luik humane biomonitoring in de regio Menen - Steunpunt Milieu en ...

3.2. Genotoxiciteit: komeettest
A. Komeettest – achtergrondinformatie
Met de komeettest kan op een vrij eenvoudige, maar toch gevoelige manier DNA-schade
aangetoond worden. De schade, die gemeten wordt, hoeft niet noodzakelijk blijvend te
zijn en is dus niet altijd onmiddellijk gevaarlijk. DNA-schade bestaat namelijk vooral uit
tijdelijke, herstelbare fouten. Bijna alle schade wordt correct hersteld, maar er is steeds
een kleine hoeveelheid schade die niet op de juiste manier hersteld wordt, waardoor er
dus altijd een (zeer kleine) kans op mutatie is. Dit betekent dat een toename in DNAschade,
zoals gemeten met de komeettest, wijst op een toename in sommige
deelaspecten van het kankerrisico, maar niet noodzakelijk op een stijging van het totale
kankerrisico
De komeettest kan , op groepsniveau, op een toegenomen risico voor kanker duiden, maar
dit gelt niet op het niveau van het individu, omdat de komeettest slechts een
momentopname is.
Methodologie:
De komeettest wordt uitgevoerd op volbloed. Bloedcellen worden vermengd met een gel, gespreid
op een plastic film en vervolgens gelyseerd in een detergent -en zoutoplossing. Hierdoor wordt de
celmembraan afgebroken en worden oplosbare celcomponenten en histonen (eiwitten op DNA)
verwijderd. Na incubatie in een alkalische oplossing wordt de gel met het DNA onder elektrische
spanning gebracht. DNA is steeds negatief geladen, wat betekent dat het tijdens elektroforese zal
migreren naar de positieve pool van het elektrisch veld. Als DNA beschadigd is, ontstaan er meer
losse, steeds negatieve geladen fragmenten. Deze losse fragmentjes zijn lichter en zullen dus
sneller migreren. Na kleuring en visualisatie van het DNA onder de fluorescentiemicroscoop ziet de
kern eruit als een komeet, met de relatieve hoeveelheid DNA in de staart indicatief voor het aantal
breuken in het DNA (enkelstrengige en dubbelstrengige, en breuken veroorzaakt tijdens DNAherstel
en in delende cellen breuken t.g.v. het replicatieproces). Vervolgens kunnen de lengte en de
inhoud van de komeetstaarten gemeten worden met behulp van. automatische
beeldanalysesystemen (Metafer 3.5, Metasystems), wat als resultaat het percentage DNA dat zich
in de komeetstaart bevindt weergeeft (figuur links). Bij niet-beschadigd DNA vindt men zo goed als
geen DNA-fragmenten of losse uiteinden en zal er weinig of geen afzonderlijke migratie optreden.
In dat geval wordt geen komeetuitzicht bekomen (figuur rechts).
Na manuele uitzuivering van de foutief gemeten cellen kan dan uiteindelijk een % DNA migratie
berekend worden voor elke individu. Deze waarde is een maat voor het aantal breuken dat zich in
het DNA heeft voorgedaan. Wie gemiddeld meer cellen met dergelijke DNA schade heeft ten
opzichte van een controlepopulatie zal niet noodzakelijk kanker ontwikkelen of een andere
aandoening krijgen. Dit wijst echter wel op een verhoogde blootstelling aan genotoxische stoffen