Strengere regels - Het Ondernemersbelang

Interview Tekst: Jeroen Kuypers • Fotografi e: Marco Magielse
Duurzaam ondernemen en calculerend ondernemen:
Zwarte cijfers dragen het meeste
bij aan duurzaamheid
Terwijl duurzaam ondernemen tien jaar geleden nog een optie leek is het inmiddels een vanzelf-
sprekendheid aan het worden. Elk bedrijf wil op zijn manier bijdragen aan het terugdringen van de
CO2 uitstoot, het hergebruik van grondstoff en en het verbeteren van sociale omstandigheden. De
overheid stimuleert dit, maar stelt in toenemende mate ook harde eisen, bijvoorbeeld in de vorm
van quota. Hoe realistisch zijn die eisen? En waar ondermijnen ze het duurzaam voortbestaan
van afzonderlijke bedrijven of bedrijfstakken? Volgens Bernard Wientjes, voorzitter van werkge-
versvereniging VNO-NCW staat duurzaam ondernemen niet los van de overige bedrijfswerke-
lijkheid en zal ook hier het marktmechanisme, waar nodig, tot optimale verduurzaming leiden.
Bij de aanleg van nieuwe bedrijventerreinen
leggen gemeenten de
duurzaamheidslat graag hoog.
In de Hoeksche Waard bijvoorbeeld wordt
gebouwd aan een bedrijvenpark waar de
verhouding bebouwd-groen 53/47 bedraagt
in plaats van de gebruikelijke 70/30. Ook de
eisen aan de bebouwing zelf zijn strenger dan
gewoonlijk. Dat levert toekomstbestendige
panden op waar maandelijks een lage
energiefactuur binnen komt, maar in eerste
instantie jaagt het de ondernemers ook op
kosten, een fi nanciële barrière die de extra
aantrekkingskracht van een park weer teniet
kan doen. “Ik zou overheden aanraden:
stimuleer maar overdrijf niet,” zegt Bernard
Wientjes. “Duurzaamheid is vooral interessant
als bedrijven en overheden het thema samen
kunnen oppakken, zoals bij de decentrale
opwekking van energie of het afvoeren van
restwarmte voor stadsverwarming of bedrijfsverwarming.
Een ondernemer mag nog zo
bevlogen zijn, er schuilt ook een calculerende
ondernemer in hem. En dat moet ook wel.
Alles staat of valt uiteindelijk met de vraag
of er voldoende winst kan worden gemaakt.
Want zonder winst kan er niet geïnvesteerd
worden in duurzaamheid.”
Globaal level playing fi eld
Op kleine schaal zou een MKB-bedrijf kunnen
besluiten zich elders te vestigen, binnen
dezelfde gemeente of daarbuiten. Op grote
het ONDERNEMERS BELANG
schaal zou de discrepantie tussen kosten en
opbrengsten echter kunnen leiden tot het
wegtrekken van complete bedrijfstakken.
Wientjes waarschuwt in dit geval voor de
positie van de Nederlandse staalindustrie en
die van de chemie. “De staal en de chemie
zijn energie-intensieve bedrijfstakken,
maar, in internationaal verband hebben de
Nederlandse fi rma’s zich ontwikkeld tot de
meest energie-effi ciënte in hun sector. Deze
bedrijven kunnen meedoen aan het Europese
quotasysteem dat is opgezet om emissies
van broeikasgassen terug te dringen, op
voorwaarde dat ze over goedkope energie
kunnen beschikken, in de vorm van stroom
die door nucleaire centrales is opgewekt. Valt
die goedkope stroom weg, dan zijn ze door
het quotasysteem in een te nadelige positie
tegenover concurrenten in onder meer Azië
en de VS. Die zijn namelijk aan geen enkele
vorm van emissiebegrenzing gebonden.
De laatste poging om tot een wereldwijd
systeem te komen, in Kopenhagen, is mislukt.
De mate waarin internationaal concurrerende
bedrijven duurzaam kunnen ondernemen wordt
sterk bepaald door het mondiale ‘playing fi eld’.
Economische noodzaak
Sinds de kernramp in Japan ligt kernenergie
(weer) onder vuur. Steenkoolcentrales zijn
voor velen eveneens taboe. Natuurrampen en
politieke onzekerheid kunnen dus een fl inke
streep trekken door de berekeningen van de
calculerende ondernemer en van betaalbare
duurzaamheid plotseling onbetaalbare
maken. “Wij zijn en blijven voorstander van
kernenergie,” zegt Bernard Wientjes, “Niet
omdat we een lobbyclub voor de nucleaire
industrie zouden zijn, maar vanwege die
net genoemde economische noodzaak.
Trouwens, zonder de kernramp in Fukushima
te bagatelliseren, moeten we wel bedenken
dat het een centrale betreft die de oudste is
van het land en die een techniek gebruikt die
in Europa als ouderwets geldt en al lang niet
meer wordt toegepast. Daarnaast zullen aardbevingen
op deze schaal en de bijkomende
vloedgolven zich hier in Noordwest Europa
nooit voordoen.”
Lege gasvelden
De noodzaak uiteindelijk tot een nagenoeg
volledig door zonne-energie aangedreven
economie te komen staat voor Wientjes
buiten kijf, de vraag voor hem is enkel
wanneer we daar zullen zijn. “Experts voorzien
een lange transitieperiode waarin we een mix
van energiebronnen zullen moeten benutten.
Duurzaam opgewekte energie is nu nog te
duur en in onvoldoende mate verkrijgbaar.
Maar ook als we fossiele brandstoff en benutten
kunnen we de emissies verder terugdringen.
Met aardgas stoot je maar de helft uit
van steenkool. Nieuwe ontdekkingen hebben
aangetoond dat de wereldwijde aardgasreserves
geen veertig maar tweehonderdvijftig
jaar bedragen. De VS hebben de bouw van
terminals, bedoeld om geïmporteerd vloeibaar
gas in op te slaan, zelfs stopgezet, omdat
er zoveel aardgas in het land is ontdekt dat
het zelf exporteur kan worden. Nederland
heeft andere kansen op energiegebied.
Wij beschikken bijvoorbeeld over havens met
voldoende diepgang om schepen te ontvangen
die steenkool vervoeren, want er zullen in
Noordwest-Europa ook steenkoolcentrales
nodig blijven om een veilige en betaalbare
energiemix te kunnen garanderen. Onze lege
gasvelden zijn ook uitstekend geschikt om
afgevangen CO-2 in op te slaan. Ik vind het
doodzonde dat plannen hiervoor steeds weer
op zoveel verzet en afl asting stoten, want het
voorkomt ook dat Nederlandse bedrijven de
technologie die voor deze opvang nodig is
ontwikkelen, toepassen en exporteren.”