Dat is nou het mooie van lezen, Nicky de Boer downloaden (76 p.)

of wisten ze niet goed wat er precies gevraagd werd. Een voorbeeld van zo’n vraag is de
vraag over het vertelperspectief: ‘Door de keuze voor het perspectief van een auctoriale
verteller schept de schrijfster een bepaalde afstand tot de personages. Welk effect had dit op u
als lezer? Waardeerde u de relatief grote distantie of juist niet?’ Er kwam naar aanleiding van
deze vraag wel een gesprek op gang over de verteller van het verhaal en dat deze ervoor zorgt
dat de emoties van de personages onderbelicht blijven, maar het effect dat dit op de lezer heeft
werd niet besproken. De groep herkende de technieken die de auteur toepast wel, maar was
niet staat om dit op een interpreterende manier te bespreken. Zij verbonden geen diepere
betekenis aan de roman naar aanleiding van de technieken van de auteur. Een ander voorbeeld
van een vraag die niet volledig besproken werd is: ‘Welke betekenis hebben de ossen, die
Elsje tijdens haar reis tegenkomt, in het verhaal? Welke overeenkomsten zijn er tussen hun lot
en dat van het meisje?’ Bij deze vraag zijn de overeenkomsten tussen Elsje en de ossen wel
besproken, maar een betekenis werd hier niet aan gegeven. De manier waarop de leesgroepen
deze vraag beantwoordden past bij de reflecterende leesstijl. De groepen verbonden geen
diepere betekenis aan de tekst dat past bij de interpreterende leesstijl maar voerden hun
gesprek op een reflecterende wijze. De groepen gaven achteraf aan dat ze niet te weten wat
een os kan betekenen binnen de literatuur, daarom konden ze deze vraag niet volledig kunnen
beantwoorden.
Bij de meeste vragen kwam er dus wel een gesprek op gang over het onderwerp van de
vraag. De aspecten uit de vraag werden wel in de roman herkend maar er werd geen concreet
antwoord geformuleerd waarbij een diepere betekenislaag geconstrueerd kon worden naar
aanleiding van de thema’s, motieven of technieken van de auteur.
Tijdens de behandeling van drie vragen gaven de groepen expliciet aan het een lastige
vraag te vinden, waarbij het gesprek over het onderwerp van de vraag ook niet erg op gang
kwam. Twee van deze vragen passen bij een letterkundige leesstijl, namelijk:
‘De schilder heeft een denkbeeldig gesprek met Titiaan, een meester die hij zeer hoog
acht (pagina 166-168). Hoe past dit gesprek, dat over de grenzen van de tijd heen gevoerd
wordt, in de visie op kunst die in deze roman gegeven wordt?’
‘In de essaybundel Als een blinde hond zijn baas toont De Moor volgens Arjen Fortuin
‘hoe er wel degelijk een gat in het publieke discours is waar de literatuur in past’, Oftewel
dat de auteur zich weliswaar niet direct, maar indirect geëngageerd betoont. Vindt u dat
deze historische roman de indruk wekt door een – al dan niet zijdelings – maatschappelijk
betrokken auteur te zijn geschreven?’
Beide vragen laten de lezer afstand te nemen van het verhaal en zoeken naar de onderliggende
betekenislaag van de roman of een beoordeling van de maatschappelijke betrokkenheid van
de auteur die uit de roman naar voren komt. Het werd duidelijk dat de leesgroepen niet bezig
zijn met deze diepere betekenislagen, zij hielden de vragen liever bij het verhaal zelf. De
derde vraag waar de groepen moeite mee hadden, was de vraag naar aanleiding van het
gedicht van Dylan Thomas. De lezer wordt gevraagd om dit gedicht in verband te brengen
met het hoofdstuk waarvan de hoofdstuktitel een vertaling is van de titel van het gedicht. De
reden waarom de groepen moeite hadden met deze vraag is niet de letterkundige leesstijl
waarbij deze vraag aansluit. De problemen met deze vraag werden in eerste instantie
veroorzaakt door de taal waarin het gedicht is geschreven. Doordat het gedicht in het Engels
is geschreven hadden de leden moeite met het vertalen en de interpretatie. Een lid uit groep 2
had haar dochter gevraagd om het te vertalen, maar in deze vertaling kon niet de hele groep
zich vinden, waardoor dit het onderwerp van gesprek werd in plaats van de overeenkomsten
met het hoofdstuk. Bij deze vraag was het de taal die de leden in de weg stond, want de
groepen reageerden wel erg positief op de vraag zelf. Ze hadden het leuk gevonden wanneer
42