Omgevingsanalyse Gezondheid Gent 2012 - Gent Gezonde Stad

socio-economisch zwakkere huishoudens. 14% van de huishoudens in België geeft aan
dat financiële belemmeringen er de oorzaak van zijn dat ze in de 12 maanden
voorafgaand aan het interview medische zorgen, tandverzorging, (voorgeschreven)
geneesmiddelen, een bril en/of mentale zorgen nodig hadden, maar deze niet konden
betalen (Demarest e.a., 2010).
6.3.9 Zorggebruik, uitstelgedrag en drempels in de geestelijke gezondheidszorg
Informatie over het actuele zorggebruik, bijvoorbeeld het aantal CGG patiënten of
opnames in de psychiatrie, zegt niet alles over de behoeften van de doelgroep: niet alle
mensen met psychische problemen zoeken professionele hulp. Veel personen met een
depressie zoeken geen professionele hulp of beëindigen voortijdig hun behandeling,
onder andere door het stigma dat vaak nog rust op personen die lijden aan psychische
aandoeningen en de geringe bespreekbaarheid van depressieve klachten. Daardoor is
geestelijke gezondheidszorg minder doeltreffend (SVR, 2011 123 ).
Van het deel dat wel hulp zoekt, komt er een gedeelte terecht bij de huisarts of andere
eerstelijnsvoorzieningen. Vanuit de eerste lijn wordt er slechts een gedeelte
doorverwezen naar de residentiële voorzieningen. Tussen 10 en 25% van de algemene
bevolking voldoet aan de criteria van een psychische stoornis. De proportie die hulp
zoekt is relatief laag: 6% voor diegenen zonder een 12 maanden-stoornis, 24% voor
diegenen met één stoornis, 56% voor diegenen met twee of meer stoornissen.
De meerderheid van de personen met een angst- en stemmingsstoornis zet uiteindelijk
toch de stap naar professionele hulpverlening (84% en 94%). De mediane duur tussen
de start van de stoornis en het moment waarop personen een eerste
behandelingscontact maken, schommelt tussen 1 jaar (voor stemmingsstoornissen)
en 18 jaren (voor alcoholgerelateerde stoornissen, 16 jaar bij angststoornissen). Dit
uitstelgedrag kan worden gegroepeerd in vier soorten factoren: (1) cognitieve factoren
(het zelf willen oplossen), (2) financiële factoren (angst voor kostprijs), (3) het stigma
dat gebonden is aan het zoeken naar professionele hulpverlening en (4) factoren
gerelateerd aan de gepercipieerde toegankelijkheid van diensten (Bonnewyn e.a.,
2007 124 ).
Een aanzienlijk gedeelte van personen die professionele hulp zochten (19%) kregen
geen follow-up na het eerste contact. Het gebrek aan follow-up is het grootst bij
personen met een angststoornis (25%) of stemmingsstoornis (11%) en is onbestaande
(geen follow-up) bij personen met een alcoholgerelateerde stoornis.
In Vlaanderen heeft medicatie in de praktijk de overhand. Uit de gezondheidsenquête
van 2008 blijkt dat 80% van de personen die lijden aan een depressie beroep deed op
medicatie, terwijl slechts 42% langs ging bij een psychotherapeut (Gislé e.a., 2010).
Voor angstproblemen wordt meestal professionele hulp ingeroepen (88%) en
geneesmiddelen gegeven (74%) en/of psychotherapeutische hulp (38%) geboden, wat
dus vergelijkbaar is met de situatie bij personen met een depressie.
De demografische en sociaal-culturele variabelen die bepalend zijn in het
antidepressivagebruik zijn gelijkaardig als deze voor psychisch welbevinden (nl. vrouwen,
lageropgeleiden en etnisch-culturele minderheden ondervinden meer onwelbevinden)
(SVR, 2011 125 ). Een onderzoek van de Christelijke Mutualiteit heeft uitgewezen dat hun
vrouwelijke leden beduidend meer antidepressiva slikken dan hun mannelijke leden 126 .
123
Rapport van de Studiedienst van de Vlaamse regering: De Sociale Staat van Vlaanderen 2011. Gezondheid
en Zorg in Vlaanderen, Europees gekaderd.
124
“Geestelijke gezondheid en preventie. Bouwstenen voor beleid en praktijk.”
125
Rapport van de Studiedienst van de Vlaamse regering: De Sociale Staat van Vlaanderen 2011. Gezondheid
en Zorg in Vlaanderen, Europees gekaderd.
126 http://www.cm.be/nl/120/infoenactualiteit/enquetes_en_onderzoeken/antidepressiva/index.jsp
102