studiemateriaal eerste termyn: ou testamentiese oorsig die wet en ...

Deuteronomium baie bewus is van die noodsaaklikheid om te onderstreep dat “rus” net ‘n veilige leerstelling
is wanneer dit verbind is aan die korrekte idee van hoe die teenwoordigheid van Jahwe in die land verstaan
en gewaardeer moet word.
Dit is juis om hierdie rede dat daar in die ietwat uitgebreide argument in Deuteronomium 12 aandag gegee
word aan die konsep van Goddelike teenwoordigheid in die land wat verbind is aan die plek wat Jahwe kies.
Dit sal die plek wees wat Jahwe “sal uitkies om sy Naam te laat woon” (Deut 12:11). Ten spyte van die
debatte rondom hierdie verse, wil ons saamstem dat die frase “sal uitkies om sy Naam te laat woon” die
belangrikheid van die leerstelling van ‘n heiligdom vir die beloofde land bevestig, aangesien dit voorkom
binne die teologie van die beloofde land as Goddelike besit en verbind is aan Deut 12 met sy verwysing na
die leerstelling van rus (vers 10).
Belangrik vir die leerstelling van rus, maar ook vir die wyer skeppingsverbondsgedagte waarmee dit
geassosieer word, is die gedagte van Sabbat in die boek Deuteronomium. Dit moes (5:12-15) elke vlak van
die Israelse gemeenskap sowel as nie-Israeliete, dit wil sê die hele mensdom en selfs mak diere, omsluit, en
dit is in verband gebring met die Eksodus-verlossing. In die parallelle gee van die Dekaloog in Eks 20:8-11
is die Sabbat verstaan as die voorstelling van die rus van die mensdom, na die voltooiing van die skepping.
Twee sulke verskillende toepassings van die vierde gebod is egter nie teenstrydig nie, maar komplimentêr,
aangesien dit die Eksodus-verlossing is wat nuwe lewe in die land moontlik maak en op dié wyse natuurlik
die herstel van die Eden-waardes moontlik maak.
Israel in Kanaän is dus die geseënde mensdom in die kleine, ‘n illustrasie van wat bedoel is vir die hele
mensdom. Natuurlik weet ons dat die verwagting van “rus” nie gerealiseer het in Israel se ervaring nie en
dat sy uiteindelik uitgedryf is. Die boek Hebreërs sluit hierby aan om te wys dat daar steeds ‘n Sabbatsrus
oorbly as vervulling van die bedoeling van die skepping.
Wanneer ons vanuit ‘n narratiewe oogpunt na die Pentateug kyk, ontvou die volgende: Die Pentateug skets
Jahwe as ‘n God op soek na gemeenskap vanaf die oomblik dat Hy Adam en Eva uit die tuin gedryf het. Dit
teken ‘n God wie se hoofdoel die restourasie van die orde tussen Skepper, skepsel en die wêreld is, soos
wat dit bestaan het voordat die eerste mense gesondig het. Die Pentateug is ‘n narratiewe beskrywing van
daardie proses van restourasie, of dan herskepping, soos dit plaasvind in die sakrale gemeenskap bekend
as Israel.
Aan die einde van die Pentateug is daardie gemeenskap, as ‘n moontlikheid, nou volkome. Deur die
bemiddeling van Moses, maak God die werk klaar wat hy begin het met die bevel aan die aartsvaders,
voortgesit het in die verlossing van Israel uit Egipte, en voltooi het in die vorming van ‘n
verbondsgemeenskap wat vergader is rondom die tabernakel. Israel is ‘n volk met ‘n Goddelik-gegewe
beleid, ‘n konstitusionele teokrasie met ‘n volkome regeringsisteem (veral 17:8 – 18:2). Na aan die einde
van Moses se lewe kan hy verklaar: “Wees stil en luister, o Israel! Vandag het jy die volk van die HERE
geword” (Deut 27:9).
Die Israeliete wat “anderkant” die Jordaan staan, verteenwoordig ‘n volledige model van realiteit; die manier
waarop mense kan leef in ooreenstemming met die wil van God. Met hierdie beskrywing van die nuwe
gemeenskap het die Pentateug sy were einddoel – telos – bereik. Die Pentateugnarratief skep as’t ware ‘n
nuwe wêreld. Dit is egter nodig om te besef dat: “soos in die begin” terwyl die eerste wêreld bestaan het as
‘n realiteit in terme van wat God gedoen het, hierdie een bestaan as ‘n moontlikheid in terme van wat Israel
gaan doen.
Die Pentateug eindig feilik net soos wat dit begin het. Net soos God die aarde voor Adam en Eva
plaas as plek waar hulle kan regeer, plaas God die land Kanaän voor Israel. Soos God vir Adam en
Eva ‘n bevel gee wat voortgaande seëning sou bring indien hulle dit gehoorsaam maar vloek indien
hulle dit verwerp – so seën God Israel as Sy eiendom, maar ook na hulle kom die waarskuwing van
vloek wat tot die dood lei. Net soos Adam en Eva werklik mens kon wees net in verantwoordelike
onderwerping aan God se wil, so kon Israel net ‘n heilige nasie wees in onderwerping aan die Wet
van Moses (Tora).
Die Pentateug is teen sy einde gelyktydig volkome, maar het ook ‘n oop einde. Alhoewel dit ‘n nuwe wêreld
daarstel wat deur God geskep is, dit wil sê, die werk wat God klaar gemaak het – die verbondsgemeenskap
wat ‘baie goed’ is – eindig dit met die dood van Moses en die uitdaging van sy getuienis. Die Wet van
Moses (Tora) eindig met ‘n beroep en daarom ook met ‘n vraag: “Sal Israel die nuwe gemeenskap wees wat
God geskep het of nie?” Die weg van die Wet van Moses (Tora) lê as’t ware oop voor hulle, maar dit is ‘n
smal en reguit pad:
Ek neem vandag die hemel en die aarde as getuienis teen julle; die lewe en die dood, die seën en
die vloek het ek jou voorgehou. Kies dan die lewe, dat jy kan lewe, jy en jou nageslag, deur die