Over de grens - rapport - Movisie

2 Risico’s en bescherming
In dit hoofdstuk beschrijven we wat er bekend is over grensoverschrijdend seksueel gedrag van
jongeren uit diverse onderzoeken. We beginnen met een afbakening en definiëring van het onderwerp.
Daarna analyseren we wat er uit de literatuur bekend is over risicogroepen en risico- en beschermende
factoren.
2.1 Definities
Grensoverschrijdend seksueel gedrag is een breed begrip en kent diverse verschijningsvormen. Omdat
er zoveel verschillende opvattingen bestaan over het grensgebied tussen wenselijk en niet wenselijk
seksueel gedrag, is het per definitie afhankelijk van subjectieve meningen. Er zijn echter wel juridische
grenzen: zodra deze overschreden worden is er sprake van een zedendelict. Ook zedendelicten zijn
divers en de strafmaat geeft al aan dat de impact van specifieke zedendelicten niet gelijk geschat
wordt.
Wanneer we spreken over grensoverschrijdend seksueel gedrag is het van belang onderscheid te
maken tussen seksueel gedrag dat door de jongere zelf of diens seksuele partner(s) als
grensoverschrijdend beleefd wordt, en seksueel gedrag dat in de ogen van de omgeving schadelijk is
maar door de jongere niet zo beleefd wordt.
Uit de media komt een beeld naar voren dat opvattingen van de sociale en professionele omgeving
kunnen verschillen van de ideeën die leven onder jongeren. Een Surinaamse jongerenwerker in
Amsterdam Zuidoost, bijvoorbeeld, constateert - vooral in de Surinaamse gemeenschap - een dubbele
moraal: ‘Volwassenen zijn streng tegen kinderen, seks is onbespreekbaar. Maar kijk hoe ze de kleuters
al aankleden, met korte rokjes en topjes’ (Jongerenwerker Jacqueline Cornet (45) in Trouw, 24-06-
2006).
‘Vooral bij de iets oudere meisjes die in het buurthuis komen constateert Cornet een heel losse
moraal. Seks wordt vaak gezien als middel om iets voor elkaar te krijgen. Rondgereden worden
in een mooie auto, gratis drank, tien euro. (…) Het is geen prostitutie, maar het is wel hoerig
gedrag. Alleen zien zij dat absoluut niet zo.’
Ook komen er allerlei opvattingen naar voren in het maatschappelijk debat dat op dit moment gevoerd
wordt over de mogelijk kwalijke invloeden van de seksualisering van de media (internet en videoclips),
de toegang tot nog veel meer seks via het internet, en de invloed van de zogenaamde ‘nieuwe media’
(SMS, chatten, en mailen) op jongeren en hun relaties. 2 Jongeren verkennen hun seksuele grenzen,
ook op internet. ‘Alle tieners, maar dan ook allemaal, worden seksueel benaderd via internet’, stellen
Pardoen en Pijpers (2006). Voor de meeste volwassenen is de digitale jeugdcultuur van dit moment
nog grotendeels verborgen (ibid).
2 ‘Chatseks hoort bij puberen – ‘De verantwoordelijkheid ligt bij school, ouders en kind’’, Algemeen Dagblad, 1/06/2006 ; ‘Jaja,
leuk, maar als je niet verder gaat… Via de webcam worden seksuele grenzen ontdekt, vaak vrijwillig, soms onder dwang’, NRC
Handelsblad, 1/06/2006; Kandoussi, S.E. (juni 2006); ‘Kleed je eens uit en ga dan voor de webcam staan!’, NRC Handelsblad,
27/05/2006; Meer aangiftes van digitale zedenzaken, Nederlands Dagblad, 10/05/2006; Nieuwe media en relaties (2001); Nikken,
P. (2006); Pardoen & Pijpers (2006); ‘Rappers inspireren jonge verkrachters. Advocaten bezorgd over invloed muziekzenders’,
Reformatorisch Dagblad 23/08/05 ; ‘Ultrakorte rokjes, maar ze hebben geen idee’, Trouw, 24/06/2006; Westland & Viveen
(2006).
Utrecht, mei 2007 * Over de grens 11