Vvaerachtighe Beschryvinghe Van drie seylagien, ter ... - Van Wijnen

Recommendations

Info

[fol. 1r] Het eerste deel, vande Nagivatie om den Noorden. Alsomen nauwelijck yet bedencken noch bevinden mach, dattet ghemeene welvaert, (bysonder in dese Landen) meer nuts inbrenght, als de conste der Zeevaert, vermidts dat de ghene die machtigh te Zee zijn, vermoghen alle nuttigheyt ende vruchten der aerden, tot haer onderhout, tot haer te trecken: want zy daer deur van des Werelts eynde, deur de alghemeene handelinghe, allerley noodtdruft tot haer moghen haelen, ende wederom derwaerts brenghen, die dinghen die zy overvloedigh hebben, twelck alles deur de+ bequaemheyt der Zee-vaert, lichtelijck te comen ende te wege te brengen is. Welcke scheeps toerustinge ghelijckse alle daghe van handt te handt toe neemt (jae tot verwonderinge der ghener, die de schip-vaert ende toerustinghe der schepen by ons Ouders tijt, jae noch onser gedencken insiet ende overleyt by't ghene het nu is) also oock daghelijcks nieuwe reysen ende vaerten beseijlt ende opgedaen werden, de welcke wel niet d'eerste, tweede oft derde reyse: maer daer na noch eerst tot volcomen effect ende voorderinghe ghebracht zijn gheweest, ende dan noch eerst de vruchten daer van genoten hebben. So en moetmen sich+ nu niet laten verdrieten des arbeyts ende moyten, diemen daerom voort stelt, ghebruijckt ende aenwendt, al comtet d'eerste, tweede, derde reyse ofte noch later, noch eerst tot zijn volcomen gewenscht eijnde. Want wat arbeydt isser doch nutter ende prijswaerdigher, dan die streckt tot de alghemeen nuttigheyt, al schijntet voor den onverstandigen, betweters, ende berispers, int beginsel een onnut ende vergheefs bestaen, alst eynde eenen goeden+ nutten uytgangh heeft. So de hoogh-vermaerde Zee-luyden Cortesius Nonius ende Megalanes ende meer andere, die de verde gelegen landen ende Coninckrijcken opgedaen hebben, d'eerste, tweede oft derde reys die haer misluckte, opghehouden hadden, zy hadden naemaels de vruchten daer van niet ghenoten. Alexander magnus seyt op een plaetse, nae dat hy van Griecken-landt af, heel cleijn ende groot Asien inghenomen hadde, alsser doen int uyterste deel van Indien, een groote swarigheyt voor de handt was: hadden wy niet bestaen, dat ander luyden+ onmoghelijck achten, wy waren noch inde inganghen van Cilicien blyven hanghen, daer wy nu alle dese wyde landen over ghetogen zijn. Want gheen dingh is ghelijck ghevonden ende tot zijn volcomenheyt ghebrocht, gheen dingh ghelijck bestaen ende volvoert. Daer over Cicero oock een heerlijcke reden seyt: Godt heeft eenen niet alle dingh+ gegheven, op dat de naecomers oock wat souden hebben te doen. Daerom moetmen int midden des loops niet ophouden, so lange daer noch yet ter saecke dienstich achter is, oft te verhopen staet: want de allerbeste schatten, zijn swaerst om vinden. Doch, om niet wijt van ons voorstel uyt te loopen, belanghende de daghelijcksche bevoorderinghe der nuttelijcker Zee-vaert, diemen niet sonder gheringhe costen, moeyten ende arbeyt volvoert heeft, overloopende ende verby-slaende, nae hoe langhe ende moyelijcken arbeyt ende langhsamich aenhouden, de vaert van Oost ende West Indien, America, Bresilien ende andere meer, deur de Strate Magellanes, inde Zuydt Zee, deur ende weer deur +Ghelijck de scheeps toerustinghe verbetert, soo werdender oock meer nieuwe lande opgedaen. +Neerstigh aenhouden doet vercryghen. +Den lackschouwers machment niet te pas maken. +Datmen niet bestaet is onmogelijck. +Alle dinghen comen deur aenhouden metter tijt. [fol. 1v]
de Linie, ende so voort meer andere ongehoorde Landen ende Eylanden eerst tot zijn volcomen effect zijn gebracht So+ laet ons mercken op de Witte Zee, daer nu so gemeene vaert is, aende Noord zyde van Moscovia, met wat een commerlijckheyt ende ghevaer die eerst opghedaen is. Wat heeft nu dese vaert so ghemeen ende licht ghemaeckt? Ist niet de selvighe ende langhe vaert nu, die't was, eerse ten volle bekent ende beseijlt was? Iaet: maer de rechte coursen, diemen te voren moest soecken met cruysinghe der Zee, vant eene landt tot d'ander, ende nu eens loefs mach aengaen, die heeftse van swaer licht ghemaeckt. Dit weynich heb ick den Leser tot een corte inleydinghe voor ghestelt, also ick voorghenomen hebbe de drie Noorder reysen te beschryven, nu drie jaer naevolghende bestaen, achter Noorweghen ende der Moschou om, na de rijcken van Catthay ende China, daer van ick de twee laetste hebbe helpen doen, hoewel niet tot volcomenheyt ghebracht, alsment wel ghehoopt hadde. Eerstelijck tot een bewijs van+ onse naerstighen onverdrietighen arbeyt om den rechten kours te treffen, die wy niet hebben connen becomen, als wy wel ghehoopt ende ghewilt hadden, ende villicht wel ghevonden souden hebben, deurt cruysen der Zee, so wy den rechten trae ghetreft hadden, die ons het Ys ende de cortheyt des tijdts, ende quade slachboeghen belet hebben, So mede om den genen de mont te stoppen, die ons bestaen onnut ende vruchteloos segghen te wesen, dat noch mischien in toecomende tot nuttigheyt gedyen mach: Want niet de gene die yet dat onmogelijck schijnt bestaet is te laecken: maer die ghene die deur dattet onmogelijck schijnt, gants niet bestaen wil, belet deur zijn traecheyt. Wy+ hebben wel bevonden dat de eenighe ende meeste verhinderinghe van onse reyse, is gheweest het groot Ys dat wy ontrent Nova Sembla opte 73. 74. 75. 76. gr. gevonden hebben, ende niet soo seer op de Zee tusschen beyde de Landen, daer deur blijckt, dat niet de naeheyt vande Noordt Pool: maer de naeheyt vant Ys, dat in ende uyt de Tartarische Zee ontrent Nova Sembla comt, ons de meeste coude ghegheven heeft. Nae dien dan de naeheyt vande Pool ons de meeste coude niet ghegheven heeft, so hadmen mischien so wy ons bestemde cours hadden moghen doen, nae't noordtoosten, wel eenighe openinghen ghevonden, welcken cours wy van Nova Sembla af, niet conde doen, vermits wy int Ys aldaer vast raeckten, ende hoet ontrent Nova Sembla ghestelt was, conden wy niet weten, voor wijt besocht hadden, ende doen wijt nu versocht hadden, conden wy onsen cours niet veranderen, doch ist mede onseker hoet ons vergaen soude hebben, so wy onse noordtooster cours ghehouden hadden, om dattet niet besocht en is. Dan dat is waer, dat opt landt vande 80. graden (twelck wy meenen Groenlandt te zijn) lover ende gras wies, + daer gras etende dieren, als Rheden, Hinden ende andere haer gheneerden, daer teghens op Nova Sembla lover noch gras wast, daer oock niet dan vleeschetende dieren zijn, als Beeren ende Vossen, hoewel Noua Sembla wel 4. 5. ende 6. graden zuydelijcker vande Pool leijt, dan'tander voornoemde landt. Tis oock kennelijck dat aende zuydt ende noordt zyde vande Linie der Sonnen, aen weer zyden tusschen beyde de Tropicos 23. graden en half so heet is, als recht onder de Linie. Wat wonder waert dan, dat ontrent de Noort Pool mede so veel graden aen weer +Het ghene int begin ende aensien swaer is, werdt noch deurt volherden vercreghen. +Het vinden is swaer het naedoen licht. +Niet de naeheyt vande Noort Pool maer het Ys vande Tartarische Zee geeft de meeste coude. +Verghelijckinghe vande hitte onder de Linie ende de coude onder de Noort Pool. [fol. 2r] zyde niet meerder coude waer als recht onder den Pool. Dit wil ic niet stellen als gewis, vermits dattet met de coude aen weer zyde vande Noort Pool niet besocht is, als wel met de
Page 1 and 2: Vvaerachtighe Beschryvinghe Van dri
Page 3 and 4: Vvaerachtighe Beschryvinghe Van dri
Page 5: o.n.o. ende w.z.w. was weynich ofte
Page 9 and 10: + Iunij 30. [fol. 2v] [Iulij 1] Den
Page 11 and 12: Drie oft 4. mylen van Langenes o.n.
Page 13 and 14: noch op ende swom int water, ende h
Page 15 and 16: Van daer wenden zijt wederom zuydtw
Page 17 and 18: aengeseylt n. ten w. Doen wenden zi
Page 19 and 20: ghelijck Zee-robben, met seer cort
Page 21 and 22: Den 6. Augusti gheseijlt totten mid
Page 23 and 24: illustratie Hoe dat de vier schepen
Page 25 and 26: nae noch n.w. ten w ende w.n.w. 5.
Page 27 and 28: Waygats oft Strate de Nassou, nae d
Page 29 and 30: Doen seijlden wy z.o. ten o. totten
Page 31 and 32: Doen streecken wy de seylen totte n
Page 33 and 34: Traenbay, om dat wy daer veel Traen
Page 35 and 36: Den 25. Augusti zijn wy wederom nae
Page 37 and 38: voor ende naer, nam hy scharp regar
Page 39 and 40: De Beyr beet den eenen terstont tho
Page 41 and 42: Den 16. September van smorghens tot
Page 43 and 44: + Vanden avondt tot dingsdaechs smo
Page 45 and 46: +Den 18. Mey seijlden wy wederom uy
Page 47 and 48: alsmen nu de 22. graden 38. minuten
Page 49 and 50: +Iunij 17. [Iunij 19] +Den 19. sage
Page 51 and 52: Daer nae lichten wy wederom onsen a
Page 53 and 54: Den 5. Iulij seijlden wy n.n.o. aen
Page 55 and 56: +Iulij 17. [Iulij 18] Den 18. Iuly
Page 57 and 58:
+Den 7. Augusti wast een w.z.w. win
Page 59 and 60:
weer te stellen, ende schoten hem d
Page 61 and 62:
zuyden om Nova Sembla west aen na d
Page 63 and 64:
Den 31. Augusti werden wy wederom d
Page 65 and 66:
altemet noch meer stucken, ende het
Page 67 and 68:
was, soo ghingh hy ten laetsten wec
Page 69 and 70:
want ontrent een gotelinghs schoot
Page 71 and 72:
[p. *27] illustratie Afteijckeningh
Page 73 and 74:
maer meenden dattet een schots ys w
Page 75 and 76:
Den 20. October wasset stil ende so
Page 77 and 78:
[fol. 28r] byt landt, maer saghen h
Page 79 and 80:
+Novemb. 5. [Novemb. 6] +Den 6. Nov
Page 81 and 82:
Den 19. November wast onstuymich we
Page 83 and 84:
+Den eersten December wast quaet we
Page 85 and 86:
+Den 8. December wast quaet weder,
Page 87 and 88:
+Decemb. 17. [Decemb. 18] Den 18. D
Page 89 and 90:
uytgheslaghen, ghelijck de Boeren d
Page 91 and 92:
[Ianuarij 5] Den 5. wast weder wat
Page 93 and 94:
+Ianuarij 13. [Ianuarij 14] +Den 14
Page 95 and 96:
daer over wy ons flucks wederom nae
Page 97 and 98:
+Ianuarij 26. [Ianuarij 27] +Den 27
Page 99 and 100:
Den 6. wast effen quaet weder met s
Page 101 and 102:
+Februar. 14 [Februarij 15] Den 15.
Page 103 and 104:
+Den 23. Februarij wast stil weder
Page 105 and 106:
[fol. 38v] die buyten wilde zijn, m
Page 107 and 108:
Den 17. wast mede moy claer weder m
Page 109 and 110:
+Den 29. Maert wast moy claer weder
Page 111 and 112:
+Den 10. April wast quaet weder, en
Page 113 and 114:
Den 21. April wast noch al claer we
Page 115 and 116:
+Mey 6. [Mey 7] +Den 7. Mey wast qu
Page 117 and 118:
+Mey 17. 18. [Mey 19] +Den 19. Mey
Page 119 and 120:
Den 29. Mey smorghens wast goet tam
Page 121 and 122:
Beschryvinghe ende afteijckeninghe
Page 123 and 124:
+Den 9. wast schoon weder met versc
Page 125 and 126:
twee coffertgiens met gelt, twee ha
Page 127 and 128:
+Iunij 15. [Iunij 16] Den 16. ginge
Page 129 and 130:
[fol. 47r] Den 20. Iunij wast tamel
Page 131 and 132:
illustratie [fol. 48r] Van Staten h
Page 133 and 134:
[Iunij 27] Den 27. ginghen wy tseij
Page 135 and 136:
Afbeeldinghe hoe dat wy deur groote
Page 137 and 138:
+Iulij 8. [Iulij 9] +Den 9. smorghe
Page 139 and 140:
+Den 13. wast een schoon dagh weers
Page 141 and 142:
+Iulij 19. [fol. 51v] [Iulij 20] +D
Page 143 and 144:
graden 10. minuten. Ende also wy da
Page 145 and 146:
noch eens van de wijn die hy hadde,
Page 147 and 148:
deur wy gansch verslaghen waren, du
Page 149 and 150:
die leefde noch, hopende dat hy ons
Page 151 and 152:
+Augusti 14. [fol. 57r] cours was w
Page 153 and 154:
+Augusti 17. [p. *57] illustratie A
Page 155 and 156:
alsose daer onversiens ghecomen war
Page 157 and 158:
geweldich op uyten z.o. dat wy over
Page 159 and 160:
entusschen sagen wy opt geberhte de
Page 161 and 162:
wederom wat tot ghesondtheyt ende s
show all

Vvaerachtighe Beschryvinghe Van drie seylagien, ter ... - Van Wijnen

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?