Nummer 180 - juni 2002 - Nederlandse Vereniging van Toerzeilers

juni 2002 31e jaargang
Uitgave van de Nederlandse
Vereniging van Toerzeilers.
Verschijnt 7x per jaar.
ISSN 1384-9492
NEDERLANDSE VERENIGING
VAN TOERZEILERS
SECRETARIS:
A. F. Marks,
PENNINGMEESTER:
B. van Roosmalen,
contributie: € 27,- p.j.
LEDENADMINISTRATIE:
K.G. Dik,
Nederlandse Vereniging van Toerzeilers,
Postbus 50223, 1305 AE Almere,
Aanmelden of afmelden lidmaatschap bij de Ledenadministratie.
BEMANNINGSBANK:
R.M. Lichtveld,
REGIO/COMMISSIE VOORZITTERS
Noord: I.F. Witteveen,
Zuid: H. Korver,
West: J.J. Scholte,
Oost: R. Beute,
Randstad: G. van Voorbergen,
Centrum: Mevr. K. van Roosmalen-Bakker,
Uiterton: A.F.M. Verbraak,
Technische Commissie: H. Rooze,
Commissie Zeemanschap & Navigatie: J. Kos,
Planologische Commissie: W.P. van Erven Dorens,
WEBSITE NVvT:
http://www.toerzeilers.nl
VERENIGINGSARTIKELEN
Mevr. K. van Roosmalen – Bakker,
HOOFDREDACTIE
Peter H. Paternotte,
e-mail ppenaf@wxs.nl
REDACTIESECRETARIAAT
Fokko van Steenwijk
e-mail f.vansteenwijk@hccnet.nl
REDACTIECOMMISSIE
Marjolein Brandt, Beatrice van der Bijl,
Peter Paternotte, Fokko van Steenwijk.
Namen en adressen van de bestuursleden,
gegevens over regio- en kenniscommissies, de
ledenservice, bemanningsbank en verenigingsartikelen
vindt u in de Leden- en Schepenlijst.
Druk: Anraad, Nieuwegein.
180
UIT DE STUURKUIP 2
VAN DE KAMPANJE 4
VERENIGINGSNIEUWS 5
* Lustrum
VERENIGINGSEVENEMENTEN 6
*24 e Rally Lowestoft
*Double Dutch naar Lowestoft
ZEEMANSCHAP EN NAVIGATIE 10
*Mededelingen Z&N
*Symposium NAV recreatievaart
TECHNIEK AAN BOORD 11
*oproep ankerlicht
LEDENADMINISTRATIE 11
*Nieuwe Leden
ERVARINGEN 13
*Je boot verkocht en dan….
*Zoals het water thuis bruist..
REISVERSLAGEN 18
*Larvik (1)
*Antarctica
CORRESPONDENTIE 26
*Antwoord op open brief uit TZ179
*Statische stabiliteit
BOEKEN 28
*Waypoints Noordzee
VARIA 29
*De zeiltocht
*ICCY 2003
*Supergoedkoop bellen
EVENEMENTENBULLETIN 30
ADVERTENTIES 36
ATTENTIE 36
INFORMATIE VOOR AUTEURS 37
1

UIT DE STUURKUIP
Van oude boot naar nieuwe boot
De overdracht van ons vorige schip verliep
geheel volgens plan met een soepele overtocht
van Enkhuizen naar Stavoren in schitterend
weer met een oostenwind 5/6, condities
waaronder een zware Westerly prima
loopt. De sluis ging open toen we er aan
kwamen en we werden direct als enige
naar binnen geschut. Bij de makelaar in de
Binnenmarina bleven we nog even napraten,
maar precies op tijd werd ik afgeleverd
bij de veersteiger om met de Bep Glasius
naar Enkhuizen terug te kunnen varen. Ik
was vermoedelijk de enige passagier aan
boord met een merendeels vrouwelijke
bemanning, waaronder ook de kapitein.
Deze laatste - een forse maar goed uitziende
dame in kapiteinspak en met een neuspiercing
– daalde af naar de voorkajuit met
bar waar ik vertoefde en merkte tegen mij
op dat ik het zeker wel wat erg vond
schommelen. De wind was inmiddels afgenomen
tot naar schatting windkracht 4 en
wat gekrompen, waarop ik opmerkte dat
dat wel meeviel en dat het eerder op de
dag met wat meer wind juist lekker zeilen
was in tegenovergestelde richting. Ik steeg
onmiddellijk merkbaar in haar achting en
als ik niet al een biertje in mijn handen had
gehad was ik naar mijn stellige overtuiging
daarop getrakteerd door de gezagvoerster……..
Toch al weer twee maanden later hebben
we ons nieuwe schip - een zes jaar oude,
degelijk gebouwde en voortreffelijk onderhouden
torenkotter - in bezit genomen.
Deze laatste uitdrukking geeft goed weer
hoe het ging, want toen we volgens
afspraak aankwamen bij de boot werden
we aan boord uitgenodigd door de (vanwege
de inmiddels geëffectueerde financiële
aderlating al ex zijnde) eigenaars, die
nog heel even het ‘welkom bij ons aan
boord’ gedrag vertoonden. Binnen een uur
waren de rollen omgedraaid en vertrok het
echtpaar dat een welhaast 50-jarige zeilcarrière
afsloot met vochtige ogen. De
schipper kwam nog twee keer terug om
iets uit leggen waarvan hij dacht dat ik het
dringend moest weten.
De weken ervoor, waarbij de afronding van
de onderhandelingen over de verkoopprijs
en de keuring centraal stonden hadden al
2
Peter Paternotte
een beeld gegeven van de band met schip
en water van de vorige eigenaren en daarmee
ook van de toestand van het schip.
We hadden een weekend nodig om onszelf
een beetje vertrouwd te maken met de
boot en alles te doorzoeken, een soort
‘nestgedrag’ eigenlijk. De vorige keer hadden
we ons schip nieuw gekocht en dat
werkte toch anders. Los van het feit dat
toen de sterke polyesterstank kenmerkend
was voor ons eerste zeilseizoen bestond de
gewenningskuur uit het stap voor stap
‘individualiseren’ van een neutrale situatie.
Nu moesten we weer wennen aan het kiezen
tussen behoud van duidelijk persoonlijke
kenmerken van de vorige eigenaars en
onze eigen ideeën. Iets heel simpels was de
ankeruitrusting. Een 35-ponds CQR-anker
zat in de boegroller en met een grote harpsluiting
aan de ankerketting. Het iets kleinere
Bruce-anker, wat schitterend in het
stevenbeslag paste en niet zo ver uitstak,
zat bij de losse uitrusting in de bakskist. Na
enige aarzeling werd de zaak omgedraaid
en de Bruce voorop gezet met een echt
koppelstuk tussen anker en ketting.
In het interieur begon ik uitrusting te verplaatsen
naar plekken waar ik vertrouwd
mee was, sorteerde de documentatie van
schip en uitrusting in andere volgorde, verwijderde
overtollige of achterhaalde documenten,
verzamelde alles wat we niet wilden
behouden (waaronder reserveonderdelen
van voorgaande schepen van de
oude eigenaars!) en richtten we de kombuis
in.
De eerste avond werd besteed aan koken,
lezen, prutsen en het uitproberen van de
klassieke Taylorkachel die ons deed terugdenken
aan de tijd dat we nog kampeerden
en kookten op een echte primus. Het
abominabele weer klaarde de volgende
ochtend iets op en liet toe vanuit de bijboot
de nieuwe scheepsnaam aan te brengen,
het derde schip met dezelfde naam
nu. Enige aarzeling was daaraan wel vooraf
gegaan. De vorige eigenaar, die het
schip naar zijn moeder had genoemd,
wilde uitdrukkelijk weten wat de nieuwe
naam zou worden en wat daar de achtergrond
van was. De uitleg was kennelijk
bevredigend want hij toonde zich begripvol
en gaf het zijn zegen. Het blijft natuurlijk
een ‘tricky’ zaak, gevoelsmatig. In alle

gesprekken tijdens de aankoop en in alle
documenten staat de oude naam. Het vereist
een bewuste inspanning om de draai te
maken. Zelfs het verwijderen van de oude
naamletters op de spiegel gaf mij een licht
schuldig gevoel en ik was blij dat er dank zij
het slechte weer weinig mensen in de
haven aan boord van hun schepen waren
die mij daarmee bezig zagen.
Volgende week zeilen we de boot over van
Zeeland naar onze vaste stek in de
Buyshaven te Enkhuizen. Als ze daar ligt
hebben we pas echt het gevoel dat er een
tijdperk is afgesloten en we beginnen aan
een nieuw hoofdstuk in onze zeilcarrière.
Keuringen
In het kader van het voorgaande onderwerp
was dit een aparte belevenis. Twee
schepen terug hadden we dit meegemaakt,
maar de herinnering was ver weggeëbd.
De ervaring bij de verkoop, een mengsel
van humor en deskundigheid, deed mij
besluiten dezelfde expert te vragen voor
de aankoopkeuring. Het aardige daarvan is
natuurlijk ook dat de expert inmiddels een
beetje inzicht heeft in de opvattingen en
ervaring van zijn opdrachtgever en deze
laatste kan meemaken wat het is om aan
de andere kant van ‘dezelfde’ tafel te zitten.
De expert was duidelijk enthousiast
over het schip, maar bleef koel zijn programma
(het sinds 1 januari 2002 ingevoerde
HISWA-protocol) afwerken. Ik had dat
document al van de eerdere keuring en had
ook geprobeerd mijn eigen checks te
maken volgens dit model. Veel zaken had
ik gespot maar niet alles; twee reparaties
van de puttingdoorvoeren had ik b.v. niet
opgemerkt en natuurlijk was de inspectie
van het onderwaterschip alleen mogelijk
met de juiste apparatuur.
Leuk was dat de bijzondere stijl van optreden
van de expert ook positief werkte op
de oude eigenaren die de kritiekpunten die
er natuurlijk toch waren sportief incasseerden.
De proefvaart was een prima gelegenheid
om weer wat op te steken en het
gedrag van het schip alvast wat beter te
begrijpen. De overstap van een kimkieler
naar een semi S-spant langkieler is wat dat
betreft een forse. Het varen vorig jaar met
de Marieholm 33 (zie test in TZ 175) had mij
al wat inzicht verschaft in wat ons te wachten
stond. We worden nu niet meer weggeblazen
bij lage snelheden en kunnen de
boot bijna stilliggend ‘parkeren’.
Daartegenover is het met roer en schroef
flitsend snel draaien van de boot iets uit
het verleden. We zullen zien………..
Vreemdelingenwet
Verwarring is troef over dit onderwerp
voor wat betreft de verplichtingen van de
pleziervaart. Verschillende vertegenwoordigers
van de uitvoeringsorganisatie, de
Marechaussee, vertellen niet hetzelfde verhaal,
waarbij het wel of niet melden van
aankomst en vertrek en het al dan niet
moeten inleveren van bemanningslijsten
centraal staan. De commissie Z&N kreeg
b.v. andere informatie dan eerder in het
blad ZEILEN was gepubliceerd, n.l. dat er
wel degelijk altijd bemanningslijsten moeten
worden ingeleverd en meldingen van
aankomst en vertrek moeten worden
gedaan terwijl de informatie die ZEILEN
verkreeg was dat dit niet van toepassing
was voor Benelux ingezetenen. Het zou
aardig zijn als de overheid een officieel en
eenduidig geluid liet horen, bij voorkeur
op schrift. Nu lijkt het er op dat een ogenschijnlijk
duidelijke wetstekst vrijelijk en
inconsistent geïnterpreteerd kan worden
door de uitvoeringsorganisatie. Het resultaat
is waarschijnlijk het onnodig lastigvallen
en op kosten jagen van kust- en zeezeilende
watersporters.
Gepoogd zal worden een echt antwoord te
krijgen, helaas – aangenomen dat dat
spoedig komt - kunnen we dat pas na de
vakantieperiode publiceren. Uw bemanningslijsten
toch maar achter de hand houden…..
Zeilen in Limburg
Bij de redactiepost troffen we een schrijven
aan met bijlagen over een nieuw initiatief
voor de watersport in het Limburgse plassengebied.
Vier jachthavens, Maastricht, Stevensweert,
Wessem en Roermond zijn een actie gestart
om de watersport in Limburg deze zomer
extra te stimuleren.
3

Het gaat om de jachthavens van Nautisch
Centrum Pietersplas in Maastricht, Jachthaven
Stevensweert in Stevensweert, de
jachthaven van watersportcentrum Koeweide
in Wessem en jachthaven de Rosslag
in Roermond. Bij een verblijf van twee of
meer nachten is de eerste overnachting
gratis. Er is een speciale website geopend
met informatie over varen in Limburg, over
de jachthavens die aan de actie meedoen
en over het recreëren in de buurt daarvan:
www.vareninlimburg.nl Tel. 0475-561221.
Ten slotte
Is de zomer al lang en breed begonnen en
bent u waarschijnlijk al bezig met de laatste
voorbereidingen voor de vakantie.
Door twee keuringen meer dan normaal
bewust gemaakt t.a.v. veiligheidsrisico’s,
lijkt me het geen slecht idee voor aanvang
VAN DE KAMPANJE
4
Hans Andriessen, voorzitter
VERANDERINGEN
We leven in een tijd van enorme veranderingen.
In ons land maken we dat op het
ogenblik letterlijk mee door de politieke
aardverschuiving die menigeen als een
grote verrassing heeft ervaren. Al jaren
lopende procedures blijken ineens niet
meer te voldoen, heel Nederland lijkt plotseling
tot het besef te zijn gekomen dat
alles toch minder goed was dan altijd werd
gedacht en langlopende ongemakken blijken
ineens niet meer te tolereren. Voor
sommigen staat de wereld op z’n kop, de
“goede oude tijd”, de gezapige rust, de
tevredenheid, lijkt verdwenen en een onduidelijke
toekomst daagt aan de horizon.
Verandering schrikt vaak af, het geeft
onzekerheid en daardoor angst, angst voor
het nieuwe, het onbekende.
Ik ga hier in dit stukje natuurlijk niet in op
de politieke situatie in ons land - dit is niet
de juiste plaats en ik ben daar ook niet de
juiste persoon voor. Maar toch is de angst
voor verandering, voor het onzekere voor
mij wel een duidelijk herkenbaar fenomeen.
Gedurende mijn jarenlange werkzaamheden
in het bedrijfsleven heb ik heel vaak
met veranderingen te maken gehad.
Veranderings-management kwam en komt
van de zeilvakantie een checklijstje op dit
gebied na te lopen. Zijn de gasslangen van
recente datum? Idem dito de aanschaf- of
keuringsdatum van minimaal twee goede
brandblussers. Doen de opblaasautomaten
van de zwemvesten het wel en zijn de
zwem/reddingvesten zelf in goede conditie
(heeft u ze wel eens via het mondstuk
opgeblazen en een nachtje onder druk
laten staan?). Weet u nog wat te doen bij
man-over-boord en zijn de spullen daarvoor
nog in orde? Zitten alle splitpennen
e.d. in de verstaging? Zitten er houten
noodpluggen bij alle afsluiters? Enzovoorts
enzovoorts. Kortom, een lang lijstje dat u
ergens wel hebt, maar dat niet altijd ‘top of
mind’ is.
De redactie van TOERZEILEN wenst u een
veilige en plezierige zeilvakantie toe.
veelvuldig voor en altijd levert het problemen
op. Toch is “verandering” een volstrekt
natuurlijk proces. Alles verandert in
deze wereld, gewoonten, gebruiken,
levenswijzen, culturen, ja wijzelf veranderen
aan de lopende band en de manier
waarop wij vandaag tegen dingen aankijken
is beslist anders dan toen wij onze eerste
stappen in het volle leven zetten.
Ik durf hier te stellen dat “verandering”
een noodzakelijk onderdeel van het leven
is en dat zonder veranderingen de wereld
niet kan bestaan.
Veranderingen in het groot, maar ook in
het klein. Ook in onze eigen goede trouwe
NVvT zijn en waren veranderingen noodzakelijk.
De vereniging groeit en dus is het
noodzakelijk te zorgen dat we die groei bijhouden,
dat we onze leden datgene blijven
bieden waarvoor ze lid zijn geworden.
Daarvoor zijn continue aanpassingen - kleine
en grote - een noodzaak. De kleine veranderingen
leveren meestal geen problemen
op maar met grotere gaat het vaak
anders. Die laatsten kunnen weerstanden
opleveren of ongemak veroorzaken. Maar
alles bij het oude laten zou de vereniging
op den duur geen goed doen. De toeloop
van leden stoppen is het paard achter de

wagen spannen, geen groei betekent een
zekere achteruitgang en achteruitgang
haalt het leven er uit. Het is de taak van een
bestuur om dat groeiproces te begeleiden,
het in goede banen te leiden en er voor te
zorgen dat zo’n proces zo geleidelijk
mogelijk verloopt.
Ons NVvT bestuur is momenteel druk doende
met plannen om de organisatie zo aan
te passen dat ze gereed zal zijn om ook in
de toekomst de belangen van al onze leden
zo optimaal mogelijk te blijven verzekeren.
VERENIGINGSNIEUWS
LUSTRUM 2002
Van de lustrumcommissie:
all hands on deck.
Na een lange tijd van voorbereiding is het
bijna zo ver dat met deze kreet alle deelnemers
aan het lustrumfeest ”aan boord” van
de MS Treslong worden geroepen.
Honderden clubleden zullen die namiddag
de loopplank betreden voor een gezellige
avond van zeilers onder elkaar. Onze vereniging
zal haar dertig jarig bestaan vieren
in een sfeer die voor iedereen iets te bieden
heeft. Rustige hoekjes waarin oude vriendschapsbanden
aangehaald kunnen worden,
woelige dansvloeren waar op muziek
van de band ”Unicorn” de benen los kunnen
komen van de vloer. U kunt het hoogste
lied zingen in samenwerking met het
Shantykoor ”Dwars getuigd” of u een
mening vormen over de kunstzinnige prestaties
van medeleden die een foto hebben
ingezonden en uw stem uitbrengen voor
de publieksprijs. Dit alles onder het genot
van een hapje en drankje in een steeds wisselend
decor.
Veel leden hebben zich inmiddels aangemeld
maar het is ons nooit genoeg. Wij
zouden u zo graag eens allemaal willen
zien. Geeft u zich daarom vandaag nog op.
Datum en tijd lustrumfeest.
Wij verwachten u in Treslong te Hillegom
op zaterdag 19 oktober 2002 om 17.00 uur.
Het programma duurt tot circa 21.30 uur. U
kunt dus desgewenst met het openbaar
vervoer reizen.
Wij zien het als onze taak om daarbij zo
voorzichtig mogelijk te werk te gaan en in
volledige samenwerking met het kader
vormen te vinden die dit noodzakelijke veranderingsproces
in werking kunnen stellen
waardoor wij, evenals dat tot op heden het
geval is, ook in de toekomst een aantrekkelijke
en vooruitstrevende vereniging zullen
zijn waarbij het goed toeven is. Wij houden
u op de hoogte.
Ik wens u allen een prettig vaarseizoen
onder onze mooie NVvT wimpel toe.
Opgave en kosten
De kosten voor deze “cruise” bedragen
slechts € 40 p.p., inclusief de buffetten en
alle drankjes.
Is het u ook opgevallen? Veel toerzeilschepen
zijn dit jaar uitgerust met een fotocamera.
Onderweg naar Whitby, tijdens de
voorjaarstocht op zee of bij de pinksterwaddentocht
zijn er veel zeilers gesignaleerd
die uitgebreid de tijd namen om dé
foto te maken.
Op de steigers worden de woorden ”harmonie”
en ”compositie” steeds vaker
genoemd, naast GPS en LOA. In Lowestoft
bleef Ton Verbraak zelfs de hele nacht op
om een winnende foto te kunnen maken
van de aankomst van de enig deelnemende
damesboot. Gelukkig heeft u nog even de
tijd om uw eigen compositie te maken of
net dat hilarische moment af te wachten
dat u moet leiden naar de titel ”winnaar
van de publieksprijs”.
Wat u daarvoor moet doen? Stuur een
mooie of leuke kleuren- of zwart/wit foto
in die iets te maken heeft met zeilen. De
sluitingsdatum is 1 september a.s. Een speciaal
ingestelde fotowedstrijdcommissie
beoordeelt alle inzendingen en maakt
daaruit een selectie die op het lustrumfeest
tentoongesteld zal worden.
5

Onder deze tentoongestelde foto’s zullen
niet alleen de winnende foto’s van de vakjury
hangen, maar hierbij hangt ook de
foto die door de deelnemers van het lustrum
met de publieksprijs zal worden
bekroond.
6
Peter en Miranda van den Neste
24e RALLY NAAR LOWESTOFT
17 – 20 MEI 2002
Na maanden van voorbereiding is het dan
zover: de 24e rally naar Lowestoft van de
NVvT is begonnen!
In de loop van donderdag 16 mei verzamelt
de ‘vloot’ zich in de Roompot Marina. De
‘vloot’ zijn de schepen van “groep Roompot”
bestaande uit: Kajsa, Milja, The Wizzard
en Etoile de Mer. Samen met 43 andere
schepen die uit Stellendam, IJmuiden en
Den Helder zullen vertrekken gaan we naar
Lowestoft.
In de voorgaande maanden zijn voorbereidingen
getroffen. Tijdens beide bijeenkomsten
van de vereniging is gesproken over
voeding, navigatie, de aanloop van Lowestoft,
het weer, veiligheidsmiddelen, nachtzeilen,
stormtaktieken enz. enz. De schepen
zijn geprepareerd, de bemanning is
voorbereid, de schippers hebben de juiste
kaarten klaargelegd, de marifoons zijn getest;
we kunnen!
Heen
De weersvoorspelling op donderdag geeft
voor de komende dagen het volgende
weer te zien: vrijdag/zaterdag NO 4 –5 Bft,
‘mooi weer’. Voor zondag/maandag ZW 4-
5, kans op regen. Dat ziet er dus perfect uit,
in de woorden van Rainier de Groot: zonnebrand
inpakken en spi uitpakken!
Donderdagavond wordt in de Roompot
een plan getrokken: we vertrekken om 8
uur op vrijdag en de verwachting is dat we
dan op z’n vroegst om 04.00u aan de overkant
zijn. Als we te vlug zijn nemen we
vooraf wat snelheid terug zodat we bij
daglicht de haven aanlopen. Ook wordt
besloten door het Westgat te varen (ongeveer
pal West), dan naar de NHR-S en NHR-
SE zodat we het ‘kruispunt’ op de Noordzee
vermijden, waar de grote jongens naar
de Eurogeul draaien en kris kras door
elkaar varen. Het levert een iets langere
weg op maar zal wel veiliger zijn.
Zie voor het wedstrijdreglement de Bijzeil
van TZ 179.
Stuur uw inzending aan: NVvT, ter attentie
van de fotowedstrijdcommissie. Josephine
Bakerstraat 13, 1311 GB Almere.
VERENIGINGSEVENEMENTEN
Na een goede nachtrust worden op vrijdagochtend
de allerlaatste voorbereidingen
getroffen. Ook wordt de havenmeester betaald
(envelop in de bus). Om 08.30u vertrekken
we uit de marina. Om 9 uur zijn we
door de sluis. Next stop Lowestoft.
De wind in de Roompot is minder dan voorspeld,
2 a 3 Bft. Op Kajsa en Wizzard worden
de halfwinders uitgepakt. Op Etoile de
Mer wordt een 2e voorzeil gehesen (vliegend)
en uitgeboomd. Al papillionend gaat
het op een sukkeldrafje westwaarts. Het
eerste marifoonrondje om 10.15 u laat
direct al een uit elkaar geslagen veld van
scheepjes zien. Tevens blijkt dat het goede
marifoonkanaal hier verschillend is: 16 of
64. Het laatste kanaal is het ‘blokkanaal’
van Traffic Centre Steenbank waar we dus
ook een paar uur in varen, de één dus eerder
dan de ander. Om een uur of 12 is het
2e voorzeil gestreken, de wind is toegenomen.
Het marifoonrondje laat zien dat we
allemaal 7 of meer knopen over de grond
lopen (stroom nog mee). Kajsa vaart nog
met halfwinder en ligt duidelijk aan kop in
het veld (overigens, het is geen race!).
Omdat we nog ongeveer west varen merken
we nauwelijks iets van de Zuid gaande
stroom. Langzamerhand neemt de wind
toe. Bij het volgende rondje (14.15u) is ze
ongeveer 5 Bft. Op Etoile de Mer wordt het
grootzeil weggereefd (2e rif), ze ligt nu
beter op het roer. Op de andere schepen
wordt ook gereefd. De zeegang loopt op.
Via de marifoon wordt een waarschuwing
voor NO windkracht 6 ontvangen, dat is uit
de goede hoek. Ondertussen hebben we
geen marifooncontact meer via kanaal 77
met de Milja, wellicht zijn ze buiten bereik.
Met de Kajsa die het verst is heb ik echter
wel contact. Tijdens de marifoonrondjes
blijkt dat de eerste zeezieken zich laten
gelden, er wordt regelmatig “wat aan de
visjes gevoerd”. Op Etoile de Mer is daarvan
niets te bespeuren (we zijn dan ook al
vanaf 8 uur aan “de pil”, de Belgische reiscapsule).
Bij het marifoonrondje van 16.15u

is de wind nog iets toegenomen (dikke 5)
en in het logboek noteer ik: “levendige
tocht”. Gelukkig moeten we niet tegen
wind en golven in, - we liggen zowat dwars
op de golven - maar ‘glijden’ daar dan overheen.
Om een uur of 6 ’s avonds zijn we allemaal
zowat voorbij de traffic lanes, de koers
wordt een beetje naar het noorden bijgesteld
tot zo’n 320°. De wind is ondertussen
aangetrokken: er waait nu een serieuze 6
Bft uit het Noordoosten. Met een 2 x gereefd
grootzeil en 60% weggedraaide
genua halen we makkelijk 6 knopen door
het water; de snelheid over de grond is dik
6,5 knoop, soms meer dan 7 knoop. Op
Kajsa, Wizzard en Milja is het al niet anders.
Het is nu ook duidelijk dat we véél eerder
dan gepland bij Lowestoft zullen zijn: ETA
Newcome Sand 24.00u. Dat wordt kiezen:
of 6 uur voor de haven blijven kruisen, met
deze wind, tot het licht wordt (en opletten
voor ander jachten) of het risico nemen en
naar binnen gaan waarbij het enige echte
gevaarlijke moment het passeren van de
havenhoofden is. We besluiten de haven
aan te lopen.
Bij het Marifoonrondje van 22.15 uur blijkt
dat men op de Kajsa de boeien bij
Lowestoft al aan het zoeken is (over een
uur zijn ze dus binnen) en houden het dus
kort. Uit de positie van Wizzard en Milja
blijkt dat ze vlak bij ons zijn (dát zijn dus
die jachtjes voor ons langs gingen en nu
weer met ons meeliggen).
Lowestoft
De voorspelling klopt en om 24.00u zijn we
op een mijl van de Newcome Sand boei.
Het laatste stuk moeten we tussen de banken
door. Dat is best lastig. De verlichtte
tonnen zijn tegen de lichten van Lowestoft
als achtergrond niet makkelijk te zien.
Gelukkig bestaat er GPS en vinden we het
‘kanaal’ goed. Het stroomt hier wel behoorlijk
tegen (1 á 2 knopen). Gezien de
wind en de onbekendheid met de haven
worden de zeilen buitengaats weggenomen.
We roepen Port Control op 14 en krijgen
toestemming om binnen te lopen. Het
is trouwens wel een heel leuk gezicht om al
die toplichtjes vanaf een donkere zee te
zien convergeren naar de Newcome Sand
boei. Zoals verwacht is het passeren van de
havenhoofden het meest lastig; een zaak
van het roer goed vasthouden. De rust die
over Etoile de Mer komt als we ‘binnen’ zijn
is een verademing. Het aanleggen in de
marina is nog geen sinecure: het is er smal
en de wind staat in de lengterichting van
de steiger (wel weer lekker als je ligt maar
om te draaien niet zo handig). Met behulp
van de bemanning van de Kajsa (die er al 2
uur zijn) liggen we om 13.30 vast en kunnen
voet op Engelse bodem zetten. Als we
de volgende ochtend wakker worden blijkt
dat we nog lang de laatste niet waren. Wij
liggen 2e tegen de steiger en er zijn nog 4
schepen tegen ons komen liggen en zo
over de volle lengte van de steiger het is
dus echt vol. De Engelsen naast ons willen
eigenlijk vandaag weg maar blijven nog
maar een dag. Ze hebben geen zin in dat
gewurm om uit de haven te komen. We
mogen ze wel dankbaar zijn! Zoveel
geduld en dan nog zo’n horde Hollanders
over je dek; Hulde! Daar kunnen we in
Nederland nog wat van leren.
Zaterdag is een dag van bijkomen. Lowestoft
wordt bekeken en kaartjes (als bewijs
van aankomst) naar familie in Nederland
verstuurd. ’s middags is de uitreiking van
het certificaat en gedenkplaatje (onze eerste).
Er bestaat verwarring over tijden:
iedereen heeft z’n horloge op Nederlandse
tijd staan, de organisatie rekent in BST (een
uur eerder). We gaan op ontdekkingsreis
door het clubgebouw van de RNSYC en
ontdekken waar ‘the Gods’ slapen. Ook de
kamer van het clubbestuur ontsnapt niet
aan een bezoek. Met de verkiezingen in
Nederland net achter de rug wordt onze
aandacht getrokken door de stemboxen in
de bestuurskamer, heel bijzonder. Ga een
volgende keer zelf maar kijken! ’s Avonds is
er het diner. Daar hebben we niet voor
ingeschreven, we koken ons eigen potje.
Na afloop van het diner spreken we met de
schippers van Milja en Kajsa af morgen om
12 uur weg te gaan. We zijn dan rond 6 uur
maandagochtend bij de Roompot, op tijd
om de stroom weer mee naar binnen te
hebben.
En weer
Zondag staan we op het gemakje op en
bereiden ons voor. De wind is ZZW 4 – 5 Bft,
da’s mooi: de Roompot is bezeild. Met de
andere schepen uit onze groep maken we
de plannen. We gaan nu op een rechtstreekse
koers naar de Roompot (wij nemen
de koers naar de Rabsbank boei, ongeveer
130°). Dit betekent wel dat we dwars over
het drukke kruispunt bij de Eurogeul gaan
maar gezien het zicht (meer dan 10 km) en
het feit dat we daar bij daglicht passeren,
vinden we het risico aanvaardbaar. The
Wizzard gaat al om 10.00u op weg naar
7

Stellendam, de rest naar de Roompot. Na
verkregen toestemming van Port Control
vertrekken we; terug naar Nederland.
Direct buiten de haven snijden we een stukje
af. Eenmaal voorbij de South Holm boei
wordt koers gezet naar de Rabsbankboei.
De komende 12 uur staat het kompas op
130°. De wind is ongeveer ZZW 5 Bft.
Omdat hij nu schijnbaar voorlijk inkomt is
de zee wat ‘knobbeliger’ en maakt het
enkele uren buitengaats, uit de lij van
Engeland, wat onprettiger. Zoals op de
heenreis loopt de Kajsa uit op Milja en ons.
Ze blijven wel binnen marifoonbereik (ook
op 77). Via de marifoon horen we regelmatig
oproepen van andere groepen of individuele
jachten; soms lijkt het wel een kippenhok.
Van the Wizzard horen we tijdens
deze terugtocht slechts éénmaal via kanaal
77; omdat ze 2 uur eerder vertrokken zijn,
zijn ze waarschijnlijk buiten bereik. Zonder
problemen passeren we het kruispunt van
de traffic lanes voordat het donker wordt.
Langzaam neemt de wind af.
Rond middernacht is ze nog 2/3 Bft. Het
grootzeil dat we voor de nacht al gereefd
hadden, wordt weer ontreefd. Als we erover
denken om de motor te starten, begint
het weer iets meer te waaien. Vanaf een
uur of half 2 waait het weer 3 à 4 Bft. De
zee is bijna vlak en we stuiven met dik 6
knopen door het water op de Roompot af.
Aan bakboordzijde zien we een trein van
lichtjes van Oost naar West en andersom
gaan: allemaal schepen die naar Rotterdam
gaan of er vandaan komen. Het is eigenlijk
een prachtige nacht: het zicht is nagenoeg
onbeperkt. Er zijn massa’s sterren te zien,
het zog van Etoile licht op en er zijn ‘groene
lichtjes’ te zien in onze boeggolf. Het
laatste stuk is oppassen: De Roompot heeft
geen verlichtte tonnen, De Oude Roompot
wèl. We kiezen voor de zuidelijke Roompot
Germa Dukel
TOCHT LOWESTOFT : IT’S HARD STOP-
PING A POWERFUL IDEA
Na enkele jaren ”zeemancipatie”
IJsselmeer, Zeeland en een enkel rondje
Noord-Holland ben je weer toe aan een volgende
uitdaging.
Toen Ingrid Blokzijl mij een maand of wat
8
geul; we komen er bij het aanbreken van
de dag en als we de koers op de GPS goed
in de gaten houden moet het lukken. Zo
gezegd zo gedaan. Vanaf 5 uur begint het
te schemeren en kunnen we de vage vormen
van tonnen alweer zien. Als we bij de
R10 zijn (vlakbij de Oosterscheldekering)
zien we in de Oude Roompot een jacht. Zo
vroeg al vanuit de sluis naar het Westen?
We krijgen via de marifoon een oproep van
de Milja. Ze vragen of wij dat zijn daar in de
vaargeul.
Het blijkt dat ze de nautische kaarten op
juistheid aan het controleren zijn, ze kloppen:
De Hompels liggen er nog steeds. Aan
boord van de Milja dacht men dat een rood
en groen verlichte ton van de Oude
Roompotgeul in de Roompotgeul lagen en
is vervolgens aan de grond gelopen.
Gelukkig zachtjes en er is geen schade of
gewonden. Om 6 uur roept Kasja ons op, in
de nacht hadden we geen marifoonrondjes,
ze liggen voor de sluis die pas om 6 uur
weer draait. Omdat we vlakbij zijn, wachten
ze op ons zodat we samen weer door
de sluis de Oosterschelde opgaan. Het ligt
aan beide zijden van de sluis op de wachtplaatsen
trouwens vol met jachtjes (in
diepe rust). Aan de Oosterscheldezijde
nemen we afscheid: Milja gaat naar de
marina, Kajsa en Etoile de Mer gaan op de
thuishaven aan. We kunnen de Zeelandbrug
pas om 09.00u passeren dus moeten
we daar nog even wachten.
Na de ruimte van de Noordzee lijken de
Oosterschelde, de Keeten het Zijpe en het
Volkerak (te) kleine watertjes. Als je urenlang
alleen jezelf en de zee hebt gezien is
dat gewriemel van al die jachtjes om
zenuwachtig van te worden. Om 14.00
meren we weer af in onze box. Een mooie
ervaring rijker.
geleden belde met de vraag ga je mee met
de Lowestoft tocht, hoefde ik niet lang na
te denken. Dit was immers de volgende
stap in ”zeemanciperen”.
De drie andere opstappers waren: Karin
Zwankhuizen, Babette de Bock en Ellen
Sijpesteyn.
Van de 46 te starten jachten bleken wij het

enige vrouwenschip te zijn en groepsleider
van één van de 3 groepen die vanuit
IJmuiden zouden vertrekken.
Op donderdag avond verzamelden wij ons
op de Double Dutch, na het avond eten
ging Bram ”de schipper” met tegenzin van
boord en gingen wij voor de laatste informatie
naar het clubhuis.
De voorspellingen voor de komende dagen
waren zeer gunstig. Vrijdag-zaterdag: zonnig,
wind NO 4-5, soms 6. Zondag-maandag:
zon, wind ZW 5, later 3-4.
Na kennismaking met de andere deelnemers
in onze groep was het vroeg naar bed.
Vrijdag morgen 8.30 utc vertrokken wij als
laatste van de groep en hadden wij de bijnaam
”het kippenhok” al te pakken, hoe
zouden ze daar toch opgekomen zijn?
Tijdens onze marifoon rondjes bleek al snel
dat iedereen met een formidabele snelheid
richting Engeland koerste en dat er op
menig schip wel één of meerdere personen
wat katterig waren, er stond dan ook een
lekker zeetje.
Het grootste deel van de tocht voeren wij
met 1, later 2 reven en de genua ? ingerold,
lekker die snelheid maar minder leuk was
dat we daardoor midden in de nacht aan
zouden komen.
Zonder probleem vonden wij de aanloopboei
”East Barnard”, de boeienlijn volgend
liepen wij om 2.30 utc Lowestoft binnen
waar een groot deel van de schepen al
gearriveerd was en Ton Verbraak ons op dit
late uur nog stond optewachten.
Een welverdiend glaasje en heerlijk slapen,
na vier uurtjes was iedereen weer uitgerust
en toe aan een “warme” douche.
Op uitnodiging van de Commodore
beklommen wij de trappen van de jachtclub
naar de ”top of the roof”. Op het dak
bevond zich een kleine kamer met één bed
en één stoel, the God’s genaamd, wie daar
woont?
Het uitzicht over de haven, de grote aantallen
toerzeilvlaggetjes, de duidelijke aanlooproute
vanuit zee, geweldig!
Even de stad in voor de broodnodige
lichaamsbeweging, waarna er her en der
nog een uiltje werd geknapt alvorens een
ieder zich in pak of avondjurk naar het
diner spoedde.
De meesten zochten voor middernacht hun
kooi weer op om de volgende dag uitgerust
weer te starten.
De weervoorspellingen waren uitgekomen,
wind ZW 4, soms 5, later 3-4 en zon.
We hadden afgesproken weer marifooncontact
te houden met de groep, alleen de
Gemini wiens grootzeil tijdens de heenreis
gescheurd was (konden niet reven omdat
de grootzeilval naast het blok was gelopen)
bleef in Engeland achter.
Geluk bij een ongeluk, zij hadden 2 weken
vakantie gepland waardoor zij nu rustig
naar Harwich konden varen, naar de
dichtstbijzijnde zeilmaker.
De terugreis: voltuig, kalme zee, weinig
scheepvaart, veel zonnebrandolie en op
weg naar een bekende haven.
Ook deze overtocht gaat erg snel en we
varen om 2.20 utc. de pieren van IJmuiden
binnen en nodigen onze groep uit voor een
oorlam aan boord van de Double Dutch
achter de sluis.
De Elger en Peter Hajo komen even langs
alvorens door te varen naar hun thuishaven
Kampen en Hoorn.
Na een paar uurtjes rust is het inpakken en
afscheid nemen van elkaar, we zijn moe,
maar reuze trots dat alles, mede door het
gunstige weer,z o goed is verlopen.
De belofte aan de Commodore het volgend
jaar, de 25ste Lowestoft rally, met tenminste
1, misschien meerdere vrouwen boten
te starten wil ik nakomen, moet dit alleen
mijn man nog vertellen.
9

ZEEMANSCHAP EN NAVIGATIE
AANKONDIGING SYMPOSIUM
NAV-RECREATIEVAART 2002
Op 6 september zal tijdens de HISWA te
water in IJmuiden het zevende tweejaarlijkse
symposium voor de recreatievaart
worden gehouden.
Dit symposium wordt door het Nederlands
Instituut voor Navigatie in samenwerking
met de Nederlandse Vereniging van Kustzeilers,
het KNWV en de ANWB georganiseerd.
Het thema is Veiligheid en verantwoordelijkheden
bij zeilevenementen op groot
water.
Het programma bestaat uit de volgende
onderdelen:
– Veiligheidsprotocollen bij de Nederlandse
Vereniging van Kustzeilers
– Ervaringen vanuit de kuip
10
Hans van Laar
MEDEDELINGEN
Ontvangstgebied Uitzendingen
Verkeerscentrale Brandaris verkleind.
De uitzendingen van weer- en scheepvaartberichten,
op marifoonkanaal 2 waren
tot voor kort ver buiten het gebied van
de “Vessel Traffic Services (VTS) Terschelling”
te ontvangen. Sinds de vervanging
van de antennes, medio april 2002, is de
ontvangst van de uitzendingen op VHF2
beperkt tot het op de kaart aangegeven
VTS-gebied.
In de aangrenzende gebieden, zoals de
Noordzee, de Zuidelijke Waddenzee en
het IJsselmeer zijn de uitzendingen nog
slecht, of geheel niet meer te ontvangen.
Het voornemen bestaat in de loop van
2002 de uitzending van weer- en scheepvaart-berichten
op VHF2 gelijktijdig op
VHF5 uit te zenden. Deze uitzendingen
zijn dus wel buiten het VTS-gebied van
Verkeerscentrale Brandaris te ontvangen.
Nieuws van de UK Hydrographic
Office.
De UKHO meldt de uitgave van de NP291,
Frans Bertens
Admiralty Maritime Communications, voor
Engeland en Scandinavië. Mogelijk volgt
een recensie in een volgend nummer van
TZ.
De zuster–editie NP289, Engeland, Frankrijk
en Middellandse zee, is al in TZ 177 besproken.
Sinds kort zijn de Notices to Mariners
(Berichten aan Zeevarenden) te vinden op
Internet www.nmwebsearch.com Op basis
van deze gegevens kunt u wijzigingen aanbrengen
op uw Admiralty Charts. Via
www.imray.com kunt u uw Imray-kaarten
bijwerken.
Wijziging Boordboek.
De samenstelling van de Commissie
Zeemanschap en Navigatie is gewijzigd.
Voorzitter Jaap Molenaar en secretaris
Maarten Arends hebben, na een groot
aantal actieve jaren, afscheid van de commissie
genomen. De nieuwe voorzitter is
Jaap Kos, Edelhertweg 23 Almere, tel.
(036) 5370710. Leden zijn Nora Schram,
Frans Bertens en Hans van Laar (secr.).
– De uitvoering van de Vreemdelingenwet
– Taken van het Kustwacht Centrum
– Actie “Zeevast” van de KNRM
Een forum dat graag bestookt wil worden
met moeilijke vragen, besluit het symposium.
Na afloop is er de gebruikelijke borrel en
napraten.
In de eerste lezing doet ondergetekende
verslag van de werkzaamheden van de protocolcommissie,
die het Bestuur van de
Nederlandse Vereniging van Kustzeilers
heeft ingesteld om te komen tot standaardisering
van de veiligheidsmaatregelen bij
de zeilevenementen die de NVvK (mede-)
organiseert.
In dit verband zijn ook ervaringen uit de
kuip interessant om te horen hoe een willekeurige
zeezeiler omgaat met veiligheid op
zee.

Hoewel de Vreemdelingenwet niet direct
met veiligheid te maken heeft is het dit jaar
wel een punt van aandacht. Martin Loos,
voorzitter van de Colin Archer Memorial
Race, en Lt-kolonel Oussoren van de Koninklijke
Marechaussee zullen hun licht
laten schijnen over de praktische toepassing
van de wet.
Peter Verburg van het Kustwacht Centrum
te den Helder zal een overzicht geven van
de taken van de Kustwacht.
Tenslotte zal mevrouw Michelle Blaauw,
geestelijke moeder van de actie “Zeevast”
TECHNIEK AAN BOORD
Technische Commissie
OPROEP
Wie heeft ervaring met een ankerlicht die
gebruik maakt van “LED’s? (Led’s zijn elektronische
lampjes).
Wat we graag willen weten is:
1. Geven ze voldoende licht in de praktijk?
2. Hoeveel is het verbruik?
LEDENADMINISTRATIE
Kees Dik
Nieuwe leden van 02-03-2002 tm 21-05-2002
van de KNRM, alles vertellen over dit initiatief
ter bevordering van de veiligheid op
zee.
Nadere informatie is verkrijgbaar bij:
Secretariaat Nederlands Instituut voor
Navigatie
Rikki van Rhee
Seattleweg 7
NL-3195 ND Pernis-Rt
Tel: +31 10 4987518
Fax: +31 10 4987530
r.vanrhee@loodswezen.nl
3. Is de kleur acceptabel?
4. Hoeveel keer en hoelang je ze al
gebruikt?
5. Als je een LED-ankerlicht gekocht hebt,
de prijs en het merk.
6. Als je deze zelf gemaakt hebt, wat en
hoe je het gedaan hebt.
Graag inzenden naar de TC: Hans Rooze,
Galjoen 19-15, 8243 LX Lelystad
11

In het belang van de privacy van onze leden is deze pagina blanco gemaakt.

ERVARINGEN
Jack de Vos en Anja Bakker
JE BOOT VERKOCHT EN DAN…..!
Het is eind maart en we zijn er beiden
behoorlijk doorheen. Onze boot hebben
we vorig jaar, na 5 jaar eigendom en zeilervaring,
verkocht en de kriebels om nu te
gaan zeilen zijn behoorlijk aanwezig. Een
telefoontje aan een oud dorpsgenoot Erik,
die werkt bij reisorganisatie Amorgos zeilvakanties,
levert een trip op naar de Saronische
zee in Griekenland. We huren
daar voor een week meivakantie een
Gib’Sea 334, een schip waar je goed met 6
man mee op pad kunt.
Helemaal onervaren zijn we niet in de
Griekse wateren. Vorig jaar hebben we al
wat ervaring opgedaan in de Ionische zee
met onze zeilmaatjes. Met dit zeilverslag
willen we u als lezer informeren over zeilen
in dit geweldige zeilvakantie land!
We komen aan in Kalamaki, de vertrekhaven
voor onze vakantie. Na een intensieve
check-in, waarbij je als je de gelegenheid
krijgt zelfs het onderwaterschip moet controleren
op lekkage van kiel en schade aan
roer, tekenen we voor akkoord. Als je het
niet vertrouwd dan kan je zelfs om een duikrapport
vragen. Het lijkt echter allemaal
goed en als je dat idee hebt dat het slecht
is, óf niet in orde, dan kun je de Grieken dat
beter niet laten merken. Leuk is dat, zult u
denken! Wat de omgang met de mensen in
deze cultuur bevorderd is grappen maken,
ouwe hoeren en alleen als er echt sprake is
van onveilig of ondeugdelijk materieel,
oplossingen zoeken. Probeer in dat soort
omstandigheden zoveel mogelijk met eigen
initiatief, in samenwerking met de
eigenaar of verhuurder van het schip, de
problemen goed op te lossen. U zult er wel
bij varen.
De eerste dag varen we uit richting
Nissos(eiland) Aigina. Anja is bij ons altijd
de schipper en ik zelf doe meestal de dekdiensten
als matroos. Vanaf het begin van
onze zeilcarrière op jachten hebben wij ons
deze rollen toebedeeld en zijn daarmee
een goed team geworden. Voor een zeilvakantie
als deze, waarbij je op geheel andere
wijze moet meren en ontmeren, zijn een
paar extra handen overigens niet verkeerd.
Belangrijk zijn een goed werkende anker
lier en motor.
Onderweg treffen we een zeilwedstrijd, we
blijven ze voor waardoor we later in ieder
geval nog een knap plekje treffen om te
ankeren in de Marina van Aigina stad. We
liggen aan een steiger waaraan, hoe kan
het ook anders, een stel gepensioneerde
Nederlanders liggen. Heerlijk is om hun
verhalen te horen. Ze varen hier al 7 jaar
rond. Af en toe terug naar Nederland en
laten het schip er overwinteren om het volgende
seizoen nieuwe tochten te maken.
De volgende dag besluiten we naar Poros
te gaan, een afstand van slechts een mijltje
of 20. De wind valt helaas al vroeg in de
middag weg dus het laatste stuk gaan we
per motor. De oude pilot geeft 2 afmeer
plaatsen. Omdat we maar met z’n tweeën
zijn pakken we de makkelijkste, afmeren
langszij. Helaas de kade is vol. Dus terug
naar de anker plaats. De eerste keer mislukt,
het anker houdt niet en geschrokken
door het geschreeuw van een Griek besluiten
we langszij een andere huur boot te
gaan liggen. De lokale veerboten maken
het er hier echter niet beter op, we stuiteren
bijna een halve meter op en neer! We
balen van onze plek.
Ik help een Nederlandse schipper met
opvarenden bij het afmeren, kennelijk is de
grond hier niet best want ook hij moet een
keer extra steken. Ontevreden over onze
ligplaats vraag ik de schipper ons te helpen
bij het ankeren. Wederom mislukt het
ankeren. Een tweede keer, met veel..... heel
veel anker lijn, pakt het anker eindelijk. We
liggen nu ondanks de deining goed.
In de lokale watersport shop alias supermarkt
kopen we een zak ijs voor de koelbox.
De methode om je koelwaren een
beetje op temperatuur te houden, want
alleen met draaiende motor lukt dat echt
niet.
Dag 3 varen we naar Hydra. Tegen- en weinig
wind, maar het nog steeds verschrikkelijk
mooie weer stemt onze gemoederen.
We zijn vroeg en besluiten in een baaitje
vlak voor Hydra op het eiland Hydra te
gaan snorkelen. Dit is een heerlijke aangelegenheid.
De wereld onder water is hier
echt mooi en je moet oppassen, vooral in
het hoog seizoen, dat je rug niet verbrand.
Ondertussen bestudeer ik de Greek Water
Pilot over Hydra. Een drukte van jewelste
13

en een drama voor het ankeren, vooral tijdens
het hoog seizoen is het in de haven,
omdat hij zo vreselijk klein is. Ankers liggen
in grote getale over- en door elkaar, zo
wordt er geschreven. Leuk om te lezen
denk ik, maar we besluiten gewoon te
gaan én één ding hebben we voor: we zijn
vroeg.
De kade ligt vol, de Noordelijke wand ook
al. Geleerd hebbend dat we aangewezen
zijn op het geven van veel ankerlijn, laat ik
het anker vroeg zakken. Een anker heeft
tijd nodig om te zakken en dat is iets wat je
meestal niet direct in de gaten hebt. We
komen ergens midscheeps van een zeiljacht
(Nederlanders) en een motorjacht uit
Londen met bedienend personeel uit. We
liggen goed.
Gebruikelijk is het om in plaatsen waar een
Port Police aanwezig is, je te melden. Dat
kost geld, héél veel geld: €1,50! Dit gebeurd
echter minder vaak vandaag de dag,
u begrijpt nu waarom! Toch wordt er nog
wel eens een rondje gelopen door de Port
Police. Word je daarbij geselecteerd voor
visitatie, ga dan ook!
We genieten van het uitzicht en de ankersessies
in de haven. Het is alsof je in een
amfitheater ligt, vreselijk mooi. Een idyllisch
plaatsje. Onze ANWB reiswijzer geeft
overigens aan dat hier een theater moet
liggen. We kunnen het echter niet vinden
en het begint al donker te worden als we
besluiten terug te gaan. Aangekomen bij
het schip gaan we met de buren van
“Berend botje”uit eten. Het is een aanrader
om met een grotere groep mensen te
gaan eten. Je hebt dan de gelegenheid om
goedkoop zeer uitgebreid de diverse
Griekse liflafjes te proberen.
De volgende dag wil onze buurman, die
uiteraard als eerste aan de kade ligt, vroeg
weg. Twee rijen ervoor moeten daarvoor
de weg ruimen. Hoe dit gaat! Een lokal, die
hier normaal rondvaart om de ankers uit
elkaar te halen, wordt ingehuurd (waarschijnlijk
voor veel geld) door de welgestelde
buurman. Er wordt even een gaatje
gemaakt! We willen zelf ook graag weg.
Tot onze verbazing zien we vervolgens de
lokal in z’n bootje óns anker boven water
halen! Het lag over de buurman! We varen
uit, grijnzen naar elkaar en groeten onze
buren. Op naar Perdika op het eiland
Aigina.
We treffen een lekker windje NE 4 en halen
op een gegeven moment op het log zelfs
7 knoop. Na 14:00 uur zakt de wind uit.
14
We moeten nog een mijl of 6 voordat we in
Perdika zijn. Dolfijnen in zicht! Het is de
hoop ze hier te zien in de Griekse wateren
en vlug pak ik de camera, ......geweldig!
Dolfijnen zijn erg nieuwsgierig. Een flottielje
leider heeft ons verteld dat je ze kunt
lokken door op het water te slaan én door
met bijvoorbeeld gele voorwerpen achter
het schip aan te laten drijven. Voor ons zijn
ze echter net iets te ver weg voor dit probeersel.
We beginnen ervaring te krijgen in het
ankeren aan de kant. Vlekkeloos verloopt
het, we liggen alleen met het roer te dicht
bij een grote steen vlak voor de kade. Na
het passeren van een veerboot en een
boodschap van de buurman dat het verderop
aan de steiger beter ligt, besluiten we
het anker weer te lichten en aan een steiger
te gaan liggen. Het is ook hier idyllisch.
De Gib’Sea 44 van Berend botje is ons voor.
We meren af aan hen en ’s avonds genieten
we weer met een hele club van een geweldige
Griekse maaltijd.
Dag 5 vertrekken we vroeg naar Glifadha
aan het vaste land. We moeten een stuk
traffic zone oversteken. Die grote jongens
gaan echt hard. Na afmeren in Glifadha en
na ons te hebben gemeld bij de Port Office
blijkt dat we in een privé haven liggen. Alle
4 Marina’s hier zijn privé havens. We
mogen blijven liggen maar we worden echter
nog eens gewaarschuwd door de locale
havenmeester dat het niet gebruikelijk is
dat er in de haven geankerd wordt en dat
we morgenochtend mogelijk niet zo leuk
gaan vertrekken. Begin je eindelijk de
smaak te pakken te krijgen met dat ankeren,
moet Jan Kaas afmeren aan moorings!
De omgeving is niet fraai hier. Het is niet
aan te bevelen deze plaats te bezoeken.
Alles is hier duur en nogal toeristisch,
alleen niet voor de watersport liefhebber.
De volgende - en laatste - dag word je
geacht rond 18:00 uur in de haven van
Kalamaki terug te zijn. We liggen echter
vlak onder deze plaats en besluiten daarom
nog een leuk ankerbaaitje op te zoeken.
We varen naar het 9 mijl verderop gelegen
Varis. Hier aangekomen waait het echter
hard. De wind in Griekenland hangt vooral
af van de omgeving in combinatie met de
windrichting. Varis zit net in een trechter
waarlangs de NE-wind op dit moment
loopt. We gaan dan maar verder. De wind
valt een mijl of 2 verder bijna geheel weg.
We besluiten de motor aan te doen, start

niet! Ik besluit eens een blik te werpen naar
de vreselijk over gedoseerde 40 pk Yanmar
motor. De startmotor staat kennelijk in de
verkeerde positie. De riem een stukje verzet
en hij slaat wel aan.
Weer onder de kust achter de bergen waait
weer een lekkere windkracht 3-4. Zeilen op
en gáán, waarna we om 15:00 uur aankomen
in de haven van Kalamaki. Schadeloos
sluiten we onze vakantie nog eens af met
een etentje bij de Taverne aan de haven.
De dag is aangebroken om uit te checken.
Ga je reclameren over zaken, - dat geldt
vooral voor de check-in, - dan kun je wachten,
een dag verliezen of nog erger.
Vergeet niet dat “they do what they like to
do”!
Fred Geurts
ZOALS HET WATER THUIS BRUIST,
BRUIST HET NERGENS
Ons thuiswater is Het Grevelingen.
Oorspronkelijk een zeearm die in open verbinding
met de Noordzee stond. Maar dat
was van voor de Delta werken.
Het zeewater spoelde vrijwel ongehinderd
tussen de eilanden van Goeree en Flakkee
en aan de andere kant Schouwen en
Duiveland. Het perpetuum mobile van eb
en vloed schuurde op sommige plaatsen
diepe geulen en hield op andere plaatsen
eilanden in stand waarop in de loop der tijden
een unieke flora en fauna is ontstaan.
De voor ons zo bekende en nu relatief rustige
vissersplaatsjes moeten eens bol hebben
gestaan van de bedrijvigheid rondom
de uitvarende en terugkerende vissersvloot.
In Bruinisse, Bru voor de ingewijden,
is daar af en toe nog wat van te merken als
de kotters op vrijdagmiddag binnenlopen.
Nu, na voltooiing van de Deltawerken, is
het Grevelingen een afgesloten zoutwatermeer.
De verbinding met de Noordzee
bestaat uit een doorlaatopening in de
Brouwersdam en via de Grevelingensluis
kun je schutten naar de uitlopers van de
Oosterschelde
Herkingen.
Al enige jaren hebben wij een ligplaats bij
de Watersportvereniging Herkingen. Ooit
gestart op initiatief van een aantal inwoners
die het jammer vonden dat Herkingen
dreigde weg te kwijnen na het sluiten van
de Brouwersdam. En dus werd de oude los-
We laten de eigenaar z’n gang gaan en luisteren
zeer geïnteresseerd naar z’n verkooppraatje.
Het is goedkoper om direct
een jacht te boeken bij de verhuurders zelf.
Bij onze boeking zitten er 2 agenten tussen
die je al gauw € 300 opleveren. Onderweg
werden we ook al geattendeerd op goedkopere
mogelijkheden voor dit soort trips.
In Noorwegen hadden ze nog geen vakantie,
door hier vanuit Nederland te boeken
kun je ook veel geld verdienen.
Na nog even vreselijk gepocht te hebben
over het schip tekent de verhuurder en
halen we onze borg bij de agent terug. We
besluiten vandaag Athene nog even te bezoeken
en nemen vervolgens afscheid van
die geweldige vakantie, dit heerlijke weertje
en om niet te vergeten, deze cultuur.
wal omgetoverd tot centrum van de lokale
watersport. Nu, meer dan 25 jaar later,
biedt de jachthaven van WSV Herkingen
plaats aan zo’n 240 watersporters, niet
alleen uit de directe omgeving, maar leden
komen zelfs uit Duitland om te genieten
van hetgeen de Grevelingen te bieden
heeft. Dat de betrekkelijke rust van Herkingen
populair is, wordt onderstreept
door de inmiddels volledig gevulde Marina
Herkingen met zo’n 400 ligplaatsen. Het
dorp is voorzien van een op zaterdag druk
bezochte supermarkt en van enige
Zeeuwse stugheid is bij de plaatselijke bakker
van de Ham niets te merken. De
Herkingse middenstand heeft inmiddels
een goed ontwikkelde talenknobbel waarbij
probleemloos wordt overgeschakeld
van het onverstaanbare Herkings, via ABN
naar Duits. Buiten het vaarseizoen is er van
enige filevorming in Herkingen geen spraken
meer, hooguit een verdwaalde watersporter
die zijn boot komt inspecteren na
een zware zuidwester.
Het Grevelingen.
Onze eerste ervaringen op het Grevelingen
dateren van zo’n 15 jaar geleden. Het
water, hoewel zout, was helder en niet
meer onderhevig aan getij en vertoonde,
zelfs bij harde wind, nauwelijks golfslag.
De vele eilandjes met beschutte aanlegplaatsen
vormden een ideale omgeving
voor vakantie met de kinderen. Zwemmen,
snorkelen, op krabbetjes vissen, tent of hut
bouwen, het kon allemaal. En op de minder
mooie dagen keken we rond in de dor-
15

pen en plaatsen of huurden we fietsen voor
een tocht over het mooie Goeree.
In de loop der jaren hebben we het drukker
zien worden, werden de boten groter en
witter en werd het water minder helder.
Inmiddels zijn er jachthavens bijgekomen
en bestaan er plannen voor een forse uitbreiding
van het aantal ligplaatsen. Daarnaast
wordt er gesproken van een vaarverbinding
tussen het Haringvliet en het
Grevelingen en over een mogelijk herstel
van een geringe getijbeweging. Nu ja, we
zien wel.
Vanuit onze ligplaats vormt een 1500
meter lange doorvaart de toegang tot De
Geul van Herkingen. De doorvaart moet op
diepte worden gehouden want in het
gebied rondom staat slechts zo’n halve tot
een hele meter water. Bij het uitvaren worden
we dan ook meestal begeleid door een
veelheid van Optimisten en Splashes waarin
de jeugd kennismaakt met het wedstrijdzeilen
en leert omgaan met het op de
motor varend verkeer in de doorvaart.
Aan de westzijde ligt een dam van steenstort
die de geul tegen verzanding bij westenwind
moet beschermen. Het einde van
de doorvaart wordt gemarkeerd door een
tweetal onverlichte bakens met vlak daarbij
de gerafelde vlaggen van de WSV en de
Marina.
Het water op.
Eenmaal losgelaten op het water van de
Geul van Herkingen kunnen de zeilen worden
gezet en de motor gestopt. De overgang
geeft meteen een weldadige rust als
ons schip met lichte helling naar het WZW
wordt gestuurd. Dit gedeelte van het
Grevelingenmeer is met zo’n 3 meter niet
echt diep en de snelheid komt hier dan ook
nauwelijks boven de 6 knopen, hoe hard
het ook waait. Hier kun je nauwelijks buiten
de betonning varen en buiten de paaltjes
van 1,50 meter diepte wordt je ogenblikkelijk
gestraft met een streling door het
Zeeuwse zand.
Er staat een harde zuidenwind en hoog aan
de wind varend steken we een rif. Als beloning
krijgen een prettiger sturend schip.
We moeten hoog aanhouden om niet op
de Plaat van Herkingen verzeild te raken,
maar dat is geen kunst voor een Victoire
933 met diepe kiel.
Als snel komt de betonning van de afslag
naar de Hals inzicht, waarna we wat ruimer
16
kunnen varen. De snelheid loopt op, geholpen
door de toegenomen diepte en we
spuiten letterlijk door het water. De wijzer
van het log beweegt zenuwachtig tussen
de 7 en 8 knopen en het zog gorgelt achter
het schip. Aan lij bruist het water langs het
berghout, diep in de midscheeps, weer
aansluitend bij het achterschip. Ondanks
de harde wind en de afwezigheid van een
buiskap komt er geen water over dek. En
da’s nou typisch Het Grevelingen, veel
wind, maar geen golven. Nu de wind nog
weinig hindernissen ontmoet en er van
echte vlagen nog geen sprake is, ligt de
boot als een huis in het water. Een scheef
huis wel te verstaan want met zo’n dikke 6
gaat de helling af en toe naar de 25 graden.
Een sporadische zonnestraal doet het
schuim zo nu en dan extra wit oplichten en
geeft het water een diepe, bijna zwarte
kleur. Een verdwaalde spetter helpt me
herinneren aan het zoute milieu waarin we
varen.
Windmolens.
We zetten koers naar de G17, een groene,
waar het vaarwater afbuigt naar het
noordwesten. Voordat we er zijn wordt de
bakboordoever gevormd door de aangelegde
dijk van Schouwen Duiveland. Minuscule
zwarte puntjes in het water aan de
voet van de dijk worden gevormd door vrijetijdsduikers
die gebruik maken van het op
deze plek glasheldere water, de grote diepte
en de prachtige onderwater vegetatie
(heb ik mij laten vertellen). Bovenop de dijk
zijn een viertal kolossale windmolens druk
doende met het stroom leveren aan het
Zeeuwse elektriciteitsnet.
Ze vormen voor de minder bekend zijnde
watersporter een prachtig baken, maar
eigenlijk ontsieren ze het landschap behoorlijk
met hun silhouet en herrie. We
varen inmiddels halve wind en hebben er
flink de gang in, met de overloop maximaal
aan lij, neerhouder doorgezet en het blok
op de genuarail wat naar voren gezet om
bovenin uitwaaien van het achterlijk tegen
te gaan. Sommige schippers, kennelijk
ervan uitgaande dat je op binnenwater
niet zo gauw hoeft te reven, varen nog met
vol tuig. Met dit weer zijn ze over-tuigd en
we kijken met enig leedvermaak toe hoe er
een aantal uit het roer loopt. Met ons vlak
getrimde en gereefde grootzeil hebben we
geen enkel probleem en we stuiven ze
voorbij.

Genieten.
Inmiddels is aan stuurboord De Veermansplaat
verschenen. Een lang gerekt
eiland met een diep groene vegetatie
waarmee een groepje uitgezet vee zich in
leven moet zien te houden. De Veermansplaat
werd in vroeger tijden gebruikt als
rustplaats voor de veerlieden die reizigers
over Het Grevelingen voeren wanneer
slecht weer het overzetten bemoeilijkte.
Aan bakboord kijken we de haven van
Bommenede in, een voormalige werkhaven
van Rijkswaterstaat en nu in gebruik als
vluchthaven voor vermoeide watersporters.
Maar veel voorzieningen zijn er niet.
Hoewel we nu de keus hebben tussen bakboord
uit, richting Brouwershaven, gaan
we rechtuit en sturen aan op de uiterste
punt van De Hompelvoet. Het eiland dank
zijn naam aan z’n merkwaardige vorm en is
begroeid met zowel gras en mos als planten
en bomen. We vallen nog wat af en
trimmen de zeilen op de ruimere koers. Het
is niet zo geweldig ver meer op deze koers
en dus laten we de spi maar in de zak en
accepteren we het af en toe flapperen van
de genua.
Dit is een mooi stuk van Het Grevelingen.
Het vaarwater is breed en je hebt een wijds
gezicht op de Platen van Flakkee aan stuurboord,
en een doorkijk over een klein en
laag eilandje naar Brouwershaven, Den
Osse en Scharendijke. Rechtvooruit zijn de
duinen van Goeree te zien. Het water is
hier helder en met de doorkomende zon en
de straffe wind is het volop genieten.
Ouddorp.
We varen om de ZO punt van de Hompelvoet
maar houden enige afstand vanwege
de diepte en varen naar het NO richting
Ouddorp. Je kunt nu goed merken dat we
dichter bij zee zijn gekomen want de wind
draait hier enigszins en neemt wat toe. Op
een wat scherpere koers neemt de snelheid
ook weer wat toe zodat we letterlijk door
het water spuiten. De golf naast het gangboord
aan stuurboord sist en bruist terwijl
het zog achter de boot gorgelt van plezier.
Je voelt de kracht van de wind in de zeilen
als een vlaag de boot doet versnellen en
het wijzertje van de trimmeter bijna krom
tegen z’n stop wordt geduwd. Tegen de
achtergrond van de duinen van Goeree
komt Ouddorp in zicht. Natuurlijk bij de
Zeelandliggers bekend van de Kustwachtpost
die met weerbericht, stormwaarschuwingen
en uitkijk waakt over het wel en
wee van de Zeeuwse watersporter. Met
harde wind kunnen we de communicatie
volgen tussen de kustwachtpost en de
bemanning van de KNRM boten die moeten
uitrukken ter assistentie van in moeilijkheden
geraakte watersporters. En iedere
keer valt op dat de communicatie zo rustig,
professioneel en vertrouwenwekkend
verloopt, een heel verschil met boodschappen
die sommige schippers over de
Marifoon menen te moeten verspreiden.
De communicatie met vissers die Stellendam
verlaten via het Slijkgat verloopt vaak
in het dialect van Goeree wat je doet beseffen
dat je hier als gast bivakkeert, er is weinig
van te verstaan. Maar dat op zich verleent
weer een stukje charme aan het varen
in deze omgeving. Na zonsondergang
strooit de vuurtoren van de post Ouddorp
z’n regelmatige en vertrouwde bundels uit
over het water van de Zeeuwse Stromen en
de Noordzee.
Ouddorp heeft nog niet lang geleden een
flink aantal extra ligplaatsen in de jachthaven
gecreëerd en lijkt daarmee de weg
naar een grotere bekendheid en meer
drukte te zijn ingeslagen. Markant blijft de
fel geel geschilderde kraan bij de haven
ingang die al menig in paniek verkerende
schipper moet hebben geholpen.
Bij Ouddorp maakt het vaarwater een knik
en wordt het weer scherper aan de wind.
We hebben een prachtig rak voor de boeg
en terwijl de wind aan het afnemen is
besluiten we de nacht achter anker door te
brengen in een van de havens aan de voet
van de Brouwersdam. Natuurlijk kunnen
we kiezen voor het mondaine Port
Zeelande met alle comfort van een hete
douche, kabel-tv op de steiger en eventueel
een aan boord gebracht ontbijt met
zacht gekookt eitje. De watersport hier
heeft haar eigen dimensies; met grote blinkend
witte motorjachten afgewisseld met
snerpende jetski’s, felgekleurde surfers en
snelogende waterski-ers. Aan de wal het
vertier van disco en sterren restaurant.
Maar wij liggen liever in de rust en stilte
van de Kabbelaarsbank, een oude werkhaven
van Rijkswaterstaat.
Maar eerst nog even genieten van het aan
de windse rak, een lekker gangetje, niet al
te veel helling en een wegtrekkende
bewolking welke plaats maakt voor een
stralende na-middag zon. Het Grevelingen
is hier wijds en we genieten van de ruimte
die het vaarwater ons hier biedt. Ondanks
alle belemmeringen van vaargeul, betonning
en kruisende vaart kun je je hier nog
17

vrij voelen een alternatief voor de vaart op
open zee.
Als een huis.
De haven van Kabbelaarsbank komt in
zicht, we tuigen af en laten de CQR in het
zware zand zakken. We steken wat ketting
en slaan achteruit om de ploegschaar vast
te trekken. Een lichte schok is het signaal
dat we morgen moeite zullen hebben met
anker op gaan, we liggen als een huis.
REISVERSLAGEN
18
Jos Wildeman-Berghuis
MET DE LARVIK NAAR LANDEN ROND
DE MIDDELLANDSE ZEE (DEEL 1)
Het is een fantastische reis geworden met
onze Larvik, een stalen tweemast motorsailer
type Vikingbank van 10.30/11.50 x
3.35 x 1.35 m. We zijn op maandag 4 juni
2001, samen met Thea en Hans Eggink met
hun Conquest, een Contest 32cs, uit de
WVA-haven in Alphen aan den Rijn vertrokken
en via de Gouwe, de Hollandse
IJssel, de Merwede, de Maas, het Canal de
l’Est Sud-branche, de Saône en de Rhône
naar Port St. Louis aan de Middellandse
Zeekust gevaren. Een prachtige tocht door
allerlei zeer gevarieerde landschappen en
valleien, door tunnels en over aquaducten,
door kleine middeleeuwse dorpjes en door
grote steden: Lyon met z’n muurschilderingen,
z’n Romeinse amfitheaters en kathedraal
hoog boven de stad, Avignon met het
Hier, aan de uiterste westkant van het
Grevelingen, is de lucht nog wat zilter en
helderder en aan de andere kant van de
Brouwersdam ruist de Noordzee. We zitten
in de kuip en genieten van het kleurenpalet
dat de dalende zon aan de hemel
schildert. We zien de laatste schepen van
het water vertrekken en dan, als de rust is
weergekeerd en de wind niet meer dan
fluistert in de verstaging beseffen we eens
te meer dat dit gebied ons thuis is waar het
water bruist als nergens anders.
indrukwekkende pauselijk paleis, het jaarlijkse
kunst- en cabaretfestival en de markt
met kraampjes en tenten met producten en
verkopers uit heel de wereld.
De Larvik
Sluizen
Een tocht omhoog via sluizen en barrages
door verlaten natuurgebieden waar we ons
alleen op de wereld wanen, alleen met de
dieren en de vogels om ons heen, door
smalle vaarwatertjes waar de bomen zich
boven de boot sluiten en dan, na het hoogste
punt in Epinal de tocht naar beneden.
Door steeds breder wordende rivieren en
de daarbij behorende grotere sluizen met
steeds meer verval. In de sluis bij Bollène
gaan we zo’n 24 meter naar beneden.
We eindigen op 17 juli bij Port St. Louis.
Daar gaan we door de laatste van de 233
C

Suis bij Bollène
sluizen die we onderweg gehad hebben. In
de haven van Port St. Louis rusten we een
dag op onze lauweren, gaan de volgende
dag naar zee en varen vervolgens na een
mijl of 5 de boeienroute naar Port
Napoleon in. Daar zijn we een paar dagen
bezig om de beide masten omhoog te hijsen,
de verstaging te bevestigen en het
schip zeeklaar te maken. Na nog een technische
onderhoudsdag van de motor e.d.
vertrekken we naar zee, in de richting van
de eilandengroep Iles du Frioul voor de
kust bij Marseille. We lopen Marseille bin-
alvi met zijn eeuwenoude citadel
Haven van Nice
nen vanwege de zeer dichte mist die ons
plotseling overvalt. En na een dag in
Marseille zeilen we verder langs de Franse
Côte d’Azur, met overnachtingen voor
anker bij eilandengroepen voor de kust en
in de calangues (diep ingesneden kloven
met kristalhelder turkoois tot zeegroen
water waar je het anker op 19 meter diepte
nog kan zien liggen en met groepen pijnbomen
hoog op de witte krijtrotsen).
We zeilen onderweg beroemde havens
zoals Cannes, St. Tropez, Antibes en Monaco
binnen, kijken in de haven rond en zeilen
er met dezelfde vaart weer uit vanwege
de hoge liggelden. In Nice laten we ons
oude 2 pk Yamaha-motortje voor de rubberboot
repareren.
Vanuit de haven van Monaco maken we de
oversteek naar Corsica. Op zulke lange
oversteken die we niet in een dagtocht
kunnen maken, lopen Ton en ik onze
wachtjes, 4 uur op en 4 uur af. Je ziet elkaar
dan niet zoveel. Als de één wacht loopt,
navigeert en de lopende zaken doet, slaapt
de ander. Op deze manier kunnen we het
zeilen samen heel lang volhouden zonder
oververmoeid te raken.
Sprookje
Corsica is een prachtige verrassing! We
hebben er van onze kinderen al veel van
gehoord, en dat is niet overdreven. Op 2
augustus loop ik om 6.00 ‘s morgens op
mijn wacht de kust bij Calvi aan en in de
opkomende zon is Calvi met zijn eeuwenoude
citadel op de berg een sprookje.
19

Na een paar dagen rust en rondkijken in de
omgeving van Calvi zeilen we langs de
westkust van Corsica zuidwaarts langs
prachtige ruige kapen en baaien, hoge
gebergten en het natuurgebied Scandola
richting hoofdstad Ajaccio. Onderweg hebben
we steeds het geluk om een baai te vinden
waar we kunnen ankeren, zwemmen
en snorkelen. Ton en ik zwemmen dit jaar
veel. Ik merk dat zwemmen een prima
manier is om af te koelen. De temperatuur
loopt geregeld op tot zo’n 35 à 40° C. Na
het zwemmen sproeien we het zout van
ons af met een hogedrukplantenspuit: kost
per douche slechts 1 liter zoet water. Ook
ons zonnetentje, gemaakt van een oud wit
laken, doet wonderen in de hete zon.
Verder kunnen we met allerlei tips en trucs
de warmte aardig hanteren, ook als we de
wal opgaan en dan in de hitte lopen. Mijn
onafscheidelijke fles water en mijn kleine
plantenspuit heb ik altijd bij me. Deze
geven een goede koeling en zorgen ervoor
dat we het langer kunnen volhouden. En
natuurlijk is het slimmer om niet op het
heetst van de dag de omgeving te bekijken
of boodschappen te doen.
Menhirs
In Ajaccio verkennen we per streekbus en
smalspoortrein de ruige binnenlanden van
Corsica in woeste ritten over bergen en
rakelings langs ravijnen. Een belevenis! We
gaan naar Corte waar een oud klooster
boven op het puntje van een berg geplakt
lijkt te zijn. Verder naar het zuiden gaan
we bij Tizanno op zoek naar 256 menhirs,
bezoeken we ondermeer het oude stadje
Bonifatio, beroemd om zijn over de uitgesleten
kalkrotsen hangende oude citadel.
We doorkruisen de Straat van Bonifatio in
stormachtige omstandigheden (8 Beaufort)
op zoek naar een ankerplaats of baai die
ons kan beschermen tegen de striemende
wind uit de verkeerde richting. Eindelijk,
aan de oostkust van Corsica nota bene!,
vinden we als het al bijna donker is een
beschutte baai (Golfe de Santa Amanza),
maar ook hier houdt ons anker niet zodat
we dreigen op de rotsen te verdagen. Na
herhaalde nieuwe ankerpogingen – we
moeten steeds 40 meter ketting en een
zwaar anker van 17 kg met een extra
ankergewicht van 10 kg lood in die omstandigheden
weer ophalen – houdt het anker.
De wind draait de volgende dag en er volgt
een nieuwe depressie. We liggen nu aan
lager wal. De golven lopen recht de baai in
en slaan met donderend geraas achter de
20
Larvik op de rotsen kapot. Als het na een
paar dagen wat rustiger is geworden en we
het anker weer willen ophalen blijkt dat
deze in een spleet tussen 2 rotsen onder
water is blijven steken! Ons rotsvaste vertrouwen
in ons anker is dan wel verdwenen,
we besluiten ter plekke naar een
ander betrouwbaar, dus nog zwaarder,
anker uit te gaan kijken.
Kapitaal
Na de oversteek naar Sardinië zeilen we
langs de oostkust via de eilandengroep La
Maddalena’s. We vinden dankzij een gedetailleerde
kaart van dit gebied een verlaten
Zuidzeeachtige ondiepe lagune, Cala Stagnali,
van het eiland Caprera. We gaan met
onze rubberboot naar de wal en bezoeken
‘s morgens in alle vroegte het huis en de
graftombe van Garibaldi. Via de Costa
Smeralda waar de rijken der aarde tegenwoordig
hun domicilie hebben, zeilen we
naar het zuiden. Een heel ander eiland dan
Corsica, qua natuur, sfeer en bevolking. En
de Sardijnen zijn net als de Corsicanen
terecht heel trots op hun prachtige eiland.
Het is zoals Gianni-Paolo, een gids uit
Dorgali met wie we in een landrover een
survivaltocht hoog in de bergen naar een
geitenherdershut naar Nuraghe-nederzettingen
en diepe grotten en bronnen van
Sardinië maken, zegt: “Geld hebben we als
Sardijnen niet, dit prachtige eiland met z’n
limestone mountains, kristalheldere zeewater
en de vele cala’s en grotten langs de
kusten is ons kapitaal.”
Een geitenherdershut

En daar moeten we heel zuinig op zijn,
vooral als de grote projectontwikkelaars
ons eiland ontdekken. We moeten voorkomen
dat hier gebeurt wat de Spaanse
costa’s is overkomen.’
En zo zeilen we langs honderden meters
hoge en loodrecht in zee aflopende rotsen
en alleen vanaf de zee bereikbare
strandjes met daarachter diepe grotten
met grote zalen met stalagmieten en
ondergrondse rivieren naar het zuiden.
Vanuit Arbatax maken we de oversteek
naar Sicilië (2 dagen en 2 nachten). Weer
met ons beproefde wachtensysteem. En
weer lopen we bij zonsopgang op 25
augustus San Vito la Capo op Sicilië aan.
We laten het anker vallen in een doodstil
en verlaten baaitje bij het haventje en
gaan een paar uur slapen. Tegen elven
worden we wakker van het gekwetter om
ons heen. Als we heel voorzichtig ons
hoofd naar buiten steken zijn we stomverbaasd:
we zijn omringd door waterfietsen
in alle soorten en maten, sommige
zelfs met glijbaan en hele Siciliaanse
families er op, rubberbootjes en zwemmers
en snorkelaars. En al die mensen om
ons heen leveren luidkeels commentaar
op ons in deze contreien nogal afwijkend
schip. We zien dat we inmiddels omringd
zijn door allerlei motorbootjes en -boten
die ook hun anker hebben uitgeworpen.
Wita en Wim Kroonsburg
ANTARCTICA
Een reis door een wereld van ijs met duizend
meter hoog oprijzende rotsen gekuifd
met eeuwige sneeuwmutsen (19
februari 2001 tot 12 maart 2001).
”In Search of adventures”
Het is weekend, prachtig heet zomers weer
en een ideale stranddag voor de Sicilianen!
Klooster
Sicilië is ook een prachtig eiland, weer heel
anders dan de vorige eilanden waar we
gepionierd hebben. We zeilen langs de
noordkust, bezoekenen de miljoenenstad
Palermo met zijn vele bezienswaardigheden
en oude monumenten. Veel wordt
daar op dit moment gerestaureerd. Ik ga
op stap in de oude wijken en kom terecht
in de wijken waar veel allochtonen uit
Noord-Afrika en Turkije wonen en waan
me in de smalle straatjes met de uitgestalde
tapijten en andere handelswaar weer even
in Marokko. We bezoeken onder meer na
een lange zoektocht in de middaghitte een
Cappucijner klooster waar duizenden
mummies in de keldergewelven liggen of
staan. Vaak nog helemaal intact met kleding,
haar, handen, schoeisel en al. Door
het klimaat in deze gewelven worden
lichamen hier na een behandeling gemummificeerd.
Het was in de 18e eeuw en daarna
onder de hoge geestelijken, notabelen
en rijken mode om zich hier na hun dood te
laten opbaren. Bij de ingang van de gewelven
houden 3 stokoude Cappucijner monniken
de wacht. Wanneer zullen zij hun collega’s
gezelschap gaan houden?
(wordt vervolgd)
Mijn vrouw en ik liepen op de vakantiebeurs
in januari 2001. We hadden belangstelling
voor een bijzondere reis. Gezien
ons watersport en zeevaart (H.A.L. 1954 –
1966) verleden was het niet zo verwonderlijk
dat we in de nautische hoek terechtkwamen.
Hier zagen we aanvankelijk een
mooie reis naar de Kaap Verdische eilanden.
Nadat we hiervoor geboekt hadden
viel ons oog op de laatste reis van de
Amsterdamse dwarsgetuigde driemastbark
“Europa” naar Antarctica. We maakten de
eerdere boeking ongedaan en boekten
voor dit laatste schip. Het schip zou op 19
februari 2001 uit de Argentijnse haven
Ushuaia, op Vuurland gelegen aan het
Beagle Channel, vertrekken Er moest van
uit Amsterdam via Madrid en Buenos Aires
gevlogen worden, een vliegreis van 24 uur.
In Buenos Aires maakten we kennis met de
ander opvarende passagiers.
21

Het waren er 23. Het schip had voor een
meerdaagse reis een accommodatie voor
35 tot 72 passagiers. We kregen dan ook
met ons tweeën een vierpersoons hut met
langsscheepse kooien. Ondanks de vierpersoons
hut was de ruimte voor twee personen
aan de krappe kant. Wel vier kooien,
maar kleine kasten. In de overgebleven
kooien konden we onze “pooluitrusting”
kwijt en we konden de matrassen van deze
kooien gebruiken om ons “schoor” te leggen
in onze kooi als het schip zwaar slingerde.
We lagen dus beklemd tussen de
matrassen en konden niet uit onze kooi rollen.
Het geheel werd gecomplementeerd
door een kleine badcel/w.c. zonder handgreep
met een gladde tegelvloer, een aan
bakboord gelegen doucheputje en een
extreem hete douche, waar men uitsluitend
onder paste als men niet lang was. In
de koude wateren was er maar een beperkte
watervoorraad. Door de lage zeewater
temperatuur was capaciteit van de watermaker
te gering. Maar tijdens het slingeren
van het schip was het zeer moeilijk om het
water op de juiste plaats te krijgen en te
blijven staan.
We kwamen 19 februari aan boord van de
“Europa”. Voor ons schip lag het ms.
22
Voor de liefhebber de gegevens van de bark ”Europa”:
“Rijndam” van de H.A.L. Bij het horen van
deze naam ging mijn hart open maar bij
het zien van het schip werd deze opening
beslist kleiner. Het was een varend flatgebouw.
Vertrokken op 20 februari en voeren letterlijk
en figuurlijk voor het lapje het Beagle
Channel uit. In het Beagle Channel werden
de veiligheids rollen gehouden, schip verlaten,
brandrol en algemeen alarm. Het schip
was uitgerust met uitsluitend reddingsvlotten.
In het Beagle Channel stond windkracht
6 – 7. Het schip liep 9 knopen. Op 21
februari ging het harder waaien. We voeren
de grote zee op, de beruchte Drakepassage
bij kaap Hoorn. Het was een zeildag.
Wat men ook aan zeil weghaalde het
schip bleef 9 knopen lopen terwijl de wind
opliep tot 10. Aan de voormast de twee
marszeilen en de fok, aan de grote mast
alleen de ondermarszeilen en daar tussen
in nog wat kleine stagzeiltjes tegen het
slingeren. Alle waterdichte deuren werden
gesloten, de kleppen gingen voor de
ramen van het dekhuis, de ventilatie kokers
werden afgesloten en voorzien van zeildoekse
kappen om het indringen van
water te voorkomen. De stormnetten en
stormlijnen werden uitgezet om het dek
Bouwjaar 1911 te Hamburg, bestemd en gebezigd als vuurschip “Elbe III”
Restauratie/ombouw 1988 – 1994 te Amsterdam
Thuishaven Amsterdam
Lengte over alles 55,60 meter
Breedte 7,6 meter
Diepgang 3,80 meter
Hoogte 33 meter
Zeiloppervlak 1250 m2
Voortstuwing 2 x 420 pk, beide schroeven rechtsom draaiend.
Snelheid in rustig water 6 knopen
Bemanning:
Kapitein 1, opleiding Kleine Handelsvaart, diploma Grote Zeilvaart;
Stuurman 1, stuurvouw, opleiding zeevaartschool Enkhuizen,
diploma Grote Zeilvaart;
Machinist 1, kleine handelsvaart;
Excursieleidster 1, opleiding zeevaartschool Enkhuizen,
diploma Grote Zeilvaart, lerares zeevaartkunde;
Scheepsarts 1 man, specialist in Havenziekenhuis Rotterdam;
Natuuronderzoeker 1 zoöloog, V.U.;
Algemene dienst 1 vrouw, opleiding stuurman zeevaartschool Enkhuizen,
diploma Grote Zeilvaart;
Kok 1 vrouw;
Koksmaat 1 vrouw;
Dekhands 5, Nederlandse, Canadese en Franse nationaliteit.
22

veilig te belopen. Men mocht uitsluitend
aan dek mits men aangelijnd was d.m.v. het
bekende zeilharnas. Kortom: het schip en
opvarenden waren storm klaar, als het
ware een onderzeeër. Het schip slingerde
zwaar. In de nacht van 21 en 22 februari
liep de wind op naar 10 met uitschieters
naar 11 en op de hondenwacht tegen drie
uur brak met luide knal de bakboords voor
ondermars kettingschoot en het ondermarszeil
scheurde van boven naar beneden.
Niet meer in bedwang gehouden door zijn
teugel sloeg het zeil op hol en de bemanning
had de grootste moeite om de geien
en gordingen aan te slaan om de zeilen
tegen de ra’s te sjorren.
De bovenmars werd naar beneden gehaald.
De voltallige nautische bemanning,
dekhands, stuurlieden inclusief de bar-
“Aan dek gereed voor een dinghy tocht met een
wetlanding”
keeper en zijn hulp gingen de ra’s op om de
nog steeds slaande zeilen met seizingen
vast te zetten zodat de wind er geen vat
meer op kon krijgen. Dat alles met een gangetje
van 9 knopen, deining van tenminste10
meter en zwaar slingerend schip!
Bij daglicht werd het zeil afgeslagen en
naar dek afgevierd. Een klusje van niets op
een zonnige dag in Amsterdam, iets meer
werk op een slingerend en overhalend
schip bij windkracht 9 in de screaming fifty’s.
Daarna werd het als slang vermomde
zeil naar de Bibliotheek gedragen voor
inspectie en reparatie. Het aan het zeil zittende
restant van de kettingschoot had zijn
moordend werk in luttele minuten goed
gedaan, als zweep had de schoothoek het
zeil aan flarden geslagen. Het zeil werd in
van arbeidsvitaminen voorziene en verwarmde
bibliotheek door de bemanning in
ongeveer 30 uur gerepareerd. De reparatie
moest zorgvuldig en grondig gebeuren,
want dit is het stormzeil bij uitstek en moet
tegen een stootje kunnen. De volgende
ochtend waren we in het centrum van de
depressie met weinig wind en hoge verwarde
deining van alle kanten. Aldus het email
rapport van de kapitein Klaas. Een
man op slippers, lange baard en niet roker.
Tijdens de storm waren maar negen man
van de passagiers en bemanning niet zeeziek.
Ik was een van die gelukkigen. Men
kon uitsluitend in de kooien liggen als men
zich met het extra matras, tegen de
scheepswand en zwemvesten aan de andere
kant zich vast leggen in het overgebleven
.”gootje”. Men had het idee, dat men
niet sliep maar de klok wees aan, dat men
geslapen had.
De passagiers waren in de wachten ingedeeld
om hand- en spandiensten te verrichten
en het schip te sturen met het grote
stuurwiel op de “broodwagen”. Dit is de
teakhouten omkasting van het wormwielstelsel,
het stuurgerei, voor het bewegen
van het roer. Deze kast heeft veel overeenkomst
met een ouderwetse bakkerskar.
Mijn vrouw en ik hadden ons opgegeven
voor de eerste- en de voormiddagwacht
(0800-1200;20.00-24.00). Tijdens de overtocht
naar het vaste land van Antarctica
genoten we van veel vogels en zeezoogdieren.
We hadden een zoöloog aan boord,
een uitstekende vogel- en zeezoogdierenkenner,
die ons op de bijzonderheden
attendeerde.
We hebben 38 verschillende soorten vogels,
16 soorten zeezoogdieren, van zeerobben,
diverse soorten pinguïns en walvissen
tot orka’s, 16 soorten planten, diverse
korstmossen en een paar soorten alg gezien.
Zeehonden, Weddle, rusten op ijsschots,
dinghy op achtegrond
Op 24 februari voeren we tussen de vaste
wal en de South Sheltands eilanden van het
Antarctische Peninsula. De zee was rustig
en kalm zodat er gemoterd werd. Hier gin-
23

gen we met de zodiaks de wal op. Niemand
ging in de bijboot zonder controle op het
zwemvest en het noteren op de presentielijst,
uiteraard ook zo bij terugkomst. Er
werd een pinguïn kolonie bezocht. Deze
kolonie werd belaagd door zeeluipaarden.
Een van die zeeluipaarden had net een pinguïn
gevangen en was bezig deze steeds de
lucht in te gooien om hem eet gereed te
maken. De dokter verklaarde dat door het
door elkaar rammelen van het slachtoffer
de inhoud,zoals mild, longen, lever enz. los
kwam en makkelijk te eten waren. Er dreven
diverse lege pinguïns in het water.
Deze actie van het roofdier was voor ons
zeer interessant en zijn met de zodiak dichterbij
gekomen. Dit viel bij de zeeluipaard
niet in de smaak en opende de aanval op
onze zodiak. We hoorden zijn tanden over
de bodem schuren en in de rubberen drijvers
happen. Gelukkig kunnen rubberboten
nog veilig drijven als er een compartiment
leeg is, maar deze veiligheidsvoorziening
hadden we niet nodig. Aan de wal
waren natuurlijk pinguïns, zuidpooljagers,
zeerobben en zeeluipaarden. Deze dieren
leefden in ogenschijnlijke pais en vree
naast elkaar, maar de zieke en zwakke
beesten werden opgegeten. Er werden dan
ook veel dia’s en video’s verschoten.
Vervolgens voeren we Bransfield Strait binnen
en bezochten Deception Island. Dit is
een uitgewerkte vulkaankrater, zo groot
als de Westeinder plassen waar een verlaten
en vervallen walvisstation ligt met
traanfabrieken, huizen, een ontmanteld
vliegtuig, graven, walvisbeenderen en
inwonende zeerobben, die het land heroverd
hadden. De randen waren bedekt
met sneeuw en ijs, maar door de aardwarmte
liep het gesmolten water door de
gruislaag naar het strand af. Het strand had
op een diepte van ongeveer 5 cm een temperatuur
van 85 graden C. De temperatuur
vlak onder de vloedlijn van dit gruisstrand
was ongeveer 35 graden C. Heerlijke
zwemtemperatuur. Maar op 3 meter uit de
lijn was het water stervenskoud, kramp !
Het eerste aanblik in de Lemaire Channel
van Mount Scott in het licht van de zon was
adembenemend. Alle zeestraten waren zo.
Veel afkalvend ijs, het was daar laat in de
zomer periode. In de Peltier Channel lagen
veel kleine ijsbergen en schotsen. Het smeltende
ijs twinkelde als het ijs in een whisky
glas. Het was ook een uitstekende zuivere
ijsvoorziening voor de whisky. In deze zeestraten
kwamen we bultrugggen en blauwe
vinvissen tegen. Door het duidelijk
24
hoorbare snuiven en het zichtbare spuiten
van deze vissen werd af en toe vergeten te
fotograferen. Het was een leterlijk en
figuurlijk een adembenemend gezicht. De
stank van de adem leek wel op rottend vis.
Verder bezochten we diverse pinguïnkolonies,
walstations en ijsvlakten, die vroeger,
in de Engelse tijd, gebruikt werden als
start- en landingsbanen voor vliegtuigen
voor het station Faraday. Waarschijnlijk een
aardmagnetisch onderzoeksstation. De landingsbanen
waren op meer dan honderd
meter hoge ijsvlakte gelegen. Thans was
het station overgenomen door Oekraïne.
Het station had een andere naam gekregen:
“Vernadski”. Er werd de ozonlaag en
de Heavy side laag waarnemingen gedaan.
Volgens de waarnemers waren de meetresultaten
niet verontrustend. Het walstation
Vernadski, van de was bemand met ongeveer
10 man en een dokter. Het was een
oud Engels station, Faraday. De mensen
waren zeer gastvrij en speelde oude Oekraïnsche
liederen. En dronken een goed glas
wodka. De peperwodka was mij in beide
opzichten te sterk. In de late uurtjes gingen
we weer aanboord.
De ijsbergwallen, het einde van de gletsjers
waren gemiddeld 130 meter hoog. De
ronddrijvende ijsbergen 30 meter hoog en
honderden meters lang. In de kleine baaien
waren de ijsbergjes kleiner. Mooie objecten
om met de zodiaks, oude mariniers boten,
omheen te varen. Ze waren bezet door
pelsrobben, zeehonden, zeeolifanten en
pinguïns. Een bepaald soort worden krabbeters
genoemd. Er zijn volgens onze bioloog
meer dan 15 miljoen rond de zuidpool.
Zo te zien lagen ze op ijsschotsen te
zonnen in al hun kleurschakeringen van
diepe bruinzwarte tinten naar zilverwit en
liggen als sardientjes naast elkaar, als het
Greenwich Island met eerste pinguïn
kolonie

ware als Duitsers in Zandvoort. Kortom
alles wat kruipt en zwemt in Antarctica lag
op ijsschotsen. De meeste zeezoogdieren
leven van krill, dat er na het uitmoorden
van de walvis in overvloed is. De uitwerpselen
vooral van de pinguïns zijn rood van
kleur. In de kolonies snaterden, ruzieden,
poepen, piesten en stonken de pinguïns je
tegemoet. Op de wal was het glibberig van
de uitwerpselen. Men kon rustig in een
kolonie lopen als men maar de armen stijf
langs het lichaam hield of rustig ging zitten.
Ze zagen de mens dan als grote pinguïn.
De beesten waren zeer nieuwsgierig
en knabbelde aan je rugzak, handschoenen
en fototoestel. Ze speelden, ruziende en
voedden de kleinen. Ze gingen rustig door
of stonden dromerig in de wind te ruien.
De overvloed van het voedsel zal niet lang
duren want het wordt weggevist voor
“krabstickjes”. Hier toont de mens weer, als
hoogst intelligent wezen op aarde en verantwoordelijk
voor alles wat leeft en bloeit
op deze aardkloot, te weten hoe hij de
natuur moet verknallen, eerst de walvissen
en nu het voedsel voor de rest, zoals op de
overige zeeën met de vis ook gebeurt.
De lucht was gevarieerd gekleurd van donker
en zwart naar een heldere wintersport
hemel. Dit gaf een afwisselende en sprankelende
lichtinval op de ijsbergen en kleine
schotjes. Het was een ijzingwekkend avontuur.
Uitkijken naar walvissen, bezaanzeil en
stuurwiel
Het eten aan boord was bijzonder goed en
gevarieerd. We kregen in drie weken nooit
iets twee keer opgediend. Hoe het schip
ook slingerde en stampte. Een keurig driegangen
menu met elke dag vers fruit. Het
bord horizontaal houden was een zwaar
karwei, evenals s’morgens je thee bij het
ontbijt in het kopje houden. Het vergde de
nodige gymnastische toeren. Als er een
jarige was werd het ‘s morgens met slingers,
vlaggen en taart bij de koffie gevierd.
Bij stormweer verzeilde wel eens de taart
op de grond, maar men kon van de grond
eten. Brood werd elke nacht vers gebakken,
evenals koekjes bij de koffie en snacks
bij de borrel. Alleen de drankvoorraad was
bijna op aan het einde van de reis. Er restte
slechts Berenburg en Argentijns bier.
De zorg van de bemanning werd als een
warm bad ervaren. Het was van hun als het
ware een toegift op het toch al zware werk
dat ze verzetten en de ontberingen die ze
vooral bij de stormen leden. De een was
goed in een troostend woord voor de zeezieken,
- de dokter was ook zeeziek, - de
ander begeleidde ons in het want van het
schip en de volgende schipperde op de
zodiaks. Zorg daar draaide het om. En Klaas
Gaastra, de kapitein, met baard managede
dit alles letterlijk op zijn sloffen, met een
vanzelfsprekendheid die wel veel respect
afdwingt. Er werd op ons gelet en dat gaf
velen een goed en veilig gevoel.
Op de terugweg over de Drake Passage
passeerden we op 9 maart kaap Hoorn.
Voor ons allen een bijzondere ervaring. De
storm en wind waren weer present en
‘s avonds hadden weer 9+ op de windmeter.
We ankerden in het Beagle Channel bij
de Estancia Harberton, een in 1850 door de
Engelsen opgerichte missie post. De mensen,
half Engels – half Vuurlands, leefden
van visvangst en schapenteelt. De oorspronkelijke
bewoners van Vuurland/Patagonië,
leefden in 1850 nog in het stenentijdperk.
De blanken kregen 1 pond premie
als ze een linker oor van de oorspronkelijke
inwoners inleverden! De laatste is een jaar
geleden overleden. De bewoners waren
een mix van Ieren, Engelsen en autochtonen.
Rood, blond en zwart haar.
We arriveerden op 11 maart in de avond in
Ushuaia. De volgende dag werd besteed
met wandelen in het Ushuaia of Nationale
Park. Het was een park met specifieke planten
en moscultuur in een dunne aardlaag
op de rotsbodem.
Op 13 maart vlogen we huiswaarts, alwaar
we op 14 maart laat in de middag op Schiphol
landden.
25

CORRESPONDENTIE
26
Wim Piet van Erven Dorens
ANTWOORD OP DE OPEN BRIEF VAN
NORA SCHRAM IN TZ 179
Beste Nora,
Allereerst mijn compliment voor de heldere
en zeer correcte wijze waarop je tegen de
term ”natuurradicalen” bezwaar maakt. Zo
horen wij de discussie in onze vereniging te
voeren om te trachten tot een eensluidend
en genuanceerd standpunt te komen.
Na lezing van je betoog, meen ik dat onze
standpunten niet eens zo ver uiteen liggen.
Nederland is een klein land met veel mensen.
Velen zeggen: ”Nederland is vol”.
Dat hoorde ik 60 jaar geleden al, toen we
nog maar 8 miljoen inwoners hadden en
100.000 auto’s.
Maar wat zijn de feiten?
80% Van ons land heeft een agrarische of
een natuurbestemming. 20% wordt gebruikt
voor wonen, bedrijven en infrastructuur.
Maar door de toenemende bevolking
en de toenemende welvaart groeit die 20%
wel. Ook versnippert de infrastructuur die
80% agrarische en natuurgebieden. Daarom
is een goed gebruik van de ruimte
geboden.
Voor het eerst pleit de 5e Nota Ruimtelijke
Ordening voor multi-functioneel gebruik.
Men denkt dan aan ondergrondse wegen,
winkels en parkeergarages. Maar onze
woongebieden kennen allang ”natuur” als
tweede functie door parken, lanen en tuinen.
Op het water zijn nog veel meer functies in
hetzelfde gebied mogelijk: Vissen, vogels
en andere dieren leven in, op of boven het
water; hengelaars, wadlopers, watersporters,
beroepsvaart en visserij; delfstofwinning;
zoetwatervoorraad en waterhuishouding;
alles maakt van dezelfde ruimte
gebruik. Natuurlijk zijn er tal van knelpunten,
maar daarvoor zijn regels en afspraken
tussen de functies. Recreatief medegebruik
van natuurgebieden moet gezien de 5e
Nota RO echter de norm blijven.
Toervaarders genieten per definitie van
landschap en natuur. Het maakt zelfs een
onmisbaar deel van hun genoegen uit. De
meesten zullen lid zijn van een of meer van
de bestaande natuurorganisaties, die
tegenwoordig wel degelijk rekening hou-
den met recreanten en ze zoveel mogelijk
toegang geven tot door hen beheerde
gebieden. Anders zou bijvoorbeeld Natuurmonumenten
nooit zijn 1 miljoen leden
bereiken!
Sommige (kleinere) natuurgroepen zijn het
daar niet mee eens en zij huldigen veel
radicalere standpunten (sommigen willen
zelfs de wolf en de lynx terug op de
Veluwe) en zien de mens als de belangrijkste
vijand van de natuur. Aanhangers van
deze groeperingen treft men in overheidsorganisaties
en lobbygroepen aan, waar zij
wijzend op het ”voorzorgprincipe” elke
discussie afkappen. Een ongenuanceerd
standpunt verdient een ongenuanceerde
naam: vandaar ”natuurradicalen”. Dat
slaat dus duidelijk niet op de millioenen
natuurliefhebbers !
De natuur is inderdaad, zoals je stelt, een
groot evenwicht, dat voortdurend verschuift,
vaak door menselijk ingrijpen.
Soms is dat gunstig voor de variëteit, denk
maar aan het zoetwatergebied IJsselmeer
en aan het natuurreservaat Oostvaardersplassen.
Soms bedreigt dit soorten. We
moeten dus goed luisteren naar echte deskundigen
met goede argumenten en passende
maatregelen treffen, niet kritiekloos
maar in overleg met belanghebbenden.
Zo stemde de waterrecratie in met het
afsluiten van rustgebieden, toen de zeehond
dreigde uit te sterven door overigens
nog steeds onzekere oorzaken. Wanneer
dat geholpen lijkt te hebben en er weer
zoveel zeehonden zijn op de Wadden, dat
ze naar andere platen (en andere gebieden
zoals Zeeland, The Wash, en de Thamesmonding)
uitwijken, is dat toch geen reden
om die platen dan ook tot verboden gebied
te verklaren? De zeehonden kwamen er
ondanks schietoefeningen en passerende
wadvaarders. Het zou zelfs logischer zijn de
bestaande verboden, die ongeveer 10%
van het Waddengebied betreffen, op te
heffen of tenminste te verminderen. Daar
ging het om bij de discussie over de aan te
wijzen Art 17 gebieden door de beheerder
SBB (Staatsbosbeheer).
Als het nodig is, zijn waterrecreanten en
andere belanghebbenden best bereid
beperkende maatregelen te accepteren,
maar wel door overtuigende argumenten

Fred Udo
in een eerlijke en open discussie en niet
omdat Europese Richtlijnen ons er toe
dwingen. Want die richtlijnen waren vooral
het werk van Nederlandse ”natuurradicalen”,
die dit er in ”Brussel” doorgedrukt
hebben. Bovendien stond het elk land vrij
zijn eigen criteria voor aanwijzing van
”Speciale Beschermingszones” op te stellen.
In Nederland gebeurde dat per
Algemene Maatregel van Bestuur zonder
inspraak en zonder parlementaire behandeling.
Nee de schuld kan niet op de EU
worden afgeschoven, Nederland is er zelf
debet aan!
Dan zien we dat in dit land de grote monden
en de schreeuwers veel voor elkaar krijgen.
Helemaal als ze sterke lobbies hebben
in ”Den Haag” en in ”Brussel”, en als ze
snel klaarstaan met claims of onwettige
acties als blokkades niet schuwen.
Daarom is de visstand nu door overbevis-
IS STATISCHE STABILITEIT ECHT ZO
BELANGRIJK?
In nummer 179 van Toerzeilen staat een
artikel van Sven Korver met als titel: Stabiliteit,
standvastigheid, vastheid, duurzaamheid.
Het artikel bevat een beschrijving van de
berekening van de statische stabiliteitskromme
voor jachten gevolgd door nogal
vage conclusies. De enige echte conclusie
van het verhaal is: veel stabiliteit bij kleine
hellingshoeken geeft de mogelijkheid snel
hoog aan de wind te zeilen. So far so good.
Het artikel bevat echter ook een feitelijke
onjuistheid, namelijk, dat de lage snelheid
van een zeiljacht maakt dat de invloed van
de snelheid van een zeiljacht op de stabiliteit
verwaarloosbaar is. Iedereen die weleens
een half of geheel mislukte overstagmanoeuvre
bij windkracht zes of hoger
heeft meegemaakt kan deze opmerking
tegenspreken, want op het moment van
volvallen met stilliggend schip krijgen we
een extreme helling te verduren. Een berekening
van het Reynoldsgetal van de stroming
rond de kiel leert, dat de bootsnelheid
wel degelijk een belangrijke factor is
voor de stabiliteit.
Het artikel gaat voorbij aan anderhalve
eeuw practisch en theoretisch werk aan het
gedrag van een schip in zeegang. Het boek
van C. Marchaj: “Seaworthiness, the for-
sing ver beneden peil en richten de kokkelvissers
nog steeds enorme schade aan, zelfs
in natuurgebieden ( Zie NRC 27 april 2002
Th. Piersma). Ook sterft het van de ontheffingen
van verboden voor overheidsdiensten
en sommige economische belangen.
Dat schept ongelijkheid en roept
weerstanden op tegen deze verboden.
De watersport zal blijvend een krachtige
stem moeten laten horen, wil ze niet verdrongen
worden. Daar wil de Planocommissie
aan bijdragen.
P.S. Na het schrijven van dit artikel hebben
de begrippen ”radicalen” en ”activisten”
door de moord op Pim Fortuyn
sterk aan scherpte gewonnen. Te
scherp voor de meerderheid van de bedoelde
groep. Ik sta dus open voor een
mildere benaming, mits het afwijzen
van discussie er maar duidelijk uit blijkt.
gotten factor” geefi er in 370 bladzijden
een overzicht van. Ter illustratie: maar
twaalf bladzijden daarvan gaan over de
statische stabiliteitskromme. Erger nog: in
de vijf hoofdstukken over dynamische stabiliteit
die erop volgen is onder andere te
lezen. dat het ellendige rollen in zeegang
evenredig is met de aanvangsstabiliteit,
dus dezelfde factor die maakt dat we voor
borreltijd in de haven kuhnen zijn maakt
ons het leven zuur bij ruime wind in golven.
In dit licht is de conclusie van Korver: “Een
zeer stabiel schip is dus veilig..” te simpel
en lijkt ingegeven door onbekendheid met
deze materie.
In onze vereniging is vaak en lang gediscussieerd
over het ideale toerjacht en de conclusie
was telkens dat het ideale toerjacht
voor iedereen (gelukkig) niet bestaat,
omdat er zoveel manieren zijn om toerzeilen
te beoefenen en er dus evenzovele
types toerjachten moeten bestaan.
Een voorbeeld van zo’n dilemma is: welke
slingertijd moet een toerschip hebben. De
slingertijd van een schip is eenvoudig te
bepalen door het in omstandigheden zonder
wind of golven een helling te geven en
te meten hoelang het van het ene naar het
andere boord slingert en terug. Een schip
met een grote slingertijd (meer dan vijf
seconden) is vriendelijk voor zijn bemanning
en zal een gevoel van geborgenheid
27

geven dat vooral ‘s nachts op zee essentieel
is voor ons welbevinden. Helaas, grote
slingertijden zijn te vinden bij zware langzame
schepen die niet zo goed aan de wind
zeilen.
BOEKEN
Sidney Geneste
WAYPOINT GIDS NOORDZEE
DOOR PETER CUMBERLIDGE.
Uitgeverij Hollandia. Prijs: € 34,50.
ISBN 90-6410-324-0.
In het Verenigd Koninkrijk heeft Peter
Cumberlidge reeds in 1998 en 2000 bekendheid
verworven met publicaties over
‘The North Sea Waypoints Directory’ uitgegeven
door Adlard Coles Nautical. Bij de
uitgifte van de eerste Nederlandse bijgewerkte
versie door Hollandia kan dus ook
gesproken worden over een editie gebaseerd
op ervaring.
De publicatie opent na de inhoudsopgave,
direct met overzichtskaarten die de aanlopen
beschrijven welke behandeld worden;
het betreft de oostkust van Engeland
(Humber t/m Dover), Belgische en Nederlandse
kust (Nieuwpoort t/m Terschelling,
inclusief de aanlopen van Den Helder, Den
Oever en Harlingen) en aansluitend de
Duitse bocht en Denemarken (t/m Esbjerg).
Voorafgaand aan de aanlopen, wordt op
een informatieve wijze praktische informatie
verstrekt over elektronische navigatie.
Deze introductie kan tevens gezien worden
als een toelichting en belangrijke
handleiding voor de feitelijke ‘Vaaraanwijzingen
en kaarten’.
Als referentie zijn de kaarten van de Britse
Admiraliteit gebruikt en wordt om verwarring
te voorkomen, in de tekst dezelfde
benaming aangehouden. In 194 pagina’s
worden 97 aanlopen beschreven, die allen
28
Op andere koersen zijn zij een genot om in
te varen. Er is een grote categorie zeilers
die deze keuze bewust gemaakt hebben:
de ronde en platbodemzeilers.
openen met een overzicht van de waypoints
(ware peiling) gevolgd door bijzonder
nuttige informatie over de obstakels
langs het betreffende kustgebied.
Alle GPS posities zijn gebaseerd op WGS84,
terwijl de meeste Britse Admiraliteitskaarten
OSGB36 zijn. De Franse, Nederlandse
en Duitse kaarten zijn aan het
migreren van ED50 naar WGS84. De
Admiraliteit vermeldt altijd de datum
waarop de kaart is gebaseerd en het is
gebruikelijk dat ook is opgenomen in
welke richting en afstand de data moeten
worden geconverteerd (Satellite-Derived
Positions). Het verschil zal in de praktijk
niet groter zijn 150 meter, wat bij helder
zicht geen probleem is, maar bij nauw vaarwater
en een gevaarlijke aanloop toch
even extra aandacht vraagt.
Terecht maakt de schrijver ons erop attent
dat het van belang is de ‘Berichten aan zeevarenden’
(BAZ) en ‘Notice to Mariners’ te
raadplegen, omdat wijzigingen als gevolg
van veranderende omstandigheden op
locatie, voortdurend kunnen plaatsvinden.
Jammer dat niet aangegeven is tot welke
datum deze gegevens wel in deze publicatie
verwerkt zijn. Daarom moet u deze
waardevolle praktische informatie ook
zien als een zeemansgids of pilot boek. Een
bijgewerkte kaart en recente almanak verstrekken
u de absolute informatie, die u
altijd nodig blijft hebben bij het veilig aanlopen.

VARIA
Frits Brattinga
DE ZEILTOCHT, NAUTISCH GEDICHT VAN ONBEKENDE AUTEUR
Met de wind hoog in de zeilen glijd ik over het krinkelende water,
weg - voor even - van het jachtige bestaan.
Mijn hoofd is leeg, ik laat me gaan
tot waar de boot mij brengt.
Nog wil ik niet afmeren.
Of de boot naar de haven keren.
Voor altijd varen in dit wijds verband,
het roer losjes in mijn hand.
Dit is genieten, dit is leven.
Dit genoegen wil ik aan al mijn vrienden geven.
Robert Mos
ICCY PROGRAMMA 2003
RUSLAND
Het programma voor de 22e
bijeenkomst van de
International Council of
Cruising Yachts is inmiddels
bekend. De meeting zal
plaatsvinden van 23 tot 28
juli 2003 en de organiserende Authority is
de Russian Naval Federation.
23 juli 2003: aankomst in Kronstadt waar
de formele afhandeling voor het binnenkomen
van het land zal plaatsvinden. Verder
staat er een excursie in Kronstadt en een
ontmoeting met de naval sailors op het
programma.
24 juli 2003: aankomst op de plaats van de
grote happening: De Onthulling, de officiële
opening van de 22ste Meeting of ICCY
met een algemene excursie in de stad met
diner en een showprogramma.
25 juli 2003: excursie in Petrodvorets ofwel
de Petershof. Excursie naar de Hermitage
met diner en vervolgens een excursie naar
het Naval Museum of Russian Federation,
kunstcamera en daarna met een passagiersboot
een tocht naar het eiland
Valaam.
26 juli 2003: excursie op het eiland Valaam
en terugkeer naar St. Petersburg.
27 juli 2003: deelname aan de Celebration
of the Russian Navy Day met een sluitingsdiner
voor de deelnemers.
28 juli 2003: officiële sluitingsceremonie
van deze 22ste ICCY-Meeting en vervolgens
de formaliteiten om het land weer te verlaten.
Voor ons is dit programma zeker een reden
om nu al te zorgen dat het schip in prima
conditie zal zijn, want deze tocht willen wij
niet missen. Als u er ook zo over mocht
denken dan verneem ik dat gaarne met alle
voorbehoud uiteraard, i.v.m. de verdere
voorbereidingen.
U kunt er in principe van uit gaan dat u op
eigen gelegenheid naar Kronstadt vaart
om u daar aan te sluiten bij de andere deelnemers.
Maar, niets belet u om de heen
en/of de terugtocht samen te plannen met
andere deelnemers. Daar bent u geheel vrij
in. En tenslotte is het in dit stadium nog
lang niet bekend welke kosten er aan deelname
verbonden zijn. De details zullen nog
allemaal verder moeten worden uitgewerkt.
Maar toch is het goed zo’n tocht nu
al in u op te nemen, zodat u straks niet in
tijdnood komt. Dat is de strekking van het
nu reeds publiceren van de nog verder uit
te werken plannen. En u weet: bij de
Russen zijn data heel belangrijk!!
Die data zijn dus nu reeds vastgelegd. Of
we tegen die tijd nog een visum nodig hebben?
Ik denk van wel.
Voor verdere informatie: Robert Mos, Van
Houtenweg 6, 2241 LR Wassenaar. Tel/fax:
070-5 11 00 89 of robert.mos@12move.
29

In het evenementenbulletin treft u regelmatig de vraag aan, u aan te melden voor – met name –
instructieavonden. De reden daarvoor is dat een klassengrootte van 25 à 30 deelnemers, voor wat
betreft nieuwe/lastige onderwerpen, doorgaans het maximaal aantal deelnemers betekent.
Voorts kan dan ook bij een aanzienlijke over-intekening, een reservelijst worden samengesteld om
zomogelijk een tweede bijeenkomst te arrangeren.
EEN DRINGEND VERZOEK! Bent u geplaatst voor het evenement, maar toch verhinderd de bijeenkomst
bij te wonen, meldt u zich dan ook af! In dat geval kan een toerzeillid op de reservelijst
alsnog worden uitgenodigd voor de bijeenkomst (daarbij is het ook vriendelijk naar het organisatieteam
toe, dat met veel inzet onze activiteiten ontwikkelt en uitvoert.)
30
Eddy Wierstra
SUPER GOEDKOOP BELLEN VANUIT DENEMARKEN
Voor het super goedkoop bellen vanuit Denemarken maken wij al een aantal jaren gebruik
van een GROBAL ONE kaart.
Deze kaart koop je bij het postkantoor waar ook een folder over het gebruik van deze
kaart te krijgen is. Kosten van de kaart zijn 100 deense kronen. De kaart is 1 jaar geldig.
Bij bellen vanuit particulier adres draai je nr 1022.
Bij bellen van uit een telefooncel draai je 80-40-49-22.
Bij bellen vanaf mobiele telefoon draai je 82-33-28-22.
Via computerstem vragen ze de 10 cijferige code op de global one kaart in te toetsen.
Computerstem geeft dan kaartsaldo door en vraagt om het te bellen nummer in te voeren,
en draait dan dat nummer.
Het is ongelofelijk hoeveel je voor die 100 kronen kunt bellen. Computer stem is in het
Engels.
EVENEMENTENBULLETIN 2002
De evenementen vindt u altijd in de laaste Toerzeilen!

INFORMATIE VOOR AUTEURS
*Kopij
Leden van de NVvT worden van harte uitgenodigd hun ervaringen en bevindingen alsmede
deskundige bijdragen op nautisch/technisch gebied op schrift te stellen en naar de
redactie van TZ te sturen.
Gaarne inzenden naar het redactiesecretariaat, bij voorkeur op diskette (Word of WP) en
met (veiligheidshalve) een hardcopy bijgevoegd.
Zorg bij een artikel van enige omvang voor een duidelijke indeling in hoofdstukken met
korte subtitels. E-mail aanlevering desgewenst via f.vansteenwijk@hccnet.nl Mocht aanlevering
via Word/WP/E-mail op bezwaren stuiten dan getypt insturen met goed contrast
en zonder lijnen op het papier (ten beoeve van scan). Handgeschreven teksten kunnen
alleen worden verwerkt als ze ruim voor de sluitingsdatum (zie hierna) worden ingeleverd
en de leesbaarheid geen problemen oplevert. De redactie behoudt zich het recht voor artikelen
in te korten en zo nodig grammatica/spelling te corrigeren.
Vermeld op alle kopij (eerste of laatste pagina) Altijd volledige naam, adres, woonplaats,
postcode en telefoonnummer van de auteur.
*Illustraties
Lever illustraties (grafieken, tabellen, tekeningen) aan op aparte bladen (geen kopieën) en
vermeld op de achterzijde de plaatsing in de tekst met een letter of cijfer. Vermeld dit in de
marge van de tekst op de juiste plaats. Lever foto’s afgedrukt op glanzend papier, met
goed contrast en eveneens gemerkt aan de achterzijde etcetera.
Zet de onder-/bijschriften op een apart vel.
N.B. Ingezonden materiaal wordt met alle zorg omringd, maar geen verantwoordelijkheid
wordt geaccepteerd voor beschadiging of vermissing.
*Eenheden
Gebruik indien van toepassing genormaliseerde grootheden, eenheden (SI) en symbolen.
*Advertenties
Voor leden van de vereniging worden advertenties kosteloos geplaatst, mits zij geen commercieel
karakter hebben en er ruimte voor beschikbaar is. Inzenden naar redactiesecretariaat.
*Contacten met redactie
De redactie wordt gevormd door leden van de vereniging. Zij verrichten hun redactionele
activiteiten onbezoldigd, belangeloos en in hun vrije tijd. Als u telefonisch contact zoekt
met redactieleden wordt u vriendelijk doch dringend verzocht dit in de vroege avonduren
te doen en alleen over zaken die niet via de normale weg schriftelijk afgehandeld kunnen
worden.
*Copyright
Overname van publikaties uit Toerzeilen is alleen mogelijk met voorafgaande toestemming
van de redactie. Auteurs die ingezonden kopij ook in andere publicaties willen plaatsen,
dienen dit vooraf aan de redactie kenbaar te maken. Auteurs die bezwaar hebben
tegen opname van hun artikel op de Toerzeilen-Internetsite van de NVvT dienen dit vooraf
kenbaar te maken.
*Publicatiedata/productieplanning
Toerzeilen verschijnt in de laatste week van de even maanden. Kopij voor het
augustusnummer 2002 (TZ 181) dient uiterlijk woensdag 24 juli 2002 bij het redactiesecretariaat
te zijn. Alleen zeer urgente kopij van beperkte omvang kan nog tot twee
weken voor de verschijningsdatum worden opgenomen. Hiervoor dient men contact
op te nemen met de hoofdredacteur (email: ppenaf@wxs.nl).
37