Eeuwen eten in Gronigen - Groniek

mannen hielden, tot grote verbijstering van Beckmann, hun
hoed op aan tafel.(3)
PERIODISERING
Over het algemene voedselgebruik in Groningen in de Middeleeuwen
zijn slechts fragmentarische gegevens beschikbaar.
Reden waarom deze periode achterwege gelaten wordt.
De zestiende en zeventiende eeuw gelden globaal als periode
waarin de stad Groningen zich van een gedwongen stapelplaats
voor de Ommelanden ontwikkelt tot een open markt met
(name na de Reductie) waar boter, kaas, paarden, ossen,
koeien en graan (als tarwe, rogge, haver, gerst en boekweit)
verhandeld worden. In de achttiende eeuw wordt de centrumpositie
van Groningen binnen het gewest versterkt. Nieuwe
gewassen als koolzaad en aardappelen dienen zich aan. De
voedselgewoonten veranderen duidelijk: er vindt een overgang
van granen en grutten naar aardappelen plaats, en koffie en
thee nemen de plaats van het bier (met name het lichte kluinbier)
in. De negentiende en twintigste eeuw tenslotte, markeren
de industriële ontwikkeling van Groningen. Rond 1800
dient de stad als afzetgebied van voornamelijk ambachts- en
klein indusriële bedrijven als goud en zilversmeden, houtzagerijen
en scheepswerven. Rond 1900 wordt het een afzetmarkt
voor produkten uit de provincie van de zuivelfabrieken,
de strokarton-, de aardappelmeel- en de suikerindustrie. De
aardappel wordt in die periode volksvoedsel nummer één.
I. DE ZESTIENDE EN ZEVENTIENDE EEUV
DE GASTHUIZEN
Groningen heeft meer dan dertig gasthuizen gekend en een deel
ervan bestaat nog steeds. Deze gasthuizen waren de eerste
stedelijke instellingen na de kloosters, die zich bekommerden
om het lot van armen en zieken. Bovendien kregen vreemdelingen
er logement. Vanaf circa 1500 werd het gebruikelijk
dat ouderen zich konden inkopen. Deze proveniers beschikten
over eigen inkomsten en brachten meer geld in dan de conventualen,
de gasthuisbewoners die door het tehuis onderhouden
werden.
Na 1600 zijn de meeste gasthuizen steeds meer tot 'bejaardentehuizen'
geworden. In de loop van de zestiende eeuw kreeg
het stadsbestuur ook meer invloed op deze instellingen.
Burgemeester en Raad benoemden voogden, stelden statuten op
en verleenden privileges. De meeste gasthuizen hadden vanaf
de Middeleeuwen een gemeenschappelijke keuken waar ook ge-
75