Zelfstandig leren rekenen met het digibord - Kennisnet

1 Inleiding
Veel (basis)scholen zijn in het bezit van één of meer digitale schoolborden (in het vervolg
digibord genoemd) of overwegen deze aan te schaffen. In 2006 had al 10 procent van de
scholen een digibord in huis (Wisse, 2006). In 2008 is dit gestegen naar 48 procent
(Kennisnet, 2008 1 ). Veertig procent van de scholen is voornemens om binnen twee jaar
één of meer digiborden aan te schaffen (Plantinga & Van Diepen, 2006). In het
basisonderwijs is het daadwerkelijke gebruik van een digibord nog gering, maar ruim de
helft van de leraren wil dit meer gaan doen (Van Gennip, Marx & Smeets, 2006).
Aandacht voor randvoorwaarden voor effectief gebruik van het digibord lijkt vooralsnog
beperkt (Kennisnet, 2008). Het gaat dan om de didactische vaardigheden en de
afstemming tussen onderwijsvisie en het gebruik van het digibord in lessituaties (Fisser &
Geverdink, 2007) 2 .
Het digibord wordt in veel gevallen ingezet voor klassikale presentatie ter ondersteuning
van de instructie door de leerkracht. Met de inzet van het digibord als leermiddel voor
samenwerkend leren is veel minder ervaring. Het is ook niet vanzelfsprekend dat het
gebruik van digiborden tot veranderingen leidt in didactisch handelen. Dit blijkt uit een
recent Engels onderzoek (Moss, et al, 2007) naar de effectiviteit van digiborden, waarin
de invloed van het digibord op onderwijzen en leren, en op motivatie en gedrag van
leerlingen is nagegaan. We zien in de onderwijspraktijk dat er wel wordt gezocht naar
manieren om het digibord zo in te zetten dat het meer leerlinggestuurd en interactief
gebruikt wordt.
Basisschool de Arabesk 3 heeft in schooljaar 2006-2007 voor alle lokalen (12 groepen, 8
borden) een digibord aangeschaft. Het veelzijdig gebruik van het digibord is binnen de
Arabesk nog geen gemeengoed. De borden zijn gelijktijdig aangeschaft en opgehangen in
de klassen. Er zijn grote verschillen tussen leraren in gebruik van het digibord, in
ervaring met het digibord en in competenties voor het inzetten van het digibord. Visie op
het gebruik van het digibord moet zich nog verder uitkristalliseren. Één van de
leerkrachten heeft de rol van ambassadeur digitale schoolbord binnen de Stichting
SKPCPO Delta, het bestuur waaronder de Arabesk valt. Samen met ambassadeurs uit
andere scholen worden ervaringen gedeeld en innovatieve ideeën gebundeld.
De ambassadeur van de Arabesk zocht ondersteuning in het gebruik van het digibord in
de praktijk. De belangrijkste ondersteuningsvraag richting Pabo Arnhem was: “Hoe
organiseer ik het gebruik van het digibord op een niet-instructivistische manier?” Om
deze vraag te beantwoorden, heeft een student van de Pabo Arnhem in samenwerking
met de leerkracht/ambassadeur en een rekendocent van Pabo Arnhem tien
digibordarrangementen voor de verlengde instructie rekenen voor groep 6 ontwikkeld, op
basis van de methode “De wereld in getallen 4 ”. Deze arrangementen bieden de leerlingen
alternatieve leerstofverwerkingsmogelijkheden in het verlengde van de methode “De
wereld in getallen.” Het gebruik van het digibord staat centraal in deze arrangementen.
Het digibord wordt ingezet ten behoeve van het samen, in tweetallen, oplossen van
rekenproblemen door de leerlingen die de verlengde instructie volgen. De
rekenproblemen vragen een actieve houding van de leerlingen en kunnen zelfstandig
door de leerlingen worden uitgewerkt en opgelost.
1
Kennisnet (2008). Vier in balans monitor 2008. Stand van zaken over ict in het onderwijs. Zoetermeer:
Kennisnet
2
Fisser, P.H.G. & Geverdink Nijhuis, G.J. (2007). Eindrapportage Digitale Schoolborden; Implementatie en
gebruik van digiborden bij de scholen van de Stichting voor Christelijk Primair Onderwijs Centraal Twente.
Enschede: UT
3
http://www.basisschool-de-arabesk.nl/
4
De wereld in getallen 3. Rekenboek groep 6. Malmberg
1