studiemateriaal eerste termyn: ou testamentiese oorsig die wet en ...

• Die 10 gebooie, of dan die Tien Woorde van Eksodus 20 en Deut 5, is die algemene stipulasies vir
Israel se verbondsverhouding met God. Die instruksies wat die 10 woorde volg, ontwikkel fyn
toepassing van die algemene beginsels, wat elke aspek van Israel se lewe voor God raak (Eks 20 –
22).
• Die 10 woorde artikuleer die kernbeginsels van wat God se bedoeling is, en moet die lewens van sy
volk so vorm dat hulle sy karakter sal reflekteer. Slegs as die Israeliete God ten volle gehoorsaam,
sal hulle waarlik ‘n koninklike priesterdom en ‘n heilige nasie wees. Slegs as God se wet die geheel
van hulle lewens vorm, sal hulle hul roeping kan vervul om die nasies te seën.
Baie is al geskryf oor die Tien Woorde. Alhoewel elkeen van hulle (behalwe die 4de en 5de) in negatiewe
vorm uitgedruk word, het almal positiewe implikasies.
• Die eerste gebod verbied nie net die insluiting van enige ander “gode” in Israel se formele
aanbidding nie, maar begelei Israel ook positief om die Here alleen te dien.
• Die 2de gebod is uitsonderlik vir Israel se tyd en plek, deurdat dit mense verbied om enige beeld van
die Here of enige ander God te maak. In die ou nabye ooste was dit net Israel wat geen konkrete
beeld van hulle God gehad het om voor neer te buig nie.
• Hierdie gebod alleen sou Israel se bure verstom het en sou die mees diepliggende vrae laat
ontstaan het oor die aard van Israel se God. In daardie tyd sou geen beeld in die heiligdom beteken
dat jy hoegenaamd in geen god glo nie. Die verbod op die aanbidding van ‘n beeld is geweldig
belangrik. Die Israeliete moes daardeur besef dat hulle God geen gewone “god” was nie, maar die
Here van hemel en aarde self.
• Net so, alhoewel Hy Homself aan Israel openbaar het as Jahwe, word hulle verbied om sy naam te
gebruik in ‘n poging om magiese krag uit te oefen. Die derde gebod leer dus dat die Here
gerespekteer moet word, en dat die mense geen poging mag aanwend om sy naam te manipuleer
vir hulle eie doeleindes nie.
• Die 4de gebod stel werk voor as waardig en nodig – 6 dae moet jy werk – maar dit plaas ook werk
duidelik in die konteks van die volk se verhouding met God, om te verhoed dat werk ‘n doel op
sigself word.
• Die 5de tot 10de gebooie reguleer verhoudings onder God se mense. Binne gesonde
familiestrukture, moet nuwe generasies ingelei word onder God se mense.
• Die 5de gebod dring aan op ouergesag en verantwoordelikheid. In die oorblywende 5 woorde
verbied God moord, egbreuk, diefstal, valse getuienis en begeerte onder sy verkose mense.
Hulle gemeenskap moes een wees waarin die Goddelike shalom, of vrede en harmonie, die lewe binne die
familie en onder bure moes karakteriseer. Die 10 gebooie is goeie nuus. Dit vertel aan Israel hoe om te
lewe as hulle God wil behaag en moes aan die nasies God se skeppingsdoelwitte vir die mensdom vertoon.
En omdat God natuurlik die Skepper is, pas sy instruksies in met die manier waarop Hy die wêreld gemaak
het.
Dit is veral duidelik in die 4de gebod wat die menslike patroon van werk en rus verbind aan God se eie werk
en rus in die skepping van die wêreld: die lewens van sy mense moes die spieël van sy eie lewe wees.
Die gebooie is dus sleutels tot die lewe van volle menslike lewens, sekerlik is dit nie bedoel as vreeslike
beperkinge om die lewe moeilik te maak nie.
Ons moet egter altyd onthou dat dit gegee is in die eerste plek vir die Israeliete wat in die ou nabye ooste
geleef het, en ons eie interpretasie van die betekenis daarvan moet dit in gedagte hou. Dit bly relevant vir
ons lewens voor God, maar ons kan dit nie noodwendig toepas op dieselfde manier waarop die antieke volk
Israel dit moes doen nie. In daardie konteks was daar ernstige strawwe vir die verbreking van die gebooie,
byvoorbeeld enige een wat ‘n ander god aanbid het sou doodgemaak word, en net so as jy die Sabbat
oortree het.
• Alhoewel ons steeds hieruit leer dat God afgodery ernstig opneem, moet ons besef dat in ons eie
pluralistiese 21ste eeuse konteks, sou dit nie ‘n goeie idee wees om die straf op hierdie manier toe
te pas nie.
• Christene verskil ook oor die toepassing van die 4de gebod (die Sabbat). Die koms van Jesus het
natuurlik hierin ‘n groot rol gespeel.
In 20:22 – 23:33 word baie besondere stipulasies gegee wat die algemene gebod volg. Dit handel oor ‘n
verskeidenheid van onderwerpe soos aanbidding, slawerny, ontvoering, aanvalle, seksuele oortredings,
ekonomiese aktiwiteite, godsdienstige feeste en selfs die versorging van diere.