Alles wat je altijd al wilde weten over de sociale zekerheid

E. Het handvest van de sociaal verzekerde
Sinds 1997 is er een nieuwe wet in werking getreden met de welklinkende naam “het handvest
van de sociaal verzekerde”. Dat handvest bevat een aantal belangrijke principes in verband met
de rechten en plichten van de bevolking (de sociaal verzekerden) in hun contacten met de
socialezekerheidsinstellingen. De meeste rechten en plichten bestonden al, maar het handvest
geeft ze een systematischer karakter. Het voornaamste doel van het handvest is de bevolking
te beschermen door een geheel van regels waaraan alle socialezekerheidsinstellingen
zich moeten houden. Alle socialezekerheidsinstellingen dus de parastatalen voor werknemers,
zelfstandigen en ambtenaren, maar ook de instellingen van de sociale bijstand.
We beperken ons hier tot de voornaamste principes van dit handvest zonder verder over bepaalde
uitzonderingen te spreken.
In de eerste plaats is de socialezekerheidsinstelling verplicht om de bevolking zo duidelijk
mogelijk te informeren over haar rechten. Enerzijds kan een sociaal verzekerde zelf specifieke
vragen stellen aan een instelling, anderzijds is de socialezekerheidsinstelling verplicht om ook uit
eigen beweging initiatieven te nemen om de bevolking te informeren. Als blijkt dat iemand recht
heeft op een uitkering, is de instelling, in bepaalde gevallen, verplicht om ze uit te keren.
Bij een aanvraag voor een uitkering moet de socialezekerheidsinstelling binnen een zo kort
mogelijke termijn antwoord geven. Binnen vier maanden moet ze een beslissing meedelen en
dan binnen vier maanden de uitkering uitbetalen. Bij vertraging moet zij intresten betalen aan
de uitkeringsgerechtigde.
Bij elke beslissing moet de instelling alle mogelijkheden om in beroep te gaan, de redenen van
de beslissing, de referenties van het dossier, enz. aan de sociaal verzekerde meedelen.
De beroepstermijn voor een rechtscollege (in de meeste gevallen de arbeidsrechtbank) tegen
een beslissing van een instelling van sociale zekerheid is nu minstens drie maanden.
Uit dit sociaal handvest blijkt duidelijk dat de overheid de burger meer en beter wil informeren.
Achteraan in deze brochure vind je een lijst met adressen en telefoonnummers van de meeste
administraties en openbare instellingen van sociale zekerheid waar je terecht kan met allerlei
vragen en problemen.
F. Indexering van de sociale uitkeringen
De automatische koppeling van de sociale uitkeringen aan de evolutie van de index der
consumptieprijzen beoogt te vermijden dat de koopkracht al te sterk zou worden uitgehold door
de inflatie. De wet van 2 augustus 1971 is de referentiewet inzake de indexering van de sociale
uitkeringen.
De uitkeringen worden verhoogd wanneer de gemeten verhoging van de kosten van het
levensonderhoud 2 % bereikt. De aanzet tot het indexeren van de uitkeringen wordt gegeven
telkens wanneer de zogenaamde “afgevlakte gezondheidsindex” een bedrag bereikt dat
“spilindex” wordt genoemd. De afgevlakte gezondheidsindex is het rekenkundige gemiddelde
van de gezondheidsindexcijfers van de betrokken maand en van de voorafgaande drie maanden.
De maandelijks te vereffenen bedragen worden dan aangepast met ingang van de maand die
volgt op de maand waarin de spilindex werd bereikt. De per kwartaal vereffende bedragen
10