Over de grens - rapport - Movisie

3 Opvattingen over de grens
3.1 Inleiding
In dit hoofdstuk worden de opvattingen van beroepskrachten en jongeren beschreven. Wat vinden zij
van seksueel gedrag van jongeren in het algemeen en wat is in hun ogen grensoverschrijdend? Zijn er
verschillen tussen wat beroepskrachten grensoverschrijdend vinden en wat jongeren zelf vinden? En
als laatste, wat is de aanpak die beroepskrachten kiezen om bepaalde problemen op te lossen?
Hebben zij vertrouwen in die aanpak of is er behoefte aan nieuwe ideeën?
Om herkenbaarheid van de jongeren, waarover zij spreken, te voorkomen, zijn de namen van
beroepskrachten en locaties veranderd. We hebben daarbij getracht de betekenis van een bepaalde
locatie in takt te houden. Er zijn ook beroepskrachten die in meer algemene zin over jongeren hebben
gesproken. Zij zijn wel met hun eigen naam in het verslag opgenomen. In de tien cases komt telkens
een jongere met een gefingeerde naam aan bod, die zelf vertelt wat zij vindt van de grens of over wie
een beroepskracht vertelt. Na de cases wordt de aanpak, die beroepskrachten gebruiken om
grensoverschrijdend seksueel gedrag te voorkomen of de gevolgen ervan op te vangen, beschreven.
3.2 Context van seksueel gedrag
Beroepskrachten signaleren een aantal veranderingen in de samenleving die de context vormen van
seksueel grensoverschrijdend gedrag van jongeren. Daarbinnen worden onderwerpen genoemd die
gaan over specifieke risicogroepen.
3.2.1 Maatschappijveranderingen
Een aantal respondenten ziet brede maatschappelijke veranderingen als achtergrond van
grensoverschrijdend seksueel gedrag. ‘De kernwaarden zijn veranderd. Alles is versoepeld in de
maatschappij’, zegt Karima Ouchan, die op een grote scholengemeenschap werkt als
leerlingbegeleidster. Alles kan gezegd en getoond worden, er zijn nauwelijks nog taboes. ‘Kijk naar
onze media. Spuiten en slikken vind ik interessant maar soms slaan ze wel een beetje door. Na 00.00
uur zitten vrouwen zich te vingeren op zes kanalen in Nederland’, noemt Ossama Abu Amar,
projectleider i2Rotterdam, als voorbeeld van de geseksualiseerde samenleving. Ook Marijke Lammers
van MOVISIE vindt dat seks meer dan vroeger een koopwaar is geworden. Er is hierin weinig aandacht
aan relationele aspecten van seks. Er is überhaupt in de maatschappij weinig aandacht voor relationele
aspecten en dat heeft invloed op seks. ‘Porno op TV heeft ook een slechte invloed op jongeren, het
draagt de boodschap dat als een meisje nee zegt, ze ja bedoelt. In de dating programma’s van SBS is
seks een artikel en lichaam een object’.
‘We zouden het als samenleving verbazingwekkend moeten vinden dat niet alleen de daders, maar
ook de slachtoffers het idee hebben dat dergelijk grensoverschrijdend gedrag normaal is. Terwijl ze iets
heel anders zoeken. Seksuele emancipatie is nodig en daarvoor is het noodzakelijk dat er peers en
volwassenen zijn die de nuances aanbrengen en met jongeren meedenken. Het is daarbij belangrijk
dat die volwassenen ook van zichzelf weten wat hun kijk op het geheel is. Vaak is de informatie wel
aanwezig die ze willen geven terwijl ze blind zijn voor het feit dat hun eigen opvattingen ook gekleurd
zijn door achtergrond en ervaringen’, zegt Ursula van Dijk, arts bij Jeugdzorg Utrecht.
Er is meer verwarring in definities over seksueel geweld en jongeren durven meer te experimenteren,
seksueel uitdagend te zijn. Ze zijn vrijer in de omgang met elkaar en seks is een recht geworden van
jongens en meisjes’, zegt Lou Repetur van MOVISIE.
Utrecht, mei 2007 * Over de grens 27