overschrijding bij emissies naar water: beknopte fiches (pdf ... - Lne.be

ARCADIS ECOLAS Fiches milieurelevantie ongeoorloofde afvalwaterlozingen
06/11948/KC Milieurelevantie en vermogensvoordeel ongeoorloofde lozingen – Boekdeel 2
3.1.23 Vrije cyaniden
Algemeen
Een overschrijding van de emissievoorwaarden voor vrije cyaniden heeft een verhoogde impact op de
mens en het milieu. Vrije cyaniden in water is de som van de gehalten aan waterstofcyanide (HCN), het
vrije cyanide-ion (CN - ) en het in enkelvoudige metaalcyaniden gebonden cyanide zoals b.v. kaliumcyanide
(KCN) en natriumcyanide (NaCN).
HCN is een zeer licht ontvlambare en zeer giftige stof bij inademing. In het algemeen kan gezegd worden
dat vrije cyaniden zeer giftig zijn bij inademing en milieugevaarlijk zijn. Vrije cyaniden zijn zeer giftig voor
waterorganismen en kunnen in het aquatisch milieu op lange termijn schadelijke effecten veroorzaken.
De toxiciteit van cyanideverbindingen wordt bepaald door het vermogen om CN-ionen af te splitsen en de
daarmee gepaard gaande vorming van HCN. Complexe cyanideverbindingen zijn dus normaliter veel
minder giftig dan het vrije cyanide.
Cyaniden staan in Lijst II (“grijze lijst”) van Bijlage 2C van Vlarem I wat betekent dat de lozing van deze
schadelijke stoffen in het aquatisch milieu dient te worden verminderd overeenkomstig artikel
2.3.6.1.§1.2° van Vlarem II.
Vrije cyaniden-overschrijding bij lozing naar OW
Vrije cyaniden zijn zeer reactief in water. De enkelvoudige metaalcyaniden (b.v. KCN, NaCN) zijn zeer
oplosbaar in water, en zullen hierdoor in water zeer snel gesplitst worden in het anion (CN - ) en kationen
(b.v. K + , Na + ). Het vrije cyanide-ion zal in water snel HCN vormen of reageren met andere metalen in het
oppervlaktewater.
Bij een pH < 9,2 zullen de vrije cyaniden vooral als HCN aanwezig zijn. Vervluchtiging van HCN via het
wateroppervlak naar de lucht verloopt zeer snel, waardoor het effecten naar de lucht kan veroorzaken.
De snelheid van vervluchtiging is echter afhankelijk van veel factoren zoals temperatuur, pH,
windsnelheid en de cyanide-concentratie. Bij een overmaat aan het cyanide-ion kunnen er ook stabiele
complexe metaalcyaniden gevormd worden. Stabiele complexe metaalcyaniden kunnen adsorberen aan
zwevende stoffen in water en sedimenten, waardoor effecten naar de waterbodem toe mogelijk zijn.
Bij een pH > 10 en in aanwezigheid van sterke oxiderende stoffen (b.v. natriumhypochloriet), kan HCN
afgebroken worden tot koolstofdioxide (CO2) en ammoniak (NH3). Hierbij kan echter ook
cyanogeenchloride (CNCl) gevormd worden, dat net zoals ammoniak ook zeer giftig is voor
waterorganismen.
Vrije cyaniden-overschrijding bij lozing naar RWZI
Wanneer vrije cyaniden in de ontvangende rioolwaterzuiveringsinstallatie (RWZI) terechtkomen dan
zullen de enkelvoudige metaalcyaniden (b.v. KCN, NaCN) in water zeer snel gesplitst worden in het anion
(CN - ) en kationen (K + , Na + ). Het vrije cyanide-ion zal in water snel HCN vormen of reageren met andere
metalen of organisch materiaal. HCN kan via extra beluchte zones in de RWZI gemakkelijk vervluchtigen,
waardoor het effecten naar de lucht kan veroorzaken. Bij een overmaat aan het cyanide-ion kunnen
stabiele complexe metaalcyaniden gevormd worden Stabiele complexe metaalcyaniden kunnen
adsorberen aan zwevende stoffen en komen uiteindelijk in het slib terecht.
HCN kan snel biologisch afgebroken worden door aangepaste micro-organismen in het slib tot
koolstofdioxide (CO2) en ammoniak (NH3), maar is zeer giftig bij niet-aangepaste micro-organismen in het
slib. Indien de concentratie aan HCN de PNEC-waarde voor de micro-organismen in het slib overschrijdt
zal de biodegradatie afgeremd worden.
Bij een pH > 10 en in aanwezigheid van sterke oxiderende stoffen (b.v. natriumhypochloriet), kan HCN
afgebroken worden tot koolstofdioxide en ammoniak. Hierbij kan echter ook wat cyanogeenchloride
(CNCl) gevormd worden, dat net zoals ammoniak ook zeer giftig is voor waterorganismen.
38