Dingaanstad Historiese oorsig - Afrikanergeskiedenis

PIRATES
Mauritius, a'island in the Indian Ocean, 500 miles Jl', l; #;.figascat',
becarne a tlading sration of the Durch East India companf in
i.b9"! the 1'ear 1600. How many years before Jan van Riebee.i
lished the settlement ar the cape? yes, 52. Actuallv, there was "rtub- verv
little trade, only some ebony and ambergris, but the island servecl a
useful purpose as a porr of iall on the loirg o'oyag" ,o ,h" East Indies;
ships could be^.repaired and refreshments- taken'-on. The population
consisted of officials of the l)utch East India company, u .ibzi., o. s._,
farmers, and a garrison of about 50 soldiers. Life on thii lonelv outposr
was comparatively quiet and peaceful, since there were no wild animals
to fear and no savage native tribes to molest the inhabitants.
. There were' however, two other great dang Hurricanes and
Pirates who infested those seas, and one niglit in 1701 both these
enemies attacked together.
In a terrific storm. which d_id a great dear of damage to properry,
a. pirate ship was wrecked on the coast close to the ,"til"-"rit. Auo.r,
200_ well armed pirates got safely ashore and the panic-stricken islanclers
took refuge in their strong but uncomfortable foit while the buccaneers
occupied their homes. The next morning the pirate captain called on the
commander of the island, Roelof Diodati, and demanded a ship! Diodati
snatched at this opportunity of getting rid of the un''n'elcome visitors
and had to be content with a pa\rmenr of R334 which was all the pirates
had managed to save from the s'reck. This u/as onh- half the
value of their one and only ship, but Diodati could hardly refuse.
u'ere all very keen to get to sea again. and after all thel.cculd so easill.
have stolen the ship!
Exactly how that poor business rransacrion was explained t. v'irlem
Adriaan van der Stel, who rvzrs Governor of the cape at the time is
not known, but one presumes rirar his sympathies were u,ith Diodati.
ln 17()7 the island u.as abanclonecl by the D.E.L Co. as a non-pavablcr
propositioa. Despite the fact that everything of value lvas destiovecl
and fierce hounds q-ere left ro roam about, it was taken over bv France
in the same year and remained in her possession until 18r4, v,hen it
becanre a British colonv. il,Iauritirrs was named after Maurice, prince of
Orang;e.
DINGAANSTAT' - 'N TIISTORIESE OORSIG
- M. Buys - St. ltt,
Heidelbergse I:IoUr Volkskoo!.
ulllr"rtrsuncllo','r.i _- Dingil:ri; se hoofsr:rt" llie ne..xrn hou nic alleeri
vir ons .r:e:;kieclkundige betekenis in nie" rna-err is ook van aktuel,: ["relanr:.
{}i::gaanstat is gelee ir 'n r.allci in suiclelike Zoeloeiand. bekerirl
as di* FmaKhosini oftev'el clie Begraafplaas van ciie konin;ls. Die
vallei j, .,die *'ieg van die Zoeloenasie". Toentertyd was clit urisluitlik
vir konrnklike krale gereserveer. oorblyfsels van-die krale Nobamba,
T7

siklebheni as,ok uNgungundlovu is nog steeds tc vincle. c'iol< k.n
ciie grafte van Z.eloekonings soos Zrrltf die seun ven Nkosinkulu,
Fhunga. Mngeba, Ndaba, Jaia, se'za'gakhona en ninizr.rru hier gesieii
\\'{, i-tt.
llie van Dingaansr,rt is van geografiese
-lssins
sorvel as strateqiese
$'aarrlc. Dir is geleli.tccn die-hellirrg o-nri van die uitlopers ,,ui ai"
Nrr;n jiineni. vanaf die krui' hie^'an, bekend
"ei,
as singonjaroi tr"".*"p1.
l

Die ovaalvormige kraal het '1 geu'eldilae oop terrein omsluit. Aan
die onderent van hierclie ortp terrein, aan \veerskante Yan die hoofingang,
was daar groot krale waarin groot troppe beeste gehou is' Aan
die bo-ent van hierdie gedeelte, net onderkant die isigodlo was die kraal
van die wit beeste. Hier het die koning sy raadsvergadering gehou.
Die ope terrein tussen die verskillende beeskrale was bekend as die
isibaya en is ook as paradeterrein vir die krvgsmanne gebruik. In hierdie
ruimte, net onderkant die kraal van die rvit beeste, het Dingaan by
belanqrike geleenthede sitting gcneem.
Die geskiedenis van uNgungundlovu as die beliggaming van die
Zoeloernag en Zoeloegen'oontes gedurende ciie iare 1829-1838 is buite-
{aes/oon omvatteno en lnteressant.
Gedurende Shaka se uitdelginS;soorloij is die Amangwanestam' wat
clestyds in die teensn'oordige distrik Vryheid gewoon het, oor die
Drakensberg;e geclryf. Op 'n plundertog het hulle deur Basoetoland
en oor die Oranjerivier die Kaapkolonie binnegetrek' vanwaar hulle
deur die koloniale magte terugg;edryf is. Met'n brokkie van sy stam het
Matiu'ane uiteindelik na Zoeloeland teruggekeer en na uNgungundlovu
gegaan om by Dingaarr skuiling te soek. Met geveinsde vriendelikheid
het Dingaan hom ontvarlg, maar skielik het h1' hom na die klipperige
heuwel oorkant die Mkhumbane laat neem en hom daar gedood. Van
daardie dag af het die heurvel as krvaMati*'ane bekend gestaan. Dit het
geword die Golgotha vau uNgungundlovu.
Dingaan het op goeie voet verkeer rnet die Engelse handelaars
uit portNatal. In 18-1.1 het clie bekende reisiger dr. Andrew Smith op
'n spesiale besoek van die Kaapkolonie na uNgung-und_lovu gekom. Die
han'delaats is deur scndelinge gevolg. Eerwaarde Francis Owen is
aldaar gestasioneer. Hy lrct in opdfag van Dingaln sy plek op Hloma
Amabuiho ingerig. Die N.G. Kerk Senclingpastorie sraan tans daar.
Teen die middel van 1837 het die voorhoede van die Groot Trek
die Drakensberge bereik. Piet Retief en 'n paar volgelinge het van
Kerkenberg oor Port Natal na uNgungundlovu gereis om van Dingaan
'n grondskenking te verllr,v s'aarop die Voortrekkers hulle sou kon
.o"riig. As voorul,rarde vir so 'n skenking het Dingaan gestel_dat Piet
Retief eers die beeste. lr'at deur mense soos die Boere gekleed, gesteel
is, moes terugbesorg. Retief het toegestem efl het daarin geslaag om
die beeste van die skulclige Sik

te neern. Terwyl clie Zoekrek.yg.tr seclzrns hct, hct Dingaan verraderlik
die bevel gegee om die voortrekkers re dood. Die blankes het hulle
heldhaftig verset, maar hulle is r.rrornpel en ntr clie galgheuwel gesleep,
waar hulle gedood is. Die sencleling orven er sy Euishouding.
wie se
\u*p
op hierdie heuwel uitgek.vk 1rer, u,r.s clie enigste blanlic
ooggetuies van hierdie toneel.
onmiddellik na die moorcl .p Retief het l)i'gaan cluisende van s\
\rygsmanne van uNgungundlovu afgesruur om die voortrekkers langs
die Bloukrans- en die Boesmansriviei uit te wis. op clie vroeij more van
17 Februarie het hulle onverwags die laers aangeval en voor die voet
die mense uitgemoor, maar hulle is uiteindelik tlruggeslaan. Die voortrekkers
het egter nie daarin geslaag om die dood van hulle landgenote
te wreek nie, en vir,'n jaar is hulle voortdurerrcl deur impi's aaigeval.
Uiteindelik het genl. A.'w. J. prerorius,p l(r Desember 1g31 die
zoeloeled: ty Bloeclrivier verslaan erl opgc'trek onr uNgungundlovu
aan te val. By die naclering van die voortrekkerkommandJhet-o ingaan
sy kraal verlaat en van '' afsta'cl hct hv aan vclenjeni Mawong6, ,1,
lyfbediende, opdrag gegee om die krial aarl clie' brand te "steek.
van 'n heuwel Isihlal