Eeuwen eten in Gronigen - Groniek

vandaag niet alleen op vele schnitzels, het is inmiddels ook
op de pizza verschenen. Niet alleen de scheiding tussen
hartig en zoet ontbreekt vaak, ook is er geen sprake van het
gescheiden opdienen van het meelprodukt, het vlees en de
groente, zoals in Zuid-Europa het geval is. Met name dat
aspect is (nog steeds!) voor buitenlanders een verbijsterende
constatering. De Groningse keuken vertoont wat dit betreft
sterke overeenkomst met de Noordduitse.
Hier volgen nog enkele observaties van buitenlanders.
De Engelsman Moryson, die tussen 1605 en 1671 door de
Nederlanden reisde, noteerde dat het opmerkelijk was dat men
kort voor etenstijd in de keuken van de herberg niets merkte
van voorbereidingen voor het avondmaal. Als het zover was,
werden op de tafels verschillende schotels met vlees gezet
dat vaak alleen opgewarmd was, zodat het van buiten warm,
maar van binnen nog koud was. Meestal aten de gasten, ongeacht
rang of stand gezamelijk aan één grote tafel. De kosten
werden hoofdelijk omgeslagen, evenals die van het bier dat na
het eten rond het haardvuur werd gedronken. De kaas die rond
ging voor en na de maaltijd werd gewogen. (61)
Rond 1810 logeerde de Duitser Von Haupt in Groningen. In
zijn hotel kreeg hij, zij het tamelijk laat, een uitstekend
bereid maal voorgezet, dat de voorkeur van de Groninger voor
stevige kost tot zijn recht deed komen. Zoals overal in
Nederland stond het spuugbakje, de kwispedoor, op tafel en
vond iedereen het doodgewoon bij het nagerecht een pijp op te
steken. (62)
De sociale status en betekenis van de maaltijd is kennelijk
niet hoog of belangrijk: alles ligt op één bord en wordt
in betrekkelijk hoog tempo genuttigd. "Niet praten onder het
eten", is een veelgebruikte gedragsregel.
Het bovenstaande heeft geen verklarende pretentie, het zijn
slechts voorlopige constateringen. Meer onderzoek op lokaal
en regionaal niveau stelt ons in staat vergelijkingen te
trekken en vergroot wellicht de mogelijkheid om tot meer
verklarende beschrijvingen te komen.
*Met dank aan drs R.I.A. Nip voor het beschikbaar stellen van
haar nog ongepubliceerde onderzoek naar voedselgebruik in
Groningse herbergen, restaurants, mensae en gaarkeukens, en
drs. V. Hofstee voor zijn kritisch en stimulerend commentaar
op een eerdere versie van dit artikel.
88