Rondetafel 2: Seksueel geweld door professionals in ... - Vrouwenraad

Wanneer de therapeut door een onbewuste drijfveer tot grensoverschrijdend gedrag komt, betreft
het veelal een éénmalige keer. De therapeut die hierdoor zelf een grote lijdensdruk ervaart en zich
terecht schuldig voelt, zal meestal, ondanks de taboe rustend op het onderwerp, hulp zoeken
eventueel samen met de cliënte en op die manier herhaling vermijden.
Jammer genoeg loopt het niet altijd zo. Maar al te vaak gaat het om een bewuste drijfveer namelijk
de seksuele behoeften van de therapeut toutcourt, waar herhaling wel optreedt, ontkenning door de
therapeut van de feiten volgt en we dus moeten spreken van een planmatig optreden van de
therapeut en waarbij de cliënt in de val wordt gelokt.
Bij Aghassy en Noot staat: ”Samenvattend kan gesteld worden dat het ervaren van seksuele
verlangens voor een cliënt een normaal verschijnsel is, maar dat het daadwerkelijk overgaan tot
seksueel contact, het uitageren is van een persoonlijke behoefte van de therapeut (die zowel uit
eenzaamheid als uit persoonlijke problemen, of uit pathologische karaktereigenschappen kan
ontstaan), die gefaciliteerd wordt door een bewust of een onbewust gebrek aan inlevingsvermogen
in de beleving van de cliënt en het loslaten van de verantwoordelijkheid ten aanzien van de cliënt die
hij, als hulpverlener, op zich heeft genomen.” (17)
Het is op het eerste gezicht verwonderlijk hoe een seksueel contact tussen cliënt en therapeut
langdurig kan blijven bestaan of waarom een cliënte tijdens het verloop van het misbruik bij haar
misbruikende therapeut terugkeert. Wanneer echter de bovengenoemde machtsstructuur eigen aan
de therapeutische relatie alsook de ambivalente gevoelens van de cliënte ten aanzien van haar
therapeut worden in acht genomen is dit eerder voor de hand liggend. Dit wordt bevestigd in het
boek ‘Verder na Incest’ van Van Lichtenburg Carla; ”De erotische lading kan zo groot worden, dat de
therapeut erg stevig in zijn schoenen moet staan om deze goed te hanteren. Dit is een van de
situaties die kunnen leiden tot het drama van seksueel contact tussen mannelijke therapeut en
cliënte. Naar onze mening worden incestslachtoffers daar relatief vaker de dupe van. Er zijn ons
diverse gevallen bekend waarin dit gebeurd is. Ook hier kan het seksuele contact langdurig blijven
bestaan door de ambivalentie, de schuldgevoelens en de schaamte van de vrouw.” (eigen
cursivering) (18)
5. Gevolgen en behandeling van een door therapeut misbruikte cliënt
Meermaals ben ik in mijn begeleidingen zelf geconfronteerd met de schadelijke gevolgen van
secundaire traumatisatie; het bemoeilijkt ten zeerste een volgende poging tot het opbouwen van
een vertrouwensrelatie binnen therapie en hypothekeert het verdere verloop van de therapie.
Bovendien nemen de klachten van de cliënt bijna steeds in alle hevigheid toe (wat de afhankelijkheid
nog bevordert) en is de lijdensdruk zeer groot.
Onno Van Der Hart schrijft in zijn boek ’Trauma Dissociatie en Hypnose': ”De schade die zij door
dergelijk misbruik oplopen kan nauwelijks onderschat worden."
Kluft (1990) beschrijft 12 incestslachtoffers die bij hem in behandeling kwamen na misbruik door
collega’s. Allen waren er slecht aan toe. Allen waren depressief, angstig en vertoonden dissociatieve
symptomen; bijna allen hadden PTSS, seksuele problemen, somatoforme stoornissen,
eetstoornissen, een geschiedenis van middelenmisbruik, hadden suïcidepogingen ondernomen en
automutilatief gedrag vertoond.
Verder geeft Kluft belangrijke thema’s in de behandeling aan: het aandacht besteden aan hun
hulpeloosheid, hun ambivalentie jegens de misbruikmakende therapeut, hun moeilijkheden met
vertrouwen, hun schuldgevoelens, hun depressie en neiging tot zelfbeschadiging, hun verwarring
over seksualiteit en nog andere.” (19)
Ook Mia Leijssen onderstreept dat onderzoekers (Olarte 1997) het er eenduidig over eens zijn dat
intiem seksueel contact in de professionele relatie, zowel op korte als op langere termijn, altijd
schadelijk is voor de cliënt, ook als het met ’instemming’ van de cliënt gebeurde. Als gevolg van het
seksueel contact in de professionele context lijden cliënten aan: een negatief zelfgevoel, verstoring
42