frieslands hoogeschool rijks athenaeum te franeker. - Tresoar

693
lijkheid gevoelde Van het theologisch onderwijs naar de Gereformeerde
Kerkleer, zooals die in hoofdzaak in de Formulieren wordt uitgedrukt.
Van daar de vrijmoedigheid, waarmede hij onomwonden de oorzaken
aanwees Van de Verdeeldheid der theologanten omtrent den eenvoudigen
Godsdienst van Jezus, die naar zijne overtuiging zoo passende voor
de menschelijke natuur, zoo geschikt mogelijk om den mensch te verbeteren
en zalig te maken, de onbedriegelijke kenmerken droeg van een
goddelijken oorsprong. Die verdeeldheid van gevoelens wijt hij aan de
uiteenloopende en gebrekkige methoden Van Schriftverklaring en de overdrijving
der consequenties Van elke methode op zich zelve. Terwijl
toch de weg der waarheid niet gevonden wordt, zonder het gebruik
van een helder oordeel, heeft men den Godsdienst een onberekenbaar
nadeel toegebragt, eensdeels door het gebruik der rede te verwaarloozen,
waardoor een blind bijgeloof ontstond, anderdeels door alles aan
de rede te toetsen en te verwerpen, wat zij niet konde oplossen. De
rede heeft echter hare grenzen en alles is niet geopenbaard.
Hoe is de H. S. niet mishandeld door de aanhangers der meening,
dat in den zin der bijbelwoorden eene veelheid van denkbeelden ligt
opgesloten, zoodat hunne bedriegelijke phantasie in het O. T. overal
toespelingen en voorzeggingen vond aangaande het N. T. Met de nieuwere
exegeten neemt hij aan, dat de woorden maar één denkbeeld
uitdrukken, namelijk het grammaticale.
De verschillende wijsgeerige rigtingen, die elkander opvolgden,
leidden hare voorstanders tot het plooijen van den zin der H. S. naar
hunne vooropgezette stelsels, die doorgaands op gewaagde en stoute
hypothesen berustten. Als een factor bij de Schriftverklaring wil hij
slechts de philosophie van het natuurlijk gezond verstand toelaten. Li~
benter damus Philosophiam scripturae interpretem recte dici, eamque
in indaganda ac demonstranda religionis veritate summo cum fructu in
subsidium vocandam, dummodo per eam intelligantur ïlla rationis principia
immutabilia, quae sunt omnium gentium et omnium temporum
cummunia, quae naturae auctor nobis sequenda indidit, quae non sunt
arbitraria, sed in ipsa rerum natura fundata. Haec enim cum revelatione
divina in S. L. tradita amicissime conspirant.
Anderen, die den goddelijken oorsprong der H. S. blijmoedig en
dankbaar erkenden, waren zoover gegaan, dat zij alle menschelijke
bestanddeelen daarin voorbij zagen, aannemende, dat de H. G. zelfs
de woorden aan de gewijde schrijvers in de pen had gegeven, alsof de
stijl en eigenaardige schrijftrant van ieder hunner afzonderlijk die meening
niet duidelijk weersprak. In tegenovergestelde rigting waren we-