Rondetafel 2: Seksueel geweld door professionals in ... - Vrouwenraad

Vrouwenraaddossier en aanbevelingen 2007
Seksueel misbruik komt voor in de gezondheidszorg en de hulpverlening, zowel in residentiële als in
ambulante settings, zowel in instellingen en centra als in privé‐praktijken.
Een scala aan handelingen
Er kunnen verschillende vormen van seksueel misbruik plaatsvinden:
- Erotiserend en seksueel getint gedrag: uiting van ongepaste intieme gevoelens in woord en/of
gedrag;
- Onnodig aanraken: aanraking of betasting zonder dat dit binnen de professionele standaard van
de betreffende beroepsgroep past;
- Onnodig uitkleden: de patiënt wordt gevraagd zich te ontkleden in een mate die voor het
onderzoek of de behandeling niet noodzakelijk is; de patiënt wordt begluurd tijdens het
uitkleden;
- Onnodig uitwendig en inwendig onderzoek: de patiënt wordt inwendig (vaginaal of rectaal) of
uitwendig (borsten, geslachtdelen) onderzocht zonder dat dit voor de diagnose of behandeling
noodzakelijk is;
- Aanranding
- Verkrachting
Deze feiten kunnen eenmalig zijn, maar ze kunnen zich ook gedurende een lange periode
‘opbouwend’ voordoen, van verleiding tot verregaand seksueel misbruik.
Soms kan het zelfs een hele tijd duren voordat patiënten/cliënten beseffen dat ze misbruikt worden
of werden. Dit heeft te maken met de afhankelijkheidspositie waarin ze zich bevinden en de manier
waarop die afhankelijkheid wordt misbruikt en vaak in stand wordt gehouden ten dienste van de
professional zelf. De patiënt/cliënt bevindt zich dan in een kwetsbare en gevaarlijke situatie omdat
de professional veel over haar/hem weet en die vertrouwelijke informatie tegen haar/hem kan
inzetten. Bij de patiënt/cliënt is er (lang) nadien altijd sprake van enorme schaamte‐ en
schuldgevoelens.
Er zijn zelfs professionals die de patiënten/cliënt voorspiegelen dat seksueel contact een onderdeel is
van de therapie. Sommige professionals proberen via het bieden van therapie hun eigen
onverwerkte emoties en psychische problemen te helen.
In de psychotherapie bijvoorbeeld, gebeurt het dat patiënten positieve overdrachtgevoelens
ontwikkelen. Dit zijn in feite gevoelens van verliefdheid naar de professional toe. Er zijn professionals
die ingaan op deze gevoelens. Dit wordt tegenoverdracht genoemd.
Het speelt geen rol of patiënten/cliënten toestemmen met seksueel getint gedrag of er zelf op
aandringen. Ze zijn als hulpvrager afhankelijk van de professional. Deze bevindt zich in die
hoedanigheid in een machtspositie. De relatie, in het kader van (een) consultatie/s, tussen de
professional en de patiënt/cliënt is dus op zich ongelijkwaardig.
Het is aan de professional om niet over de ‘grens’ te gaan.
Cijfers
Er zijn weinig cijfers over seksueel misbruik in de gezondheidszorg en de hulpverlening. Uit een
aantal buitenlandse onderzoeken (vooral Canada en VS), die gebaseerd zijn op zelfrapportage door
5