Werke. Kritische Gesamtausgabe. [Hrsg. von J.K.F. ... - Maarten Luther

SDorlefung ükr Sefataä. 1527-1530. (3ef. 1, 24. 25. 26. 27.) n
L] vocare et per hostes meos reformare illura. Hoc verbiim 'Consolabor'
respicit illud superius 'Laboravi'.
'Et convertam manum meam ad te.' Hoc est divinae virtutisi,25
et proprium irae dei sie castigare, ut tarnen relinquat salvum aliquod semen.
5 Contra sathan extirpat funditus omnia ut impii in Psalmis. 'Et non memo- spi. 83, s
retur', inquiunt, '^nomen Israel ultra' q. d. Eradicemus arborem cum fructu.
Item est furor mundi cum furore diaboli, de quo infra c. 14. Ita perse- Sd. u.ioff.
quutores Euangelii cupiunt omnes funditus delere nullo relicto, nulla eciam
relicta pagella, quae sonet euangelion. Sed divina castigacio est, ut sit
10 tamen species restituendi populi et non sit perdicio, sed correccio tantum
et plaga. Non ergo dicit: Prorsus omnia egra consumam, sed reducam
manum meam super te et aufferam tibi scoriam i. e. impium magistratum
puniam, aufferam impiam doctrinam et leges alienas, at argentum relinquam
purum sublato stanno, quod valde mutatur argentum colore et candore,
15 fortassis supra scoriam appellavit, quod nunc stannum appellat et significat
hypocrisin et speciem pietatis, qua voluerunt deum colere. Dicunt stannum
pertinax esse metallum nee facile separandum ab aliis, similiter impietas
pertinaciter heret, secus est cum plumbo et Mercurio. Propterea maluit
hie ponere stannum quam plumbum.
20 'Et restituam iudices.' Exponit seipsum, quid intelligat per scoriam i, 26
et stannum., videlicet iudices et consiliarios. Hoc factum est per regem
Sennaherib.
^Civitas iusti' i. e. iusticiae, quae ibi fiorebit, ubi et boni magi-
stratus, bonae leges erunt.
25 'Fidelis' i.e. fidelitatis et rectitudinis vel veritatis, primum oportet
ut emendentur personae, tum et leges et civitas facilius emendabuntur.
Moses primum constituit bonos iudices, Mhili sunt eciam optimae leges,
si non sint boni iudices. Bonos autem magistratus ecce dat deus, non
fiunt per multas comminaciones seu promissiones, sed quando deus stulto
30 clava quaerit pediculos. Docemus quidem idque strennue, sed nihil agimus.
Si ergo purgandus est populus, sie purgabitur, quemadmodum dicit: Con-
vertam manum meam' 3C. Nolunt credere obstinati, sed magis sentire
castigacionem. Castigando autem malos instituit bonos.
'Zyon in iudicio.' Hoc significat Dominum semper esse sollicitum i,27
35 de reliquiis servandis, ne pereant. ludicio, non iuribus. Si regnum restitui
314 Castigando deus restituit populum, Sathau ecoutra et muudus suo furore omnia
extirpare conatur ro r 5 über Psalmis steht 82 ro SjQ unten am Seitenrande steht
Castigacionis diuinae paternus affectus ro lljlS Non bis aufferam unt ro Castigando
deus purgat, non perdit ro r 16 Stannum ro r 27 über primum steht Exo 18 Deut 1 ro
Modus emendandi regiones et politias ro r 30 Impii non resipiscunt nisi castigati 9!J{on mu§
ben narren m^t folben tauten ro r *
1) =: behandeln, wie sie es verdienen; vgl. Unsre Atisg. Bd. 31^, 435,3.
Sut^er§ SBerfe. XXXi, 2 2