Download de scriptie als PDF - Het Gelaat

Geen subjectieve wereld dus, maar ook geen objectieve –de exotische realiteit van
de kunst richt zich niet meer op onze interioriteit. Het lijkt echter wel zijn eigen
interioriteit te hebben. Het kunstwerk moge dan niet meer verwijzen naar onze
wereld –ons in-de-wereld-zijn– de materialiteit ervan, de verf of het brons, is de
vorm –het omhulsel– van de interioriteit van het kunstwerk zelf; drukt als het ware
de ziel van de dingen –in de wereld van het kunstwerk– uit. Dat er mèt het
kunstwerk sprake is van een object –le tableau, la statue, le livre sont les objets de
notre monde 38 – heeft dan ook een positieve functie voor het esthetische gebeuren.
Door de materialiteit en dus de begrensdheid van het kunstproduct wordt de
afgebeelde wereld, een voorgestelde wereld, geplaatst in de wereld waarin het
kunstobject als object functioneert: het feit zelf van het schilderij, die een stuk
universum losmaakt en apart zet en die in een (één?) interieur het naast elkaar
bestaan van voor elkaar ondoordringbare en vreemde werelden realiseert –heeft
een positieve esthetische functie. 39 Het afgebeelde object wordt, door de abrupte
grenzen, als het ware concreet losgemaakt van zijn wereld: de ene wereld
verschijnt in de andere. Behalve de interioriteit die het materiële van het kunstwerk
omhult en uitdrukt, kan het kunstwerk ook de ‘wereld van de kunstenaar’
uitdrukken: de Proustiaanse wereld, of de wereld van Victor Hugo of Delacroix. La
realité artistique est le moyen d’expression d’une âme. 40 Doordat we mee kunnen
voelen met die ‘ziel’, –omdat we die ander als ‘alter ego’ beschouwen 41 – kan het
exotische weer binnengebracht worden in onze wereld. Tegen dit ‘uitdrukken’ is de
strijd van de moderne kunst –het revolutionaire doek van hierboven?– gericht. Hier
tracht men het exotische van de werkelijkheid dat de kunst ons toont ook in het
kunstwerk zelf te ‘tonen’, door geen onderwerp meer af te beelden, maar door
kleuren en vormen –net als in de sensatie dus– een waarde opzichzelf te laten
hebben, en niet meer een verwijzing te laten zijn naar een object of een ‘ziel’.
38. EE:84
39. EE:88
40. EE:89
41. Zie noot 51.
16