10 years - be.passive

Passiefhuis:10jaar
innovatiemotor
tekst
Erwin Mlecnik, PHP/OTB TU Delft
gang zetten van innovatietrajecten, zichtbaarheid
van oplossingen op bijvoorbeeld beurzen, en de
opleiding van toepassende bedrijven. Toepassende
bedrijven konden dan weer bijkomende kennis
en ervaring genereren via hun inbreng in
demonstratieprojecten. Het succes van de
marktontwikkeling van het passiefhuis is mede
te danken aan de aanwezigheid van specifi eke
innovatiebemiddelaars en netwerkers die zorgden
voor een kruisbestuiving tussen leveranciers en
toepassende bedrijven, en architecten, adviseurs,
klanten en kennisinstellingen. Passiefhuis-Platform
speelde hierin een voorbeeldrol. Het faciliteerde
enerzijds de netwerking met kennisinstellingen en
de samenwerking tussen bedrijven. Anderzijds
begeleidde het platform ook aspirant-bouwers op
neutrale wijze gedurende héél hun beslissingsproces,
van eerste advies tot certifi catie. Kennistransfer was
de sleutel tot innovatie-ontwikkeling en hieronder
vielen diverse activiteiten zoals training van
verschillende soorten marktpartijen (architecten,
aannemers, installateurs) en disseminatie
gedurende events voor zowel zowel l het brede publiek
als professionals. Waar kennis nis niet niet kon kon gehaald
worden in meer geavanceerde rde landen werd eigen
onderzoek ontwikkeld. Uiteindelijk Uiteindelijk ‘exporteerde’
het Vlaamse Passiefhuis-Platform -Platform haar werkmodel
ook naar andere regio’s s zoals Wallonië en Tsjechië.
Dergelijke ‘sociale’ ‘sociale’ innovatie novatie bleek essentieel, naast
naast
autonome innovatie e in in enkele enkele bedrijven.
bedrijven.
Waar ligt ligt de toekomst toekomst met betrekking betrekking tot
tot
passiefhuis-innovatie? passiefhuis-innovatie? s-innovatie? Samenwerking tussen
bedrijven en leidde tot een nichemarkt. Om een
volumemarkt umemarkt te bereiken zullen bedrijven bedrijven rechtstreeks
moeten inspelen op de wensen van de klant, in het
bijzonder ook voor de de renovatie renovatie van van woningen. woningen. Naast
Naast
het energie-aspect is is de de klant klant – – afhankelijk afhankelijk van van zijn zijn of
of
haar situatie – mogelijk gevoeliger voor argumenten
zoals comfort, gezondheid, milieu, kosten en beter
projectmanagement. Ook zullen beleidsactoren en
bedrijvennetwerken nauwer moeten samenwerken.
Ambities zoals het nulenergiehuis, het het actiefhuis
actiefhuis
en het het energieplushuis energieplushuis kunnen kunnen we we niet niet links links laten
laten
liggen. Het Het is is belangrijk belangrijk om om erop erop te te letten letten dat dat de de lat
lat
voldoende hoog wordt gehouden, gehouden, zodat zodat innovatie
innovatie
blijvend wordt gestimuleerd. erd. Wie debatteert over
welke energiemaatstaf standaard moet worden,
worden,
moet zich ervan bewust zijn zijn dat een standaard op
zich geen innovatie stimuleert. eert. ■
Tien jaar geleden werd in Vlaanderen het woord
‘passiefhuis’ ingevoerd naar analogie met het Duitse
‘passivhaus’ - in vergelijking met Duitsland d tien jaar
later. Er was op dat moment welgeteld één woning in
België die de passiefhuisprincipes in bio-ecologische ologische he
vorm toepaste en het duurde nog tot 2004 4 voordat
drie bijkomende passiefhuizen dichter aanleunden anleunden nleunden
bij meer traditionele bouwvormen. Tien jaar r geleden
werden deze ‘huizen zonder verwarming’ ming’ nog
ervaren als ‘radicale’ innovaties. Een systeemaanpak emaanpak
en doorgedreven samenwerking tussen n actoren
bleek nodig om zowel een hogere energieprestatie eprestatie
als een betere uitvoeringskwaliteit te bereiken.
De interesse in energie-effi ciëntie en hieraan
gerelateerde innovaties werd gelukkig aangestookt ngestookt
door de debatten over klimaatverandering ering en
veiligheid van energielevering, de gestegen en kansen
op een ‘groenere’ economie en de invoering ng van de
energieprestatieregelgeving voor gebouwen. wen. Het
passiefhuis bleek in deze context een succesvol
voortrekkersconcept en innoverende beleidsmakers dsmakers Meer informatie: Mlecnik, E. (2013) 013) Innovation development
for highly energy-efficient housing. ng. Opportunities and
and
sprongen mee op de kar.
challenges related to the adoption on of passive houses,
De promotie van het passiefhuis-concept pt maakte Sustainable Urban Areas, Vol. 45, 45, IOS IOS Press, Amsterdam,
dankbaar gebruik van de demonstratieprojecten. projecten. The Netherlands.
Een veelheid aan bedrijven vond er inspiratie inspiratie
om innovatieve technologieën en diensten nsten te
ontwikkelen. Een voordeel van het passiefhuis assiefhuis
bleek dat dit concept zich eenvoudig liet t vertalen
in algemeen herkenbare principes en eisen in
zake energie-effi ciëntie, zodat bedrijven ven zich
daarop konden enten. De gezamenlijke promotie
van deze kleine verbeteringen - gebruik k makend
van een conceptbenadering - initieerde rde een
markttransformatie. Als we terugblikken n op de
ontwikkeling zijn de technologie-innovaties aties dus
eerder ‘incrementeel’ te noemen. De ‘architecturale’ itecturale’
innovaties bleken essentieel te zijn, i.e. de manier
waarop technologieën worden aangesloten loten en
geïntegreerd in een geheel.
Een belangrijke hindernis was de ontwikkeling twikkeling
van een marktinfrastructuur voor zeer energieeffi
ciënte woningen. Leveranciers en n kleine
ondernemingen speelden hierin een belangrijke elangrijke
rol. Leveranciers hebben zich ingezet voor or het op
thema
be.passive ssive 15 51