Winter - Actorion

Ontwikkelcombinatie Heijmans-Hendriks
Artist impression van het plein in de Hessenberg, waarvoor in een open planproces 177 woningen en een parkeergarage zijn ontwikkeld
en de historie ervan. Verdurmen: “We zijn een route aan het
maken door het Rijnbooggebied en daarmee willen we vooral
de historische gelaagdheid laten zien. De route voert langs
diverse gebiedjes uit verschillende periodes: het negentiendeeeuwse
Rijnfront, de woningen uit de wederopbouwperiode.
De Nieuwe Weerdjes van rond 1980 en het Arnhem Building.
Maar ook de ooit goedbedoelde relicten die in de openbare
ruimte zijn achtergebleven, zoals een betonnen pingpongtafel.
De ‘verhekking’ die je tegenkomt, is weer een reactie op de
overlast van hangjongeren en drugsgebruikers, terwijl openbaarheid
en doorwaadbaarheid het uitgangspunt voor de wijk
was. De route brengt dit alles in kaart. We willen ervaarbaar
maken hoe men in de verschillende perioden over ‘de kwalitatieve
omgeving’ dacht.”
Over wat ervan behouden moet blijven, spreekt Verdurmen
zich niet uit. Wel vermoedt hij dat de Nieuwe Weerdjes overeind
zal blijven, omdat het wijkje een van de betere in zijn
soort is. “Áls het gesloopt moet worden, dan zou je het bijna
willen verplaatsen naar het Openluchtmuseum, omdat het zo
exemplarisch is voor zijn tijd. Tussen 1975 en 1985 keerde men
zich tegen de monotone bouw van de Nieuwe Zakelijkheid
uit de eerste naoorlogse decennia. De menselijke maat kwam
voorop te staan en men vertrouwde niet meer zo op de
vormgeving van overheid, stedenbouwers en architecten, die
immers verantwoordelijk waren voor het architectuurbeeld uit
de vroeg naoorlogse periode.”
Het was daarnaast de tijd waarin de democratiseringsgolf en
Duurzaamheid
de emancipatie van de burger – eind jaren zestig al begonnen –
ook het terrein van de planontwikkeling bereikten. “Architecten
hingen bij wijze van spreken de hele dag aan de telefoon met
werkgroepleden en hielden eindeloze vergaderingen met
bewonersgroeperingen. Architectonische vormgeving kwam
er niet echt bij kijken. Zo zijn er in die tijd door heel Nederland
woonwijken en wijkjes zoals de Nieuwe Weerdjes in Arnhem
gebouwd, opgetrokken uit van die uniforme, roodrozige bakstenen
met betonnen balkonnetjes en van die gestandaardiseerde
vormelementjes en schijndakvlakjes.” Verdurmen legt
het beeldend uit in passende verkleinwoorden. “Aan de rand
van de steden werden het bloemkoolwijken of verdwaalwijken.
De plattegrond ervan is verdeeld in kleine hofjes en woonerfjes:
de bloemkoolroosjes, waar je steevast in verdwaalt. In de
binnensteden ontstaan ze na stadssanering, zoals de Nieuwe
Weerdjes. De architecten, Van den Broek en Bakema, hebben
zich er later van gedistantieerd, omdat zij zich niet meer met
het eindresultaat konden identificeren. Inspraak en architectonische
kwaliteit zaten elkaar in die tijd behoorlijk in de weg,
ten nadele van de kwaliteit.”
Design
Met de aandacht voor kwaliteit van vormgeving is het sinds
midden jaren tachtig wel weer goed gekomen. Enerzijds doordat
men weer oog kreeg voor vormgeving en architectuur.
Anderzijds door ontwikkelingen zoals de terugtredende overheid
en het opkomende marktdenken. “Projectontwikkelaars
en investeerders verwierven meer invloed op wat er waar en
Netwerk Stadsregio Arnhem Nijmegen - december 2007 37