Rotterdams Onderwijs Magazine - Rotterdams Onderwijsbeleid

- - - - - - - Rotterdams Onderwijs Magazine
Speelhoek
broeiplek van
vernieuwing
11_12
Groep 4 werkt
met tablets
k Film serieus leermiddel
k Lessen over geld en geweld
k Wetenschap voor kinderen
november _ nr. 11 _ jaargang 35
Extra
rekenles
in mbo

2 |
van de redactie agenda
Nieuwsgierig
Leren doe je vooral door communicatie en interactie
met anderen. Dat geldt in het bijzonder voor
onderwijsgevenden. Er is nauwelijks een sector
aanwijsbaar waarin je zo geconfronteerd wordt met
veranderingen, die op hun beurt altijd de weerslag
zijn van ontwikkelingen in de maatschappij, van
nieuwe inzichten en veranderende behoeften. Communiceren
is dus een levensbehoefte van het vak en
het is daarom ook de essentie van ons magazine.
Lees bijvoorbeeld in deze aflevering van de rubriek
Estafette hoe het contact tussen vakgenoten uit
verschillende onderwijssoorten tot nieuwe kennis
leidt. Of, in het artikel over Topklassen, hoe het team
van een basisschool het leesonderwijs verbeterde,
dankzij de ontmoeting met een kritische deskundige
van buiten.
De slogan ‘Onderwijs moet leerlingen uitdagen’
is een open deur. ‘Onderwijs moet het beste uit
kinderen halen’ is er ook zo een. Dat wil niet zeggen
dat ze onzin zijn. Maar je bent er niet mee. Wie
leerlingen echt wil uitdagen en het beste uit hen
wil halen, zal dat om te beginnen ook van zichzelf
moeten eisen. En dat lukt ons alleen als we nieuwsgierig
blijven, op zoek blijven gaan naar antwoorden,
ervaringen en inzichten.
Het ROM heeft evenzogoed dezelfde opdracht:
nieuwsgierig zijn, voor de nieuwsgierigen.
Rien van Genderen
colofon
Rotterdams Onderwijs Magazine voorlichtings- en opinieblad voor onderwijs, educatie,
vorming, opleiding en training in Rotterdam. Gratis voor personeel van voorscholen,
primair en voortgezet onderwijs in Rotterdam.
35 e jaargang -- nr.11 -- november 2012
ISSN 1386 -- Verschijnt acht keer per jaar -- Oplage 7000
Losse nummers € 6,- Abonnement augustus 2012- juni 2013 (7 nummers) € 42,-
Uitgave Stichting de Meeuw
Redactie Manon Ferwerda, Rien van Genderen (hoofd- en eindredactie),
Irene van Kesteren, Tim van der Korput, Lydia den Ouden
Medewerkers Ronald Buitelaar, Petja Buitendijk (foto), Renate Mamber,
Jan van der Meijde (foto), Marijke Nijboer, Ad Oskam (strip), Anne-Marie Plasschaert,
Linda Zwegers, Ineke Westbroek
Redactie-adres Postbus 61055 -- 3002 HB Rotterdam -- telefoon 010 4863022 --
0631643711 -- fax 010 4866455 -- e-mail rom@de-meeuw.nl
Grafische vormgeving Trichis Communicatie en Ontwerp BNO -- Rotterdam
Foto cover Jan van der Meijde
Druk Veenman + -- Rotterdam
© Stichting de Meeuw
Rotterdams Onderwijs Magazine --- 11 | 12
14 november
ROTTERDAM
conferentie ouders en school samen, voor po, vo en
mbo
www.onderwijsbeleid010.nl
15 november
NIEUWEGEIN
conferentie teach like a champion voor vo
www.cedgroep. nl
20 november
UTRECHT
congres vversterk, voor vve
www.vversterkcongres.nl
21 november
ROTTERDAM
doorlopende leerlijnen po-vo
www.fokor.nl
22 november
ROTTERDAM
brede bijeenkomst passend onderwijs voor vo en vso
www.koers-vo.nl
26 november
EDE
evenement mbo city
www.mbocity.nl
29 november
ROTTERDAM
symposium dag van het literatuuronderwijs
www.dagvanhetliteratuuronderwijs.nl
6 december
ROTTERDAM
themadag schoolondersteuningsprofielen
www.pporotterdam.nl
22-26 januari
UTRECHT
NOT 2013, vakbeurs voor het onderwijs
www.not-online.nl
31 januari
NIJKERK
congres de toekomst van het vmbo
www.vmbocongres.actisregistratie.nl

inhoud
02 agenda
08 estafette
‘Hoe gaan de ROC’s om met
zorgleerlingen?’
10 mijn vak
Marja de Vries, docent en taal- en
rekencoördinator bij Albeda College
13 SchoolkeuzeRotterdam.nl
14 rekencracks extra uitgedaagd
Fiscalist als coach op de
Hildegaertschool
16 de klas van…
Lieke de Vlaam, Het Spoor
18 column Anne-Marie
Ruimte en tijd
18 arbeidsmarkt onderwijs
Een onderzoeksrapport
19 film is serieus leermiddel
Erasmiaans in de prijzen
22 column L!nda
Taal is maar lastig
22 strip Ad Oskam
Tablet
23 vlag van de leraar
24 De Geweldige School
‘Dit soort lessen kan niet vaak
genoeg gegeven worden.’
28 boek over vmbo-klas
‘Veel leerlingen zitten onder hun
kunnen vanwege de taal.’
30 samen diep nadenken
Wetenschap voor de basisschool
32 dubbelportret
‘We hebben liever dat hij lekker
buiten speelt.’
04_ ‘DOORZETTINGS-
VERMOGEN EN
WERKHOUDING
Tess Martina doet
Booglassen
R
20_ GROEP 4 WERKT
MET TABLETS
‘Ze zijn enorm
gemotiveerd’
R
06_ MARIASCHOOL
WERD EIGENWIJZER
Verbeteringen dankzij
Topklassen
O
26_ LEREN VAN SPORT
Belemmeringen kom je
overal tegen
O
11 | 12 --- Rotterdams Onderwijs Magazine | 3

4 |
Techniek
tekst Ineke Westbroek
Verbinden van materialen heeft Tess Martina altijd
geboeid. Het zit in haar genen: al haar ooms zijn lasser. Daarom
voelt zij zich zo op haar plaats bij de opleiding Booglassen 1, die
zij aan het Albeda College volgt.
> DOORZETTINGSVERMOGEN EN JUISTE WERKHOUDING
Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z
Z ‘ Z Mooi Z Z Z Z om Z Z Z verschillende
Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z
Z Z materialen Z Z Z Z Z Z Z te Z Z verbinden’
Z Z Z Z Z Z Z Z Z
Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z
‘Lasser is
echt geen
ongezond
beroep.’
Rotterdams Onderwijs Magazine --- 11 | 12
Bedrijvigheid alom in de praktijkruimte van
de las- en constructieopleidingen in de
voormalige bedrijfsschool van de Rotterdamse
Droogdok Maatschappij aan de Heijplaatstraat.
Gierende machines waar de vonken soms letterlijk
vanaf spatten. In deze omgeving voelt Tess
Martina (17) zich helemaal thuis. In haar lasbox
vertelt de eerstejaars studente over de processen
van het booglassen, die haar zo mateloos
fascineren. Over het stapelen met elektroden,
de verschillende soorten lasprocessen. Zij toont
werkstukken: aan elkaar gelaste platen, die in de
scheepsbouw en de constructiebouw worden
gebruikt.
‘Het mooiste van booglassen’, vindt Tess, ‘is dat
je altijd bezig bent met verschillende materialen,
die je aan elkaar verbindt. ‘ In sneltreinvaart somt
zij de vaktermen op: ‘Dat gebeurt door middel
van onder andere BMBE-lassen, MIG/MAGlassen
of TIG-lassen (zie kader, red.). Tijdens
het lassen met beklede elektroden ontstaat een
slaklaag, die over het smeltbad komt. Als je die
eraf tikt, zie je hoe je product tevoorschijn komt.
Elke keer weer een mooie verrassing.’
Vlammetje
Al vanaf haar kleutertijd was Tess urenlang zoet
met in elkaar knutselen van allerlei gebruiksvoorwerpen,
maar in de derde klas van de Praktijkschool
besefte zij dat zij lasser wilde worden,
zoals haar ooms op Curaçao.
‘Met een vlammetje moesten we plaatjes aan
twee kanten laten samenvloeien’, herinnert
zij zich, ‘Dat was zo geweldig, ik wilde meer
leren over al die metalen, de verschillende
lasprocessen en gassoorten.’
Het lukte haar in te stromen in mbo-niveau
2. Vanaf dag één werkt zij met zo’n enorme
inzet, dat zij al snel haar medestudenten
voorbijstreeft en nu bezig is voor een extra
lasdiploma.
Het Albeda College biedt de tweejarige
opleiding Booglassen, een methode om
onderdelen en leidingen aan elkaar te lassen.
Studenten kunnen in eigen tempo aan de
hand van een instructiemap, tekeningen en
mondelinge opdrachten een aantal deelkwalificaties
halen op de terreinen van booglassen
en autogeen lassen. Gediplomeerden kun-

W
Het product van lassen is steeds
weer een mooie verrassing, vindt
Tess Martina. foto Petja Buitendijk
nen werken bij scheepswerven, constructie-
en installatiebedrijven, onderhoudsbedrijven
en offshorebedrijven.
Klad
Alleen zit er nu een beetje de klad in de werkgelegenheid,
constateert praktijkdocent Leen
van den Berg. ‘Door de crisis’, weet hij, ‘maar
ook doordat bedrijven steeds vaker zzp’ers
inhuren voor laswerkzaamheden. Daarom
wordt het ook moeilijker om stageplekken te
vinden. Bedrijven op de Maasvlakte bieden
wel stageplekken, maar daar gaat geen
openbaar vervoer naartoe. Gelukkig leveren
wij ook producten aan bedrijven, zoals hekwerk
en rijdende stellingen, dus studenten
die niet stagelopen doen wel de vereiste
praktijkervaring op. Maar ze weten dan niet
hoe het toegaat op de werkvloer.’
‘Het probleem is nieuw voor ons’, aldus Erik-Jan
van Pelt, woordvoerder van kennis- en adviescentrum
voor technisch vakmanschap Kenteq,
dat leerbedrijven accrediteert, ‘wel merken
wij dat het aantal zzp’ers in deze branche juist
terugloopt door de crisis. Maar wij houden het
in de gaten.’
Uitblinker
Maar Tess komt wel aan de bak, voorspelt
Leen: ‘Zij heeft doorzettingsvermogen en de
juiste werkhouding.’ Precies daarom gaf hij Tess
op voor de verkiezing van de Albeda Uitblinker
2012. De winnaar mag meedoen aan de
landelijke verkiezingen tot ‘MBO Uitblinker’. Tess
werd het niet, maar ze vond het fijn om gebruik
te maken van de mogelijkheid de opleiding te
promoten. Vooral voor meisjes, die sterk in de
minderheid zijn, omdat zij denken dat lasser
T
www.rdmcampus.nl/onderwijs/albeda-college
De genoemde lasmethodes zijn alle vormen
van elektrisch booglassen.
BMBE-lassen: booglassen met beklede
elektrodes, waarbij met constante stroom
wordt gewerkt.
MIG/MAG-lassen: metaal inert gas /
metaal actief gas; tegenwoordig het meest
toegepaste lasproces, ook wel CO 2 -lassen
genoemd.
TIG-lassen: tungsten inert lassen. Hierbij
wordt gebruik gemaakt van de metaalsoort
wolfraam.
een ongezond beroep is. Niet dus, betoogt
Tess: ‘Er zijn nu robots die gedeeltelijk het
werk voor mensen doen. En de persoonlijke
beschermingsmiddelen zijn verbeterd. ‘
Als Tess haar diploma mbo niveau 2 Lassen
heeft behaald, gaat ze verder voor het
diploma Constructiewerk. Daarna wil zij een
opleiding Beroeps Begeleidende Leerweg
volgen bij een bedrijf dat boorplatformen in
elkaar zet. Het lijkt haar interessant om veel
in het buitenland te werken: ‘Daar heb je ook
de grootste kans op werk.’ Z
11 | 12 --- Rotterdams Onderwijs Magazine | 5

6 |
Doelgericht werken
> DE MARIASCHOOL IS EIGENWIJZER GEWORDEN
tekst Marijke Nijboer
De Mariaschool in Spangen scoorde voldoende
op inspectierapporten, maar het team had het gevoel
dat er meer viel uit te halen. Dat lukt met hulp van het Topklassenarrangement.
De grootste verandering: er wordt veel
doelgerichter gewerkt.
Rotterdams Onderwijs Magazine --- 11 | 12
k
In de supermarkthoek
volgen de kinderen een
reeks stappen.
foto Jan van der Meijde
U ‘ We U U willen U U U U U U U
U U U U U U U U U U
U het U U maximale
U U U U U U U
U U U U U U U U U U
U voor U U U elk U U kind’
U U U U
De Mariaschool (226 leerlingen) keek al
kritisch naar het eigen onderwijs, en
vanuit de kleutergroepen waren al diverse
vernieuwingen ingezet. Toch gaven de
gesprekken met het Topklassenteam een
belangrijke impuls. Dit team van onafhankelijke
experts houdt de school een spiegel
voor. ‘Onze begeleiders vroegen waar we
heen willen, en hun kritische vragen stimuleerden
ons om te kijken of we de goede
dingen op de goede manier doen,’ vertelt
directeur Judith van Wijngaarden.
Voorbeeldgedrag
De gesprekken leverden Ingrid de Pee,
leerkracht van een kleutergroep, diverse
‘aha-momentjes’ op. Zo werd geconcludeerd
dat de rendementen van het technisch lezen
weliswaar voldoende waren, maar ook beter
konden. ‘Een van de Topklassenbegeleiders,
een neerlandica, vroeg door en hielp ons aan
relevante onderzoeken. Daar zijn we meteen

mee aan de slag gegaan.’
Vier keer per week wordt in alle groepen een
half uur individueel gelezen in zelf gekozen
boeken. Omdat voorbeeldgedrag belangrijk
is, lezen de leerkrachten dan ook zelf. Ingrid:
‘Vroeger structureerden we het lezen minder.
Nu stelt de leerkracht na afloop gedurende
vijf minuten vragen: ‘Wie is in jouw boek de
hoofdpersoon? Wat voor spannends is er
gebeurd? Daardoor gaan kinderen bewuster
lezen en krijgen ze interesse in de andere
boeken.’
Per kind
De school is eigenwijzer geworden. Judith:
‘Vroeger werkten we toe naar de doelen die
een methode aandroeg. Nu stellen we zelf
doelen en we kijken hoe de methode ons
daarbij kan ondersteunen.’ De leerkrachten
proberen beter aan te sluiten bij het individuele
kind. Daarin worden ze getraind door
Driestar Educatief; begeleiding die wordt
ingekocht met Topklassengelden. Ingrid: ‘We
kijken per kind welke doelen al zijn bereikt en
wat de volgende stap moet zijn.’ Judith: ‘Ons
doel is niet de inspectienorm. Wij willen het
maximale halen voor elk kind. Dat lukt niet met
alleen opbrengstgericht werken. Als je vanuit
het kind werkt, komen de betere cijfers vanzelf
wel.’
Er zijn voorzichtige indicaties dat die voorspelling
uitkomt. In een van de kleutergroepen,
waar 65% C scoorde op Cito-toetsen, scoort
datzelfde percentage nu B of A. Ook schoolbreed
lijken de opbrengsten langzaam te
stijgen.
Broeiplekken
De themahoeken in de kleutergroepen, groep
nul en de peuterspeelzaal vormen belangrijke
broeiplekken van vernieuwing. De aanleiding
hiervoor was dat sommige kleuters moeilijk tot
interactief en talig spelen komen. Met behulp
van het trainingsprogramma Vversterk en de
T
www.maria-school.nl
www.onderwijsbeleid010.nl/topklassen
inzet van een spelscript (hulpmiddel om spel
te structureren, red.) worden deze speelhoeken
nu anders ingezet. In elke hoek krijgen
de kinderen door middel van pictogrammen
de opeenvolgende stappen aangereikt. In de
babyhoek halen ze eerst de baby uit bed. Die
wordt verschoond en krijgt daarna een flesje.
De boodschappen voor de baby kunnen
worden aangeschaft in de supermarkthoek,
waar kinderen ook bepaalde stappen moeten
volgen. De juf observeert of speelt mee,
om een goed beeld te krijgen van het niveau
van elk kind.
Leerkracht in ouderkamer
Het geld voor de ouderconsulent wordt
tegenwoordig ingezet in de formatie. Vijf
leerkrachten bemensen beurtelings de
ouderkamer. Judith: ‘Dat doen we omdat
leerkrachten veel meer de school en het
onderwijs vertegenwoordigen. Op deze
manier beseffen de leerkrachten ook beter
dat wij de ouders nodig hebben om kinderen
ook na school te stimuleren. En er is een
uitstekende terugkoppeling vanuit de ouderkamer.’
Ingrid: ‘Ouders komen langzaam af
van het idee dat betrokkenheid inhoudt dat je
met je kind werkbladen maakt. Ook spelletjes
en gesprek zijn belangrijk.’
Soms is de taalbarrière een probleem. Ingrid:
‘Maar ouders beseffen nu echt dat we in de
school alleen Nederlands spreken.’ Judith:
‘Een Marokkaanse ouderconsulent heeft
toch een minder goed contact met de Turkse
achterban, hebben wij ervaren. Met deze
inzet bereiken wij meer ouders.’
Hoge kruk
Judith observeert met een intern begeleider
in groepen. Waarnemingen komen terug in
bouw- en teamvergaderingen. Zo viel het de
directeur op dat veel leerkrachten hun groep
toespreken vanaf een hoge kruk. Tijdens
de eerstvolgende teamvergadering deed
zij precies hetzelfde. ‘Je plaatst jezelf boven
de groep. Dat creëert afstand. Het kenmerk
van een fijn pedagogisch klimaat is juist dat
er verbinding is.’ Ingrid: ‘Zoiets moet je even
ervaren. Ik doe dat niet meer.’
De Mariaschool is nog lang niet klaar met
haar verbeterproces. Judith: ‘Maar we hebben
het gevoel dat we op de goede weg zijn.
We luisteren naar elkaar en helpen elkaar.’
U
11 | 12 --- Rotterdams Onderwijs Magazine | 7

8 |
Estafette
>WARME OVERDRACHT HAPERT WELEENS
h
Anja van Raamsdonk: ‘Soms moet je ook de
docent begeleiden.’
Rotterdams Onderwijs Magazine --- 11 | 12
g g g g g g g g g g g g
g ‘Vmbo g g g en g g mbo g g moeten
g g g g
IN DEZE AfLEVERING VAN ESTAFETTE WISSELEN
EEN ZORGCOÖRDINATOR VAN EEN VMBO-SCHOOL
EN EEN COLLEGA BIJ EEN ROC HUN ERVARINGEN
UIT. VOOR DE VOLGENDE AfLEVERING GEVEN ZIJ
HET STOKJE – MET BRANDENDE VRAAG – DOOR
AAN AAN EEN VOLGENDE COLLEGA.
tekst Marijke Nijboer
Onderwijzen is een uitdagend
vak. Waar loop jij tegenaan bij jouw
werk en welke vraag zou je willen stellen aan
een onderwijscollega? In deze aflevering van
de doorgeefrubriek stelt Anja van Raamsdonk,
docent Nederlands en zorgcoördinator
op vmbo-school G.K. van Hogendorp, haar
vraag aan Caroline Verboom, zorgcoördinator
van de branche Gezondheidszorg bij het
Albeda College: ’Er is nog nauwelijks sprake
van een warme overdracht naar het mbo.
Hoe gaan de roc’s om met onze zorgleerlingen?’
De G.K. van Hogendorp staat in Delfshaven. Anja van
Raamsdonk: ‘Daar spelen de nodige zaken. Veel van
onze leerlingen krijgen dan ook zorgaandacht. Wij onderhouden
een warme overdracht met toeleverende basisscholen.
Maar als een leerling met een zorgdossier naar het mbo gaat
en ik kruis dat aan op het doorstroomformulier, horen we
zelden iets terug. Dat vind ik jammer, al snap ik het wel als ik
zie hoeveel leerlingen er op het roc rondlopen.’
Als zorgleerlingen overstappen naar een nieuwe opleiding,
is er in principe altijd een warme overdracht. Bij de overgang
van vmbo naar mbo, vertelt Caroline Verboom, geldt dat ook
voor studenten uit het praktijkonderwijs of een AKA-traject
(Arbeidsmarkt Gekwalificeerd Assistent, red.). ‘Daarnaast
gebeurt dat ook bij andere studenten voor wie de zorgcoordinator
of decaan dat nodig vindt. Denk aan studenten uit
het leerwegondersteunend onderwijs, of degenen die zijn
besproken in het Zorg- en Adviesteam (ZAT).’
Caroline: ‘Als ik uit het vmbo een verzoek krijg voor een
warme overdracht, legt vervolgens een van onze studieloopbaanbegeleiders
contact.’ Helaas vermelden veel vmboscholen
in plaats van de naam van de zorgcoördinator die
van de mentor. Deze staat vaak voor de klas en is daarom
moeilijk bereikbaar. Caroline: ‘Verder merk ik dat scholen
nog te weinig initiatief nemen tot een warme overdracht. Dit
schooljaar heeft het Albeda 142 aanvragen gekregen. Dat is
heel weinig op een paar duizend leerlingen.’

g g g g g g g g g g g g
elkaar g g g g meer g g ontmoeten’
g g g g g g
‘Een tip: ook een Mbo-punt kan een brug slaan’.
Mbo-punt
Albeda gebruikt, net als Zadkine en veel Rotterdamse
vo-scholen, Intergrip. Dit digitale doorstroomsysteem van
vo naar mbo heeft onder andere een hoofdstukje ‘warme
overdracht’. Anja is niet bekend met dit systeem en krijgt van
Caroline informatie mee. Caroline heeft nog een tip: ook een
Mbo-punt kan een brug slaan. Via deze ‘loketten’ op vmboscholen
geven de roc’s voorlichting over hun opleidingen.
Caroline: ‘Hier kun je ook alvast zorgleerlingen aanmelden.’
De school moet een veilige plaats zijn voor leerlingen, benadrukt
Anja. ‘Als er geen goede zorg is, zul je dat terugzien in
de onderwijsresultaten.’ Caroline: ‘Maar wij willen als roc wel
onze grenzen bewaken. We zijn een school, geen zorginstelling.
Ik vind ook dat je een student niet moet bedelven onder
de zorg. Het gaat erom dat een jongere kan groeien.’ Daar is
Anja het mee eens: ‘Af en toe denk ik: laat nu maar even.’
Beide zorgcoördinatoren begeleiden collega’s in het goed
omgaan met zorgleerlingen. Anja: ‘Soms heeft een docent
een probleem met een leerling en gooit hij het op het feit
dat het een zorgleerling is. In zo’n geval, vind ik, moet je ook
de docent begeleiden. Ik heb elke week een gesprek met
onze directeur over de zorg, en daar spreek ik ook dat soort
dingen door.’
Ontmoeten
Caroline merkt op dat de zorgstudenten tegenwoordig
anders verdeeld zijn over het roc. ‘Voorheen zagen wij vooral
complexe problematiek op niveau 1 en 2, nu ook op niveau 3
en 4. Naar de oorzaak hiervan kan ik alleen raden. Misschien
kunnen meer leerlingen dan voorheen cognitief niveau 3 en 4
aan, terwijl hun sociale omgeving problematisch is waardoor
ze in het mbo toch vast dreigen te lopen.’
Het vmbo en het mbo moeten elkaar meer gaan ontmoeten.
Dat geldt zeker voor de zorgcoördinatoren, vinden beiden.
Anja: ‘Volgens mij ligt daar een mooie taak voor het samenwerkingsverband
Koers VO.’
Veel van Anja’s oud-leerlingen komen na hun overstap naar
het roc even terug op school. ‘Soms vertellen ze dan dat
hun opleiding tegenvalt, omdat hij anders is dan ze verwacht
hadden.’ Die opmerking sluit naadloos aan bij de brandende
vraag van Caroline, over de overdracht naar het mbo. g
h
Caroline Verboom: ‘Scholen nemen nog te weinig
initiatief tot een warme overdracht.’
foto’s Jan van der Meijde
DE BRANDENDE VRAAG
De volgende aflevering draait om Caroline’s vraag aan een collega: ‘Wij
zien in het eerste jaar veel uitval bij leerlingen die ontdekken dat ze niet
gemotiveerd zijn voor het beroep waarvoor ze worden opgeleid. Wat doet
het vmbo aan de vorming van het beroepsbeeld van leerlingen?’
11 | 12 --- Rotterdams Onderwijs Magazine | 9

10 |
Mijn vak
tekst Anne-Marie Plasschaert
Ze is afgestudeerd in Voedingsleer en Diëtetiek, ze was werkzaam
in een verpleeghuis en in de thuiszorg, maar dit jaar behoorde zij bij de drie
beste mbo-leraren van 2012. Marja de Vries ontdekte dat onderwijs heel leuk, druk
en afwisselend is: ‘Het is altijd anders dan je verwacht.’
Vooraf nog iets over de gebruikte termen bol en bbl. Bol staat voor Beroepsopleidende
Leerweg, oftewel dagdeelonderwijs, met minder dan 60% praktijkaandeel.
bbl betekent Beroepsbegeleidende Leerweg, een combinatie van werkend leren,
met meer dan 60% praktijkaandeel.
Rotterdams Onderwijs Magazine --- 11 | 12
U U U U U U U U
U Marja U U U de U U Vries: U U

U U U U U U U U U U U U U U U U U U
U ‘Rekenen U U U U U is U overal U U U belangrijk U U U U U voor’ U U U
O
Marja de Vries: Als je
ziet wat een schulden
jonge mensen soms
hebben, dan weet je
dat rekenen belangrijk
is.’
foto’s Jan van der Meijde
Als Marja de Vries (32) haar taken schetst,
blijkt het een overvolle werkweek te zijn.
‘Vier dagen aan het werk bij Verpleegkunde
en een dag ter ondersteuning van de taal- en
rekencoördinator van de branche Gezondheidszorg’,
zegt ze, om later toe te voegen: ‘Oh
ja, ik ben ook nog een dag per week betrokken
bij Portaal, een soort ‘blackboard’ (elektronische
leeromgeving, red.) dat we als school
gebruiken. Ik houd samen met twee collega’s
de site actueel. Vind ik ook heel leuk.’
Na haar werkzaamheden als diëtiste in het
verpleeghuis (‘leuk, maar ik was er als vervangster’)
en de thuiszorg (‘veel veranderingen,
weinig zekerheid, weinig geld’) gaat Marja bij
het Albeda College aan de slag als docent
Voedingsleer. ‘Ik merkte dat nogal wat studenten
moeite hebben met rekenen. Daarom is er
nu ook basisrekenen voor verpleegkundigen
ingevoerd; dat verzorg ik. Tijdens mijn lessen
probeer ik eigenlijk altijd een koppeling te
leggen met het beroep. En de rekentaken bij
mijn opleiding zijn ook in de context van hun
vakgebied’, legt Marja uit. ‘Rekenen is eigen-
lijk overal belangrijk voor: ruimtelijk inzicht, je
gebruikt het bij het koken, je moet weten hoe
het zit met centiliter, deciliter en liter, meter en
vierkante meter...’
Toch motiveert dat niet alle studenten om zich
in te spannen. ‘In het begin vragen ze naar het
waarom, ze hebben het ook al in het voortgezet
onderwijs gehad, gebruiken zij als argument. Ik
leg dan uit dat je rekenen echt nodig hebt, in je
vak en in het dagelijkse leven. En je moet het
beheersen op een niveau dat bij de opleiding
past.’
Verpleegkundig rekenen
‘Dit jaar telt rekenen voor de eerste keer mee
in het examen. Dat maakt het heel druk en
heel spannend. Rekenen is oefenen, herhalen,
oefenen, herhalen en we zien in ons vak dat
studenten steeds minder kunnen rekenen.
We werken natuurlijk met het referentiekader
rekenen en laten de rekenniveautoets doen als
ze binnenkomen. Daaruit blijkt dat sommigen
op niveau 1F zitten!’
>>
‘Rekenen moet je beheersen op een
niveau dat bij de opleiding past.’
11 | 12 --- Rotterdams Onderwijs Magazine | 11

12 |
>>
Zo’n laag startniveau is in vier jaar bijna niet
op niveau 3F te krijgen, geeft Marja aan, ‘de
stap van 2F naar 3F is al enorm’. Voeg daarbij
dat in de praktijk van het vak ook steeds
minder wordt gerekend ‘omdat de apotheker
dat allemaal doet’, en je weet dat er onvoldoende
tijd is om te oefenen, herhalen, oefenen
en herhalen. ‘Wij hebben nu extra uren
rekenen ingevoerd. We beginnen met een
lesuur uitleg, oefenen, extra uitleg en extra
oefenen. De studenten kunnen daarmee dan
een uur zelf aan de slag’, vertelt Marja. ‘Aan
het einde van het eerste jaar moeten ze dan
op 2F zitten. Voor verpleegkundig rekenen is
dat een goede basis. Over een paar jaar zullen
de bol-studenten misschien wel met het
Rotterdams Onderwijs Magazine --- 11 | 12
goede startniveau binnenkomen. We zien nu
al dat het langzamerhand ietsje beter gaat in
het voortgezet onderwijs. Maar wij houden
toch ook bbl’ers. Die zijn soms al tien jaar
van school, hebben in die tijd niets met
rekenen gedaan, beheersen de tafels niet
en weten zelfs niet hoe ze met een rekenmachientje
moeten werken. Wat dat betreft
kijk ik langzamerhand nergens meer van op,
ik kom nog maar weinig voor verrassingen
te staan.’
Uitwijkmogelijkheid
Marja is een groot voorstander van de
niveauverhoging voor taal en rekenen. ‘Ik zie
soms e-mails van studenten…, dat kan echt
T
MARjA DE VRIES
Albeda College
010 289 05 00 / 010 266 10 77
Gevoel voor rekenen zit in de familie, blijkt al snel
wanneer Marja de Vries het gezin schetst waar zij uit
voort komt. ‘Mijn vader is veertig jaar docent in het
laboratoriumonderwijs geweest, ik heb ook het exacte
pakket gekozen en mijn moeder en broer zitten meer
richting economie: allemaal rekenen.’ ‘Vroeger vond
ik het heel erg leuk om tafels te doen’, vertelt zij met
tedere herinnering. ‘Mijn moeder schreef dan dertig
tafels op en hield de tijd bij om te kijken hoe lang ik
erover deed.’
Rekenen is zo leuk omdat het klopt, verklaart ze nu. ‘Je
doet het volgens vaste regels, ook al zijn er verschillende
manieren om bij het goede antwoord te komen.
Ik maak in de opleiding altijd duidelijk dat je de
tafels moet kennen, dat je percentages moet kunnen
berekenen. Al was het alleen maar om te weten wat je
betaalt als je geld leent. Als je ziet wat een schulden
jonge mensen soms hebben, dan weet je dat rekenen
heel belangrijk is.’
niet. Maar taal stond al eerder in de belangstelling.
Ik ben blij dat rekenen nu ook meer
aandacht krijgt. Het is dus goed dat er voor
deze vakken meer tijd is gekomen sinds de
examens zijn ingevoerd.’
Toch grijpt Marja haar nominatie voor leraar
van het jaar aan om haar zorgen te uiten over
de rekenexamens van de groep examenkandidaten
dit schooljaar. ‘Scholen investeren
veel om alleen al de achterstand in te halen
waarmee studenten binnenkwamen en nog
komen. Maar of het genoeg is, zien we pas als
de examens gedaan zijn en deze studenten
worden daar meteen al op afgerekend met
slagen of zakken. Ik zou willen dat de overheid
daarvoor een uitwijkmogelijkheid creëert.’ U

Werken aan goed begrijpend leesonderwijs
met de Nieuwsbegrip Masterclasses!
Een greep uit onze Masterclasses:
•
•
Aan de slag met Nieuwsbegrip
Omgaan met verschillen in de groep
Modelen; de leraar als rolmodel
Transfer van de Nieuwsbegrip-aanpak naar
andere vakken
Coöperatieve werkvormen bij begrijpend lezen
Voor wie?
Teamtrainingen voor het basisonderwijs, voortgezet
onderwijs en speciaal (basis)onderwijs.
Meer weten?
Kijk voor meer informatie en aanmelden op
www.cedgroep.nl/masterclasses , of mail naar
nieuwsbegrip@cedgroep.nl.
Adv NB MCs ROM 10-2012_02.indd 1 16-10-12 13:20
Website
Schoolkeuze
Vele jaren was de Schoolkeuzegids een vertrouwde verschijning
voor iedereen die een kind had in groep 8 van de
basisschool. Deze zorgvuldig in elkaar gezette gids heeft
sinds kort een digitale opvolger: SchoolkeuzeRotterdam.
Op de website staat niet alleen algemene informatie over
het voortgezet onderwijs, maar er is ook een pagina voor
elke Rotterdamse vo-school met bijbehorende locaties.
Ouders en leerlingen kunnen met behulp van deze website
vo-scholen met elkaar vergelijken op basis van verschillende
criteria en zo een passende keuze maken voor een
vervolgschool.
Het websiteadres is www.schoolkeuzerotterdam.nl.
Pixel:ID | Creatieve Grafi sche Vormgeving en Drukwerk
11 | 12 --- Rotterdams Onderwijs Magazine | 13

14 |
Rekenen
> REKENCRACKS HILDEGAERTSCHOOL UITGEDAAGD
U U U U U U U U U U U U U U U U U U U
U U Nooit U U U meer U U U vervelen U U U U U als U rekenles
U U U U U
tekst Ineke Westbroek
Superslimme rekenaars hoeven zich in de
bovenbouw niet te vervelen met te makkelijke sommen. Voor
hen ontwikkelden de CED-Groep en fiscaal adviesbureau
KPMG Meijburg & Co het project Razend Enthousiaste
Rekenaars. Fiscale casussen werkten zij om tot uitdagende
rekenprojecten, waarmee leerlingen van deelnemende scholen
onder begeleiding van een coach van KPMG Meijburg &
Co met elkaar in competitie gingen.
Rotterdams Onderwijs Magazine --- 10 | 12
e moeten uitgaan van het aantal dagen
‘Wdat iedereen werkt en dan de reiskosten
berekenen.’
‘Hoeveel benzine gebruiken ze per keer?’
‘Hangt ervan af hoeveel hun auto verbruikt.’
Gebogen over hun iPad, waarop zij notities
maken, overleggen Sascha, Floris, Janou en
Pien over de kilometervergoeding die zij moeten
betalen aan personeelsleden van het Maashotel,
waarvan zij eigenaar zijn.
‘Slim van jullie om uit te gaan van het aantal
werkdagen en het type auto’, prijst coach
Robert van den Tillaart (KPMG Meijburg & Co),
die af en toe aanwijzingen geeft.
Behalve de reiskosten moeten de vier bovenbouwleerlingen
van de Hildegaertschool (groep
8) de loonbelasting uitrekenen. Geen simpele
opdracht voor de gemiddelde leeftijdgenoot,
maar het viertal heeft er duidelijk schik in.

‘Vooral omdat we eerste staan in de competitie’,
glundert Sascha.
Fiscalist
Razend Enthousiaste Rekenaars is vorig schooljaar
uitgevoerd als pilot op vijftien scholen,
waarvan vier in Rotterdam. Onder begeleiding
van een fiscalist van KPMG Meijburg voeren
teams van begaafde, door groepsleerkrachten
geselecteerde rekenaars uit de bovenbouw,
het financiële beheer van een fictief hotel in hun
eigen stad. De kinderen gaan zelfstandig aan de
slag. Vragen kunnen zij richten aan hun coach
via e-mail of chat. Er is wekelijks contact met de
coaches die door de CED-Groep zijn getraind
in het begeleiden van leerlingen. De contacten
vinden plaats via de chat op de website van
Razend Enthousiaste Rekenaars, via de telefoon
of op school. De teams werken anderhalf uur
O
‘je ziet ze in hele snelle stapjes denken’
constateert Robert van den Tillaart.
foto Petja Buitendijk
U U U U U U U U U U
U te U gemakkelijk U U U U U U U is U
‘ Heel leuk om echt te rekenen
met een opdracht. Je werkt
ergens naartoe, zoals in het
echte leven.’
per week samen aan de opdracht, waarbij
naast rekendoelen ook vaardigheden worden
nagestreefd op het gebied van zelfregulatie,
samenwerken, overleg en onderzoek. In een
logboek houden de leerlingen bij hoe zij aan hun
oplossingen zijn gekomen.
Het viertal rekenaars vindt de opdrachten rond
het Maashotel, zoals hun fictieve hotel heet, een
leuke afwisseling op de reguliere rekenlessen.
‘Als je sommen begrijpt’, zegt Janou, ‘worden ze
steeds makkelijker en gaan ze vervelen.’
‘Verhaalsommen gaan nog wel’, aldus Sascha,
die de hotelopdrachten een stuk boeiender
vindt. 'Heel leuk om echt te rekenen met een
opdracht ’, vindt Pien, ‘je werkt ergens naartoe,
zoals in het echte leven.’
Ook Floris is enthousiast: ‘Dit had ik echt niet
verwacht. Ik dacht dat we zoveel mogelijk moeilijke
sommen moesten doen.’
T
www.razendenthousiasterekenaars.nl
Tsunami
Robert van den Tillaart is onder de indruk, zo
gedreven als zijn groepje is: ‘Je ziet ze in hele
snelle stapjes denken. Ze zijn eager, fanatiek,
dat zie je aan die oogjes. Samen vinden ze
verschillende wegen die naar Rome leiden.
Zo creëren ze samen een tsunami van oplossingen.’
Het liefst coacht Robert zijn team wekelijks
op school. ‘Ik woon vlakbij, mijn kinderen zitten
hier op school’, verklaart de fiscalist, die
helemaal achter de visie staat van zijn bedrijf,
dat wil bijdragen aan de vorming van een
nieuwe generatie: ‘We zijn een kennisorganisatie,
maatschappelijk verantwoord ondernemen
staat hoog in het vaandel. Onderwijs
past hier perfect in.’
Bovenbouwleerkrachten Raymond Jansen
en Jeroen Bogaard merken dat het project
voor de vier deelnemers een prima variatie
op de rekenlessen is. ‘Met deze opdrachten’,
bemerkt Raymond, ‘worden ze getriggerd.
Dat is wat ze willen. In een klas met dertig
leerlingen geven we les in drie niveaus, de
gemiddelde groep geldt als basis. De sterkere
leerlingen worden door middel van extra
werk uitgedaagd. Zo vormen deze opdrachten
een welkome uitdaging.’
Jeroen ziet het als goede voorbereiding op
het voortgezet onderwijs: ‘Deze leerlingen
zijn gewend dat alles hen komt aanwaaien.
Zo leren ze knokken voor een oplossing.’
Voor volgend jaar hebben zich volgens Linda
Jonkman en Vera Vergunst (CED-Groep) een
groot aantal scholen aangemeld, ook in achterstandswijken:
‘Op deze scholen zitten ook
talentvolle rekenaars, die zo de kans krijgen
aan hun trekken te komen.’ U
10 | 12 --- Rotterdams Onderwijs Magazine | 15

De klas van
DE KLAS VAN LIEKE DE VLAAM
LERAAR GROEp 4 BASISSchOOL
SAMSAM – LOMBARDIjEN
‘ZORGEN VOOR EEN
WARM KLIMAAT EN
VEILIGHEID’
tekst Ronald Buitelaar foto Jan van der Meijde
‘Ik heb een lieve, sociale groep. De kinderen
luisteren goed, zijn geduldig en altijd
bereid om mij of elkaar te helpen. Ik hoef in
deze klas dan ook niet of nauwelijks op te
treden en kan doen waar ik voor opgeleid
ben; lesgeven en zorgen voor een veilig en
warm klimaat. Omdat de groepen op onze
school bewust klein, plusminus 18 leerlingen,
worden gehouden kan ik leerlingen
optimaal individuele aandacht geven. Dat is
vooral prettig voor leerlingen met een
leerachterstand, leerlingen waarbij onderwijs
niet altijd vanzelfsprekend is geweest
en voor leerlingen die meer aan kunnen
dan gemiddeld. Ik vind het belangrijk dat
kinderen met plezier naar school gaan. Het
is leuk om van ouders te horen dat hun kind
blij is als het na een vakantie weer naar
school mag. Heerlijk om ze dan weer aan
de deur te verwelkomen. Daar krijg ik
energie van!’
16 | Rotterdams Onderwijs Magazine --- 11 | 12
chRISTIjAAN (6):
‘Ik vind school fijn omdat
we ook leerspelletjes doen.
Als wij lief zijn is de juf
ook lief en dat maakt het
leuk.’

LAMYEA (7):
‘Ik vind de juf lief omdat ze
altijd leuke dingen met ons
doet en ik vind eigenlijk
alles leuk op school. Toch
doe ik het liefst rekenspelletjes.’
ShALIZA (7):
‘Wij hebben een leuke klas
en een lieve juf. Rekenen
vind ik het allerleukst,
omdat ik het goed kan. Het
liefst doe ik moeilijke keersommen.’
RODNEY (11):
‘Ik zit in groep 4 omdat ik
uit Suriname kom en nog
moet wennen op school.
Ik vind rekenen, spelling
en taal leuk en vind de juf
minder streng dan de juf
in Suriname.’
11 | 12 --- Rotterdams Onderwijs Magazine | 17

18 |
Anne-Marie
De politiek verbaast zich over de uitkomsten van het AOBonderzoek
naar de grootte van de klassen in het primair
onderwijs. Ik verbaas mij over zoveel politieke onnozelheid.
Grote klassen zijn niet goed voor de kwaliteit van het onderwijs,
geven juffen en meesters aan. Zeker niet in een tijd waar
juf of meester soms de enige stabiele factor is voor het kind.
En al helemaal niet voor alle kinderen die niet vallen onder de
grootste gemene deler. Dat is niet exclusief voor het basisonderwijs.
Ook in het mbo beginnen wij met gemiddeld zo’n drieëndertig
leerlingen. Afgezien van de hierboven geschetste zaken die
bij grote kinderen eveneens of nog zwaarder tellen, is zo’n
enorme klas de eerste twee weken prima te pruimen. Schuchter
tasten leerlingen af wie het echte haantje of kippetje is in
de groep, en afhankelijk van de gewenste status schurkt de
één daar wel en de ander juist niet tegen aan.
Een maand verder is het lokaal figuurlijk maar ook letterlijk te
klein. Hormonen vliegen rond, macho’s ontwikkelen schouderpartijen
en miniminirokjes staan gespannen. Voor zo’n groep
blijkt de ruimte in een gemiddeld theorielokaal onvoldoende.
Het dendert binnen met jassen en tassen, en achter elke tafel
verdringen zich drie jongvolwassenen, vaak met nummer vier
aan de zijkant.
Laatkomers, bij ons ál-tíjd het gevolg van Dé Líft, banen zich
steevast met veel bombarie een weg naar voren. Juist naar
voren, want de bevoorrechte bijtijdsen zitten achterin; ‘je
gaat toch niet bij de docent zitten!’ Na deze invasie duurt het
enige tijd voor een meer serene rust neerdaalt. Tot het hele
tafereel zich vijf à tien minuten voor het einde van de les in
omgekeerde volgorde herhaalt om ‘niet te laat te komen bij de
volgende les’.
Met pech gebeurt deze volksverhuizing elke vijftig en anders
om de honderd minuten. Dan is het een simpele rekensom:
neem een gemiddelde lesdag van vier keer honderd minuten,
neem een gemiddelde groep van dertig, neem een gemiddelde
docent die weet van rust en regelmaat en je bent op
zo’n dag toch gauw een lesuur kwijt. Tja, kwaliteit valt of staat
niet alleen met een deskundige leerkracht, in het mbo gaat het
ook simpelweg om ruimte en tijd.
Journaliste Anne-Marie Plasschaert is docent Nederlands en
redactionele vaardigheden in het mbo.
Rotterdams Onderwijs Magazine --- 11 | 12
Ruimte en tijd
Arbeidsmarkt
onderwijs
maakt
afspraken
nodig
Een rapport over de arbeidsmarkt van het Rotterdamse
onderwijs is voor gemeente en schoolbesturen aanleiding
om afspraken te maken voor de korte en middellange
termijn.
Het rapport, van onderzoeksbureau ResearchNed,
spreekt zich uit over de verschillende onderwijssoorten
in de stad. In het primair onderwijs zijn momenteel
geen grote problemen om vacatures vervuld te krijgen.
Wel tekenen deze zich af aan de horizon; het aantal
studenten van de lerarenopleiding basisonderwijs laat
al jaren een dalende lijn zien.
Sterker speelt dit probleem voor het voortgezet
onderwijs. Er zijn nu al langer bestaande tekorten bij
de exacte vakken en de talen. Vooral in het vmbo zijn
er teveel onbevoegde en onderbevoegde docenten
werkzaam. Een kwart van de schoolleiders vindt daarbij
dat er in het algemeen het nodige schort aan de kwaliteit
van een deel van de zowel zittende als startende
docenten.
Het mbo kent als probleem dat er in de lerarenopleidingen
nauwelijks aandacht is voor de specifieke
situatie van het mbo. Ook in het mbo geldt dat niet alle
docenten voldoen aan de bevoegdheids- en bekwaamheidseisen.
Gemeente en schoolbesturen willen de komende tijd
afspraken maken over de kwaliteit van zittende leerkrachten,
de opleiding van docenten en de instroom
van studenten. Ook willen ze komen tot een gezamenlijke
agenda, om aan te bieden aan de nieuwe minister
van onderwijs.
Het volledige rapport ‘De Rotterdamse onderwijsarbeidsmarkt
in beeld’ is te downloaden via de website
van Beter Presteren, www.onderwijsbeleid010.nl.

S
succes van : het Erasmiaans gymnasium
W
‘Hoog tijd dat film serieus
genomen wordt als leermiddel’,
vindt docent Marcel van Bruggen.
foto Jan van der Meijde
Drie leerlingengroepen van het Erasmiaans
gymnasium zijn in september tijdens het Nationaal
Film Festival voor Scholieren (NFFS) met
hun film in de prijzen gevallen. De school won
twee eerste prijzen met ‘Niets stelligs weten wij’
en ‘Animation Love’ en een tweede prijs voor
‘De surprise’. Docent Nederlands Marcel van
Bruggen vertelt:
‘Ik ben initiatiefnemer van het Erasmiaans
Film Festival dat inmiddels vijf jaar bestaat. Het
festival wordt elk jaar in mei georganiseerd en
vertoont films die leerlingen in de loop van het
jaar gemaakt hebben. De vijf beste films worden
ingezonden naar het Nationaal Film Festival
voor Scholieren dat dit jaar in Lelystad werd gehouden.
Een bijzonder leuk evenement waar de
leerlingen elkaars films bekijken, commentaar
krijgen van beroepsregisseurs en workshops
bezoeken. Hoogtepunt van de dag is het gala
waarbij de prijzen worden uitgereikt.’
tekst Ronald Buitelaar
‘Ik maak graag gebruik van film als middel
om de lesstof te verwerken. Het spreekt
leerlingen bijzonder aan en biedt ze veel
mogelijkheden. Soms kom ik met ideeën. Een
andere keer zijn zij de initiator. Zo worden er
poëzieclips gemaakt bij een gedicht en zijn er
documentaires samengesteld. ‘Niets stelligs
weten wij’ is een goed voorbeeld van een
geheel door leerlingen samengesteld profielwerkstuk.
Het is hoog tijd dat film eindelijk
serieus genomen wordt als leermiddel.’
‘Een prettige bijkomstigheid van het winnen
van twee eerste prijzen is dat we begin december
met twee teams van twee leerlingen
naar Griekenland mogen om deel te nemen
aan het Europese Scholieren Filmfestival.
Spannend, maar reuze leuk. ’
Noot redactie: De film ‘Niets stelligs weten
wij’ is te zien op YouTube. M
11 | 12 --- Rotterdams Onderwijs Magazine | 19

20 |
Tablets
Rotterdams Onderwijs Magazine --- 11 | 12
tekst Ronald Buitelaar
Groep 4 van de Oscar Romero
basisschool in Crooswijk doet mee aan een pilotproject
van Snappet, een stichting die scholen
kennis wil laten maken met de tablet als onderwijsmiddel.
Het ROM nam een kijkje.
> GROEP 4 WERKT MET TABLETS
k
‘fijn dat leerlingen
zelfstandig en in eigen
tempo met opdrachten
aan de slag kunnen,’ vindt
Miranda Jacobs.
foto Jan van der Meijde
h ‘ Leerlingen h h h h h h h h h maken h h h h h h h h h h h
h
meer
h h h h h
opgaven
h h h h h h h h
en
h h h h h h h
h h h h h h h h h h h h h h h h h h h h h
h h h h h h h h h h h h h h h h h h h h h
krijgen sneller feedback’
Het is maandagmorgen, kwart voor elf. Op het smartboard in groep vier van juf
Miranda Jacobs staat een plaatje van de dierentuin. Juf voert een gesprekje waarin
de begrippen licht en zwaar voorkomen. En passant stipt ze de openingstijden van de
dierentuin aan: ’13 – 17 uur, daar komen we in een latere les nog op terug.’ In deze
rekenles draait het om de getallenpiramide en de getallenlijn. Om de lijn te visualiseren,
demonstreren Salahdinne en Cheyenne voor de klas welke sprongen en stapjes daarbij
gemaakt kunnen worden. Na een kwartier rondt Miranda de introductie af en halen
tien kinderen hun tablet, een handcomputer ter grootte van een kladblok en verpakt in
een stevig etui, tevoorschijn. De rest van de leerlingen neemt plaats aan de verlengde
instructietafel om eerst met de juf op papier te oefenen.
Vastlopen
De leerlingen die op een tablet werken zoeken de taak op die vandaag gedaan moet
worden. Ze vliegen met hun vingers langs de opdrachten. Een groene krul als de som
goed is, een rode streep als het fout is. Regelmatig loopt een van de tablets vast en
moet hij opnieuw worden opgestart bij de centrale unit aan het bureau van de juf. Het
is een van de minder positieve kanten van de tablet, constateert Miranda: ‘Het is fijn dat
de leerlingen zelfstandig en in eigen tempo met de opdrachten aan de slag kunnen. Het
regelmatig vastlopen van de tablets is nog wel een probleem.’
Verder is Miranda bijzonder goed te spreken over het werken met de tablets: ‘De

leerlingen zijn enorm gemotiveerd. Ze kunnen in
relatief korte tijd veel oefenen en ‘verspillen’ weinig
tijd met het overschrijven van de sommetjes.
Bovendien kunnen ze na hun toets - ook op de
tablet gemaakt - op eigen niveau verder werken
aan aanvullende opdrachten. Het correctiewerk
wordt de leerkracht uit handen genomen.
‘Wow, wat veel’
Miranda maakt in haar klas gebruik van de modules
rekenen, spelling en een gedeelte van taal:
‘Het werken met de tablet levert nu nog geen
tijdwinst op, want ik ben nog veel tijd kwijt aan
het voorbereiden van de lessen. Onze methodes
komen niet een op een overeen met de verwerkingsopdrachten
op de tablets. Daardoor moet
ik niet alleen onze eigen methodes in de vingers
hebben, maar ook de wijze waarop Snappet de
leerstof verwerkt’. Bezwaarlijk vindt ze dat niet,
omdat juist de pilotfase bedoeld is om dit soort
tekortkomingen te signaleren en op te lossen: ‘Ik
heb bijna dagelijks contact met Snappet om te
bespreken waar ik zoal tegenaan loop. Ik merk
dat men zeer snel met aanpassingen komt.’
Als de rekenles in groep 4 bijna afgelopen is
vraagt juf Miranda de leerlingen alles op te ruimen
en naar het smartboard te kijken waar een
groepsoverzicht verschijnt met groene, oranje en
enkele rode vierkantjes.
‘Wow’, klinkt het vanuit de klas, `wat veel.’ Het is
dat aspect van Snappet wat Miranda het meeste
aanspreekt: ‘Het werken met de tablet motiveert
de kinderen om zoveel mogelijk opgaven te
maken. De directe feedback zorgt ervoor dat ze
in een oogopslag kunnen zien hoe ze het ervan
af hebben gebracht. Zelf kan ik ’s avonds thuis
nog eens op m’n gemak kijken hoe ze hun werk
gedaan hebben. Ideaal omdat ik goed inzicht
krijg in hun prestaties en snel kan ingrijpen bij
eventuele uitval.’ h
Stichting Snappet wil naar eigen zeggen
‘verbeteringen in het basisonderwijs
aanjagen door het vervangen van de
traditionele werkboekjes door een digitale,
interactieve variant, op een eigen tablet
voor ieder kind.’ Woordvoerder Floris
Bongaerts: ‘We onderzoeken samen met
30 scholen in Nederland of het klopt dat
leerkrachten tijd besparen als er met
tablets wordt gewerkt, of leerlingen er
graag mee werken en of de leerresultaten
verbeteren. Deze pilot helpt ons daar zicht
op te krijgen en levert verbeterpunten op.’
De Oscar Romero school is door het eigen
(RVKO) bestuur voorgedragen om aan
de pilot mee te doen. Beleidsondersteuner
ICT Martijn Redegeld: ‘Wij zijn met
Snappet in zee gegaan omdat de fysieke
infrastructuur zoals tablets, laadstation en
centrale unit in bruikleen wordt gegeven.
We betalen alleen een bedrag per
leerling voor elke module. Wij vinden het
een unieke mogelijkheid om tegen niet
al te hoge kosten te zien of tablets een
meerwaarde kunnen hebben. Zelf zoveel
tablets aanschaffen is onbetaalbaar.’
11 | 12 --- Rotterdams Onderwijs Magazine | 21

22 |
Taal is maar lastig
We zijn weer wat weken verder en de kinderen zijn geen echte
kleuters meer. Ze worden steeds taakgerichter en zelfstandiger.
En nu ze kunnen schrijven worden de leuke tekeningen die ik
krijg vervangen door nog leukere briefjes, geschreven of gestempeld.
’Lifu Juf, ik vint ut hil leek om in groep drei te siten. Ik lir hil vil
en vint het leek om te lesun en tu srijfen’.
Als ik dit lees ben ik super trots. Wat proberen ze al veel en wat
denken ze al veel te weten. Maar jeetje wat moeten ze nog veel
leren! Wat is Nederlands toch een ingewikkelde taal! En ik moet
het ook zo vaak tegen ze zeggen: ‘Nee hier is het Nederlands
weer een beetje eigenwijs want je hoort het een maar je schrijft
het anders…’.
Ik vraag me wel eens af of de vragende gezichtjes eens gaan verdwijnen.
Maar als ik zie wat ze in een korte tijd al bereikt hebben,
komt het vast goed!
De kinderen worden ook steeds mondiger. Ze zijn soms wat brutaal,
maar ook vaak heel eerlijk. Het woordje 'buik' moest worden
aangeleerd. Het kernwoord om de letter 'b' aan te leren. De 'b'
heeft een bolle buik. ‘Maar juf! Jij hebt ook een bolle buik!' wilde
Isolde me wel even laten weten. 'Nou nou jongens, dat vind ik
eigenlijk niet zo aardig, maar er is wel een reden dat ik zo’n bolle
buik krijg, ik heb namelijk al een tijdje een geheimpje.' Het duurde
even voordat ze erachter kwamen maar de juf krijgt toch echt een
baby!
‘Is het een jongen of een meisje?’
‘Kan je zelf kiezen of je een baby in je buik wilt?’
‘Hoe komt een baby dan in je buik?’
‘Hoe komt een baby er dan uit?’
Ik werd meteen overspoeld met vragen.
Toen vond ik taal ineens heel ingewikkeld…
Linda Zwegers
Rotterdams Onderwijs Magazine --- 11 | 12
L!nda Tablet DOOR
Linda Zwegers is lerares van groep 3
op een Rotterdamse basisschool.
Volg het ROM op Twitter: @RdamsOndMag
en sluit je aan bij de LinkedIn site nl.linkedin.
com/in/rotterdamsonderwijsmagazine.
AD OSKAM

VLAG VAN DE LERAAR
Adv-CU-ROM_10-12-DRUK:Opmaak 1 16-10-12 15:02 Pagina 1
Tijdens de Dag van de Leraar brachten de leden van het College van B en W vlaggen rond langs alle
Rotterdamse scholen. Burgemeester Aboutaleb hees de vlag bij de Prinses Margrietschool.
foto Gemeente Rotterdam
AANKONDIGING
Bejubelde Children’s University
komt naar Nederland
(Her)ontdek de magie van het leren
Al gehoord van de Children’s University uit de UK? Door aantrekkelijke buitenschoolse
activiteiten (her)ontdekken kinderen de magie van het leren. Bijvoorbeeld een tafel
timmeren in een bouwmarkt, of alles te weten komen over kunst in een museum.
Met als uiteindelijk hoogtepunt een feestelijke ceremonie in een échte universiteit.
Dáár groeit ’n kind pas van!
Meer weten over de Children’s University?
Kijk op www.cedgroep.nl/cu, of neem contact op
met Maryse Bolhuis (m.bolhuis@cedgroep.nl)
www.cedgroep.nl Volg ons op twitter: @CU_Nederland
11 | 12 --- Rotterdams Onderwijs Magazine | 23

24 |
Lessen over ge(we)ld
tekst Ineke Westbroek
Pesten en geweld moeten de
school uit, is de missie van Sandy Kardolus. Daarom
was zij een van de initiatiefnemers van het project De
Geweldige School, een serie lessen waarin wordt
afgerekend met pesterijen en geweld in basis-, speciaal
en voortgezet onderwijs.
Rotterdams Onderwijs Magazine --- 11 | 12
Ibtisame en Mohamed
helpen leeftijdgenoten om
op het rechte pad te blijven.
foto Jan van der Meijde
k
>LEERLINGEN ALS GASTDOCENTEN
Z
‘ Als
Z Z Z
je
Z Z
gepakt
Z Z Z Z Z Z Z
wordt,
Z Z Z Z Z Z
Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z
Z kom Z Z Z Z je Z Z Z nergens
Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z
Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z
Z meer Z Z Z Z Z aan Z Z Z Z de Z Z Z bak’ Z Z Z Z Z Z
‘Weten jullie wat geweld eigenlijk is?’
‘Euh… Iemand doodmaken?’
Traag komen de reacties van de eerstejaarsleerlingen
van LMC Praktijkschool Schietbaanstraat
op gang. Mohamed Azzaoui en Ibtisame Kadri,
stagiaires bij De Geweldige School, moeten
het er met veel moeite uit trekken. Mohamed en
Ibtisame zijn vierdejaarsleerlingen van collega
praktijkschool LMC PrO Talingstraat.
Dan komt het onderwerp ‘geld’ ter sprake, het
thema waar deze les om draait.
‘Waar heb je geld voor nodig?’
Smartphones, kleding en sieraden passeren de
revue, maar ook schoolspullen en etenswaren.

Mohamed vertelt over zijn eigen situatie: ‘Ik
kwam er snel achter dat mijn ouders met hun
uitkering geen zakgeld kunnen geven. Mijn klasgenoten
waren stoer, met al hun mooie spullen.
Vrienden van mij gingen stelen of dealen, maar
ik deed daar niet aan mee. Als je gepakt wordt,
heb je een strafblad en dan kom je nergens
meer aan de bak.’
Dat maakt indruk, evenals de videoclip over ‘sappen’
(je bankpas uitlenen voor geld), gemaakt
door leerlingen van LMC Talingstraat.
‘Wie van jullie zou zijn bankpas uitlenen?’ vraagt
Ibtisame.
Niemand!
Status
Sandy Kardolus besloot tot het opzetten van De
Geweldige School, toen zij in haar werk als sociaal
pedagogisch hulpverlener steeds vaker werd
geconfronteerd met de gevolgen van pesten en
geweld op school. ‘Jongeren’, signaleert zij, ‘kunnen
door schoolgenoten zo onder druk worden
gezet, dat zij zelf afglijden naar criminaliteit.’
In een traject van vier gastlessen, verzorgd door
gastdocenten die zijn aangesloten bij De Geweldige
School, moeten leerlingen bewust worden
gemaakt van de effecten van pesten, druk uitoefenen
en geweld. Vervolgens maken de leerlingen
zelf afspraken over hoe ze voortaan met
elkaar willen omgaan. Zo zijn ze zelf verantwoordelijk
voor hun gedrag. Doordat gastdocenten
de lessen geven, hebben docenten hun handen
vrij om te observeren wat in de klas gebeurt. Om
het project af te sluiten, maakt de hele klas een
krant over wat ze gedaan hebben.
Omdat geld jongeren status geeft en dus enorm
belangrijk voor hen is, maar ook een hoop
ellende veroorzaakt, organiseert De Geweldige
School samen met de organisatie Delinkwentie
& Samenleving ook het project ‘Geld Is
Geweldig’. Dit moet scholieren inzicht geven
in hun bestedingspatroon en in de risico’s van
snel geld ‘verdienen’. Het achterliggende probleem
hiervan was voor PrO Schietbaanstraat
een belangrijke reden om in te tekenen op De
Geweldige School.
T
www.degeweldigeschool.nl
Bankpas
‘Een meisje op onze school werd gedwongen
haar bankpas uit te lenen voor criminele
doeleinden’, vertelt docent Ank van der Horst,
‘wij doen er alles aan om het hoofd te bieden
aan de cultuur van ‘Geef! Geef!’ Het komt
voor dat leerlingen andere leerlingen dwingen
geld of spullen af te staan. We mogen niet
accepteren dat kinderen onder druk worden
gezet.’
De school voert daarom structureel beleid
om dit gedrag te voorkomen, door leerlingen
bewust te maken van de gevolgen voor dader
en slachtoffer. Dit gebeurt tijdens de lessen
in sociale vaardigheden. Van der Horst: ‘De
lessen van De Geweldige School dragen
hieraan bij. Ik schrok er wel van hoe weinig
de leerlingen zich herinneren van de vorige
lessen in het kader van het project.’
Knap aangepakt
Kardolus en Van der Horst prijzen de leerlingen
Ibtisame en Mohammed over de manier
waarop ze de lusteloze klas op gang hebben
gekregen: ‘Knap, zoals jullie het aanpakken
door je eigen situatie te noemen.’
‘Ik zie in mijn omgeving dagelijks vechtende
en stelende jongeren’, verklaart Mohammed
zijn beweegredenen om les te geven, ‘hiermee
kan ik hen op het rechte pad houden.’
Hetzelfde geldt voor Ibtisame, die zich na een
les van De Geweldige School op haar eigen
school spontaan bij Kardolus aanmeldde om
stage te lopen. Na een training konden de
twee PrO-leerlingen aan de slag. ‘Het is een
goede voorbereiding voor mijn beveiligingsopleiding’,
vindt Ibtisame, die ooit politieagent
wil worden. Of de deelnemende scholen
verdergaan met De Geweldige School, hangt
af van de financiële mogelijkheden.
Ank van der Horst hoopt van wel: ‘Dit soort
lessen kan niet vaak genoeg gegeven en
herhaald worden.’ z
11 | 12 --- Rotterdams Onderwijs Magazine | 25

Sociale Sportief media leren
>LEREN IN DE KLAS EN IN DE GYMZAAL
C C C C C C C C C C C C C C C C C C C
C ‘ C Ik C C was C C C bang C C C C dat C C C ik C C C C C
C C C C C C C C C C C C C C C C C C C
C C het C C C verkeerd C C C C C C had’
C C C C C C C C
C C C C C C C C C C C C C C C C C C C
C C C C C C C C C C C C C C C C C C C
C C C C C C C C C C C C C C C C C C C
C C C C C C C C C C C C C C C C C C C
C C C C C C C C C C C C C C C C C C C
C C C C C C C C C C C C C C C C C C C
C C C C C C C C C C C C C C C C C C C
C C C C C C C C C C
tekst Renate Mamber
Wat kun je allemaal niet leren
met sporten? Bijvoorbeeld fouten durven
maken of ruzies oplossen. ROM ging kijken
bij basisschool Tuinstad Terbregge, waar
gebruik wordt gemaakt van de aanpak van
Move a-Head, een project dat fysieke en
sociaal-emotionele ontwikkeling met elkaar
verbindt.
26 | Rotterdams Onderwijs Magazine --- 11 11 | | 12
Eva uit groep acht is verbaasd. ‘Ik ken de spellingsregels en doe het
in de les altijd goed, toch maak ik bij een dictee vaak fouten.’ Ook
haar klasgenoot Thijs is verwonderd. ‘Over ruzies denk ik nooit na. Ze
zijn er gewoon en gaan weer weg.’
Sinds de lessen Move a-Head denken Eva en Thijs er opeens wel over
na. Waarom presteer je tijdens een toets of een wedstrijd bijna nooit zo
goed als tijdens de les of training? Waar komen ruzies vandaan en hoe
kun je ze oplossen?
Judo
Eric Teunisse van Move a-Head behandelt deze vragen in de klas. Met
voorbeelden en opdrachten laat hij de kinderen zelf oplossingen verzinnen
voor ruzies, nadenken over waar ruzies vandaan komen en wat hen
belemmert om goed te presteren. Daarna wordt de les voortgezet in
de gymzaal. De kinderen trekken hun judopak aan en een judoka leert
hen de basisgrepen. Het lijkt totaal iets anders, maar gedurende de les
dienen zich al snel dezelfde vragen aan.
‘Weten jullie nog met welke voet je straks moet beginnen?’ vraagt de
judoka. Hij wijst een meisje aan dat niet haar hand op steekt. Aarzelend

geeft ze antwoord. ‘Met je rechtervoet?’
‘Dus je weet het antwoord wel’, stelt de judoka vast. ‘Waarom stak je je
hand dan niet op?’
Het meisje aarzelt weer. ‘Ik was bang dat ik het verkeerd had.’
De groep praat er over en constateert dat angst om iets fout te doen er
in dit geval voor zorgt dat je minder goed presteert dan je zou kunnen.
‘Dit meen je niet!’
De ultieme proef komt aan het eind van het project. Dan moeten de
kinderen met een zelf bedachte judogreep een bekende judoka onderuit
halen. Daarvoor moeten ze samenwerken in groepjes van vier. Extra
moeilijk, omdat de groepjes met opzet op een bepaalde manier worden
samengesteld. De eerste reacties op de indeling zijn dan ook niet mals.
‘Dit meen je niet!’ ‘Even serieus!’ ‘Moet ik met hem samen?’
Toch zijn de kinderen even later ingespannen bezig om de kracht van
hun groepje in te schatten. Ze benoemen elkaar sterkste kanten. Wie
is het snelst? Wie is het slimst? Wie heeft het meeste doorzettingsvermogen?
‘Nu beginnen de discussies’, vertelt Eric. ‘Dan zie je dat iemand de
leiding neemt van wie je het niet had verwacht of dat iemand als
smeermiddel dient in de groep.’ Om die reden heeft hij graag dat de
W
Tijdens de judoles komen kinderen voor
dezelfde vragen te staan als in de klas
foto's Petja Buitendijk
T
Eric Teunisse, www.move-a-head.nl
Tuinstad Terbregge: www.obstuinstad.nl
leerkracht tijdens de lessen aanwezig blijft, hoewel dat verder niet
noodzakelijk is. Eric: ‘Vaak kijken ze hun ogen uit en zien ze nieuwe
dingen.’
In de ban
Tuinstad Terbregge doet het project voor de vierde keer. Leerkracht
Floor Meulmeester heeft het proces vaak gadegeslagen. ‘Het is
heel mooi om te zien hoe groep 8 in de ban raakt van deze lessen.
Voorbeelden van belemmeringen om goed te presteren kom je overal
tegen. Bij de judoles, maar ook bij rekenen of topografie. Move a-Head
heeft een simpele manier bedacht om ermee om te gaan en waar je in
de klas op kunt terugvallen. De combinatie van lessen in de klas en de
judolessen zorgt ervoor dat alles goed blijft hangen.’
Eric Teunisse van Move a-Head ontwikkelde de methode samen met
Rob Vos. Eric, toen zelf directeur van een basisschool, wilde zijn leerlingen
iets meegeven zodat ze later op de middelbare school sterker
in hun schoenen stonden. Hij ontmoette Rob, ervaren in sportclinics
en coaching, die met eenzelfde soort idee rondliep. Inmiddels draait
Move a-Head ruim vier jaar op verschillende scholen in en om Rotterdam.
Scholen voor basis- of voortgezet onderwijs kunnen kiezen uit
een aantal modules. Aanvullend hierop zijn er videoboodschappen en
opdrachten waarmee leerkrachten zelf aan de slag kunnen. E
11 | 12 --- Rotterdams Onderwijs Magazine | 27

Boek
> ANJA VINK SCHRIJfT BOEK OVER ROTTERDAMSE VMBO-KLAS
Z
‘Velen
Z Z Z Z Z
zitten
Z Z Z Z
onder
Z Z Z Z Z
hun
Z Z Z Z
kunnen
Z Z Z Z Z Z
Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z
tekst Ronald Buitelaar
Onderwijs- en onderzoeksjournalist
Anja Vink bezocht het afgelopen
schooljaar wekelijks brugklas 1d van de GK van
Hogendorp VMBO in Delfshaven. Een periode
waarin ze zicht kreeg op ontwikkelingen in de
klas en de wijze waarop leerlingen en docent
Vincent van der Pas daarmee omgingen. Anja
schrijft erover in haar nieuwe boek dat volgend
najaar zal verschijnen. Het ROM bezocht de klas
en sprak met auteur en docent.
28 | Rotterdams Onderwijs Magazine --- 11 11 | | 12
‘H é, hallo juf, hoe is het met u’. Als Anja Vink de klas (inmiddels
2d, red.) van klassenmentor Vincent van der Pas
binnenstapt wordt over en weer geïnformeerd naar elkaars welzijn.
Anja geniet merkbaar van de belangstelling: ‘Ik vind het fijn
om iedereen weer te zien. Het is nu drie maanden geleden dat
ik hier voor het laatst was en ik merk dat ik de klas heb gemist.’
Anja is naast journalist schrijfster van ‘Witte zwanen, zwarte
zwanen’, een boek over segregatie in het onderwijs. Het idee
voor haar nieuwe boek komt voort uit de behoefte om te schrijven
over het vmbo. ‘De verhalen over hoe treurig het met het
vmbo gesteld is kennen we langzamerhand wel. Met dit boek
wil ik laten zien hoe het er werkelijk aan toegaat op een goede,
‘zwarte’ vmbo-school in Rotterdam.’ Dat Anja voor de GK van
Hogendorp koos is geen toeval: ‘Ik ken de school en directeur
al langer en wist dat het boek over een klas van deze school
moest gaan.’

Anja Vink: ‘Ik ben echt van
deze klas en leraar gaan
houden.’
foto Jan van der Meijde
O
vanwege
Z Z Z Z Z Z Z Z
de
Z Z Z
taal’
Z Z Z
Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z
Uitgelezen kans
Het idee werd voorgelegd aan Vincent van der Pas, kerndocent
en mentor van klas 1d: ‘Ik moest kort nadenken of ik wilde dat
iemand een dag per week alles zou registreren wat in de klas
gebeurt. Ik bedacht me dat er niets was dat niet gezien mocht
worden. Bovendien was dit een uitgelezen kans om te laten
zien hoe mooi het werken op deze school is.’
Als tijdens de eerste ouderavond duidelijk wordt dat ook de
ouders geen bezwaar hebben, begint Anja aan haar wekelijkse
bezoeken: ‘Ik schreef in het begin alles op, omdat ik geen idee
had hoe het verhaal zich zou ontwikkelen.’ Een werkwijze die na
een paar maanden voor lichte paniek zorgt: ‘Ik zag geen verhaallijnen
ontstaan.’ Als blijkt dat de klas zich na de kerstvakantie
‘gezet’ heeft komt daar verandering in. Vincent: ‘Er verandert in
die brugklasperiode zoveel dat het meestal een paar maanden
duurt voordat groepsprocessen op gang komen.’
’ Dat vmbo-leerlingen dom zouden
zijn is niet alleen aanmatigend,
maar ook onwaar’
Aanmatigend
Terugkijkend kan Anja een aantal kleine en grote thema’s
onderscheiden: ‘Ik heb gezien op wat voor wijze een leerling uit
het praktijkonderwijs de klas ‘inschoof’, gadegeslagen hoe het
gedrag van sommige leerlingen in de loop van de tijd veranderde
en geconstateerd dat leeruitval niets zegt over kwaliteiten
van leerlingen.’ Vooral het laatste thema zal een prominente rol
spelen in het boek: ‘Ik heb te vaak horen zeggen dat vmboleerlingen
dom zijn. Een bewering die niet alleen aanmatigend
is, maar ook onwaar. Veel van deze leerlingen zitten bijvoorbeeld
ver onder hun kunnen vanwege hun problemen met de Nederlandse
taal.’
Kloof
Taalproblemen, het is een onderwerp waar Anja een apart boek
over zou kunnen schrijven: ‘Als de klas naar het Jeugdjournaal
keek zag ik hoe groot de kloof is tussen hen en de gemiddelde
leerling van Nederlandse afkomst. Het Jeugdjournaal gunt ze
een blik op een wereld die net zo exotisch voor hen is als hun
wereld voor veel Nederlanders is. Ze lachen zich gek om de
gebruikte taal en vergapen zich aan zaken die ze niet kennen.
Zo gaat het overigens ook met de taal die gebruikt wordt in
methodes en toetsen. Neem een thema als kamperen. Grote
kans dat ze nog nooit gehoord hebben van begrippen als camping,
grondzeil of haring.’ Vincent: ‘Ik vraag me af of ze zich dat
bij Cito realiseren.’
Tranen
Toch is het vooral het thema veiligheid dat de meeste indruk op
Anja maakt: ‘Ik ben echt geraakt door de wijze waarop Vincent
een veilige omgeving voor deze leerlingen creëert. Zo herinner
ik me een voorval met een aangerand meisje uit een andere
klas. Ik was toen zo onder de indruk van zijn empathisch vermogen
dat de tranen over mijn wangen liepen. Het heeft er mede
voor gezorgd dat ik nóg beter ben gaan begrijpen waar het op
scholen als deze om draait. Het heeft gemaakt dat ik écht van
deze klas en leraar ben gaan houden. Ik hoop er met mijn boek
in te slagen om bij de lezer hetzelfde gevoel los te maken.’ z
11 | 12 --- Rotterdams Onderwijs Magazine | 29

Lessen over ge(we)ld
tekst Ineke Westbroek
‘Bestaan getallen echt?’ vraagt filosoof Awee
Prins aan zijn jeugdige gehoor in de collegezaal op complex Woudestein.
De vraag houdt de verzamelde bovenbouwleerlingen bezig.
‘Getallen bestaan in je hoofd’, stelt een jongen. ‘Niet in letterlijke
vorm’, preciseert een meisje. Goede filosofen, vindt Prins. De kindercolleges
en wetenschapslessen die het Wetenschapsknooppunt
van de Erasmus Universiteit (EUR) dit jaar startte voor bollebozen in
het basisonderwijs, lijken aan te slaan.
>WETENSCHAPSKNOOPPUNT BREIDT UIT
30 | Rotterdams Onderwijs Magazine --- 11 10 | | 12
‘Bestaan getallen echt?’
vraagt filosoof Awee Prins.
foto Petja Buitendijk
k
‘
Z
De
Z Z Z
kinderen
Z Z Z Z Z Z Z Z
groeien
Z Z Z Z Z Z Z
erin,
Z Z Z Z
Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z
Z leren Z Z Z Z Z zelf Z Z Z Z nadenken’
Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z
Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z
uf, mogen we zo’n college een keertje met de klas doen?’ Het valt Gabi Heukels,
‘J leerkracht groep 8 van basisschool De Kleine Prins, op dat de leerlingen die de
lessenreeksen over filosofie en psychologie volgen, zonder uitzondering enthousiast
zijn over de lesstof.
‘Ze gaan er vol voor’, constateert Gabi, ‘samen maken ze zelfstandig de opdrachten
en ze gaan er ook thuis mee aan de slag.’
Grappig vindt zij het om te zien hoe deelnemende kinderen de rest van de klas betrekken,
wat leidt tot filosofische discussies op het schoolplein: ‘Bijvoorbeeld of bananen
ook geel zijn in het donker, want dat weet je nooit zeker. Of ze vragen zich af: zit ik
echt op mijn fiets of lijkt dat maar zo?’
Intern begeleider Mignonne Paak noemt het een grote stap in het denken van kinderen:
‘ ze nemen niet meer zomaar iets aan voor waarheid. ‘
Academisch denken
De lessen worden sinds 2010 aangeboden door het Wetenschapsknooppunt EUR,
waarin basisscholen, de pabo van de Hogeschool Rotterdam en het Natuurhistorisch

Museum met de EUR samenwerken om begaafde
scholieren kennis te laten maken met wetenschap
en onderzoekend leren. Veertien basisscholen
doen inmiddels mee aan de lessenreeks, waarbij
studenten van de EUR en pabo Thomas More kinderen
in contact brengen met de wetenschap. Na
een inleidend universitair college krijgen zij les in
psychologie, filosofie, geneeskunde en - sinds dit
najaar - economie, waarbij zij zelf onderzoek doen.
‘Voor hen heeft het grote meerwaarde’, vertelt
Karin Schreuder van het Wetenschapsknooppunt,
‘dat horen wij van leerkrachten terug. Zij willen er
zeker mee doorgaan, omdat de werkwijze academisch
denken in de school brengt en een mate
van abstractie, die niet eerder in het basisonderwijs
werd gehanteerd. We horen dat het kinderen
stimuleert, dat ze beter hun best doen, beter
presteren. Ze groeien erin, leren zelf nadenken.
Zoals met filosofie, dat voorkomt dat kinderen zich
te snel een mening vormen.’
Samen diep nadenken
Ook Gabi Heukels merkt dat leerlingen worden
geprikkeld door de wetenschapslessen. ‘Leuk
om te zien hoe diep zij ingaan op de stof. Zij
voelen zich uitgedaagd door de studenten die
de lessen geven, voor hen zijn dat mensen die
echt heel veel weten. Ze zijn zo geboeid dat er
geen leerkrachten van school orde hoeven te
bewaken.‘
De 32 geselecteerde leerlingen van de twee
locaties van De Kleine Prins vormen een groep
waarin zij met elkaar samenwerken. Ook goed
voor de sociale vaardigheden, vindt Gabi:
‘Kinderen die elkaar niet kennen, werken samen,
denken samen diep na over vraagstukken en
raken met elkaar in gesprek. Kinderen die heel
timide zijn, doen toch erg hun best om mee te
praten.’
Voor de nabije toekomst bestaan plannen voor
samenwerking met de universiteiten van Delft
T
www.eur.nl/wetenschapsknooppunt
en Leiden, voor lessen op het gebied van
techniek en ruimtevaart. Daarnaast start
binnen het voortgezet onderwijs een pilot
van lessenreeksen psychologie. De opzet is
hetzelfde als in het basisonderwijs, maar dan
meer toegesneden op oudere leerlingen.
Gabi Heukels verheugt zich al op de nieuwe
lessenreeksen: ‘Op de ene locatie wordt het
filosofie en op de andere economie. Jammer
dat we de startcolleges niet kunnen bijwonen,
omdat we op werkweek zijn.’
Voor de eerste lessenreeksen ontving het
Wetenschapsknooppunt subsidie van het
ministerie van OCW, de volgende moeten de
scholen zelf bekostigen.
‘Voor sommige scholen is het misschien
moeilijk om dat geld nog een keer uit te
geven’, vermoedt Karin Schreuder, ‘maar er
zijn genoeg scholen die daar potjes voor
vinden.’ z
10 11 | 12 --- Rotterdams Onderwijs Magazine | 31

v
Dubbelportret :
Marcel Voorn en Sem
Hoe wordt er naar school gereisd?
S: ‘Ik fiets met een vriendje mee en soms ga ik op
m’n skates.’
Wat is leuk aan school?
S: ‘Geschiedenis vind ik leuk omdat de lerares
voorwerpen meeneemt zoals een mammoetbot,
speerpunten en Romeins geld en daarover
vertelt.’
M: ‘We hebben een aantal scholen bezocht en
vonden het prettige, warme klimaat van het
Laurenscollege het beste aansluiten bij dat van
de basisschool.’
Wat mis je (nog)?
S: ’De school zou dichter bij huis mogen staan.’
M: ‘Ik zou het, eerlijk gezegd, niet weten. Ik vind
het een prettige school.’
Wordt er thuis over school gepraat?
S: ‘Ja, over welke vakken ik gehad heb, welke
cijfers ik gehaald heb en of er nog leuke of vervelende
dingen zijn gebeurd.’
M: ‘Ik vind het belangrijk om interesse te tonen,
maar wil Sem niet te dicht op de huid zitten.’
Hoe laat gaat Sem naar bed?
S: ‘Tussen half en kwart voor tien en dan ga ik
om een uur of tien slapen.’
M: ‘We beginnen om kwart over negen, maar
voordat hij in bed ligt…..’
Wat zit er vandaag in de lunchtrommel en
wie heeft het klaargemaakt?
S: ‘Meestal twee bruine boterhammen, wat
rauwkost en een yoki drink. Het wordt meestal
klaargemaakt door mijn moeder.’
Heb je huiswerk?
S: ‘Ja, maar het meeste maak ik op school. Thuis
besteed ik er ongeveer een half uur per dag aan.’
Is er ondersteuning (nodig) bij het huiswerk?
S: Eigenlijk niet. Soms helpt een vriend.’
tekst Ronald Buitelaar foto Jan van der Meijde
Marcel (1959) en Sem (1999) wonen in
een eengezinswoning in Prinsenland.
Het gezin bestaat verder uit moeder
Belinda en twee op zichzelf wonende
kinderen. Marcel is leraar Informatica
en Sem zit in een havo/vwo brugklas
van het Laurenscollege. Sem voetbalt
bij VVOR, speelt graag op z’n PS3 en
vindt het leuk om muziekmixen te
maken.
Hoe staat het met de nieuwe media?
S: ‘Ik zit vaak op de tablet van m’n vader en heb
wel accounts van Hyves, Twitter en Facebook,
maar doe er weinig mee.’
M: ‘We spreken met hem over de risico’s en hebben
liever dat hij lekker buiten speelt.’
Hoe stelt Marcel zich op de hoogte van
schoolontwikkelingen?
M: ‘Ik vertrouw erop dat het goed gaat en wil me
er verder niet teveel mee bemoeien. De tijd op
school moet leuk zijn en dat wordt het niet als
ouders er zich teveel mee bemoeien.’
Wat wil Sem bereiken en wat wil Marcel dat
zijn zoon bereikt?
S: ‘Ik wilde vroeger piloot of geheimagent worden.
Tegenwoordig het liefst voetballer.
M: ‘Ik wil dat Sem een gelukkige jongen wordt
die sociaal emotioneel vaardig genoeg is om iets
voor de maatschappij te kunnen betekenen.’