Download de scriptie als PDF - Het Gelaat

gericht zijn op het object 87 . De gelijkenis van het beeld komt in deze gedachte tot
stand door de vergelijking van het beeld met het origineel. Maar eerst moet dan het
vergelijkingsmateriaal (het origineel) worden vastgesteld, terwijl dat pas kan door
de gelijkenis. De gedachte dat zowel het door ons begrepen object en het
afgebeelde object op elkaar gelijken doordat ze in gelijke mate deelnemen aan het
idee, wijst Levinas ook af 88 . Dat zou namelijk betekenen dat symbool, teken en
woord op gelijke voet staan met het beeld, terwijl het beeld zich van
eerstgenoemden onderscheidt door de gelijkenis. Die gelijkenis nu, komt tot stand,
niet door een vergelijking met het object of met het idee, maar als de beweging zelf
die het beeld veroorzaakt. 89 Deze beweging, die uitgaat van het beeld, verschaft het
beeld een zekere zelfstandigheid. Het beeld steunt daarom niet op de objecten,
zoals wij ze begrijpen en kennen, –daardoor zou het aan zelfstandigheid inboeten–
maar op de werkelijkheid zelf. De werkelijkheid is niet alleen wat ze is, dat wat ze
onthult in de waarheid, maar ook zijn dubbel, zijn schaduw, zijn beeld. 90 Deze
dualiteit, het feit dat het zijn zichzelf is en tegelijk aan zichzelf ontsnapt, maakt
Levinas duidelijk aan de hand van een persoon die niet volledig dat is wat hij is,
maar waarvan altijd iets is dat ontsnapt aan zijn identiteit, en aan de hand van een
ding, dat naast het zijn dat hij is, aangepast aan zijn doel, ook altijd een kleur heeft,
een vorm, een positie, die niet volledig opgaan in zijn zijn. Maar toch, deze persoon
en dit ding, ondanks dat wat hen ontsnapt, –ze zijn wat ze zijn, inclusief dat wat ze
ontsnapt. Hierin klinkt duidelijk EE door waar die dualiteit in het zijnde werd
uitgelegd aan de hand van de hypostase –een vrijheid die door het aan zichzelf
gebonden zijn werd afgeremd. De dualiteit in de dingen werd in EE, net als hier,
duidelijk door de kunst. In EE gebeurde dat nog doordat de dingen zich in de kunst
onttrokken aan hun behoren bij ons in-de-wereld-zijn –zich onttrokken aan de
vrijheid en de macht die het zijnde over ze uitoefende–, en zo hun materialiteit
87. RO:109, L’intention de celui qui contemple l’image irait directement à travers l’image, comme à
travers une fenêtre, dans le monde qu’elle représente, mais viserait une objet.
88. RO:111, La ressemblance n’est pas la participation de l’être à une idée (...).
89. RO:109
90. RO:109
31