Vvaerachtighe Beschryvinghe Van drie seylagien, ter ... - Van Wijnen

[fol. 9r]
Een cort verhael vande tweede Navigatie anno vijfentneghentich achter Noorweghen,
Moschovia ende Tartarien om, nae de Coninckrijcken van Catthay ende China.
Nae dat nu de voornoemde vier schepen opten Herfst 94. wederom ghecomen waren, soo
wasser goede hoopinghe datmen deur de Weygats de voornoemde reyse soude moghen doen,
ende dat aldermeest deurt vertellen vant Zeelandtsche ende 'tEnckhuyser schip, daer Ian
Huyghen van Linschoten Comis op was, die de saeck vry wat breedt voort stelde, alsoo dattet
by mijn E. Vermoghende Heeren de Genraele Staten, ende zijn Excell. van Oraengien,
besloten werde int voorjaer wederom eenighe schepen toe te maecken, niet alleenlijck als te
voren om de vaert op te doen ende te bespieden, maer om eenige waren ende comenschappen
derwaerts te senden, daer in de Cooplieden mochten inschepen, sodanighe waren alst haer
goet docht ende beliefde, met eenighe Commissen om de selvighe waren te verhandelen ter
plaetse daerse comen soude, ende dit alles vracht ende licent vry. Petrus Plancius een
vermaert Cosmographus, is mede een principale beleyder ende bevoorderaer van dese
Schipvaert geweest, die de principale ordre vande coursen gheordoneert heeft ghehadt, ende
de streckinghe vande lande Tartarien, Catthay ende China: maer wat vande selvighe te
oordeelen zy, is noch niet ghenoech openbaer noch bekent, hoe wel nu drie tochten ofte
seylagien daerom ghedaen, tot gheen ghewenscht eijnde ghecomen zijn, want de coursen by
hem gheraemt, zijn niet volcomen achtervolght deur eenich inconvenient, twelck deur de
cortheyt des tijdts niet verbetert conde werden. Dat nu eenighe swaermoedighe luyden
voorwenden, dattet ondoenlijck zy: segghende uyt eenighe oude schryvers, dat wel meer als
305. mylen vande Noordt-pool aen weer zyden de Zee onseijlbaer zy, dat blijckt niet waer te
zijn, want de witte Zee, ende verder noordelijcker, werdt nu beseijlt ende bevischt, teghent
schryven ende ghevoelen vande oude Schryvers: jae wat isser al beseijlt daer zy niet van
gheweten hebben, soo waert oock gheen wonder, ghelijck ick int beghinsel vande eerste
beschryvinghe deser beseylinghe gheseijt hebbe, datter onder de Noort-pool aen weer zyde
23. graden een gelijcke coude waer, al ist niet ten vollen versocht. Wie soude ghelooven dat
int gheberchte van Pireneen ende Alphen die in Spaengien, Italien, Duijtslandt ende
Vranckrijck strecken, so groote coude is, dat aldaer het sneeu nimmermeer en smelt, ende
ligghen nochtans seer veel naerder de Sonne, als dese aende Noordt Zee ligghende
[fol. 9v]
Nederlanden, waer deur comt van de coude in dat gheberchte, deur de diepe valleyen daert
snee soo hoogh leijt, dat de Son de gront niet beschynen en mach, ende de hooghe bergen die
der sonnen schijn vande valleyen weeren. Also gaetet mede (mijns oordeels) met het Ys inde
Tartarische Zee, die oock de Ys Zee ghenoemt is, ontrent Noua Sembla, daert ys vande
Rivieren uyt Tartarien ende Catthay in comende, niet can smelten, overmidts der groote
menichte, ende dat de son niet hooch boven die plaetsen coemt, ende daerom daer soo groote
herten niet gheeft, dattet lichtelijck smelten can. Dit doet dattet ys aldaer blijft legghen,
ghelijck het sneeu int voornoemde gheberchte van Spaengien, ende dattet selvighe ys daer
veel couder maeckt, alst is veel naerder aende Pool, inde ruyme zee. Doch also dat alles
onbesocht zijnde, niet so vast gaet als oft besocht waer, so wil ick hier voor memorie ghestelt
hebben, ende comen tot de vertellinghe vande tweede reyse ofte seylagie byden Noorden om.
Inden jare 1595. zijnder vande Generale Staten deser Nederlanden, ende zijn Excell. van
Oraengien, als Admirael vander Zee seven schepen toegemaeckt om te seylen deur de