De tweede managerial revolution: - TiasNimbas Business School

werd de ideologie van het neoliberalisme het leidend waardensysteem, niet
alleen voor economisch beleid van overheden, maar ook voor het economisch
handelen en gedrag van ondernemingen. Business schools in de Verenigde
Staten en in Europa zijn belangrijke verspreiders hiervan geweest.
De aanleiding hiervoor ligt deels in de wetenschappelijke benadering van de
onderneming zelf. Het is een positivistische zienswijze waarbij de onderneming
zich gedraagt volgens deterministische economische, sociale en psychologische
wetten. Deze wetten bepalen het menselijk gedrag en dus ook het managementgedrag
onontkoombaar, waarbij er voor ethische en morele overwegingen in de
managementpraktijk geen plaats is. Is dit wat Ghoshal (2005) bedoelde met zijn
stelling dat ‘Slechte managementtheorieën goede managementpraktijken vernietigen’?
Ghoshal (2005) verwijst hier naar de Nobel Memorial Lecture van Friedrich van
Hayek (1989). Hayek wijst op het gevaar van de toepassing van natuurwetenschappelijke
methoden op de analyse van sociale verschijnselen als fenomenen
van georganiseerde complexiteit. Er is zelfs sprake van dehumanisering als
bestuurders en senior managers zich verbergen achter externe krachten. Zij
stellen hierop geen invloed te hebben, en worden dus als het ware gedwongen
zich volgens de economische wetten van de markteconomie te gedragen en zich
daarom excuseren voor hun ethische en morele onachtzaamheid. Zij laten zich
leiden door de opvattingen van Milton Friedman en zijn versie van het liberalisme
waarin het mensbeeld van de homo economicus centraal staat. Het gaat om
het primaat van het rationeel handelende individu dat vrijheid als het ultieme
doel ziet, en dat er steeds op uit is zijn eigenbelang te maximaliseren. Morele en
ethische overwegingen zijn een persoonlijke zaak en niet die van de organisatie
waartoe hij/zij (als manager) behoort.
De theorieën en methodologiën van de Graduate School of Business van de
Universiteit van Chicago, hebben bijgedragen aan de opvatting dat vrije marktpolitiek
en zo weinig mogelijk bemoeienis van de staat binnen een strak gedefinieerd
monetair beleid van de overheid, het beste is voor economische groei en
voor betering van de materiële welvaart. Het blinde vertrouwen in de zelfregulerende
werking van de markten in de efficiënte-markthypothese en de zelfreinigende
capaciteit van managers, is geloochenstraft door de economische malaise
en malpraxises.
36 De tweede managerial revolution:
Businessonderwijs als big business
De ontwikkeling van het business onderwijs in de afgelopen honderd jaar, heeft
geleid tot een pikante vraag die onder meer Jeffrey Pfeffer (Stanford Graduate
School of Business, eredoctor van TiasNimbas Businnes School) en Christina
Fong (2002) hebben gesteld: hebben business schools wel gebracht wat zij pretendeerden,
ondanks hun populariteit? Zij stellen dat business onderwijs big
business is geworden. Maar zowel bij het onderwijs als bij het onderzoek in business
schools, kunnen vragen worden gesteld bij de relevantie van hun producten
voor de praktijk van management. Er zou te weinig sprake zijn van integratie
van kennis en inzichten vanuit de verschillende functionele disciplines die als
silo’s naast elkaar aan de student worden aangeboden.
Business schools concentreren zich vooral op het studentvriendelijk maken van
het onderwijsproces en investeren veel in aantrekkelijke onderwijsmethoden.
Deze zijn vooral input-gericht. Het gaat echter om effectief leren dat output en
outcome (effect) gericht is. Verworven kennis en inzichten moeten worden ingezet
om problemen in de praktijk van management van alledag te herkennen, te
ontrafelen, oplossingen te bedenken en deze te implementeren, daar waar de
state of the art - de theorie - de state of the praxis elkaar bekruisstuiven.
De ‘zachte’ vaardigheden van management zoals interpersonale effectiviteit,
communicatie en leiderschap, zijn moeilijk aan te leren in traditioneel formeel
onderwijs en moeilijk te testen in gestandaardiseerde toetsen. Jeffrey Pfeffer
gaat in deze opvatting nog verder als hij stelt dat alleen ervaring de leermeester
is voor management. Khurana en Nohria (2008) onderstrepen het belang van
ervaring en zachte vaardigheden voor de vorming van managers, maar er is
evengoed wetenschappelijke scholing nodig in een aantal disciplines die voor
management van belang zijn. De manager dient zich voortdurend af te vragen
hoe het is gesteld met de geldigheid van specifieke paradigma’s. Steeds wordt er
op gewezen dat management meer een kunst en een ambacht is en minder een
wetenschap waarbij ervaring belangrijker is dan formeel onderwijs. Het meest
uitgesproken is Henry Mintzberg die stelt dat:
“Effective managing requires some blend of art, craft, and science, whether in the
person of the manager alone, or else in a management team that works together. In
other words, management may not be a science, but it does need some of the order
of science, while being rooted in the practically of craft, with some of the zest of art”
(2009, p. 127).
over Kwaliteit en Professionalisering van Managers en de rol van Business Schools 37