze imdenad TeTri xelTaTmaniviT<br />
gesvris simarTles da<br />
imavdroulad imdenad naivurad gendoba,<br />
iqneb daundobel, iqneb gulRrZo<br />
da iqneb mkacrze mkacr mkiTxvels,<br />
rom SeuZlebelia, jer ar endo da Semdeg<br />
ki ar daufaso erTdroulad adamianuri<br />
da poeturi mdgomareoba.<br />
Tumc ki xandaxan mainc icavs Tavs da<br />
amisaTvis TviTironias mimarTavs<br />
xolme. amiT TiTqosda Tavs izRvevs<br />
Tavisi gadaWarbebuli gulwrfelobis<br />
gamo, rom sanam masze gaiRimeben, Tvi-<br />
Ton daaswros da sakuTar Tavze gaicinos.<br />
,,rom Semdeg jerze, Semdeg<br />
cdaze iqneb davemTxve Cems Tavs, Cems<br />
saxels,sulerTia sad davemTxvevi –<br />
sizmrad Tu cxadSi." – ambobs igi, magram<br />
iseve rogorc arc erTi sxva poeti,<br />
isic ver emTxveva Tavis Semoqmedebas.<br />
ratiani ise agvarebs leqsis weris<br />
saqmes, TiTqos arc axdens realobis<br />
transformacias. dokumentalistur<br />
ritorikaSi igi ostaturad urTavs<br />
poeturad niSneul xedvebs da swored<br />
am pasaJiT iZens erT-erT faseul<br />
Strixs misi Semoqmedeba.<br />
is, visac safuZvlianad aqvs wakiTxuli<br />
misi poezia da Targmanebi, is, vinc<br />
piradadac icnobs mas, dameTanxmeba,<br />
rom mas aqvs iSviaTi ,,poeturi smena"<br />
da sityvis, rogorc etimologiuri<br />
nimuSis da sityvis, rogorc cocxali<br />
arsebis iSviaTi SegrZnebis unari. da<br />
miT ufro gaumarTlebelia, roca mas-<br />
Tan cota ar iyos ugemovno sityvebs<br />
da frazebs aRmoaCen: ,,da werda xeli,<br />
ileoda finjanSi yava", an ,,dilis mzeSi<br />
gaTqvefili Tbilisi", an ,,iwvis<br />
sanTeli" da a.S.<br />
zviad ratiani erT-erTi im poet-<br />
Tagania, romelic ar gaurbis leqsebiT<br />
Seqmnas naxevradmonumenturi epoqaluri<br />
tiloebi. igi mijnebis saukuneSi<br />
cxovrobs da Jamidan Jamze afiqsirebs<br />
wnexSi moyolili ama Tu im Taobis<br />
saTqmels, im saTqmels, romelic<br />
ver iTqva, Caiylapa im adamianebis<br />
daTrgunul cnobierebaSi. aseTia leqsi<br />
,,mamebi". dakarguli Taobis monologia<br />
leqsi ,,rekviemi cocxlebisaTvis".<br />
wina saukunis koliziaTa<br />
mijnaze moxdili binZuri qafiviTaa<br />
leqsi ,,negativi – 20 wlis Semdeg", sadac<br />
avtori daundoblad fens yvela<br />
siaves, radgan icis, es mis garda missave<br />
epoqas gaaCnia da amas ar akeTebs<br />
epataJisTvis. arc gulis mooxebas ar<br />
cdilobs sakuTari kompleqsebis<br />
demonstrirebiT. yoveli boroti<br />
saqcieli ise ganixileba, TiTqos ad-