Verwende prinsesjes - Pauw & Witteman

Drayer Verwende prinsesjes 04-10-2010 13:33 Pagina 35
Het sprookje van de perfecte moeder 35
In 1978 verscheen The Reproduction of Mothering, studie
van de Amerikaanse sociologe Nancy Chodorow (in 1980 vertaald
als Waarom vrouwen moederen). Zij wilde afrekenen met
‘het argument van de natuurlijke aanleg’. Onzin, vond Chodorow.
‘De arbeidsverdeling naar sekse en de verantwoordelijkheid
van vrouwen voor het grootbrengen van kinderen
staan in verband met mannelijke dominantie en brengen deze
ook weer voort.’
Nog zo’n ontzenuwing bood De mythe van de moederliefde
uit 1980 van de Franse filosofe Elisabeth Badinter. Haar onderzoek
(op zijn beurt weer schatplichtig aan The making of
the modern family van Edward Shorter uit 1975) wilde bewijzen
dat moederliefde een historische ‘constructie’ was. Niks
biologische wetten. Eigenlijk bestond het fenomeen pas sinds
Jean-Jacques Rousseau. Hij had met zijn Émile ou De l’éducation
in 1762 de kiem gelegd voor onze denkbeelden over wat
een goede moeder hoort te zijn: volledig toegewijd aan haar
kind. Maar moederliefde was volgens Badinter ‘gewoon een
gevoel als alle andere, een gevoel dat afhankelijk is van de omstandigheden.
Het is een gevoel dat al dan niet aanwezig is,
dat kan opkomen of verdwijnen, dat sterk of broos kan blijken,
zich op alle kinderen kan richten of er een kan uitverkiezen.
[...] Inzake de moederliefde bestaat er dus geen universele
wet, en zij is niet onderworpen aan een natuurlijk determinisme.
Moederliefde is niet vanzelfsprekend, maar een toegift.’
In de winter van 1981 was in de Haarlemse Hallen van het
Frans Halsmuseum de tentoonstelling De kunst van het moederschap
te zien. De samenstelsters baseerden zich dankbaar
(‘Zij hebben ons gestimuleerd bij de beschrijving van de Nederlandse
situatie’) op de inzichten van Shorter en Badinter.
‘De vraag, die voor de tentoonstelling en deze catalogus als