MEDEDELINGEN (april 2011 - Het Amsterdams Lyceum

In het nieuws gaat
het dezer dagen
vaak over de
lotingsproblematiek
bij de overgang
van basisonderwijs
naar voortgezet
onderwijs in Amsterdam. Dit jaar kunnen ongeveer
650 achtstegroepers niet terecht op de VO-school
van hun eerste keuze. Het is natuurlijk niet leuk om
uitgeloot te worden voor de school waar je soms al
jarenlang naartoe had gewild en soms komt het zelfs
voor dat in de tweede ronde een kind opnieuw wordt
uitgeloot. Voor een heleboel gezinnen een lastige
situatie, waarbij veel van de ouders wordt gevraagd
om hun kinderen zich hiermee te laten verzoenen.
Deze situatie is niet het gevolg van een capaciteitsprobleem
van Amsterdam als geheel; is er ruim
voldoende plaats in Amsterdam voor alle kinderen uit
de 8e groep, voor alle adviezen. Het is het toenemende
verschil in populariteit, met de hype-verschijnselen
die daaraan zijn verbonden, dat de enorme uitloting
veroorzaakt. Het oprichten van een extra school zou
het probleem om diezelfde reden ook niet oplossen.
In de afgelopen jaren is er een duidelijke verschuiving
te zien geweest in de factoren die de schoolkeuze
bepalen. De invoering van het VMBO gaf samen
met andere maatschappelijke verschijnselen een
tweedeling in het onderwijs, waardoor het VMBO in
meerderheid werd en wordt bezocht door leerlingen
waarvan de ouders niet uit Nederland afkomstig zijn
en er met name van de kant van autochtone ouders
een druk op de basisscholen ontstond om toch vooral
geen VMBO-advies aan hun kind te geven. Een
segregatie dus, aan de ene kant bedroevend, aan de
andere kant begrijpelijk: ik vind het niet verwerpelijk
dat een ouder er de voorkeur aan geeft zijn kind op
een wat meer gemengde school te plaatsen in plaats
van op wat men een zwarte school noemt.
Er is daardoor al jarenlang een toenemende opwaartse
druk in de adviezen, waardoor vorig jaar zelfs meer
dan de helft van de leerlingen in Amsterdam een
havo-advies of hoger kreeg, terwijl dat pakweg 20 jaar
geleden slechts een derde was. In deze zelfde trend
past het verschijnsel dat de categorale vwo-scholen in
Amsterdam het goed doen, waardoor er de facto
inmiddels zes zijn (de vijf gymnasia en Het
Amsterdams Lyceum), die allemaal een overaanmelding
hebben. Op wat bredere scholen neemt het aantal
zuivere vwo-adviezen af, waardoor het voortbestaan
van enkele vwo-afdelingen op het spel staat.
Sommige beleidsmakers in Amsterdam menen dat er
een tweetal maatregelen genomen dient te worden:
VAN DE RECTOR
2
• Het vmbo in Amsterdam moet grondig gereorganiseerd
worden, zodat alle vormen van vmboonderwijs
levensvatbaar en in voldoende aanbod
aanwezig zijn. Laat ik als schoolleider van een
school zonder vmbo slechts zeggen dat ik geneigd
ben het hiermee eens te zijn. De laatste jaren is er
op dit gebied niet veel gebeurd terwijl dat wel hard
nodig was.
• Er zou een zesde gymnasium bij moeten komen.
Hoewel het onze aanmeldingsdruk wat zou kunnen
verminderen, ben ik het daar geheel niet mee eens.
Ik meen dat de redeneringen die aan het tweede punt
ten grondslag liggen, niet goed doordacht zijn.
In de eerste plaats zal daardoor het verschijnsel loting
niet verdwijnen omdat de populaire scholen niet
plotseling hun populariteit zullen verliezen,
simpelweg omdat de argumenten waarom ze worden
gekozen nog steeds gelden.
Waar zou zo’n nieuw gymnasium trouwens moeten
staan? In West, Noord en Oost trekt dat gezien de
afstand maar een deel van de doelgroep aan te
opzichte van het centraler liggende Centrum en Zuid
en dus verdwijnt de loting niet. Ik ga er hierbij maar
even van uit dat zo’n extra school niet nog eens in
Zuid komt…
Maar belangrijker is het volgende: door een groter
categoraal vwo-aanbod in de stad zullen de nu al
min of meer kwijnende vwo-afdelingen van sommige
bredere scholen moeten sluiten. Dat is dus het paard
achter de wagen spannen, want het vwo-aanbod
verschraalt daardoor in de stad.
Wat moet er dus wel gebeuren? Het belangrijkste is
dat de vwo-afdelingen van de wat bredere scholen
versterkt worden. Het klinkt wat cru, maar door
de huidige situatie zal die versterking vanzelf plaatsvinden.
De 160 leerlingen met vwo-advies die nu
worden uitgeloot bij de categorale vwo-scholen
zullen allen een plek vinden op een bredere school,
waardoor die bredere scholen ook in staat zullen zijn
gezonde vwo-afdelingen te handhaven. Daarnaast kan
door versterking van vwo-afdelingen in de buitenwijken
op een andere wijze (samenvoeging of samenwerking,
stimulerende maatregelen, begeleiding
door categorale vwo-scholen, magnet school
vorming) de enorme trek naar de categorale vwoscholen
wat worden verminderd. Wij hebben veel
ervaring met zo’n veranderingsproces en we willen
de scholen die daaraan behoefte hebben graag
helpen, gewoon om de scholensituatie in Amsterdam
wat gezonder te maken.