Gebrekkige educatie

Onder leiding van: Prof. Dr. J. G. SLEESWIJK, Prof. Mr. S. R. STEINMETZ. Prof. Dr. Jhr B. H. C. K. VAN DER WIJCK
en Dr. P. MOLENBROEK.
Vaste medewerkers: Dr. W. C. A. Baron VAN VREDENBURCH. Prof. Dr. J. H. VALCKENIER KIPS. Prof. Dr. H. VISSCHER
Prof. Dr. W. A. VERSLUYS. Prof. Mr. Dr. J. H. LABBERTON en anderen.
4" JAARGANG. No. 23 8 JUNI 1918
OPSTELRAAD EN BEHEER:
Anna Paulowna.traat 3 — DEN HAAG
Telefoon i Haag 4564
Mededeeling van de Nieuwe Uitgevers-Maatschappij
Thans zijn bij ons de drie reeds aangekondigde zeer
belangrijke en actueele vlugschriften verschenen, n.1.:
1°. Vooruitzichten in de binnenlandsche politiek,
(zeer belangrijk met het oog op de a.s. verkiezingen),
door Prof. Dr. J. H. VALCKENIER KIPS, Hoogleeraar
te Delft.
2°. De Groot-Nederlandsche Gedachte,
door Mr. W. J. L. VAN ES, Redacteur van de Toorts.
3°. De buitenlandsche politiek van Nederland,
door Dr. W. C. A. Baron VAN VREDENBURCH,
lid van den Gemeenteraad van 's-Gravenhage.
De prijs is voor het publiek :
N°. i en N°. 2 p. exemplaar (omvang ± 3 vel) ƒ0.90.
N°. 3 „ „ (omvang ± i-|vel) ƒ 0.60.
Voor lezers van de Toekomst:
N°. 1 en N°. 2 / 0.75.
N". 3 ƒ 0.50.
-f- 5 cents verzendingskosten per brochure, alleen na
toezending van postwissel aan de administratie van de
Toekomst.
Men bestelle ten spoedigste deze waarlijk nationale
geschriften!
ABONNEMENTSPRIJS per 3 MAANDEN:
BINNENLAND f 1.75
BUITENLAND f 2.25
LOSSE NUMMERS f 0.15
Rectificatie.
In het artikel in ons nummer van de vorige week : „Wagner
en de kritiek" werd tengevolge van een drukfout gesproken
van „Der Ring der Nibelungen." Dit moest luiden: „Der
Ring des Nibelungen," waarmee Wagner wilde zeggen; de
ring van den Nibelung Alberich.
Advertenties per regel . . . f 0.25
Advertenties tusschen den tekst
per regel . . . f 0.50
Bij overeenkomst belangrijke korting.
Gebrekkige educatie
M
have realized all my life, as a man connected
with the tasks of education, that the chief use
of education is to open the' understanding to
comprehend as many things as possible" 1
).
Aldus de kandidaat voor het presidentschap
der Vereenigde Staten Woodrow Wilson, in één zijner
redevoeringen, afgedrukt in „The New Freedom", Tauchnitzeditie
1913, bladz. 104.
Zal de gemiddelde Nederlander bij het lezen van die
frase niet uitroepen: „Wat heb ik toch eene povere
opvoeding gehad, want ik begrijp van alle Wilson'sche
dingen niets meer"?
In goed vertrouwen sturen wij schepen naar Amerika,
koopen en betalen daar hunne ladingen: granen en
veevoeder.
En de paedagoog, die de menschen, door opvoeding,
zooveel mogelijk dingen wil doen begrijpen, eigent zich
toe: de schepen, hunne ladingen en het geld, dat er
voor betaald is.
Onze educatie schiet reeds hier te kort.
Maar, waar wij toch nog het meest onze gebrekkige
opvoeding, in den zin van Wilson, gevoelen, is: als wij
ons bevinden op het Plein.
' Den 21'sten December 1.1., in de Tweede Kamer, op
eene desbetreffende vraag van den Heer Sibinga Mulder,
1) Als iemand, die nauw betrokken is bij het werk der
opvoeding, heb ik steeds beseft, dat het voornaamste doel der
opvoeding moet zijn het verstand in staat te stellen zooveel
mogelijk dingen te begrijpen.
487

DE TOEKOMST
verklaart onze Minister van Buitenlandsche Zaken, dat
de Amerikaansche Regeering bedoelde ladingen heeft
gerequireerd en doen lossen.
Maar den 17den Mei antwoordt, volgens de nieuwsbladen,
die bewindsman op een vraag van het Kamerlid, den Heer
van Veen, dat, terwijl het Amerikaansche Gouvernement
geen ladingen heeft gerequireerd, welke door of namens
onze Regeering waren gekocht, betaald en in Nederlandsche
schepen geladen, de Nederlandsche Regeering noodgedwongen
tot verkoop van de ladingen is moeten overgaan.
Bij dit geval staan wij voor een raadsel.
Het geeft stof tot een groot aantal vragen.
Aan ééne slechts willen wij hier uiting geven.
Behandelt ons Ministerie van Buitenlandsche Zaken
onderwerpen van zóó gewichtigen internationalen aard,
bestemd om te worden openbaar gemaakt en dan overal
heen getelegrafeerd, met den noodigen ernst?
Wij hoptn van neen.
Het is denkbaar dat, bij het afzenden van een antwoord
des Ministers als dat aan den Heer van Veen,
het geheugen te kort schiet en tevens wordt veronachtzaamd
de „Handelingen" der Tweede Kamer op te
slaan, waaruit zou blijken dat, eenigen tijd geleden,
een daaraan lijnrecht tegenovergestelde verklaring werd
afgelegd.
Dit ware oppervlakkig en weinig nauwgezet, maar ...
Geruchten gaan - en juist in verband daarmede
rees bij ons de bovenstaande vraag als een voorname —
dat, toen er onlangs moeilijkheden met de oostelijke
naburen waren, de Duitsche vertoogen, in den aanvang,
onzerzijds nauwelijks ernstig werden opgevat; ook dat,
toen de Duitsche Gezant, in April 11., verzocht kennis
te mogen nemen van de overeenkomst met Engeland
— omdat wij immers Engeland op de hoogte houden
van onze regelingen met Duitschland — hem, tot twee
maal toe, een zeer onvolledig stuk werd gezonden, en
toen door Dr. Rosen op die onvolledigheid werd gewezen,
telkens de verontschuldiging werd gebezigd, dat
de Minister zelf het bewuste (onvolledige) stuk niet
eens had gezien.
Zijn deze geruchten juist, is er dan geene aanleiding
tot de hoop dat men op het Plein den noodigen ernst
mist ?
Want, in het tegenovergesteld geval, zou moeten worden
gedacht aan iets, dat niet als goede trouw bestempeld kan
worden, aan een om den tuin leiden van den Heer van
Veen en met hem van het Nederlandsche volk, aan een
„onmogelijk" excuus tegenover den üuitschen Gezant.
Wij willen het laatste geenszins veronderstellen ; maar
dan zegt de onverbiddelijke logica: dat men zich inde
bureaux van Buitenlandsche Zaken niet voldoende of in
het geheel geen rekenschap geeft van de hoogst gewichtige
gevolgen, welke in dezen tijd kunnen hebben
eene vergissing, eene nalatigheid, .eene verstrooidheid,
en hoe zoo iets den indruk kan maken dat het Ministerie,
hetwelk inzonderheid bij alle buitenlandsche aangelegenheden
is betrokken, meer welwillend staat tegenover
de eene groep der oorlogvoerenden dan tegenover
de andere.
Een dergelijke indruk ware des te meer te betreuren,
omdat, nog niet zoo heel lang geleden, de opinie over
Minister Loudon's strikte onpartijdigheid vrijwel algemeen
was. G. A.
488
Het convooi naar Indië
£Wf^jj> f ET officieele bericht van onze Regeering over
het convooi naar Indië bevat zeer belangw
e e n c
JBlr^vM kk le bijzonderheden.
SJLiLS^u Nadat de Hertog Hendrik, tengevolge van
• i r - * ^ » averij, van zijn reeds begonnen reis naar
OosMndië (via het Panama-kanaal ?) hier was teruggekeerd,
werd na het in beslagnemen van een groot deel
onzer handelsvloot, besloten de Hertog Hendrik na
herstelling rond de Kaap de Goede Hoop te zenden
vergezeld van een eigen kolenschip.
Dit meezenden van een kolenschip kan men zich verklaren
uit den hoogen dunk, dien onze Regeering heeft
van de welwillendheid der ,,geassocieerde" Regeeringen
tegenover ons. Maar dat veranderen van de route, waaraan
is dat toe te schrijven? Aan de vrees dat het „jus
angariae" ook op ons oorlogsschip zou worden toegepast,
of op de begeleidende kolenboot? Of vindt men het
toch een beetje vernederend onze oorlogsvlag te vertoonen
aan het volk, dat ons juist ons eigendom door
list ontnomen heeft? Het zou tenminste een geluk zijn
wanneer onze Regeering werkelijk de bedoeling had gehad
zoo iets te demonstreeren a!s: op üw gebied vertoon
ik mij niet meer. Met hare verontschuldiging van
het uitzenden van het convooi is zij echter niet gelukkig.
„Het is niet de bedoeling", zegt de verklaring,
„onder bescherming van oorlogsschepen een handelsverkeer
in te stellen, dat zonder die bescherming door
de oorlogvoerenden — naar hunne opvattingen van
handelsvrijheid der neutralen — niet zou worden toegelaten.
Ook zal geen mail worden meegenomen". Dat
men niet zal trachten het handelsverkeer met Hamburg
of Londen onder gewapende bescherming te herstellen
ligt evenzeer voor de hand, als dat men er van af ziet
de treinverbinding Amsterdam-Brussel-Parijs — desnoods
met een mitrailleur vóór op de locomotief —
weer te openen. Maar dat we al vooruit verklaren
heelemaal niet zoo brutaal te zullen zijn met het overzeesche
deel van ons eigen Rijk producten, goederen,
levensmiddelen, die wederzijds zoo noodig zijn, uit te
wisselen, of correspondentie te voeren, die niet vooraf
door den Engelschen censor nagepluisd kan worden,
is wel het toppunt van . . . goedmoedigheid. Eene goedmoedigheid,
die trouwens (gelukkig!) weer eenigszins
in tegenspraak is met het feit, dat er met het convooi
gouvernementsgoederen en krijgsvoorraden zullen worden
overgebracht, terwijl op de eventueele terugreis toch
zeker wel eveneens goederen voor onze Regeering, die
wij hier hard noodig hebben — in de bladen is reeds
gesproken over olie ten bate van onze vetvoorziening —
meegenomen zullen worden. En dit mag nu handel
heeten of niet, het gaat lijnrecht tegen de bedoeling
der „geassocieerden" in, dat wij ons buiten hen om
nog iets verschaffen en dat wij iets naar Indië brengen,
dat anders door hèn geleverd had kunnen worden of
waardoor in ieder geval Indië's afhankelijkheid van hen
iets kleiner wordt en daarmee de mogelijkheid om de
daar opgestapelde rijke voorraden naar zich zelf af te
laten vloeien. En daar was nu juist zoowat alles op gebaseerd:
dat wij geen schepen durfden (!) uitzenden
(uit vrees voor Duitsche duikbooten!) was het motief
om onze handelsvloot —• die toch maar werkeloos lag —

I DE TOEKOMST
/
Holland op z'n smalst.
489

in beslag te nemen; dat we nu inderdaad geen schip
meer kunnen uitzenden zonder de kans dat,het jus
angariae erop toegepast wordt — de nood bij de Entente
wordt er niet minder op — heeft ten gevolge, dat we
in alle opzichten hoe langer hoe meer verlamd worden :
handel, industrie, landbouw, veeteelt, dat zijn zoowat al
de bronnen van ons bestaan, worden automatisch tot
ondergang gebracht. En dit is juist hetgeen er beoogd
wordt. Niet natuurlijk om ons nu eens te plagen, zooals
onze „neutrale" pers het wel eens heeft trachten
voor te stellen, o. a. bij het opbrengen van onze visschersvloot
en- bij 't vasthouden onzer handelsschepen (vóór
de inbeslagneming).
Dat moest die bekende pers wel zoo voorstellen omdat
ze natuurlijk erkennen moest, dat het onaangename
dingen voor ons waren (hoewel lang zoo erg niet als
wat ons door Duitschland aangedaan werd!), maar toch
niet zeggen kon dat we ter wille van het oorlogsdoel
der Entente tot nul gereduceerd moesten worden. Maar
hier was toch juist de kern van de zaak. Want waren
wij een onafhankelijk, zich zelf regeerend volk gebleven,
dat dan toch op zijn minst in vrije verbinding met zijn
koloniën en met andere neutrale landen had gestaan,
dan was het geheele uithongeringsplan tegenover de
Centralen niet alleen mislukt — dat is het nu óók —
maar het zou zelfs niet mogelijk geweest zijn er ook
maar een begin van uitvoering aan te geven. En tegen
dit integreerend deel der Entente-oorlogvoering zouden
wij ons nu maar even gaan verzetten ?
Want één convooi zal nog wel geen gewicht in de
schaal leggen, maar wanneer deze poging lukt, zullen er
toch wel meer volgen ? Of zullen we eerst behoorlijk aan
de Entente vragen welke gouvernementsgoederen we
wel mee heen en terug mogen nemen?
Dan zou de goedmoedigheid van de verklaring, dat
we heusch niets zullen smokkelen, wel weer hersteld zijn.
BE TOEKOMST
J. J. HONDERS.
De leider der Nederlandsche sociaal-demokratie
over onze buitenlandsche politiek
In een persgesprek met een medewerker van de
Leeuwarder Ct. heeft de heer Troelstra zich als volgt
uitgelaten :
„lk heb onlangs in de Tweede Kamer bij de behandeling
der schepenkwestie gezegd, dat hier aan de monden van den
Rijn ons - hart klopt, terwijl ginds in onze koloniën ons belang
ligt. De betëekenis dezer woorden is niet altijd juist verstaan.
Ze was geen andere, dan deze : onze geografische ligging
reeds verhindert ons, een internationale politiek te voeren,
die ons voortdurend zou bedreigen met vijandelijke daden,
hetzij op economisch gebied, hetzij op militair terrein van
Duitsche zijde. Het is zeker van groot belang voor ons volk,
rijke koloniën te hebben. Dat de Amsterdamsche en andere
exploitanten dier koloniën (onze Nederlandsche imperialisten)
voor alles het behoud dier koloniën wenschen, is van hun
kapitalistisch standpunt te begrijpen. Indien dit echter de
allesbeheerschende factor onzer buitenlandsche politiek zou
worden, zou het kunnen gebeuren, dat aan die koloniën onze
onafhankelijkheid zou worden opgeofferd. M. a. w. : indien wij
ter wille van die koloniën een bedekt of openlijk bondgenootschap
met de Entente aangaan, loopen wij gevaar voor een
vijandelijk optreden van Duitschland, dat ons ten eerste onze
onafhankelijkheid en verder ook onze koloniën zou kosten.
Het is deze overweging, die er mij toe heeft bewogen, toen
, onlangs door het optreden der regeering inzake de in A merika
'490
liggende schepen, de uiterste grens der neutraliteit ten gunste
der Entente werd bereikt, zoo niet overschreden, er toe mede
te werken, dat in de zand- en. grintkwestie en andere aanhangige
kwesties ten opzichte van Duitschland minstens eenzelfde
tegemoetkomende houding werd aangenomen."
Wij zijn het met den heer Troelstra volkomen eens,
Is de heer Troelstra dus Duitschgezind ? Neen. Maar
wij die geenszins sociaal-demokraten zijn, nemen blijkbaar
met onzen binnenlandschen politieken tegenstander
het eenig juiste, nationale standpunt in ten opzichte
van de groote lijnen der Nederlandsche neutraliteitspolitiek
tijdens den oorlog.
De vaart in de Noordzee
Uit scheepvaartkringen wordt ons geschreven:
Nu het bewezen is, dat zoowel in Nederlandsche als in
Skandinavische wateren verankerde Engelsche mijnen zijn gelegd,
en terwijl er op onze kusten bijna geen andere dan
Engelsche mijnen aanspoelen, heeft de Times nog de vrijmoedigheid
om te betoogen (en Reuter seint 't natuurlijk
rond), dat 't wel Duitsche mijnen zullen zijn. want dat Duitschland
die vernietigende machines langs de kusten heeft gestrooid
„zonder daarbij maar eenigszins te letten op de wetten,
die de menschelijkheid aan de naties voorschijft". Die brave
Engelschen toch !
En toch hebben zij met die schijnheiligheid in Nederland
succes. Want wanneer we , na al dit huichelachtige gedoe
Engelsche verankerde mijnen vinden voor onze zeegaten en
wanneer deze onzichtbare helsche werktuigen onze marinevaartuigen
en de levens van talrijke' opvarenden vernietigen,
zwijgen we en spreken zeer zacht van een „zee-evenement".
Niet zoodra echter wordt in het aan ieder zeevarende bekende,
door Duitschland versperde gebied een vaartuig met
contrabande vernietigd en vallen er slachtoffers, of de Raad
v. d. Scheepvaart en Ingezonden Stukken komen woorden te
kort om tegen de bandieten der duikbooten te keer te gaan.
Het onlangs voor den Raad v. d. Scheepvaart behandelde
geval, waarbij de gezagvoerder door een der eerste schoten
van een duikboot gedood werd, is weer typisch. Hij wist,
welke risico hij liep. (Dat weet men bij de mijnen nooit,
daarom zijn deze veel verraderlijker.) Het was hem bekend aan
welk gevaar hij zijn vaartuig en het leven der bemanning
bloot stelde: een zeer strafbaar feit, Maar aangemoedigd door
Amsterdamsche Kamerleden en de pers, die de helden fêteert,
vaart men er toch maar op los. Men verlangt waarschuwingsschoten
en een beleefde invitatie om van boord te gaan, wanneer
men zich in het onveilige oorlogsgebied waagt. Maar
staat er op de Engelsche mijnen voor onze kust soms ook
een Brit rnet zijn hoedje in zijn hand?
De bemanning der Vlissingsche loodsboot en van de Frans
Naerebout kwam om door de welbewust gelegde en verraderlijke
Engelsche mijnen . .. Wij zwijgen, berusten en houden
een collecte voor de nabestaanden.
De Entente en onze handel
Dat wij niet de eenigen zijn, die in de handelingen van
Engeland en Amerika een middel zien, om den Nederlandschen
handel en industrie na den oorlog voor langen tijd lam te
slaan, blijkt uit een opstel in de Indische Mercuur^ waaruit
wij het volgende aanhalen:
„Hoewel men daarna meende met een tijdelijken maatregel
te doen te hebben (het stopzetten der Indische telegrammen)
bleef deze toch sedert ongewijzigd van kracht. Dc bedoeling
was zuiver landbouw en handel te treffen ....
Telegrammen van Britsch-Indië en de Straits werden doorgelaten,
zoodra het eigen belang daarmede gemoeid was ....
Telegrammen van Engelsehe firma's, in Indië werkzaam,
werden niet aan- of opgehouden,- waardoor bereikt werd, dat

DE TOEKOMST
Als de vos de passie preekt,
die firma's handel konden'drijven ten koste van de ingezetenen,
terwijl zij bovendien nog profiteerden van de weinige scheepsruirrite,
hier verkrijgbaar."
In het algemeen willen Indische belanghebbenden ons land
een scherpe houding tegen Duitschland doen aannemen, opdat
hunne belangen via Engeland geen schade lijden en zoo werd
er ook op aangedrongen, dat onze regeering de Engelsche
wenschen zou vervullen in zake de zand- en grintkwestie,
opdat de telegramblokkade opgeheven zou worden. Zij hebben
niet begrepen, dat die zaak slechts een voorwendsel was ter
bereiking van het doel: den Nederlandschen handel een trap
te geven. Het beste middel zou geweest zijn de Engelsche
telegramblokkade te beantwoorden met een totalen stilstand
van alle telegrammen van ons land naar de geallieerden, opdat
niet onze burgers alleen de dupe worden van lage maatregelen
ten bate van den vreemden handel. Dat zou geholpen hebben:
alles stop zetten, ook de diplomatieke telegrammen, als het
noodig zou zijn. Nog is het wellicht niet te laat, want nog
is het telegramwezen naar Indië een paskwil. W. J. P.
Vlaamsche kroniek
(Van onzen V.-correspondent)
„Belgische" theorie over de Vlaamsche beweging
Fernand Passelecq. — La question flamande
et 1'Allemagne. Berger Levrault, Paris. —
Nancy. 1917.
Op blz. 251 lezen wij:
„De Duitsche staat, opgebouwd naar de plannen van
Fichte's ideologie en van Bismarck's praktijk, is voor
alles een pietmolen om alle particularisme te vernietigen
en om zelfs den geest van autonomie te doen verdwijnen."
En op blz. 246:
„Dit — nm. dat de Vlaamsche beweging een sociale
kwestie is — brengt er ons toe te begrijpen, dat die
beweging geroepen is om zich als aan het nationale
Belgische leven ondergeschikt te ontwikkelen "
Zoo staat het heele boek vol: eenerzijds ongecontroleerde
entente-propaganda-spreuken over Duitschland
en zijn misdaden; anderzijds nietszeggende schijngeleerdheden
met een sociologisch sausje er over.
Voor wie graag iets te denken krijgt wanneer zijn
oogen letters lezen is het een absoluut onleesbaar boek ;
het bevat, geen enkele origineele gedachte; als het niet
zoo vervelend was zou het lachwekkend zijn door zijn
tot het uiterste gedreven pedanterie.
Is er over dit boek dan niets anders te zeggen?
Jawel, twee dingen moeten er nog opgemerkt: ten eerste
dat het ons nóg eens bewijst hoe de „Belgen" nog altijd
niets begrijpen van de Vlaamsche beweging, zelfs wanneer
zij, zooals Fernand Passelecq, aangesteld zijn om er over te
refereeren, en ten tweede dat het met Frans van Cauwelaert
en zijne Vlaamschgezindheid, die door Passelecq
bijna op elke blz. van zijn boek wordt opgehemeld,
toch niet heelemaal in den haak moet zijn. Want hoe
kan nu toch een echte flamingant geprezen worden door
iemand, die de Vlaamsche beweging eene „subordonnée
de la vie beige" noemt?
Wie nü lust heeft om een résumé van Kurth en
Pirenne te lezen, vele uittreksels uit Vrij België en
uit. de werelkundig gemaakte verklaringen van de
Broqueville alsook uit de uitgave van Vermeylen's
theorieën, bezorgd ad usum franskiljonorum door Leo
van Puyvelde, wie dat alles nog eens lezen wil, hij koope
het boek van Fern. Passelecq.
491

Opbouw of ontbinding ?
i
avj^l^D/'AT de wereldoorlog reeds aanstonds gemaakt
' oBlV^^* 1 s n
' ' e
* a
" e e n
tot een strijd om bepaalde
^Ê^fWW• militaire en staatkundige doeleinden te ber^(GyJr*
reiken, maar ook tot een worsteling om den
cAÏ^^&fi- voorrang tusschen twee levensbeschouwingen,
is herhaaldelijk in het licht gesteld. Primair mogen
de staatkundige geschillen de bewegende krachten bij
het uitbreken van den oorlog gevormd hebben — ten
einde de volken tot algeheele overgave aan het denkbeeld
der volstrekte noodwendigheid eener overwinning
te bewegen, om derhalve den oorlog populair te maken,
werden door de leiders der Entente aan hun verbloemde
staatkundige bedoelingen onmiddellijk ideëele beweegredenen
ondergeschoven. Aan de tegenstanders kende
men een geestes- en gemoedsgesteldheid toe — zoogenaamd
tot uiting komende in het Pruisisch militarisme
en het plegen van allerlei gruweldaden — welke het
overige deel der wereld ondragelijk moest toeschijnen.
Men lette wel op, dat die toegedichte eigenschappen zoodanig
waren gekozen, dat gehoopt kon worden daardoor de
geheele menschheid tegen het „Deutschtum" in het
harnas te jagen. Aan zichzelven en hun eigen volken
schreven de leiders der geallieerden tegelijkertijd de
meest verheven eigenschappen en bedoelingen toe. Zóó
alleen kon men zeker zijn die eigen volken tot geestdriftige
instemming met de oorlogsverklaringen en met
een voortzetting van den strijd tot het uiterste op te
zweepen. Ook verwierf men daardoor de grootst mogelijke
kans om steeds meer bondgenooten om het Ententevaandel
te scharen. Roof- en eerzuchtige plannen, in
de breinen van politici in andere landen rondwarende,
konden door die ideëele leuzen voor de onnoozele
menigte op ongezochte wijze verborgen worden gehouden.
Klaarblijkelijk had men aan de zijde der Entente
er niet op gerekend, dat het met idealen gevulde kaartenhuis
voor den langen oorlogsduur niet was berekend,
en derhalve eens moest ineenstorten.
Men moge deze taktiek' en die verheven doeleinden
met een schouderophalen willen beantwoorden, toch valt
niet te ontkennen, dat naarmate de oorlog voortduurde,
een ideëele ondergrond, oorspronkelijk verre te zoeken,
gaandeweg meer realiteit verkreeg. Bij de gevolgde
strijdwijze, die evenvele malen tot een moreel als tot
een strategisch offensief aanleiding gaf, moest ten slotte
toch wel de botsing van twee levensbeschouwingen aan
den dag treden. Te dikwijls waren aanvallen van de
zijde der Entente op den üuitschen volksaard gericht,
dan dat deze zich niet verplicht gerekend zou hebben,
zich daartegen te weer te stellen. Te veel openbaarde
zich bij de strijdvoering met de militaire en ekonomische
wapenen het verschil in volkskarakter, dan dat dit onopgemerkt
aan het denkende deel der naties ware voorbijgegaan.
Zoodat men sedert geruimen tijd mag zeggen,
dat de wereldoorlog inderdaad niets meer of minder is
dan een strijd tusschen de huidige Germaansche en
Romaansch :Angelsaksische kuituurbeginselen.
Waar nu alle volken, doch in het bijzonder de kleinere,
welke in de naaste omgeving der twee machtige kultuurgroepen
geplaatst zijn, den invloed van beide belangrijke
stroomingen ondergaan, kan geen intellektueel
bij haar onderlingen strijd overschillig toeschouwer
492
DE TOEKOMST
blijven. En met het oog op onze in de toekomst aan
te nemen houding, mag het derhalve van belang geacht
worden een poging te doen om tot het kenmerkende
verschil tusschen beide kultuurvormen door te dringen.
Wilde men met enkele woorden dit verschil omschrijven,
dan werd dit wel het best op de volgende wijze verricht.
De Germaansche kuituur streeft naar opbouw, de
Romaansch-Angelsaksische naar ontbinding. Ten' einde
tot dit inzicht te geraken kan het niet voldoende
geacht worden, één enkel onderdeel der kuituur in het
oog te vatten. Wanneer het bovengenoemde onderscheid
werkelijk van fundamenteelen aard is, dan moet het
zich op de meest uiteenloopende gebieden vertoonen.
Waar het nu niet in de bedoeling kan liggen een zoo
omvangrijk onderwerp in weekbladartikelen uit te
putten, zullen wij ons met enkele voorbeelden tevreden
moeten stellen ; genoeg evenwel om de gedachte aan
toevallige verschillen te niet te doen.
Het streven naar opbouw bij de Germaansche volken
openbaart zich het meest in het oog loopend in hun
organisatievermogen; een vermogen, waarvan de toepassing
geenszins, naar men veelal meent, tot het
gebied van den staat en de ekonomie is beperkt. Smalend
liet zich Edward Stilgebauer in zijn bekende artikel in
De Amsterdammer onder den titel ,,Ein Fundamentalirrtum
zeitgenössischer Diskussion" over dat organisatievermogen
uit, en wel door het stellen van de
antithese „Vrijheid—Organisatie". In plaats van de
Duitsche vrijheid heeft men, volgens Stilgebauer, de
Pruisische organisatie gesteld, „en deze omzetting zou
tot slakkengang terug gebracht hebben, wat adelaarsvlucht
had kunnen worden." „De organisatie", zoo
schrijft hij Schiller na, ,,heeft nog geen enkel groot
man gevormd, maar de vrijheid broedt kolossen en
uitersten uit." En om zijn instemming met deze woorden
te rechtvaardigen, omschrijft Stilgebauer het begrip
organisatie als „wet in den slechten zin des woords"
en verklaart hij de vrijheid tot iets, in Duitschland onbekend,
terwijl hij besluit met de verzuchting: „en in
Duitschland verkwijnden de geest, het gemoed, het individualisme,
de wil tot de vrijheid, tot kritiek, het
recht der persoonlijkheid, omdat een verderfelijke mechanische
geest aan het roer was."
Maar, zoo vraagt men zich dan toch onwillekeurig
af, indien dit beeld van het Duitschland der laatste
tijden juist is, waarom is dan de Duitscher bij zijn tegenwoordige
vijanden én bij velen onder de neutralen
juist wegens zijn geest en zijn persoonlijke eigenschappen
als hun gevaarlijkste concurrent gevreesd? Gewoonlijk
vreest men toch niet den slakkengang, vooral niet, als men
zelf over adelaarsvlucht zou beschikken! Hoe is dan verder
te .verklaren, dat de meest onverbiddelijke kritiek op
het moderne maatschappelijke leven, de sociaal-demokratische
n.1., in hoofdzaak een vrucht van Duitschen
bodem is ? Waarom wordt dan nog steeds de Duitsche
kunst der afgesloten eeuw als de meest volkomen
uitdrukkingswijze van het menschelijk gemoed beschouwd ?
En bleken inderdaad kunst en wetenschap ten ondergang
te neigen in het land, dat in diezelfde eeuw een
Helmholtz, Kirchhoff, Hertz, Planck, Weierstrass, Klein,
Minkowski, Einstein, Hegel, Nietsche, Schumann, Brahms,
Wagner en Mahler voortbracht, om slechts de schitterende
namen van enkele kuituurterreinen te noemen? Is
het wegens diezelfde kwijning der wetenschappen, dat de
thans bijkans berucht geworden hoogleeraar aan het

In de wandelgangen van de Kamer
DE TOEKOMST
Het Duitsche offensief in Frankrijk
De Boches komen! Sauve qui peut! Nous sommes trahis!
111 a e M m e r
Clemenceau: „Ik kom zooeven van het front. De interpellaties
Alles gaat prachtig. De overwinning is aan ons!"

Collége de France, Joseph Bédier, en zoovele andere „anti-
Hunnen," een deel hunner studiën aan Duitsche universiteiten
gingen maken, om later hun met behulp van de
Duitsche wetenschap verworven naam te misbruiken ten
einde Duitschland te belasteren? Durft men waarlijk
van kwijning van den geest spreken daar, waar het
overgroote deel der Nobelprijzen werd binnengehaald ?
De kardinale fout, waaraan Stilgebauer en zijn Ententegeestverwanten,
ook ten onzent, zooals Fr. van Eeden,
zich schuldig maken, wortelt in een misduiding der
begrippen organisatie, individualisme, vrijheid, recht
der persoonlijkheid, en dergelijke. Zij hebben zich
slechts vermogen in te leven in den oppervlakkigen
gedachtengang, • welke met de Fransche revolutie een
aanvang nam. De verbinding der begrippen vrijheid en
plicht, zooals deze door Kant is ontwikkeld, schijnt hun
een ongerijmdheid. En toch hebben die begrippen in
elke gemeenschap slechts waarde, wanneer zij in onderlinge
verbinding voorkomen, zoodat dan ook de tegenstelling
„Vrijheid-Organisatie" in geen beschaafde samenleving
bestaat.Waar ook menschen samenleefden, waar
zij een kuituurgemeenschap vormden, was steeds een
zekere graad van organisatie aanwezig, die uitgebreider
en meer ingewikkeld werd en moest worden, naarmate
de graad van beschaving steeg. Elke uit den noodwendtgen
drang tot aaneensluiting geboren zvet is, in den
ztn der Fransche revolutiemannen genomen, een beperking
van, de vrijheid, in ruimeren zin evenwel een schrede
voorwaarts in de ontwikkeling van het begrip vrijheiden
een bevestiging daarvan.
Met de beschaving stijgt onvermijdelijk de behoefte
aan organisatie ter voldoening aan de duizendvoudige
begeerten van het moderne leven. In de niet-Duitsche
landen werd dan *ook die behoefte in niet geringer mate
gevoeld dan in Duitschland. Alleen de verwezenlijkingder
maatregelen ter bereiking van een doeltreffenden
opbouw liet in de eerstgenoemde landen veel meer te
wenschen over. Zelfs in Amerika, het land van het
individualisme bij uitnemenheid, was men vóór den
oorlog reeds tot het inzicht gekomen, dat het zóó niet
langer kon gaan.
Naast vele andere Amerikaansche werken en werkjes
omtrent de toestanden aan de overzijde van den oceaan
kan niet genoeg de lezing worden aanbevolen van het
bekende boekje: „The Future in America" van de hand
van den Engelschen socialist H. G. Wells. Het tafreel,
dat hierin wordt ontworpen van alles, wat in het gevolg
van het in Amerika heerschende individualisme optreedt
— de armoede en de verdierlijking der massa naast de
oningeperkte jacht naar den dollar, de algemeene geringschatting
voor en derhalve ook de algemeene ontduiking
van de wet, de heerschappij der staal-,
petroleum-, spoorweg- en steenkoolkoningen, de dwaze
uitspattingen der rijken — is zenuwschokkend.
„Men heeft hier, zoo schrijft Wells op blz. 125, eveneens
met een der niet-voorziene gevolgen van een gebrekkige*)
vrijheidstheorie te doen. De dwaze uitspattingen
der rijken, het architektonische pathos van Newport, de
smerige, lawaaierige ekonomische warboel in Chicago,
het Standard-Oilgebouw in Broadway, de donkere straten
onder de viadukten in New-York, het onordelijke, leelijke
uitzicht van den Niagara-oever en de hel van het
vreeselijkste kinderlijden, deze alle zijn overeenstem-
*) Ik cursiveer, P. M.
494
DE TOEKOMST
mende verschijnselen en onvermijdelijke gevolgen van
dezelfde tuchtelooze levenswijze.
En dat de Amerikanen zelve ook reeds het onhoudbare
van de ten hunnent heerschende toestanden waren
gaan inzien, geeft Wells op blz. 130 te kennen, alwaar
wij lezen:
„Het Amerikaansche volk, dat enkele jaren geleden
nog onafscheidelijk aan zijn tot het uiterste opgevoerde
individualisme scheen, vast te houden, en oogenschijnlijk
besloten was op de veiligheidsklep der ekonomische
gebeurtenissen *te blijven zitten, om in die houding tot
aan de beslissende katastrofe te volharden, blijkt nu
waakzaam geworden, en vraagt, wat komen moet."
Het verschil tusschen het Duitsche volk en de zoogenaamd
demokratische naties is niet daarin gelegen, dat bij de laatstgenoemden
de behoefte aan organischen opbouw minder
luide sprak, maar uitsluitend in de geestesrichting, welke
,in de niet-Duitsche landen niet in staat bleek, de zich in
steeds grooteren getale voordoende vraagstukken tot snelle
en juiste oplossing te brengen. En dit laatste niet, zooals
Stilgebauer en consorten ons willen doen gelooven, wijl de
afzonderlijke individuen in de „demokratieën" een te hoog
standpunt innemen, om zich in een gemeenschappelijken
band te voegen. Integendeel, het was juist de gebrekkige
ontwikkeling dier individuen, welke hun belettè de hooge
beteekenis van algemeene samenwerking voor een zoo
vólkomen mogelijke ontplooiing der persoonlijke eigenschappen
in te zien ; een gebrek, waardoor zij tevens de
geest- en wilskracht misten, noodig om zich zelf een
bepaald gemeenschappelijk te bereiken doel te stellen,
en zich de daartoe noodige inspanning te getroosten.
Want daarop komt het aan. Organisatie belemmert
niet de persoonlijkheid, houdt niet de „adelaarsvlucht"
tegen, maar tracht integendeel aan ieder individu de gunstigst
mogelijke omstandigheden te bieden,om zijn krachten
te ontplooien. Stilgebauer en zijn geestverwanten gaan
van de verkeerde vooropstelling uit, dat elk individu in
staat is een in zich zelf volledige eenheid te vormen,
en dat uit een verzameling van dergelijke „volledige
eenheden" dan ook een volkomen gemeenschap zou geboren
worden. In werkelijkheid evenwel vormen ieders
gaven in den regel een heel onvolkomen en onzelfstandig
geheel, dat dringend aanvulling behoeft van
andere zijde. Maar zelfs indien enkele individuen ook al
de noodwendige gaven bezitten om in zichzelf volledige
eenheden te vormen, dan kunnen zij die gaven op zich
zelf, d. i. zonder hulp van buiten, toch niet tot volkomen
ontwikkeling brengen. Die aanvulling nu van de eene
persoonlijkheid door de andere, door invloed van tijdgenooten
en voorgangers,-is het doel der organisatie. Men
neemt haar overal in de natuur waar; niet slechts, waar
het leven zich heeft ontwikkeld tot een gemeenschap,
maar overal waar slechts leven is, de meest primitieve
gevallen niet uitgezonderd. De-eenvoudigste levenscel
vertoont npg organisatie, verdeeling der functies naar
den aard der voorhanden stof. De dwaasheid van het standpunt
van Duitschland's bestrijders treedt onmiddellijk
aan den dag, wanneer men den mensch als éénling
beschouwt. Volgens hun theorie zou de enkele combinatie
van alle menschelijke organen, zonder meer, den
mensch vormen. Ware elk orgaan voortreffelijk, dan
evenzoo de daaruit opgebouwde mensch ! Maar daartoe
is toch veel meer noodig, dan de enkele aanwezigheid
van zij hét zelfs uitstekende organen naast elkander.
Hun totaal-werkzaamheid immers zal gebrekkig, ja zelfs

l leven-vernietigend zijn, zoodra de verschillende verrichtingen
niet in elkander grijpen, elkander niet steunen,
en dan nog moet dit laatste in de juiste maat en in
het juiste tempo geschieden. Anders toch zal zelfs het
meest voortreffelijke orgaan tengevolge van de disharmonische
werkzaamheid der overige zijn ondergang
tegemoet gaan.
Een organisme, waarvan één onderdeel zich zou wenschen
te ontwikkelen, onafhankelijk van de overige,
zonder den invloed dier overige onderdeden te ondergaan,
en omgekeerd zijn invloed aan die overige te doen
gevoelen, is ondenkbaar, of wanneer zoodanig organisme
al zou bestaan, voerde het onvermijdelijk tot een wangedrocht.
Niet anders is het in het leven der volken. Iri een gemeenschap
kan alleen elk lid zijn krachten ontplooien
tot bestendig heil van zichzelf en van het geheel, wanneer
door organisatie de voorwaarden daartoe zijn geschapen.
„Kolossen en extremen", die zich buiten de lijst hunner
omgeving zouden ontwikkelen, en toch een levenwekkende
werking uitoefenen, zijn ondenkbaar.
De organisatie der gemeenschap vangt natuurlijk bij
het begin aan. Zij richt zich allereerst op voortreffelijk
onderwijs, zooveel mogelijk vertakt naar de verschillende
^begaafdheid der individuen : scholen voor meer- en
minder begaafden, voor lager, voortgezet en hooger
onderwijs. Al te maal zaken, waarin juist Stilgebauer's
ideaal-volkeh een merkwaardig tekort aan initiatief
toonden. Na de vereischte vorming van den geest treedt
opnieuw een vraagstuk van organisatie naar voren:
de natuurlijke en verworven begaafdheden van ieder
individu in de gunstigst mogelijke omgeving te brengen,
om daarin tot uiting te komen en zich weer verder te
ontwikkelen. Zoo houdt het probleem nooit op, en elk
eenmaal bereikt punt opent opnieuw het uitzicht naar
een uitgebreider gezichtseinder.
Zonder twijfel is geen enkele organisatie, hoe volkomen
ook, in staat om groote geesten voort te brengen. Maar datzelfde
onvermogen toont „de vrijheid" op zich zelf genomen
evenzeer. Alleen de natuurlijke aanleg bepaalt in den
diepsten grond de waarde van den geest. Maar is deze eenmaal
aanwezig, zoo treedt onmiddellijk het vraagstuk op
den voorgrond, hoe dien geest de best mogelijke gelegenheid
te verschaffen ter ontwikkeling; en daarna weer, hoe
hem de grootste mogelijkheid te openen, zijn zegenrijke
werkzaamheid te ontplooien. Beide doeleinden kunnen
door doelmatige organisatie slechts bevorderd worden.
Goed georganiseerd onderwijs, het verzekeren van gunstige
voorwaarden voor het stoffelijk bestaan, verdeeling van
den arbeid, waardoor voor elke begaafdheid het meeste
passende arbeidsveld gewonnen wordt, zijn de noodzakelijke
grondslagen, waarop elk talent moet kunnen steunen,
wil het zoo krachtig mogelijk zijn vleugels uitslaan.
Samenvattend kunnen wij derhalve zeggen : Organisatie
is in elke gemeenschap onontbeerlijk en ook metterdaad
voorhanden. Elke reeds aanwezige organisatie voert steeds
weer tot het inzicht dat, opdat zij zoo vruchtdragend
mogelijk zij, nieuwe velden voor hare werkzaamheid in
beslag dienen genomen. Hoe höoger de graad van ontwikkeling
der individuen, elk op zich zelf en tezamen
genomen is, des te ingrijpender en omvattender zal de
taak der organisatie zijn. In dezen zin is dan ook de
mate van voorhanden organisatie als graadmeter voor
de ontwikkeling eener samenleving te beschouwen.
(Wordt vervolgd). M.
DE TOEKOMST
Daily News over de grieven der Ieren
HO^EERMALEN is in dit weekblad het hemel-
É(3M \JW\ tergende onrecht ter sprake gekomen, dat
a a n
e r s c n e v
m /?• 9w/ I °lk door Engeland sedert
rHvoM cJrA eeuwen is aangedaan. Aanhalingen uit
Iersche bron, niet zelden hier afgedrukt,
konden wellicht bij sommigen den indruk wekken, dat
het door ons gegeven beeld wel wat al te somber was
gekleurd. Thans heeft Gardiner, de hoofdredakteur van
Daily News, zich tot tolk van de grieven der Ieren
gemaakt, door in zijn kolommen een denkbeeldigen
Ier, sprekend tot het Engelsche volk, in te voeren. Wij
ontleenen aan dit artikel het volgende:
750 jaar lang heeft Uw hand als een doodende
wintervorst bp mijn land gelegen. De geschiedenis
van Engeland's optreden in Ierland is een geschiedenis
van tirannie zonder weerga in de annalen
van Europa. Wij .waren een kunstzinnige, industrieele
en beschaafde natie, toen gij nog niets meer
dan een groep van roofzuchtige stammen waart. Onze
producten waren in geheel Europa bekend, onze
missionarissen brachten het Evangelie naar uw stranden.
Gij zijt onder uw Plantagenet Hendrik in ons land
gekomen eri daarmee nam de tragedie een aanvang.
Gij hebt onze nationale gebruiken en onze taal uitgeroeid,
onze vrijheid met voeten getreden, ons overweldigd
en sindsdien steeds als onderworpen natie behandeld. Gij
hebt ons niet geregeerd, want, zooals Burke zegt, een
natie wordt niet geregeerd die voortdurend moet
worden veroverd en wij moesten voortdurend worden
veroverd, daar gij weigerdet ons met onze toestemming
te regeeren. Gij gaaft ons parlementen zonder macht
en hief ze weer zónder reden op. Gij hebt onze bloeiende
industrie vernietigd, teneinde concurrentie met uw
fabrikanten onmogelijk te maken, en gij bracht armoede
in onze steden. Gij hebt ons te vuur en te zwaard
vernietigd en ons alle laagheden van uw vervolging
aangedaan. Gij vestigde kolonies van vreemdelingen als
bevoorrechte klasse in ons midden. Gij steldet hun den
sleutel van het kasteel te Dublin in handen en maaktet
van onzen godsdienst een beletsel om het burgerrecht
te verkrijgen.
Wij werden door U aan de gezvapende politie ondergeschikt
gemaakt, die onze meesteres en niet onze dienares
was. Gij zond soldaten om ons van onzen ^hof te verjagen
en verstrooidet de bloem onzer natie over de
aarde. Doch een ontvolkt land is het resultaat uwer heerschap-bij.
Een eeuw geleden telde ons volk bijna zeven
millioen zielen, thans slechts vier millioen, terwijl uw
bevolking zich in dien tijd verviervoudigde. En toen
wij na een wettigen strijd gedurende generaties op het
punt stonden zelfbestuur te krijgen spande uw heerschende
klasse samen met het bevoorrechte Ulster, en
organiseerde met de hulp van Duitsche kanonnen een
gewapenden opstand (bedoeld is het oproer van Juli 1914)
teneinde ons ten val te brengen. De leider van dien
opstand (Carson) loopt thans uw kabinetten in en uit,
doch degenen, die dwaas genoeg waren om in Ierland's
naam zijn voorbeeld te volgen, werden als verraders gefusilleerd
en opgeknoopt. Thans hebt gij den dienstplicht
wettelijk ingevoerd, terwijl gij ons de vrijheid onthoudt,
doch wij willen van een dienstplicht, die ons van
buiten is opgelegd, niets weten. Als gij voor de vrijheid
495

DE TOEKOMST
Bij Barnum en Bailey
^ ^ P ^ ^ ^ S ^ ^ ^ %£Z&r*P H KOMEN OVERTUIGEN: ALLES MECHANIEK
'
strijdt, geeft haar dan allereerst aan ons. Wij hebben
" het vertrouwen in U verloren.
Gardiner voegt hieraan toe, dat hij dit niet schrijft
om de vijandschap nog grooter te maken, doch om de
Engelschen een blik in het hart der Ieren te doen
slaan. Engeland's optreden tegen Ierland is een ernstige
verzaking van het door Lincoln opgestelde principe, dat
de almachtige God geen enkel volk zoo geschapen heeft,
dat het goed genoeg is om een ander volk te beheerschen.
In dezen tragischen tijd moet men een streep onder
het verleden zetten en Ierland dezelfde vrijheid'verleenen,
die in Canada en Zuid-Afrika voor Engeland zoo
loonend is gebleken.
496
(SimpMdssimus).
De pogingen tot toenadering tusschen
Engeland en Duitschland in 1912
>Q^^SrpNKELE jaren vóór het uitbreken van den
wereldoorlog zijn er, naar bekend is, op inim
SVrV tiatief van de Duitsche regeering pogingen
V|^iS^ gedaan om een duurzame verbetering inde
verstandhouding met Engeland tot stand te
brengen. Aanleiding tot de voortdurend toenemende
spanning was allereerst de Einkreisungs-politiek, door
koning Eduard VII ingeleid, en sindsdien door de
opeenvolgende Engelsche regeeringen in overleg met

DE TOEKOMST
hare vrienden gevolgd. Verscherpingen van den toestand
waren door Frankrijk's Marokko-politiek, daarin gesteund
door den beheerscher der zeeën, eenige malen aan den
dag getreden. Maar een nieuwe phase deed zich voor, toen
in Duitschland het plan tot uitbreiding der vloot met
drie schepen werd opgezet.Allerwege klonken de stemmen
in Engeland, dat zoodanig plan als een bedreiging moest
worden opgevat; dat een evenredige vergrooting der
Engelsche zeemacht volgens den aangenomen tweemachtenstandaard
— d. i. dat de Engelsche vloot te
allen tijde in staat moet zijn om aan de twee grootste
vloten der overige naties, tezamen genomen, het hoofd
te bieden — daarvan het onvermijdelijke uitvloeisel
moest zijn; eindelijk nog, dat zoodanige financieele last
de krachten van het eilandenrijk op den duur te
boven moest gaan.
Onder die omstandigheden liet von Bethmann Hollweg
in 1912 te Londen de vraag opwerpen, of wellicht de
Engelsche bezwaren door overleg uit den weg konden
worden geruimd, en als gevolg daarvan werd Lord
Haldane met een officieele zending naar Duitschland
belast. Al het voorgaande zijn bekende feiten. Ook dat
Haldane reeds vroeger (1906), toen hij met kolonel
Ellison de Duitsche manoeuvres bijwoonde, door de
Duitsche regeering op de meest welwillende wijze
ontvangen was en op verschillende plaatsen in het
ministerie van oorlog rondgeleid, waar hij zeker niet
zoo vrij zou hebben mogen rondzien, indien het
vermoeden van een spoedig uitbrekenden oorlog had
bestaan. Een en ander wordt vrij uitvoerig door Harold
, Begbie medegedeeld in zijn „Vindication of Great
Britain", enkele malen in de Toekomst reeds vermeld.
Thans heeft echter Daily Chronicle naar aanleiding
van een rede, onlangs door Lord Haldane gehouden
— waarin deze in het licht stelde, hoe hij in
1912 al zijn krachten had ingespannen, om den weg
voor een betere verstandhouding met Duitschland te
effenen — gedeelten openbaar gemaakt uit het telegram,
dat de Lord den 8en Februari 1912 naar Londen verzond
ten einde de Engelsche regeering omtrent de
uitkomst der onderhandelingen in te lichten.
Twee zaken kwamen daarbij in hoofdzaak ter sprake,
t. w. het sluiten van een overeenkomst omtrent den
aanbouw van oorlogsschepen en het opstellen eener
formule, aangevende onder welke voorwaarden Engeland
bereid zou zijn neutraal te blijven, ingeval Duitschland
in een oorlog mocht worden gewikkeld. Men weet, dat
Lord Haldane niet er in is kunnen slagen één van
beide doeleinden te verwezenlijken. In zooverre is dan
ook de mededeeling van Daily Chronicle van gering
gewicht, dat zij geen nieuwe feiten omtrent den aard der
onderhandelingen inhoudt. Maar wel blijkt er duidelijk
uit, dat de Duitsche regeering het ernstige streven had
om tot een overeenkomst,te geraken, dat zij in den meest
vriendschappelijken zin de onderhandelingen voerde en
van groote 'tegemoetkomendheid blijk gaf. Alles derhalve
in flagranten strijd met de beweringen der Ententestaatslieden,
dat Duitschland reeds geruimen tijd vóór
1914 met oorlogsplannen omging en eigenlijk sedert
1870 niet anders had gedaan dan op oorlog te zinnen.
Uit het lange artikel van .Daily Chronicle moeten wij met
enkele korte aanhalingen volstaan. Na een overzicht der
besprekingen met den Rijkskanselier over de Duitsche
plannen tot uitbreiding der vloot, en de Britsche tegenmaatregelen,
waarbij het onmogelijk bleek tot over­
eenstemming te geraken, bericht Haldane aan zijn
regeering woordelijk:
vHet (gesprek) maakte op mij den indruk, dat hij [de
Rijkskanselier) ons klaarblijkelijk wenschte tegemoet te
te komen, waar hij slechts kon; en door zijn wijze van
optreden en zijn nadrukkelijke verzekeriug, dat hij de
schepenkwestie nog eens zou overwegen, was ik hoopvol
gestemd, maar Ik moet er bijvoegen, dat hij daarop liet
volgen, dat de bouw van een derde eskader een levenskwestie
voor Duitschland was".
Den volgenden dag had Haldane opnieuw een onderhoud
met den Keizer, den Rijkskanselier en admiraal
von Tirpitz over de vlootovereenkomst, waarbij de
Engelschman de meening verkondigde, dat niemand
aan de eerlijkheid eener vriendschappelijke overeenkomst
zou gelooven, indien daarmede een uitbreiding der vloot
gepaard ging. Daaromtrent bericht Haldane dan: „„De
Keizer was zoo getroffen door deze gedachte, dat hij
mij vroeg, wat ik dan zou raden te doen. Ik antwoordde,
dat dit een kwestie was van zoo overwegend technischen
aard, dat ik niet daarop kon antwoorden, maar ik stelde
hem voor, dat wanneer het niet mogelijk was het geheele
vlootpro'gram te laten vervallen, ten minste met
één schip minder zou worden volstaan. Deze gedachte
gaf ik daarna niet meer op, maar admiraal von Tirpitz
bestreed haar hardnekkig, zoodat ik ten slotte zei:
„Goed; kunnen wij dan niet in een langzamer tempo
bouwen?" Na veel praten over en weer kwamen wij
tot het denkbeeld, den bouw van het eerste schip tot
1913 uit te stellen, en vervolgens het tweede schip
eerst drie jaren daarna, en het derde in 1919 op stapel
te zetten.""
Lord Haldane bleef echter er aan vasthouden, dat
Engeland van den twee-machtenstandaard niet kon afwijken.
Ofi dat punt kon van geen toegeven sprake zijn.
Wilde Duitschland in dat opzicht vrij blijven, dan behield
Engeland zich ook zijn vrijheid voor, en zou waarschijnlijk
telkens twee schepen bouwen tegen Duitschland één.
Waarop de Keizer antwoordde, dat indien een overeenkomst
tot stand kwam, deze van grooten invloed zou
zijn op den scheepsbouw, en hij in geen geval verder
wenschte te gaan dan tot een uitbreiding der vloot met
drie schepen. Na vervolgens nog over de neutraliteitskwestie
gesproken te hebben, waarvoor de Rijkskanselier
dienzelfden namiddag een formule hoopte opgesteld te
hebben, meldt dan Lord Haldane:
„Ik zei, dat ik den Rijkskanselier een bezoek zou
brengen, en alle verdere gebiedskwesties met hem doorloopen
; en dat ik daarna zoo spoedig mogelijk wilde
terugkeeren om verslag te doen over den goeden wil, dien
ik aanwezig had gevonden, en dat ik dan mijn collega's
het onaangename feit ter verdere behandeling zou overlaten,
dat ik niet in staat geweest was, de uitbreiding
der vloot geheel tot staan te brengen, alsmede alle
overige aangelegenheden."
Uit deze berichten van een Engelsch afgezant aan
zijn eigen regeering, zal toch zeker niemand den indruk
kunnen verkrijgen, dat het de houding der Duitsche
regeering was, waarop het tot stand komen 'eener overeenkomst
in 1912 schipbreuk leed. M.
497

De Demokratie en de Waarheid
Wederom vallen een aantal in het oog loopende uitingen
van echt-demokratischen zin uit het pachtgebied der „demokratie"
te vermelden.
Volgens de Matin zijn een aantal leiders uit de Parijsche
vakvereenigingskringen gearresteerd, o.a. Andrieux, Bidaut
en Flageolet. In La Bataille verheft dan ook Jouhaux,
de voorzitter der „Confédération Générale du Travail"|
zijn stem tegen deze nieuwe gewelddaden van Clemenceau!
en Renaudel sluit zich in de Humanité daarbij aan. De
gevangenneming, waaromtrent overigens zooveel mogelijk
het stilzwijgen wordt bewaard, moet in verband staan
met de kortelings plaats gevonden hebbende stakingen
m het Loire-bekken, toen een aantal arbeiders in de
oorlogsindustrie naar het front werden gezonden en door
Amerikaansche werklieden vervangen.
Generaal Maurice is wegens zijn „onberaden" kritiek
op de regeering gestraft met pensionneering. Het bedrag
van het pensioen werd bepaald op £ 225 per jaar, derhalve
niet overeenkomende met den titulairen generaalsrang,
dien Maurice bekleedde, doch met zijn niet-titulairen
rang. Bij monde van Macpherson deelde de regeering
dit feit in het Lagerhuis mede, tevens de verwachting
uitsprekende, dat andere generaals zich nu wel tweemaal
De Vereenigde Staten van Noord-
Amerika op het oorlogspad
(Van onzen militairen medewerker)
III
£jT^p?lfcS£E kapitein ter zee Boy-Ed behandelt veriïw
Y/^È$ volgens de vraag waarom zoo weinig
SB y$JÊ) Amerikaansche troepentransportschepen
rJlU3jf% aan de duikbooten ten offer vallen.
o>Cv__^éK Het antwoord op deze vraag luidt, dat de
duikbooten degeheele vijandelijke handelsvloot bestrijden,
waaronder ook te rekenen valt de neutrale scheepsruimte
voor zooverre zij diensten aan de Entente bewijst.
Onverschillig is het waar die vijandelijke scheepsruimte
wordt vernietigd. De duikbooten opereeren daarom
op die plaatsen waar het vijandelijk verkeer ter zee
het drukst is.
In verband met de ontzaggelijke uitgestrektheid van
den oceaan kunnen de duikbooten zich niet in hinderlaag
leggen voor bepaalde schepen of convooien. Zij
moeten het aan, het toeval overlaten welke schepen hun
weg zullen kruisen. De koorde van den boog, gevormd
door de Golf van Biscaje, is 350 zeemijlen lang, terwijl
de straal van den gezichtskring der duikbooten bij dag
slechts 4, bij niet al te donkeren nacht nog maar 2
zeemijlen bedraagt.
m d
\ ° " s
bij dag geen vijandelijk schip ongezien de
Golf van Biscaje te doen invaren zouden voortdurend
40 duikbooten op de koorde wacht moeten houden
498
DE TOEKOMST
DE OORLOG
zouden bedenken, vóór zij kritiek oefenden. Generaal Maurice
is n.1. niet in het bezit van fortuin. —
De vereeniging, welke zich korten tijd geleden te
New-York heeft gevormd ter handhaving van de burgerlijke
vrijheden — een heel natuurlijke vereeniging
in een demokratisch land, niet waar? — maakt een
lijst openbaar van de dag- en weekbladen, welker verzending
door het bestuur der posterijen wordt geweigerd,
en die dientengevolge het slachtoffer van den oorlog'
zijn geworden. Het zijn in het geheel 80 tijdschriften
en dagbladen, waaronder 45 socialistische. De vier grootste
socialistische bkden behooren daaronder, o.a. de New-
Yorker Call en de -Milwaukee-Leader.
Ook verschillende kunstenaarsbladen zijn aan de reactionaire
regeeringsmaatregelen ten offer gevallen. En het
grootste Joodsche dagblad, dat te New-York verschijnt,
de Vorwdrts, wist alleen den dans te ontsnappen door
aflegging der belofte, over den oorlog geen enkele beschouwing
meer op te nemen.
Alles wat maar naar het oordeel der censuur de oorlogvoering
kan belemmeren of verzwakken, wordt voorde
verzending per post geweigerd; zoo b.v. pacifistische
brochures, en vlugschriften, die de regeering kritiseeren.
De in het vorige nummer vermelde brochure van Prof.
Scott Nearing, getiteld „De groote krankzinnigheid",
heeft o.a. hetzelfde lot getroffen. M.
De 150.000' man Amerikaansche troepen, die thans
op Frankrijk's bodem staan, zijn hoogstwaarschijnlijk alle
in Fransche havens geland. Rekent men dat per schip
gemiddeld 1500 man zijn overgebracht, dan zouden 100
transportschepen noodig zijn geweest. Aannemende dat
voor de overbrenging ongeveer 8 maanden vereischt
werden, dan zouden per maand ongeveer 12, dat is per week
+ 3 transportschepen de Golf van Biscaje zijn binnengeloopen.
Dit beteekent dus dat de koorde van 350
zeemijlen lengte gemiddeld eens in de 56 uren door
een transportschip is doorsneden.
Uit een en ander volgt, dat de ontmoeting van een
Amerikaansch transportschip en een Duitsche duikboot
zuiver toeval moet worden genoemd en dat het voor
deze duikbooten eene verkeerde tactiek zou zijn uitsluitend
transportschepen te jagen.
Over de benadeeling van de Duitsche economische
belangen door Amerika's deelneming aan den oorlog uit
Boy-Ed zich.op de volgende wijze.
De beantwoording dezer vraag hangt nauw samen met
de beschouwing van de mogelijkheid of Amerika buiten
den oorlog had kunnen blijven. Volgens de kenners van
Amerikaansche toestanden, waartoe Boy-Ed zich rekent,
ware dit slechts onder ééne voorwaarde mogelijk geweest
en wel deze, dat Duitschland niet de winnende partij
zou zijn.
De richting van Wilsons politiek was van den
aanvang af eene zoodanige, dat eene Duitsche overwinning
tot eiken prijs moest worden voorkomen. Duidelijk
trad dit reeds aan het licht door de geheel verschillende
wijze, waarop Amerika reageerde op de Duitsche en op

DE TOEKOMST
de Engelsche verklaringen omtrent onveilig zeegebied.
De uitingen der invloedrijke persorganen van New-York,
Boston en Philadelphia lieten van het begin van den
wereldoorlog af weinig twijfel over, dat men in Amerikaansche
kringen, wier gevoelens voor Amerika's buitenlandsche
politiek den doorslag geven, eene overwinning
van Duitschland niet alleen ondenkbaar, doch ook in
hooge mate in strijd met Amerika's levensbelangen
achtte.
Eene verklaring voor dit laatste wordt geleverd door
het feit, dat 57 °/ 0
van den uitvoer der Vereenigde
Staten naar de Ententelanden en slechts 14 °/ 0 daarvan
naar de Centralen gaat. Voor den invoer in de Vereenigde
Staten bedragen die cijfers onderscheidenlijk
45 en 11 °/ 0.
Bovendien bestaat in Noord-Amerika de vrees, dat
een machtig Duitschland zich van aanzienlijke deelen
van Zuid-Am'erika zal meester maken.
Intusschen is ook de sympathie voor Engeland in
Noord-Amerika niet bijster groot. Daarvoor is Engeland
een te geducht mededinger op handelsgebied. Voor
zooverre bij de Noord-Amerikanen van gevoelsoverwegingen
sprake is, komen deze alleen ten gunste van
Frankrijk. Engeland mocht, volgens Amerikaansche
opvattingen, alleen minder verzwakt dan Duitschland
uit den oorlog komen, eene volledige overwinning van
Engeland wordt door de Amerikanen niet gewenscht.
Het doel der Amerikaansche politiek: een verslagen
Duitschland, een verzwakt Engeland, leek aanvankelijk
zonder Amerika's ingrijpen bereikt te zullen worden.
Daarop sloeg Wilson's woord van vóór zijn oorlogsverklaring,
dat Amerika te trotsch was om te vechten.
De onbeperkte duikbootoorlog trok een streep door
Amerika's rekening. Zonder de verscherping der duikboottactiek
toch was het mogelijk een zelfs op alle
fronten overwinnend Duitschland, door het rekken van
de vredesonderhandelingen, economisch ten gronde te
richten.
De Entente toch, in het directe of indirecte bezit van
alle, buiten Duitschland en de daarmede verbonden landen
aanwezige grondstoffen, zou gemakkelijk kunnen bewerken
dat Duitschland ook tijdens de vredesonderhandelingen
van allen aanvoer verstoken bleef, terwijl de
Entente zelf, gesteld de duikbooten bedreigden haren
toevoer niet, ruimschoots van grondstoffen en levensmiddelen
voorzien zou kunnen worden.
Hieruit volgt, dat Duitschland er onder geen voorwaarde
aan kan denken, gedurende een wapenstilstand
of vredesonderhandelingen de werking der duikbooten
te doen ophouden.
Aan de verwachtingen van de Vereenigde Staten van
Noord-Amerika werd derhalve door het afkondigen van
den verscherpten duikbootoorlog de bodem ingeslagen.
Eén hoop bleef aan Amerika over, n.1. deze dat de
bedreiging met oorlog zoowel van de Vereenigde Staten
zelf, als van de tot meedoen uitgenoodigde Staten,
zooals: Nederland, Denemarken, Noorwegen en Spanje,
Duitschland, hetwelk zich door het verraad van Roemenië
weder voor zwaarder taak gesteld zag, van zijn voornemen
tot verscherpte duikbootactie 'zou afbrengen. De
val van Boekarest op 6 December 1917 deed die hoop
van Amerika in rook vervliegen. Van dien datum af
hield Wilson het ingrijpen van Noord-Amerika voor
onvermijdelijk.
Hij beproefde nog een laatste middel, de vredespoging
van 21 December 1916, welke poging door de Entente,
die zelf den vrede wilde voorschrijven, werd afgeslagen.
De loop der. gebeurtenissen was verder niet meer te
keeren, Amerika betrad het oorlogspad.
De stap werd lichter gemaakt door de overweging,
dat de militaire krachteloosheid van Noord-Amerika eene
te groote tegenstelling vormde met de rol van wereldscheidsrechter,
die het meende te moeten vervullen.
Daarbij moet ook in het oog gehouden worden, dat
voor het handhaven der Monroeleer een zeker overwicht
op de Midden- en Zuid-Amerikaansche Staten noodig
is, welk overwicht door de gebeurtenissen in Mexico
niet bepaald vergroot was geworden. Ook de toekomstige
verhouding tot Japan vormde een factor van beteekenis.
De • verzorging van Duitschland met grondstoffen,
levensmiddelen enz. door de neutralen is door het in
den oorlog treden van Noord-Amerika nog verder verhinderd
dan reeds vóór dien het geval was; toch zou
zij ook zonder dat gaandeweg achteruit zijn gegaan.
Boy-Ed grondt deze'bewering op het feit, dat Noord-
Amerika reeds vóór 1 Februari 1917 een actief aandeel
nam in de blokkade van Duitschland en dat het ook
als neutrale partij, bij het nijpender worden van den
nood bij de Entente, tegen eene verscherpte blokkade
van Duitschland geen verzet zou hebben aangeteekend.
Het handelsverkeer van de Vereenigde Staten met
de Europeesche neutralen was tegenover dat met de
Entente van zoo weinig beteekenis geworden, dat uit
dien hoofde van Noord-Amerika voor het onderbinden
van dat verkeer geen tegenstand was te vreezen.
De toeneming van het handelsverkeer van de Vereenigde
Staten met Europa gedurende den oorlog blijkt
uit de volgende cijfers betreffende den uitvoer van
Noord-Amerika naar ons werelddeel :
in 1914 voor een waarde van 1339 millioen dollar
>, 1915 „ 2573
„ 1916 „ „ „ „ 3813 ...
Deze vermeerdering is bijna uitsluitend toe te schrijven
aan directe of indirecte leveringen van oorlogsbehoeften
aan de Entente. Voegt men daarbij, dat de Vereenigde
Staten op 1 December 1916 aan de Entente een voorschot
hadden verstrekt van 420 millioen dollars, dan
ligt de gevolgtrekking voor de hand, dat Noord-Amerika
bij eene, zij het dan ook beperkte, overwinning van
Engeland met zijn bondgenooten althans financieel
sterk was geïnteresseerd.
Generaal Ludendorff
Aan den naam van het grootste militaire genie in dezen
oorlog, Hindenburg, is die van zijn generaal-kwartiermeester
Ludendorff onafscheidelijk verbonden. Naast den generaalveldmaarschalk
is Ludendorff sinds eenige jaren de meest
populaire man van geheel Duitschland. En het is geen wonder,
dat het Duitsche volk met werkelijke vereering tot Hindenburg's
„rechterhand" opziet, aan wien het immers mede voor een
groot deel te danken is, dat Duitschland tot dusver op alle
fronten overwinnaar is gebleven en waarschijnlijk ook blijven zal.
Ludendorff werd den oden April 1865 te Kruszewnia bij
Posen als zoon van een riddergoedbezitter geboren. Op zijn
twaalfde jaar ging hij naar de kadettenschool te Plön, waar
hij zich reeds door zijn leergeerigheid, zijn buitengewonen ijver
en karaktervastheid onderscheidde. Vijf jaar later kreeg hij,
toen pas zeventien jaar oud, de luitenants-epauletten en nam
zijn loopbaan als officier in het kleine garnizoen te Wezel een
aanvang. Reeds in het jaar 1888 werd hij overgeplaatst naar
499

het zeebataljon, een onderscheiding, die door alle jonge officieren
wordt nagestreefd, doch die slechts aan een enkelen uitverkorene
te beurt valt. Nadat hij als eerste luitènant bij het 2 de zeebataljon
o' a. eenige zeereizen naar Scandinavië en Engeland
had gemaakt werd hij in 1895 — 30 jaar oud — als kapitein
bij den grooten generalen staf geplaatst, waarvan hij tot den
zomer van 1913 deel uitmaakte. Hier werd hem de uitwerking
opgedragen van de operatieve plannen voor een eventueelen
oorlog op twee fronten.
Bij het uitbreken van den oorlog stond Ludendorff als
generaal-majoor en commandant van de 85ste infanterie-brigade
te Straatsburg, doch werd onmiddellijk bij het openen der
vijandelijkheden benoemd tot opperkwartiermeester bij het
commando van het 2de leger, dat onverwijld van Aken uit
naar Luik opmarcheerde. Toen hem gemeld werd, dat de
commandant der 14de infanterie-brigade gevallen was, stelde
hij zichzelf aan het hoofd van den troep en voerde hem na
een stormaanval in den nacht van 5 op 6 Augustus 1914
zegevierend Luik binnen. Als belooning voor deze verdienstelijke
daad hechtte de Keizer hem eenige dagen later persoonlijk
de orde „Ppur^le mérite" op de borst.
Reeds drie weken later werd hem een andere, nog veel
belangrijker post toevertrouwd, Generaal von Hindenburg was
tot opperbevelhebber over het Oostfront benoemd en aan
dezen werd thans generaal Ludendorff als chef van den generalen
staf toegevoegd. Sindsdien zijn Hindenburg en Ludendorff
onafscheidelijk gebleven. Vanaf het oogenblik, dat
Hindenburg en Ludendorff in het Oosten de leiding op zich
namen, hebben zij de Duitsche legers van de eene overwinning
naar de andere gevoerd.
Toen de voor Duitschland critieke dagen in den zomer van
1916 aanbraken stelde de Keizer generaal-veldmaarschalk von
Hinderburg als chef van den generalen staf aan het hoofd
der geheele Duitsche legermacht en schiep op verlangen van
den veldmaarschalk voor generaal Ludendorff de positie van
eersten generaal-kwartiermeester. De twee trouwe vrienden
bleken ook hier uitnemend op hun plaats. In een schitterenden
veldtocht werd Roemenië verpletterd en hiermede was ook
het lot van Broessilof's offensief in Galicië beslist. De nieuwe
strijdmethode der elastische verdediging, waardoor het den
Duitschers mogelijk was het met een geweldige overmacht
500
DE TOEKOMST
Hindenburg inspecteert zijn vroegere regiment.
aan troepen en materiaal door zijn vijanden in 1917 aan alle
fronten ingezette offensief tot mislukking te brengen, was een
vinding van generaal Ludendorff. Intusschen werd in het Oosten
over Rusland's lot beslist en kwam het groote offensief der
Centralen tegen Italië los.
Het groote offensief, die thans in het Westen aan den
gang is en waarin de Duitschers hun vijanden reeds zulke
geweldige slagen hebben toegebracht, is eveneens voor een
groot deel het werk van Ludendorff. Hij brengt hier weer
zijn lijfspreuk „Nog altijd staat de daad hooger dan het woord"
in praktijk. Zijn daden zullen dan ook voor het Duitsche
volk onvergetelijk blijven. Wanneer eens de geschiedenis van
dezen oorlog geschreven wordt kan men als motto gebruiken
wat een Engelsen blad kort geleden over Ludendorff zeide :
„Het komt er in dezen oorlog lang niet zoozeer op aan, wat
Lloyd George zegt, als wel wat Generaal Ludendorff doet."
Zweden en de Engelsche münen. Het liberale Stockholms
Tidningen schrijft in verband met de Engelsche mijnversperring
voor de westkust van Zweden: „Wanneer men overweegt, wat
de Engelschen hier aan de Zweedsche kust uitgevoerd hebben
en verder bedenkt, dat ons land niet het eenige neutrale land
is, hetwelk op deze wijze is overgeleverd aan een arglistige
oorlogvoering — men herinnere zich slechts de mijnversperringen
aan den Scheldemond, waardoor eveneens neutrale levens en
eigendommen vernietigd werden — dan zal het voor de
Engelschen tamelijk moeilijk zijn in het vervolg de bewering
staande te houden, dat zij den oorlog met meer consideratie
voeren dan de Duitschers. Somtijds schijnt het wel, alsof de
oorlogvoerenden aan de stemming in dè neutrale landen geen
geringe beteekenis hechten. Tenminste men wordt tot zulk een
veronderstelling gedwongen, wanneer men ziet, met welk een
vrijgevigheid ondernemingen ter bewerking dezer stemming
gesteund worden. Het is echter licht te begrijpen, dat handelingen
als' het leggen der mijnversperringen, meer dan iets
anders de stemming in de neutrale landen verbitteren moeten."
Svenska Dagblad spreekt van een nieuw offensief tegen de
neutrale rechten en eigendommen, hetgeen tot dusver het meest
teekenend tot uitdrukking is gekomen in de beslaglegging op
de Hollandsche scheepsruimte. De gelijktijdigheid eener handelwijze
als het leggen der Engelsche mijnen voor de kust van

DE TOEKOMST
het neutrale Zweden, ja in diens eigen wateren, en de zichtbare
als onzichtbare bewijzen voor het politieke offensief tegen
Zweden, noemt het blad karakteristiek.
A propos: in hoeverre heeft Engeland reeds voldoening
gegeven voor het leggen van mijnvelden voor onze zeegaten
en voor de ongelukken, die daarvan het gevolg zijn geweest?
Frankrijk in de sporen van Rusland. In een artikel,
getiteld: De Achteruitgang in den stand der Fransche Valuta,
schrijft de Germania o.a.: Bij eene banknotencirculatie van
30 milliard, bedraagt de gouddekking van de bank van Frankrijk
nog maar iets meer dan 10 % (12.8 % op 18 April tegen
71.4 % op 30 Juli 1914), aangezien het goudbedrag, waarover
de bank in werkelijkheid beschikt, niet meer dan 3300 millioen
bedraagt. De rest heeft de bank als onderpand voor gesloten
leeningen naar Londen, New-York en de neutrale landen gezonden
en zal zij dus voorloopig nog wel niet terug krijgen.
Met 3000 millioen aan banknoten, die de minister van financiën
nieuw heeft laten drukken, zal men opnieuw een viertal
weken toekomen. De inteekeningen op de biljetten van de
nationale verdediging brengen niet veel op, Amerika's financieele
hulp is onvoldoende en aan eene nieuwe oorlogsleening
is onder de tegenwoordige omstandigheden niet te denken.
Het eenige, wat de Fransche regeering overblijft, is dan ook,
steeds nieuwe bankbiljetten te laten drukken, precies als de
Russische Regeering voor bijkans een jaar deed. Wordt in
hetzelfde tempo voortgegaan, dan zullen aan het einde van het
jaar in Frankrijk ongeveer 50 milliard aan banknoten circuleeren
en zal het in de geheele wereld in dat opzicht slechts
door het Bolsjewikische Rusland worden overtroffen.
Het fiasco van den Amerikaanschen vliegtuigbouw.
Naar uit Bern aan de Frankfurter Zeitung geseind wordt, bevatten
de daar ter stede ontvangen Amerikaansche bladen
berichten over de uiterst opgewonden debatten, die op 2 Mei
in den Amerikaanschen Senaat plaats vonden. De aanvallen
der senatoren waren gericht tegen het bureau voor vliegpersoneel
en tegen den minister van oorlog Baker, die er de
leider van is. Senator Hitchcock onthulde, dat de Vrijheidsmotor
geen nieuwe uitvinding, maar de sinds drie jaar bekende
Dackerd-motor was. Senator Knox, vroeger minister, zeide,
dat bet bureau voor nuttelooze proefnemingen honderd millioen
dollar had verspild. De openbare meening en de commissie
uit den Senaat waren door de verantwoordelijke personen
belogen. De senatoren eischten een nauwgezet onderzoek en
bestraffing der schuldigen.
In een rapport van de Amerikaansche luchtvaartvereeniging
aan den Senaat wordt medegedeeld, dat er twintigmaal meer
vliegtuigen gebouwd hadden kunnen worden. Het oproepen
en opleiden van vliegers gaat langzaam achteruit, terwijl men
de hoop heeft opgegeven, om voor 1920 over een groot
aantal < vliegtuigen te kunnen beschikken. Men weet, dat de
Amerikanen hadden beloofd, reeds in 1918 met 20.000 vliegmachines
naar Europa te zullen komen !
Amerika en Noorwegen. Berlinske Tidende van 3 Mei
meldt, dat de economische overeenkomst tusschen Noorwegen
en de Vereenigde Staten, waarbij 400.000 ton Noorsche
Het Wetsontwerp Voorzieningen ten aanzien
van buitenlandsche effecten."
Men schrijft ons van financieele zijde:
Het is van het grootste belang, de gewichtige bezwaren in
het licht te stellen, waartoe de eventueele wetswording van het
ontwerp zou leiden. Voorop sta dat de gevaren aan een uitsluitend
nationale belegging verbonden niet gering zijn; de
HANDEL EN ECONOMIE
scheepsruimte ter beschikking van Amerika gesteld wordt,
de Noorsche reeders vrij laat, hun schepen al dan niet beschikbaar
te stellen. Alle schepen echter, die den Vereenigden
Staten niet ter beschikking gesteld worden, mogen de Amerikaansche
havens niet meer verlaten! '
Engeland's druk op IJsland. Nadat de voorziening van
IJsland door Deensche schepen door Engeland onmogelijk
was gemaakt, zette het ook den eigen uitvoer naar het
eiland stop. Het verklaarde zich echter grootmoedig bereid,
dien weder te openen onder voorwaarde, dat IJsland zijn uitvoer
geheel naar Engeland verkoopt. Engelsche consuls zullen
het oppertoezicht daarover uitoefenen, die tegelijkertijd tot
taak schijnen te hebben, de in het land bestaande neigingen,
zich . van het moederland, Denemarken, los te scheuren, aan
te moedigen.-.
De achteruitgang in den verkoop van War Bonds.
De opbrengst der National War Bonds in Engeland blijft
voortdurend achteruitgaan. Volgens de Daily News van 7 Mei
was er in de eerste Meiweek slechts' voor een bedrag van
£ 9.114.196 aan War Bonds verkocht. „Men ziet", zegt het
blad, „dat de verkoop nog verder is gedaald. De vorige week
werd er voor 15 millioen verkocht en dit was een van de
slechtste weken".
Wij herinneren eraan, dat de Daily News van 30 April
meldde, dat de Paaschweek tot nog toe met 11 millioen de
slechtste week was geweest. Dit record is thans geslagen door
de eerste Meiweek met maar juist 9 millioen. Gemiddeld
moet de verkoop van War Bonds £ 25 millioen per week
opbrengen.
Nieuwe beperkingen in de Engelsche katoenspinnerijen.
Het Rijksbureau voor contróle der katoenspinnerijen
in Engeland heeft bepaald, dat met ingang van 10 Juni alle
spinnerijen, welke Amerikaansche katoen verwerken, nog slechts
met 50 % der toestellen mogen arbeiden bij een werktijd van
40 uren per week in plaats van 55, terwijl die spinnerijen,
welke Egyptische katoen onder handen hebben, op 80 % en
55 uren per week worden teruggebracht. Voor weverijen, die
niet voor de regeering werken, wordt een maximum arbeidstijd
van 40 uren per week voorgeschreven. Aan dit besluit was
de verklaring toegevoegd, dat de toestand in de katoenindusstrie
wegens den geringen voorraad aan materiaal ter verwerking
zeer ernstig moest worden geacht.
De schepennood der Entente. De Morning Post, die erover
klaagt, dat er in April alweer minder tonnemaat op Engelsche
werven is aangebouwd dan in Maart, schrijft, dat de admiraliteit
klaarblijkelijk te veel op Amerika vertrouwt en voegt
erbij: „Wat de Vereenigde Staten tot nog toe op het gebied
vari den scheepsbouw hebben gepresteeerd, beantwoordde nóch
aan de behoeften, nóch aan de verwachtingen der Entente."
In hetzelfde blad van 16 Mei wordt uiteengezet, dat het
bij de onvoldoende voeding der Engelsche arbeiders (waardoor
het productievermogen met 20% is afgenomen) uitgesloten is,
om den scheepsbouw te verhoogen.
uiteraard beperkte markt voor nationale en locale waarden
werkt bij overwegend aanbod al aanstonds aanzienlijke dalingen
in de hand; de reusachtige koersverliezen van den jongsten
tijd op de Amsterdamsche beurs stellen dit gevaar in een
duidelijk licht. Door zich bij buitenlandsche waarden te interesseeren,
dient het publiek echter niet alleen zijn eigen, maar
ook het algemeene landsbelang. Immers door zich b.v. bij
industrieele buitenlandsche ondernemingen, met name Duitsche
Kaliwaarden en Mijnbouwwaarden te interesseeren, wordt Nederland
als het ware aandeelhouder van maatschappijen, waarvan
501

DE TOEKOMST
het gedurende den oorlog en ook daarna veel zal moeten
blijven betrekken. Door middel van het aan het groot aandeelenbezit
verbonden medezeggingschap, zal Nederland bij
de uitvoerpolitiek, welke deze maatschappijen huldigen, recht
van medespreken krijgen. Welke waarde zulk een recht op
gegeven oogenblikken kan hebben, ligt voor de hand. Dat de
minister overigens het oordeel aan zich wil houden, wat aan
buitenlandsche waarden mag worden geïntroduceerd, valt in
zekeren zin te billijken, al dient niet uit het oog verloren, dat
zulk een censorschap den handel in deze waarden uitermate
bemoeilijken zou. Indien wij nagaan wat in de laatste jaren,
vóór en tijdens den oorlog, door het Nederlandsche
publiek aan Duitsche waarden is opgenomen, dan leidt onze
globale berekening tot de conclusie, dat ons publiek zich in
het bezit heeft gesteld van naar men schat een totaal van
200 a 300 millioen van verschillende prima 5 % obligatiën
van steden als Frankfort a./M., Leipzig, München, enz., pandbrieven
van Duitsche hypotheekbanken, voorts van eerste klasse
industrieele maatschappijen, waaronder Mijnbouwondernemingen,
Waggonfabrieken, Kali-ondernemingen, Scheepswerven,
met name de kapitaalkrachtigste, best-bestuurde en rendeerende
bedrijven van Duitschland. Al deze uitnemend gesecureerde
obligatiën en pandbrieven van steden en stedelijke
hypotheekbanken en oorlogsleeningen, al deze eerste klasse
industrieele waarden zijn grootendeels bij zulk een lagen
markenkoers opgenomen, dat bij een weder normaal intredend
peil van den markprijs alleen daarin reeds een kapitaalwinst
van 50 a 60 % of meer nog ligt opgesloten.
Dat aan de nakoming van verplichtingen dezer steden of
wel van geheel Duitschland niet getwijfeld behoeft te worden,
ligt voor de hand ; ook staat het risico bij de groote Duitsche
nijverheidsondernemingen zeer zeker niet ten achter bij onze
eigen Hollandsche ondernemingen. Het verdient o. i. bijzondere
aandacht, dat van de iste tot de 8ste Duitsche Oorlogsleeningen
alle stukken niet onder 98 % te Berlijn genoteerd zijn;
daaraan mag te onzent zeer zeker een voorbeeld worden genomen,
waar de nieuwe staatsleening een aantal weken na de
emissie een disagio van 8 % moest aanwijzen.
Inmiddels dient er op gewezen, dat een groot deel der
geïntroduceerde leeningen en aandeelen betaald zijn met het
aanzienlijk Markentegoed dat Nederland had, zoodat niet
Nederlandsch geld naar het buitenland is gegaan, maar deze
Marken m prima rentegevende obligatiën of dividend-betalende
aandeelen zijn omgezet. Wij willen de vraag of Duitschland
- beurzen vergelijken met de houding der Amsterdamsche beurs
van den laatsten tijd, dan valt een schrille tegenstelling zeker
niet te ontkennen. Wij kunnen dan ook gerust zeggen, dat
wie Nederlandsche guldens had in 1917, en daarmede Marken
kocht ter belegging in Duitsche industriewaarden en obligaties,
het Nederlandsch kapitaal heeft verrijkt in plaats van verarmd,
en tevens „de kans op willekeur" van Duitschland ten opzichte
van ons land heeft doen verminderen. Als wij hier spreken
van willekeur, dan bedoelen wij daarmede het volgende. Op
dit oogenblik levert Duitschland ons kolen, ijzer enz., en betrekt
van ons verschillende artikelen, als levensmiddelen, paarden,
enz., waartegenover betaling of verrekening moet plaats vinden.
Deze betaling geschiedde gedeeltelijk o. a. in plaatsing van
e n
5 % 4 J
/ 2 % obligatiën, als bovenvermeld, en beide pargtijen
waren hiermede gediend en tevreden. De fmancieele politiek
ging dus nauw samen met de economische. Nu zal deze
wet hierin plotseling verandering brengen. Bestaat nu niet de
kans, dat Duitschland zijn kolen, enz. uitvoert naar dat land,
waar het ook zijn betalingsmiddelen kan [regelen, b.v. Zwitserland,
Scandinavië, enz.
Beleggers in onze eigen industrieele- en staatsfondsen hebben
in dienzelfden tijd aanzienlijke verliezen te boeken gehad, dit
is treurig maar waar.
Van verschillende gezaghebbende] en deskundige zijden zijn
stemmen opgegaan, die onze bezwaren tegen het wetsontwerp
in zake wering van buitenlandsche effecten hetzij geheel deelen,
hetzij nog aanvullen. Zoo heeft onder meer ook de Amsterdamsche
Bankiersvereeniging, waarvan' alle groote bankinstellingen
uit de hoofdstad, alsmede de grootste particuliere
bankierskantoren deel uit maken, een ernstig protest ten deze
doen hooren. De vereeniging acht de wetswording van hel
ontwerp ernstige gevolgen te zullen medebrengen. Trouwens
in de Tweede Kamer zijn alsmede blijkens het voorloopig
verslag krachtige bedenkingen tegen de voorgenomen regelingen
aangevoerd. Stippen wij nog enkele dezer tegenwerpingen ter
aanvulling onzer ampel medegedeelde bezwaren aan. Volgens
deskundige raming zouden van de 1.065.000.000 gld. in de laatste
16 maanden door het Nederlandsche publiek belegd, niet
meer dan 7 a 10 pCt. in buitenlandsche effecten zijn gestoken;
gevaar voor een onevenredige verhouding tusschen binnenen
buitenlandsche belegging bestaat er derhalve niet. Bovendien,
evenals wij in het licht stelden, acht men het zeer
waarschijnlijk, dat een eventueel verbod van invoer van buitenlandsche
effecten tot groote ontstemming in het buitenland
represaille-maatregelen zal nemen maar liever onaange­ zal leiden, met het gevolg dat ernstige represaille-maatregelen
roerd laten, ofschoon het met reden zou kunnen uitroepen: met zullen uitblijven. In welke mate zulke maatregelen, speciaal
„ Wilt gij niet mijn aandeelen in Kolen-, Staal- en Kali-Maat­ van de zijde van Duitschland, ons zullen kunnen benadeelen,
schappijen, maar wel hare producten?" Intusschen blijft blijkt het ten duidelijkste uit de jongst gepubliceerde cijfers be­
noodzakelijk, dat Duitschland zich zooveel mogelijk betalingstreffende den Nederlandsch-Duitschen handel. Onze handelsmiddelen
in Nederland verschaft, wat het op de meest eenvoudige balans wijzigt zich door de talrijke uitvoerverboden aanmer­
wijze kan doen door het introduceeren van leeningen. In meer kelijk in ons nadeel, daar tegenover onze uitvoeren, tot een
dan één opzicht dunkt ons derhalve de vraag gewettigd: zal bij minimum gereduceerd, nog steeds meer of minder belangrijke
eyentueele wetswording van het ontwerp het doel daarvan hoeveelheden Duitsche handelsartikelen worden ingevoerd.
met voor een groot deel blijken te zijn voorbijgestreefd? Zoo betrokken wij in 1917 aan steenkolen 58.9 millioen gld.,
Theorie en praktijk, zij blijken ook hier weder niet altijd hand aan_ ijzer en ijzermateriaal 38 millioen gld., voorts tientallen
aan hand te kunnen gaan. Immers van stedelijke obligatiën milhoenen aan fabrieks-, landbouw- en stoomwerktuigen,
en aandeelen in industrieele ondernemingen van het Duitsche tras, cement, papier, scheepsbouw- en timmerhout enz. Wan­
Rijk zijn in ons land dergelijke bedragen aanwezig, dat van neer wij nu nog belemmerd worden in het vereffenen onzer
een zeer coulanten handel in deze waarden kan worden ge­ schulden en het regelen onzer betalingsbalans, door het verbod
sproken; bij het stopzetten van den invoer zouden de prijzen om buitenlandsche effecten te koopen, spreekt het van zelf,
stijgen.
dat van invoer van de zoo hoog noodige materialen weinig'
Het koppen van goed gesecureerde obligatiën biedt ook tegen sprake meer kan zijn. Inmiddels, nimmer worden de spijzen
den huidigen koers van circa 99 % genoegzame waarborgen zoo heet gegeten, als zij worden opgediend; en ook met dit
yoor aanmerkelijke kapitaalwinst; ten eerste wat aangaat het wetsontwerp zal het bij de uitvoering wellicht zoo gaan.
koersavans, daar prima 5 % obligatiën gereedelijk den pariprrjs
overschrijden, ten tweede wat betreft den huidigen markenkoers,
waarbij men zijn stukken bij een Markenprijs van circa In de Economisch Statistische Berichten van 22 Mei wordt
38 kan koopen, om die later op 59 te realiseeren, waardoor eveneens ernstig bezwaar gemaakt tegen het wetsvoorstel inzake
reeds een kapitaal-vergrooting van ruim 55 % plaats vindt. den invoer van buitenlandsche effecten. Het voornaamste ar­
Welk ander prima beleggingspapier biedt zulk een gunstig gument, dat de schrijver van het artikel tegen dit wetsvoorstel
vooruitzicht aan? & & aanvoert is, dat het, eenmaal tot wet verheven, de fondsenarbitrage
vrijwel onmogelijk zal maken. Voorts vreest schrijver
Indien wij de voortdurend vaste stemming op de Duitsche
vergeldingsmaatregelen van de buitenlandsche staten om den
502 ' .

DE TOEKOMST
invoer van fondsen te weren, waardoor Nederland een groot
afzetgebied van uitheemsche fondsen zou verliezen.
„Doodend", vervolgt schrijver, „zouden dusdanige represaille-maatregelen
werken voor onze effectenbeurs, in plaats
van onze Amsterdamsche Effectenbeurs op te heffen tot een
centrum van den internationalen handel in fondsen."
Dit inderdaad is het grootste gevaar, ' dat in het nieuwe
wetsontwerp schuilt. Tengevolge van de oorlogsomstandigheden
en van de gunstige ligging van ons neutraal land heeft
inzonderheid de Amsterdamsche effectenbeurs zich zeer krachtig
ontwikkeld en deze ontwikkeling is nog slechts het begin van
den na den oorlog te verwachten opbloei. Jarenlang na het
sluiten van den vrede zullen de thans oorlogvoerende mogendheden
behoefte hebben aan neutrale tusschenkomst voor de
afwikkeling hunner groote transacties en geen markt zal zich
daar beter toe leenen dan de Nederlandsche. Nederland heeft
de kans, zich te ontwikkelen tot een wereldbeurs van de
grootste beteekenis. Zou deze, wellicht nimmer terugkeerende
gelegenheid nu door de - nieuwe wet in de de kiem verstikt
moeten worden ?
De Duitsche nijverheid
De Duitsche ijzerindustrie. Volgens de Rhein. Westf.-Ztg.
heeft Dr. Petersen uit Düsseldorf op het congres van Duitsche,
Oostenrijksche en Hongaarsche ijzerindustrieelen te Weenen
een voordracht gehouden. Bij de stichting van het Duitsche
rijk in 1871 produceerde de Duitsche ijzerindustrie 1 x
j2 millioen
ton ruw ijzer en ,
/ 4 millioen ton staal. Bij het uitbreken van
den wereldoorlog was haar jaarlijksche productie gestegen tot
19,3 millioen ton ruw ijzer en 18,9 millioen ton staal; haar
productie was dus in een tijdperk van nauwelijks veertig jaren
onderscheidenlijk 13 en 75 maal zoo groot geworden. Duitschland
had zich daardoor ontwikkeld tot het grootste ijzerland
der oude wereld.
Deze ontwikkeling steunde op een krachtige, innerlijke ontwikkeling
der industrie in technisch en organisatorisch opzicht.
.Als voorbeeld wees spreker er op,, dat in 1871 voor de produtie
van 10.000 ton ruw ijzer 150 arbeiders noodig waren, in 1913
nog slechts 24, zoodat er dus 84 % door mechanische werkkracht
is vervangen.
In de Leipziger Neucste Nachrichten worden de vooruitzichten
van de Duitsche ijzerindustrie besproken. De vraag
naar ijzer zal, na den oorlog zeer belangrijk stijgen, meent het
blad. Naast de geweldige behoefte aan spoorwegmaterieel,
vooral voor het verbeteren van bestaande en het aanleggen
van nieuwe lijnen, zal ook de scheepsbouw enorrrie eischen
stellen. Zeer groot ook zal de behoefte der fabrieken van
landbouwmachines en werktuigen zijn. De uitvoer dezer machines
naar de Balkanlanden, naar de Oekraine en naar Polen is thans
reeds begonnen, maar zal na het sluiten van den vrede geweldig
verhoogd worden. Naar Roemenië zullen in het bijzonder
machines voor de petroleumindustrie geëxporteerd worden. In
het Roemeensche petroleumgebied moeten tal van reservoirs,
die gedurende den oorlog vernield of beschadigd zijn, door
nieuwe vervangen of hersteld worden. Er zullen nieuwe boringen
worden gedaan, waarvoor groote hoeveelheden boorpijpen en
afvoerbuizen noodig zullen zijn. Vooral de ijzerindustrie in
Boven-Silezië zal volop werk krijgen om aan de geweldige
vraag naar ijzer en staal te voldoen.
Ook de wagon- en locomotieffabrieken rekenen op een
groolen uitvoer na den oorlog. Zij hebben er zich op voorbereid,
om niet alleen de belangrijke behoefte der Duitsche
staatsspoorwegen te kunnen dekken, maar om tevens groote
hoeveelheden wagons en locomotieven aan het buitenland te
kunnen leveren. Men verwacht, dat zoowel Polen als de Oekraine
en de Balkan aanmerkelijke bestellingen in Duitschland zullen
plaatsen. De spoorwegen in al deze landen toch hebben
dringend behoefte aan verbetering en vernieuwing; de vraag
naar rails, dwarsliggers en ander materieel zal dan ook buitensporig
groot zijn.
Het arbeidsveld is zonder twijfel buitengewoon uitgestrekt,
besluit het blad, en de fabrieken zullen voor jaren van bestellingen
voorzien zyrf.
De Duitsche vezelindustrie. Naar wij in de Kolnuchc
Volkszeitung van den 3oen lezen, wordt op het oogenbhk in
Düsseldorf eene tentoonstelling gehouden van de Duitsche
vezelindustrie. Van een dergelijke tentoonstelling te Berlijn
hebben wij in ons nummer van 4 Mei j.1. eenige af beeldingen
opgenomen. Gelijk men weet heeft deze industrie zich gedurende
den oorlog onder den druk der omstandigheden ontwikkeld
en is men, toen het niet mogelijk bleek, voldoende katoen,
jute, vlas, 'enz. te krijgen om in de behoeften te voorzien,
begonnen, naar andere stoffen uit te zien, om deze te vervangen.
Hierdoor ontstond de nieuwe industrie, die in de eerste plaats
gebruik maakt van de uit naaldhout gewonnen celstof en de
daaruit gemaakte papieren garens en verdér van brandnetels,
turfmolm en een aantal andere vezelstoffen. Hoezeer zich die
industrie gedurende den oorlog ontwikkeld heeft, daarvan geeft
de tentoonstelling een duidelijk beeld. Men ziet hemden, onderbroeken,
handschoenen, blouses, straatkleeren en arbeidskielen,
damescostuums en mantels, kleeden, gordijnen, tafelkleeden,
enz. enz. Om de soliditeit der stoffen te bewijzen worden op
de tentoonstelling waschproeven genomen en wordt linnengoed
voor de hospitalen zelfs gekookt. Men heeft het door het steeds
verder volmaken der machines thans reeds zoover gebracht,
dat men de papieren weefsels dertig tot veertig maal wasschen
kan. Op de tentoonstelling is een brandweermantel uit papieren
weefsels te zien, die zestig maal gewasschen is. Het wantrouwen,
dat velen dan 'ook aanvankelijk tegenover de nieuwe vinding
mogen gekoesterd hebben, is thans geheel misplaatst, aangezien
zij de kinderziekten achter den rug heeft.
Voor industrieelen en landbouwers zijn in de eerste plaats
de zakken, tenten, drijfriemen, het zeildoek enz. van belang.
Vele van de voorwerpen, die op de tentoonstelling, worden
vertoond, zijn voorloopig in den vrijen handel niet verkrijgbaar,
aangezien het legerbestuur beslag heeft gelegd op de grondstoffen,
zoowel als op de fabrikaten, maar wanneer de vrede
eenmaal gesloten is en deze nieuwe bron vrij komt voor het
particulier gebruik, dan zal de oorlog in dit opzicht met alleen
voor Duitschland gebleken zijn, een zegen te zijn. Niet alleen,
dat de nieuwe uitvindingen Duitschland in staat zullen stellen,
minder in te voeren, woesten grond voor het aanplanten van
brandnetels als anderszins productief te maken, veel arbeidsloon,
dat anders naar het buitenland ging, in het eigen land
te laten verdienen, en kleeren en andere behoeften goedkooper
te vervaardigen dan tot dusverre mogelijk was, maar ook het
buitenland, dat alsdan niet meer uitsluitend afhankelijk zal
zijn van de katoen- en juteproduceerende landen, zal met de
concurrentie der nieuwe uitvinding zijn voordeel doen.
De productie van terpentijnolie in Duitschland. De
Frankf urter Zeitung van 26 Mei meldt, dat de leider van het
Biologisch Instituut te München er in geslaagd is, terpentijnolie
te bereiden uit het hout en de naalden der Duitsche
sparren. Voor den oorlog was Duitschland aangewezen op den
aanvoer van terpentijn uit Zuid-Frankrijk, maar in het vervolg
zal het ook op dit gebied onafhankelijk van het buitenland
zijn. De uit Duitsche sparren bereide terpentijnolie toch bezit
uitstekende technische eigenschappen — zij is o. m. bestand
tegen hevige koude — en men heeft reeds maatregelen genomen,
om zoo spoedig mogelijk met de productie m het
groot te kunnen beginnen. Daar de terpentijnolie volgens deze
nieuwe methode als neven-product verkregen wordt, zal zij
tegen niet te hoogen prijs geleverd kunnen worden en na-den
oorlog hoopt men er mee te kunnen concurreeren tegen de
Fransche terpentijnolie, die zij waarschijnlijk in kwaliteit
evenaart.
Naar het blad verneemt zal ook Oostenrijk-Hongarije in
zijn Dalmatisch kustgebied den aanbouw van sparren bevorderen
• het klimaat en de bodem komen vrijwel overeen met
503

die in Zuid-Frankrijk, zqodat ook de Donaumonarchie zich
weldra onafhankelijk van dit Fransche invoerartikel zal kunnen
maken.
Duitsche tentoonstelling in Kiew. Naar wij in de Germania
van 26 dezer lezen, kwamen voor enkele dagen de eerste uit
Duitschland verzonden landbouwmachines in Kiew aan. De
ministers van financiën en van landbouw der Oekrainsche
republiek, zoowel als de Duitsche gezant en andere autoriteiten
inspecteerden de machines, bij welke gelegenheid de minister
van financiën eene rede hield, waarin hij o. a. betoogde, dat
de aangekomen producten der Duitsche industrie oude bekenden
' waren, aangezien de Duitsche landbouwmachines en gereedschappen
reeds sedert jaren eene eerste plaats innamen bij
den invoer van Oekraine. De Duitschers dankten dit aan de
omstandigheid, dat zij den verbruikers nooit iets hadden opgedrongen,
wat dezen niet konden gebruiken, maar integendeel
eerst de plaatselijke toestanden hadden bestudeerd en zich
daaraan hadden aangepast. De Oekrainsche landbouw dankte
haren bloei aan de Duitsche industrie.
Het kaliverbruik in 1918 De Frankfurter Zeitung publiceert
een tabel betreffende het verbruik van Duitsche kali in Duitschland
en in het buitenland voor en gedurende den, oorlog. De
volgende cijfers zijn aan deze tabel ontleend. Het kaliverbruik
bedroeg:
in Duitschland in het buitenland
in 1913: 6.065890 5.195.400
in 1915: 6.042.700 3.942.300
m 1918: 9.186.000 1.375000
In het buitenland is het kaliverbruik dus gedurende den
oor 1
"^ met bijna 75% verminderd, in Duitschland echter is
het met ruim 50% toegenomen.
De grondstoffenvoorziening van Duitschland
na den oorlog
In de Neue Zürcher Zeitung heeft professor Dr. Kurt
Wiedenfeld een interessant artikel geschreven over de voorziening
van Duitschland met grondstoffen na den oorlog.
Schrijver wijst er op, dat Duitschland gedurende den oorlog
zijn staatshuishouding slechts in stand heeft kunnen houden,
doordat het erin geslaagd is, de grondstoffen, die het vroeger
uit het^ buitenland betrok, te vervangen door zijn eigen productie
geweldig te verhoogen. Daarmede zijn ook voor de komende
vredeshuishouding geheel nieuwe verhoudingen geschapen, en
Duitschland zal niet aarzelen, daar later gebruik van te maken.
_ In de eerste plaats bezit Duitschland rijke ijzerertsiagen,
die een zeer groot gedeelte van zijn verbruik dekken. In de
geweldige eischen, die de oorlog aan de wapen- en munitieindustrie
stelt, wordt op zeer kleine hoeveelheden na in
Duitschland zelf voorzien en overal liggen nog groote reservevoorraden
opgeslagen. Na den oorlog zal de toestand nog beter
worden, daar Zweden en Spanje, die vroeger meer dan de
helft van den Duitschen ijzerinvoer leverden, er wel niet aan
zullen denken, zich van hun besten afnemer te vervreemden.
Een ander voorbeeld is aluminium. Deze grondstof betrok
Duitschland, evenals Zwitserland, vroeger uit Zuid-Frankrijk.
Het uitbreken van den oorlog maakte hieraan een einde, en
Duitschland zag zich genoodzaakt, een geheele aluminiumindustrie
van den grond af op te bouwen. In de landen zijner
bondgenooten werden nieuwe bauxitlagen geopend en oudere
intensiever geëxploiteerd, en tenslotte vond men in gewone
potaarde een stof, die eveneens tot aluminium verwerkt kan
worden. Deze potaarde vindt men in Duitschland in overvloed.
Niet alleen heeft men daardoor aanmerkelijke hoeveelheden
koper, maar ook tin kunnen vervangen.
Van oudsher heeft Duitschland groote zink- en loodgroeven
gehad en bovendien zijn in den loop van den oorlog groote
hoeveelheden tin vervangen door de zoogenaamde lichte
metalen (magnesium, barium), die in Duitschland veelvuldig
voorkomen. Al zijn deze nieuwe legeeringen doorgaans niet
zoo goed als de vroegere, zij voldoen toch aan de gestelde
504
DE TOEKOMST
eischen en hun technische ontwikkeling wordt steeds hooger
opgevoerd. Dat Rusland het met zijn mangaan-ertsen Duitschland
mogelijk zal maken, zijn eigen mangaan lagen wederom
te sparen, mag niet over het hoofd worden gezien.
Een grondstof, die Duitschland niet zelf kan produceeren,
is rubber. Toch heeft men tijdens den oorlog middelen en
wegen gevonden, om een surrogaat voor de tropische rubber
te vervaardigen. Al voldoet deze synthetische rubber ook nog
niet aan alle eischen, zij heeft Duitschland toch onafhankelijk
gemaakt van den aanvoer uit de tropische productie-landen.
Bovendien, na den oorlog zal de scherpe concurrent e tusschen
de verschillende rubbermarkten er toe leiden, dat men Duitland
als afzetgebied zal trachten te heroveren.
Moeilijker is natuurlijk de kwestie van de voorziening met
weefstoffen. Katoen en jute kan Duitschland niet pi oduceeren;
zijn schapenteelt dekt slechts een klein gedeelte van zijn wolverbruik
en ook de productie van vlas en hennep is nog
onvoldoende ondanks de uitbreiding van den aanbouw tijdens
den oorlog. Men kan echter thans reeds beginnen met de
exploitatie der Russische vlasproductie en er is geen reden
om aan te nemen, dat Argentinië, vöör den oorlog op één na
de grootste wolleverancier van Duitschland, deze positie later
niet zou trachten te heroveren. Ook de Balkan, Voor- en
Midden-Azië zullen aanmerkelijk kunnen bijdragen tot verhooging
van den wol-invoer : Voorts heeft men in celstofgaren
een bevredigend surrogaat gevonden voor de sterke stoffen,
die vroeger van jute werden vervaardigd ; men maakt er zelfs
linnengoed en kleedingstukken van. Daarenboven is de katoenteelt
in Azië en Afrika nog voor ontwikkeling vatbaar en
tenslotte heeft de Amerikaansche farmer belang bij een hoogen
stand der katoenprijzen en hoe meer afnemers, hoe hooger
de prijs zal stijgen; buitendien heeft hij dringend behoefte
aan Duitsche kali om zijn productie op peil te houden.
Aan huiden en leder dekte Duitschland voor den oorlog
ruim de helft van zijn industrieele behoefte door invoer uit
het buitenland, maar aan afgewerkte lederwaren voerde het'
vrijwel evenveel uit als het aan grondstoffen importeerde. De
behoefte van zijn eigen bevolking zou Duitschland dus kunnen
dekken, zelfs als het na den oorlog zijn veestapel zou willen
sparen. Ook zullen Rusland en enkele neutraal gebleven
staten gaarne bereid zijn, Duitschland evenals' vroeger , weer
leder en huiden te leveren.
Professor Wiedenfeld komt tot de conclusie, dat de vooruitzichten
voor de grondstoffenvoorziening van Duitschland
bij lange niet zoo somber zijn als men vaak veronderstelt,
ook al zou de Entente na den oorlog haar blokkade-politiek
voortzetten. Daar komt nog bij, dat Duitschland tal van
uitvoerartikelen — kolen, kali, chemische producten, enz. —
heeft, altemaal niet te onderschatten economische verdedigingsmiddelen.
Het behoeft geen betoog, dat het deze uiterst belangrijke
artikelen niet aan vreemde staten zal leveren, zonder
in ruil daarvoor uitvoer van grondstoffen te verlangen.
Nieuwe Duitsche handelsonderneming. Dat de Duitschers
zich na den oorlog niet de kaas van het brood zullen laten
eten, blijkt o. a. ook uit het volgende bericht, dat wij overnemen
uit het maandschrift van het Eerste Nederl. Koopmansgilde
in Duitschland (Düsseldorf): . 1
In Hamburg is een „Aktiengesellschaft für In- und Auslandunternehmungen"
opgericht met een kapitaal van 25 millioen
Mark. Alle aandeelen werden door de oprichters tegen 110 %
genomen. Tot de oprichters behooren de grootste nijverheidsondernemingen
van Duitschland, exporteurs, banken en scheepvaartmaatschappijen.
Het doel der vennootschap is, om na
den oorlog voor het doen opleven van den buitenlandschen
handel te zorgen, vertegenwoordigers in overzeesche landen
aan te stellen en andere maatschappijen van allerlei aard te
financieren enz. In den Raad van Commissarissen zijn o.a.
vertegenwoordigd de Hamburg-Amerikalijn, het Rijnsch-Westfaalsche
kolensyndicaat, de Merton-metaalmaatschappij, de N.V.
Hugo Stinnes, de Duitsche Cementbond, de Dresdener Bank enz.

Statenbond-Idéalen
DE TOEKOMST
INGEZONDEN
M. de A'.,
Beleefd verzoek ik U de juiste en deugdelijke beschouwingen
van Prof. Sleeswijk in n° 22 van uw blad aan te mogen
vullen door de meeningen van Katholieke zijde.
Z. H. Paus Benedictus XIV stuurt ook aan, tot stichting
van een duurzamen Vrede door Recht, op een Statenbond.
De geest van dit voorstel is om iederen Staat der nieuwe
Federatie de christelijke rechtsbeginselen tot grondslag te geven.
Ook de betrekkingen van den eenen verbonden Staat met
den anderen en van den Bond in 't algemeen zullen dan
daarop worden gebouwd.
De Internationale Sociaal-Democratische Arbeiders-Partij
(Voorz. Em. v. d. Velde, een der hoofdmannen der Entente)
strijdt voor een Bond van socialistische Volken. Deze heeft
tot grondslagen: '
i°. Annuleering der Staatsleeningen; afschaffing van privaatbezit.
2°. Geen Overheid, welke meent volgens voorschriften van
een Hoogere macht dan de Volkswil te moeten regeeren en
aan dien Wetgever rekenschap verschuldigd te zijn.
3 0
. Geen leger, dat het beleid van zulk een afhankelijk
Vorst handhaaft, maar een proletarische machtsvorming tot
invoering der uitingen van den Volkswil.
4°. Geen clerus, die de Pauselijke begrippen van Overheid
en Recht in praktijk zoekt te brengen.
De Entente beantwoordde het Vaticaansch Voorstel met een
minachtend schouderophalen. Haar bladen kregen opdracht
te verkondigen, dat de Paus met zijn voorstel in dienst stond
der Keizers.
Bij de eind-overwinning der Fransche, Engelsche en Amerikaansche
Democratie, — bevochten als zij wordt door de
gemeenschappelijke krachtsinspanning der Roode Internationale
— mag men vast niet rekenen op den steun uit Rome voor
den Statenbond. In vereeniging met haar geassocieerden, zal
uitsluitend de Sociaal-Democratie haar kunst aan den opbouw
dier heil-Federatie moeten toonen en aan de zegeningen van
den Russischen bajert verdere uitbreiding behooren te geven. *)
R. K. Pr.
Bijna er in geloopen
Een Engelschman vertelde mij dezer dagen het volgende:
Een Engelsch officier kwam in den laatsten tijd veel bij
een deftige Hollandsche familie, het was natuurlijk een gentleman,
maar bovendien was hij „lied with Lord Soandso". Hij
kende vele hooge Engelsche heeren. Weldra was hij het met de
dochter des huizes eens, ze wilden zich verloven. Papa echter
moest eerst eens meer er van weten en hij trok naar het
Engelsche gezantschap. Wat is die man ? Een Engelsch officier,
een gentleman dus. Ja dat is ie, maar wat was hij vroeger?
Eh, eh, hij was chauffeur van Lord Soandso. Chauffeur? Dus
werkelijk toch „lied"!
Verloving af, bezoek af!
1) De Entente-Statenbond dient slechts voor het in stand houden van
de Engelsche wereldheerschappij. Red.
(Buiten verantwoordelijkheid der redactie)
Hoeveel Hollandsche meisjes zullen dergelijke ervaringen
opdoen, hoeveel officieren dooden hun tijd, aangezien ze niet
werken willen, met .,flirtation'', ook al zijn ze „married"?
Wij moeten niet vergeten, dat ook onder de kleine burgers
de soldaten hetzelfde doen. Wij weten toch, dat de eerste
gevangenen bijna uitsluitend beroepssoldaten waren, zooiets
als onze vroegere kolonialen: een beetje „uitschot". Veelal
wordt het in de gevangenschap geleerde Duitsch als communicatiemiddel
gebruikt.
Een ander gevaar schuilt daarin, dat velen onder deze soldaten,
zooals ik van een arts hoorde, aan geslachtsziekten
lijden. De meisjes en de ouders kunnen niet ernstig genoeg
gewaarschuwd worden! Mannen, die misschien nog nooit in
het burgerlijk leven gewerkt hebben, zijn geen gewenschte
familieleden en in Duitschland werd ten zeerste er over geklaagd,
dat de Engelsche gevangenen niet werken wilden en
niet werken konden, zoodat de fabrikanten ze zoo spoedig
mogelijk weer afschoven.
W. J. P.
Duitsche barbaren — Amerikaansche heldendaden
Mijn bezoek in de vorige week aan een der groote Hamburgsche
fabrieken stelde mij weder in de gelegenheid te
constateeren, hoe humaan de krijgsgevangenen daar behandeld
worden.
Bij het demonstreeren eener machine was een Belg (de
bedrijfschef maakte mij hierop attent) behulpzaam.
Genoemde chef vertelde mij, dat deze krijgsgevangene een
zeer accurate en arbeidzame man was en prees hem in ieder
opzicht.
Het deed mij zeer aangenaam aan, dat hier niet het minste
merkbaar was van onderdukking.
- Toen echter de bedrijfsleider in mijn bijzijn den gevangene
op den schouder klopte, en hem een braven kerel noemde,
toen was aan den dankbaren blik van den Belg duidelijk
merkbaar hoe goed en prettig de verstandhouding was. Ik
vernam tevens, dat de verschillende krijgsgevangenen van
iedere nationaliteit, en er waren er zeer vele, ook kleurlingen,
eens per week de kino bezochten en dat ook steeds wandelingen
werden gemaakt, terwijl hun verzorging en voeding
niets te wenschen overliet.
Wanneer men nu het bekende Amerikaansche bericht leest,
voorkomende in de N. Rott. Ct. van 26 Mei 1918 en verleden
week door de Toekomst overgenomen, dan moet dit ieder
weldenkend mensch met walging vervullen en krijgt men een
zeer lagen dunk van de Amerikaansche „beschaving".
„Op de beurs te New-York is onlangs een buitgemaakte
„helm van een Duitsch soldaat bij opbod verkocht. Jack Pierpont
„Morgan werd er eigenaar van voor 50.000 dollar, waarmee
„hij op de oorlogsleening inteekende. Daarna werd bepaald
^dat elkeen, die voor 100 dollars op de oorlogsleening inschreef,
het recht had om den Duitschen helm een trap te
„geven. Drieduizend beursbezoekers veroorloofden zich deze
„weelde, zoodat de oorlogsleening met 300.000 dollars werd
„vermeerderd." H. E.
505

Een Duitsch-Hollandsche circus-wisseling Zooals bekend
treedt thans het Duitsche circus Hagenbeek in Holland
op en oogst, blijkens de recensies in de Hollandsche pers,
grooten bijval. De meeste door de Duitsche onderneming
geëngageerde artisten zijn Hollanders. Nog geen zesde deel,
namelijk veertien, zijn Duitschers, wien hier de uitreiking van
een broodkaart geweigerd wordt!
_ Reeds eenigen tijd reist in de Duitsche steden het Hollandsche
circus Corti Althoff rond, hetwelk van de zijde der Duitsche
overheden niet de geringste moeilijkheden in den weg wordt
gelegd. Het Hollandsche circus heeft zich, dank zijn voortreffelijke
prestaties, bij het Duitsche publiek zeer geliefd
gemaakt. Men mag alzoo verwachten, dat het Duitsche circus
Hagenbeek, hetwelk op het oogenblik in Holland als gast
optreedt en, gelijk de beoordeelingen aantoonen, de gunst van
het Hollandsche publiek bereids verworven heeft, door de
Hollandsche overheid met dezelfde billijke welwillendheid
behandeld wordt, welke de Hollandsche onderneming van
dezelfde soort in Duitschland ten deel valt.
Het lot der Elzassers in Frankrijk. De Libre Parole van
i2 Mei acht het noodzakelijk, de Elsassers in bescherming
te nemen tegen de beschuldiging, die hun in Frankrijk voortdurend
voor de voeten wordt geworpen, dat zij eigenlijk de eenige
oorzaak van den oorlog zijn. Het blad betoogt, dat deze beschuldiging
van allen grond ontbloot is en dat men daarom
moet ophouden, de Elzassers onaangenaam te bejegenen.
Dit is echter niet het eenige. De te Parijs verschijnende
L'Alsacien Lorrain publiceerde eenigen tijd geleden een lange
lijst van veroordeelingen. Alle veroordeelden waren Franschen
en allen hadden Elzassers en Lotharingers uitgescholden voor
„Boches".
Tenslotte nog iets uit de Populaire. De afgevaardigde Sixte
Quenin schrijft in dit blad: ÜAction Francaisc heeft het zoover
gebracht, dat zij een getuige uit het proces der Bonnet
Rouge, die in 1870 meegestreden en in dezen oorlog zijn zoon
verloren heeft, waagt bespotten. Zijn Eltassisch accent, zijn vierkante
schedel en zijn bril moesten het ontgelden. Deze
eigenschappen stempelen iemand dus bij onze chauvinisten
tot „Boche"! "
Bijzonder welwillend schijnen dus de overgeloopen Elzassers
en Lotharingers in Frankrijk niet behandeld te worden !
Hoe gruwelgeschiedenissen ontstaan. Onder het opschrift
„Zij die de geschiedenis maken" verhaalt G. de la
Fourchardière in het Parijsche blad P'Oeuvre van 30 April
het volgende, dat ongetwijfeld een zeer ernstige moraal bevat:
„Onze groote meester Anatole France vertelt aan zijn vrienden
een kostelijke geschiedenis, welke ik nog niet ii» de couranten
weergevonden heb. De heldin daarvan is een uit Noord-
Frankrijk gevlucht meisje, waarin een burgerfamilie uit Parijs
in het begin_ van den oorlog belang stelde en die haar in dienst
nam. Deze lieden wilden daarvan al heel spoedig partij trekken.
„Gij zijt zeker wel tegenwoordig geweest bij moordpartijen,
brandstichtingen en plunderingen ? Vertel ons eens wat daarvan."
„Neen, mevrouw, ik heb niets gezien. Ik was voor de aankomst
der Boches reeds gevlucht."
De familie, teleurgesteld, verloor hare. belangstelling in de
vluchtelinge en zij moest een anderen dienst zoeken. In den
nieuwen dienst herhaalde zich hetzelfde tooneel. Men vond
het ongehoord en een schande, dat een vluchtelinge uit Noord-
Frankrijk niets wist te vertellen. Zij dankten haar af.
Toen! ging het meisje een licht op en in haar derden dienst
beijverde zij zich met het verhalen van verschrikkelijke oorlogsgeschiedenissen.
Men verhoogde haar loon, men toonde haar
trotsch aan de bezoekers en beschouwde haar als een waardevol
artikel."
506
DE TOEKOMST
OP DEN UITKIJK
Een onheilspellende uitlating bewaarheid. Voor eenigen
tijd heeft generaal Foch gezegd: „Om den oorlog te winnen,
moeten wij een groot Amerikaansch leger hebben". (Matin
No. 12421 van 1 Maart '18). Dat leger is er niet en zal er
vooreerst ook niet zijn. Daarom verliest de Entente.
De passiviteit van de Engelsche handelsbalans. De
Beniner Börsen-Zeitung wijst op de ontstellende afmetingen,
die de passiviteit van de Engelsche handelsbalans begint aan
te nemen. Voor den oorlog overtrof de invoer den uitvoer
met gemiddeld 228 millioen Mark per maand; in December
1914 was de invoer echter ruim 717 millioen Mark grooter
dan de uitvoer; in Maart 1918 overtrof hij den uitvoer reeds
met ruim 1350 millioen Mark en volgens de officieele opgave
van het Engelsche ministerie van handel steeg dit cijfer in
April 1918 tot meer dan 1550 millioen Mark!
Amerikaansche justitie. De Chicago Tribune van 21 Maart
bevat een paar teekenende staaltjes van de beschaafde Amerikaansche
toestanden. Uit Lexington en Monroe komen weer
berichten omtrent negers, die door het volk werden gelyncht.
In Lexington werd het slachtoffer aan het spit gebraden, wat
een geliefkoosde straf in het vrije Amerika schijnt te zijn,
en in Monroe werd de neger door een dozijn gemaskerde
mannen uit het arrestlokaal gehaald en opgehangen. Van
eenige bestraffing der schuldigen blijkt als gewoonlijk uit het
telegram niets, evenmin als van eenige verontwaardiging van
de zijde van het Amerikaansche publiek of van de redactie
van het blad.
De voeding in Duitschland. De bekende kolonel Repington
schrijft in de Morning Post: „Over het algemeen moet men
tot de conclusie komen, dat de verhalen, die in Engeland
geschreven worden over de levensmiddel verhoudingen in
Duitschland, de moeilijkheden sterk overdrijven 'en dat niets
er op wijst, dat de toestanden ondragelijk zijn geworden of
dat zij van eenigen belangrijken invloed op den gang der
krijgsoperaties zullen zijn."
Zü willen zich vrij maken. Uit Sidney wordt aan de
Times bericht, dat de kolonie Victoria zal voorstellen, dat de
gouverneurs der koloniën in het vervolg niet meer vanuit
Engeland zullen worden gezonden, welk voorstel door de meerderheid
der Australische kolonies zal worden ondersteund.
De bewonderende Hollander : „Die medaille heeft U zeker
aan 't Westfront behaald?"
De Tommy: „Nee, in Transvaal".
t

O! die dempkratie! De politieke hoofdredacteur van het
Vaderl. schrijft in een artikel over den heer Heemskerk, dat
zóó overloopt van „democratie", dat men er wee van zou
worden, dat „het gemis van gezonde democratische instellingen
Europa voor een groot deel deze wereldramp op den hals
haalde." Bedoeld is natuurlijk weer, zooals steeds in onze
liberale bladen, de zaligmakende Westersche demokratie, die
zoo gunstig afsteekt bij de Oostersche autokratie. Alsof die
Engelsch-Fransch-Amerikaansche demokratieën een vredelievend
karakter dragen!
D Ë TOEKOMSf
Geen haat? Op een avond van de vorige week is het
Amsterdamsche Concertgebouw volgeloopen, om den bekenden
Franschen predikant Giran te hooren, die van het front was
gekomen. Hij vertelde, dat de Fransche soldaat „niet vecht
uit haat of uit wraakzucht; bij hem bestaat geen andere haat
dan haat tegen den oorlog."
Een vraag : Waarom hebben dan op ettelijke plaatsen van
het Westfront Fransche soldaten Duitsche begraafplaatsen en
graftomben van Duitsche soldaten systematisch geschonden,
ja een ervan zelfs als mestvaalt gebruikt?
A propos : volgens de bladen heeft het geheele publiek, na
de rede van Ds Giran, de Marseillaise meegezongen. Het is
toch eigenaardig : die Hollandsche Entente-vrienden, die hun
nationaliteit zoo willen hooghouden (.. .tegenover Duitschland !)
zingen een vreemd volkslied, terwijl ze meestal, als echte
Hollanders, de woorden van hun eigen volkslied niet eens
kennen!
De Engelsche ziekte of : Wie praat er nog van
slavennatuur" ? Mr. C. P. van Rossem schrijft in het
Maand. Ocht. ld. (v/d. Tel.): „Ons menschdom zal desnoods
een Engelschman dulden als overheerscher, omdat het hem
goed afgaat en hij er als het ware voor geschapen is."
De Ier, de Egyptenaar, de Voor-Indiër enz., als uit één
mond: „Precies ons idee!"
Praatjes. Nu het Duitsche offensief zoo'n succes heeft,
moeten de Hunnen nog eens extra worden belasterd. Dus
worden er weer ettelijke verhalen over de wereld verspreid
over Duitsche vliegeraanvallen op Engelsche veldhospitalen.
Het is maar jammer, merkt de Köln. Ztg. op, dat elke nadere
aanduiding omtrent de plaatsen waar die aanvallen zouden
hebben plaats gehad, ontbreekt, zoodat de juistheid niet kan
worden gecontroleerd.
Het wordt krap. De' Engelsche levensmiddelcontroleur
heeft bepaald, dat in het jaar, dat i Juni 1918 begint, voor
industrieele doeleinden slechts 25% wordt beschikbaar gesteld
van de hoeveelheid suiker, die in 19.15 werd verbruikt.
Niet precies juist. De Evening Post van New-York bericht,
dat in een bioscoop in New-York eene film wordt vertoond,
voorstellende: „De nederlaag van den Keizer en de inneming
van Berlijn".
Twee uitingen van den Franschen minister van levensmiddelenvoorziening.
Minister Boret deed volgens Reuter
de volgende mededeelingen:
Op 22 Mei in een bijeen- j Op 23 Mei in den Senaat,
komst met Parijsche dag- j
bladschrijvers.
Wij hebben den tijd der beper- i Van i Juni al'zal de broodkaart
kingen bijna achter den rug. Er ! over het geheele gebied worden
zullen geen nieuwe worden inge* ] ingevoerd. Door de eischen der
voerd. Ik hoop zelfs, dat de oude i voedselvoorziening van het leger
gaandeweg in kracht zullen afne- \ zullen wij gedwongen zijn drie
men, dat ik het broodrantsoen zal ! vleeschlooze dagen voor te schrijkunnen
verhoogen en over een j ven. Misschien zullen wij het parpoosje
ook de drie „magere" dagen j lement nog verzoeken nieuwe
afschaffen, zonder 'mijn toevlucht | maatregelen goed te keuren,
tot de vleeschkaart te behoeven
te nemen.
Fransche fijngevoeligheid. Dr. Otto Grautoff doet in
het Zeitschrift für Bücherfreunde eenige mededeelingen, die
zeer beschamend zijn voor de fijngevoeligheid, den tact en
ook den kunstzin, zoo niet van het Fransche volk, dan toch
van zijn machthebbers. Rodin heeft, zooals men weet, het
Hotel Biron met al zijn beeldhouwwerken, schilderijen,
teekeningen en verzamelingen aan den Franschen staat geschonken.
Zoodra' deze schenking rechtsgeldigheid had gekregen
werd aan Rodin de toegang tot het Hotel Biron verboden.
En na zijn dood is aan de naaste verwanten en vrienden
van Rodin eveneens de toegang tot dit Hotel ontzegd ! Daarentegen
kunnen handelaars en bronsgieters zich in het Hotel
en ook het atelier en het woonhuis van Rodin te Meudon
vrijelijk bewegen en zij schijnen er, naar de vrienden van den
gestorven Meester beweren, op gewetenlooze wijze weg te sleepen,
wat er maar weg te sleepen valt. Rodin heeft in zijn testament
voorwaarden gesteld voor den verkoop van bronzen afgietsels,
welke door den staat, die thans eigenaar zijner .werken is, niet
worden opgevolgd. In alle kunsthandels en bij talrijke antiquairs
moeten thans slecht gegoten en afgewerkte afgietsels
van Rodin's werken te koop zijn, die den kunstenaar bij zijn
leven zeker in woede zouden hebben doen ontsteken. Judith
Cladel, de oudste en trouwste vriendin van Rodin, heeft in
het openbaar verontwaardigd de bewering tegengesproken, dat
zij aan deze handelswijze medeplichtig zou zijn. Het publiek,
zegt zij, weet niet dat sinds Rodin's dood al zijn oude vrienden,
medewerkers en bedienden systematisch uit zijn huis zijn geweerd,
dat zij samen met Clémentel den Meester eens bezorgd heeft.
Dezelfde Franschen, die de Duitschers . van vernielzucht en
gebrek aan kunstzin beschuldigen, springen op een dergelijke
wijze met de kostbare nalatenschap van hun grootsten beeldhouwer
om !
Het tevreden Britsch-Indië! Volgens de Times zijn te
Behar onlusten uitgebroken: 41 dood, 155 gewond, 3878 in
de gevangenis. Misschien worden die volgens het oude recept
uit naam van de beschaving voor de Engelsche kanonnen
gebonden ?
Tusschen Keulen en Parijs ligt de weg naar Rome!
De Paus had aan de Entente-regeeringen verzocht, op Sacramentsdag
Keulen niet te bombardeeren. Aan dat verzoek is
voldaan. Maar de Ihiitschers hebben op dien dag met het
120 KM.-kanon Parijs wèl beschoten. Ontzettende verontwaardiging
in 't Entente-kamp en dus ook bij de vrindjes
hier. Gelijk het Vadert, terecht opmerkt, is het verschil eenvoudig
dit, dat de Duitschers, dank zij hun verdragend geschut,
Parijs in de gevechtszone hebben kunnen betrekken. Keulen
is toch niet door Entente-geschut van den grond af bereikbaar ?
Franschen en Engelschen hebben ook wel degelijk op Sacramentsdag
steden achter het Duitsche front met hun kanonnen
bewerkt.
Engelsch aardrijkskundig onderwijs. In het veelverbreide
(29e druk in 1903) leerboek der geographie van Meiklejohn,
hoogleeraar in St. Andrews, .leest men op blz. 146 over Pruisen :
„Het koninkrijk Pruisen is de leidende staat in Duitschland
en de grootste militaire macht ter wereld. Zijn voornaamste
bezigheid is oorlogvoeren." [Tdgl. Rundschau).
Een vriend van Wilson. Op het oogenblik bevindt zich
— althans dat was voor veertien dagen het geval — zekere
heer Charles E. Ruffel in Londen. Hij is een Amerikaan en
daarbij een intiem vriend en raadgever van
president Wilson. Deze heer was op 17 Mei te Londen
in het Savoy Hotel de gast van de American Luncheon Club.,
Hij hield bij die gelegenheid een tafelrede en zeide o.m. „dat
men in de Ver. Staten het feit had geaccepteerd, dat God in
Zijn wijsheid het Engelsch-sprekende ras er toe had gesteld
de wereld de vrijheid te hergeven." N. Rott. Cl.
Jawel, die „goddelijke wijsheid", naar Amerikaansche opvatting,'hebben"
wij hier aan den lijve gevoeld!
507

Uitzoeken maar!
..Mijnheer, zoo'n makkelijke partij als die Ekonomische
Bond van ons heeft U nog nooit gezien. Wij zijn overal
voor en overal tegen; Ieder kan dus uit ons program zoeken
wat hem het liefst is. Een partij voor iedereen, meneer".
• Notenkraker).
Mexico, de vrijstaat! Wij zijn zoo gewoon, dat diepe buigingen
gemaakt worden voor de „wereldbevrijdende" machten,
dat het eens opfrischt te bemerken, dat er nog vrije staten
zijn. Niet alleen heeft Mexico de diplomatieke betrekkingen
met den U.S.A.-dienaar Cuba verbroken, maar het heeft
wetten gemaakt om het handwerk van wroetende handelsdoodgravers
in te binden. Elke ongeoorloofde inmenging in
binnenlandsche aangelegenheden wordt bestraft, N.O.T.'s en
zwarte lijsten worden niet geduld. Alle binnenloopende schepen
zijn verplicht de lading af te leveren en het inhouden van
elk stuk wordt met 50 pesos boete bestraft, terwijl den kapitein
verboden kan worden weer op Mexico te varen.
Dat is wat anders dan b.v. in 1915, toen op Java geweigerd
werd een van de Ned. Ind. Rubber Mij. gekochte tuinslang
af te leveren, omdat de kooper als vertegenwoordiger van een
Duitsche firma op de zwarte lijst stond!
Alle eerbied voor Mexico als vrijstaat! De heer Loudon
kon daar zeker geen minister van buitenlandsche zaken worden.
Jammer!
De gewone Engelsche taktiek. Niet ieder wist, dat in
België nabij de Duitsche grens een aantal kleine gemeenten
gelegen zijn, ongeveer dertig in het geheel, waar het Duitsch
als moedertaal wordt gesproken. Maar tijdens den oorlog is
meermalen hierop de aandacht gevestigd. De bezettende macht
heeft nu eenigen tijd geleden in overeenstemming met het
beginsel harer beschikkingen ten aanzien van Vlaanderen en
Wallonië — waar immers het Vlaamsch en Fransch achtereenvolgens
als de offlcieele taal zijn voorgeschreven — verordend,
dat in bedoelde gemeenten alle offlcieele stukken en afkondigingen
in het Duitsch dienen te worden opgesteld.
In de Engelsche pers wordt dit feit aan de lezers in dezen
vorm voorgezet, dat door het Duitsche bewind in België voor
de geheele provincies Limburg, Luik en Luxemburg het Duitsch
als de ambtelijke taal is ingevoerd.
Zelfs Daily News ontziet zich niet deze tastbare onwaarheid
te helpen verbreiden. De gewone Engelsche taktiek!
Nóg gewoner Engelsche taktiek J Nu het Russische Rijk
in staat van ontbinding verkeert, en onmachtig is zich tegen
geweld van buiten af te verzetten, haasten de „bevriende"
Engelschen zich een deel van den buit binnen te sleepen.
Meldden wij in het vorige nummer, dat generaal Sikes bezig
is op het noordelijk deel van Perzië, de voormalige Russische
invloedsfeer, de hand te leggen, thans (27 Mei) wordt
uit Stockholm bericht, dat de aan de Moermankust in de haven
van Petsjenga aan land gezette Engelsche troepen bezig zijn
zich het omliggende gebied toe te eigenen. Aldus maakt zich de
508
DE TOEKOMST
beschermer der kleine naties weer van het belangrijkste deel
van Noord-Rusland meester. Precies als met Gibraltar, Malta,
Aden, enz. enz.
Zooals de ouden zongen, zoo piepen de jongen. Welke
verwarring de anti-Duitsche campagne ook reeds in de hoofden
van schooljongens heeft gebracht, bewijst een „manifest" aan
het Duitsche volk. dat, nota bene, gedrukt en aan de Duitschers
te Rotterdam wordt uitgedeeld en ook elders in ons land
wordt rondgezonden. Het uitmoorden van een volk (Frankrijk
natuurlijk), het dooden van weerloozen (beschieting van Parijs,
de roem van Europa), deportatie van Belgen, Serviërs, Roemenen,
het verdrinken van vrouwen en kinderen (de duikbootoorlog).
„ Wij moeten ons verheugen, dat onze schepen zullen
gaan varen ter redding van het door barbaarsche bevelen van
uwe militaire leiders geteisterde Frankrijk", enz. Het is fraai;
maar de ouders van die bengels zouden er goed aan doen,
hun zakgeld wat in te korten, opdat die vlegels zulke nonsens
niet meer kunnen uithalen. En een vereeniging schijnen ze
ook al te hebben onder den wijdschen naam van „Bond
van Neutrale Landen"!
Wij hadden wel eens gehoord van zulk een Bond, gevestigd
te Amsterdam. De hier bedoelde papiertjes worden echter
verzonden uit Rotterdam. — Postbox no. zooveel?
Het onschuldig „overvallen" Frankrijk. Het vierde
nummer van de Revue Beige bevat een artikel van Dumont
Wilden, waarin de nauwe politieke en militaire aaneensluiting van
Frankrijk, België en Engeland bepleit wordt. Maar het nieuwe
Frankrijk zal zijn „natuurlijke" grenzen moeten hebben herwonnen
en „toute 1'ancienne Gaule" moeten omvatten. M a.w.
het Rijnland en België moeten met Frankrijk vereenigd worden.
Precies dus als in de geheime Russische verdragen, en in het
antwoord van Poincaré aan prins Sixtus van Bourbon, althans
wat den eerstgenoemden eisch betreft.
Het allernieuwste. In ons nummer van verleden week
werd onder- „Ingezonden" gewezen op het nieuwste Ententebericht
(in de Tel.) omtrent het Kannibalisme in Oostenrijk.
De schrijver vroeg: „Wat zal men den volgenden keer nu
uitvinden ?"
Welnu: het is al gevonden! In het te Londen tegen het
Parlementslid Pemberton Billing gevoerde proces heeft deze
„bewezen", dat er een Duitsch boek bestaat met 47.000 namen
van menschen in Engeland, die aan „tegennatuurlijke zonden"
waren verslaafd en die door Duitsche agenten door afpersing
tot spionnage gebracht zouden kunnen worden. Voorts zou
Duitschland deze zonden met opzet in Engeland verspreiden.
(Zeker met behulp van vergiftigde bonbons, of iets dergelijks!)
Wat volgt er nu weer ?
Onwaardig. In de N.R.C. (Ocht.) van 4 dezer vindt men
weer eens een van die geniepige stukjes over Vlaanderen en
het activisme, zooals „men" die aan dat blad pleegt te schrijven.
Wij zullen het hier niet ontleden, doch alleen signaleeren, dat
er weer sprake is van eenige met naam genoemde activistische
leiders, die „vet-betaalde" baantjes hebben. — Dat is nu de
ellendige mentaliteit van de menschen in dezen tijd, dat men
(blijkbaar afgaande op eigen aanleg) een eerlijke overtuiging
zonder nevenbedoelingen bij een ander onbestaanbaar acht.
Maar een blad, dat zichzelf respecteert, moest dergelijke grove
insinuaties niet onder den dekmantel der anonymiteit laten
verschijnen. Nu de redactie der N.R.C. in 't bijzonder de
zuivere apostelfiguur van August Borms door een gemaskerde
laat bemodderen, toont zij daarmede tevens, van de Vlaamsche
beweging en haar voormannen niets te weten.
In hetzelfde geïncrimineerde stuk wordt voorts Leo Picard
tegen de Jong-Vlamingen uitgespeeld. De N.R.C. heeft 't ook
niet noodig gevonden van den schrijver te verlangen, dat hij
de meest elementaire regelen van literair fatsoen in acht zou
nemen en bij zijn citaten van Picard de bron zou vermelden.
Maar verbeeldt U ook: *dan zou hij de Toekomst moeten
noemen, en dat doet men immers alleen, als men er tegen te
keer kan gaan !
Aldus de manieren van het grootste Nederlandsche dagblad
in den jare 1918.
Boekbespreking en Tijdschriften volgende week. Correspondentie per brief.