Pentagram 2007 nr. 2

sos de ‘trigonos’, de driemaal geboren zoon van
Zeus. De god verwekt Dionysos bij de aardmoeder
Demeter. Na deze geboorte bestijgt het
kind Dionysos de goddelijke troon. Hij wordt
door de titanen gedood terwijl hij zich in de
spiegel bekijkt. Zij scheuren hem aan stukken
en verslinden hem. Maar zijn hart wordt door
hen over het hoofd gezien, en het is Athene, de
goddelijke wijsheid, die het redt. Zij geeft het
aan Zeus die het in zich opneemt. De titanen
verbranden door een bliksemschicht van de
godenvader en de as van hun verkoolde lichamen
verandert in de stof waaruit ook de mensen
ontstaan.Opnieuw verwekt Zeus een zoon,
deze keer bij de sterfelijke vrouw Semele. Zij
kan de god niet zien; als sterfelijke vrouw kan
zij zijn aanblik niet verdragen en verbrandt.
Zeus redt zijn kind uit haar stervende lichaam
en dat is de tweede geboorte van Dionysos.
De god voldraagt zijn zoon nu in zijn dij. De
geboorte van Dionysos uit het lichaam van de
godheid is zijn derde geboorte. Nu draagt hij de
bijnaam ‘Iacchos’ wat onder andere ‘lichtbrengende
ster’ betekent. Hermes, de Griekse boodschapper
van de goden, geeft het net geboren
kind aan de nimfen van Nias, die het in stilte en
eenzaamheid opvoeden.Uit deze stilte komt de
godenzoon de wereld binnen. Met zijn energie
doordringt en verovert hij de wereld; als ‘lyaios’,
hij die alle menselijke zorgen wegneemt, en als
‘soter’, redder uit alle nood. Hijhuwt de eenzame
Ariadne, die zich van haar trouweloze geliefde
Theseus heeft afgewend. Door de ‘hieros gamos’,
het heilige huwelijk, bereikt Ariadne onsterfelijkheid
en stijgt met Dionysos op naar de hemel.
In de mythe herkennen wij de voortdurende val
van de eens goddelijke schepping.God ^ bij de
Grieken weergegeven als Zeus ^ wil zich openbaren
en zendt zijn energie in Demeter, de oermaterie.
Daarin ontstaat de oorspronkelijke microkosmische
schepping. Deze is e¤ e¤ n met God,
en groeit in een voortdurende wisselwerking van
krachten met Hem. Maar de krachten van de
materie, weergegeven als de titanen, maken zich
geheel meester van het godenkind. Alleen diens
hart, zijn innerlijke geestelijke essentie, blijft behouden
en wordt door de goddelijke energie
6
weer opgenomen.
Plutarchus,de Grieksehistoricus dieleefde van 46
tot 127, spreekt over het hart van Dionysos als de
‘anima mundi’, de wereldziel, het bezielende
element van de macrokosmos. De levensvormen
kristalliseren als zij gegrepen worden door eigenwilligheid
en zelfhandhaving. De goddelijke
energie wordt door hen niet meer op harmonische
wijze ervaren, maar als donder en bliksem.
Op de spanningsboog die zodoende ontstaan is,
ontlaadtdegoddelijkekrachtzichenlostdie
vormen op die niet overeenstemmen met de
goddelijke idee. Eens gebeurde dit als karmische
catastrofe, als een donderslag werd toen ons
universum ‘geboren’. Maar het herhaalt zich
voortdurend in de thans ontwikkelde ‘kleinere
wezens’, de sterfelijke mensen. In hen is een vermenging
van krachten actief; namelijk de titanische,
dialectische krachten en een restje van de
oorspronkelijke goddelijke energie. En het is een
groot wonder dat dit lichtelement in de gestalte
van de duisternis, het materie« le lichaam, nog
werd achtergelaten.Goethe laat Mefisto in zijn
Faust hierover zeggen:
ßIk ben deel van het deel,dat vroeger alles was,
deel van het duisterdat hetlicht heeft voortgebracht,
dat trotselicht datsinds die tijd
de heerschappij van moeder nacht bestrijdt.
Maar ’t is een tweegevecht dat het nooit wint
omdat het zich aan iederlichaam bindt.ý 1
Dionysos
De naam ‘Dionysos’ (Zeus-zoon) is in ‘het
zandige Pylos’ aangetroffen op kleitabletten
in Linear B-schrift. Dionysos werd dus al
vereerd in de Myceense tijd (1400 -1100 v. C.).
Men zegt wel dat de cultus van de god door
invloeden uit Klein-Azie« werd gevormd, omdat
soortgelijke opvattingen in Lydie« en Phrygie« zijn
teruggevonden.Ook wijst men op invloeden uit
Kreta en zou Dionysos dus, via een omweg, op
het Griekse vasteland terechtgekomen zijn.