Over de grens - rapport - Movisie

Cursus voor jongeren
Via MEE krijgen jongeren een cursus weerbaarheid en een cursus seksualiteit en vriendschap
aangeboden. Ook Nadia beschrijft dat meisjes bij haar een cursus kunnen volgen om te leren hun
eigen doelen te stellen. ‘Hoe zien zij hun probleem en wat willen zij? Ze maken een nieuw begin en
leren zelf oplossingen voor hun problemen te bedenken’.
3.5 Knelpunten
De respondenten noemen een aantal knelpunten in de preventie van grensoverschrijdend seksueel
gedrag en de aanpak van problemen met jongeren.
Eigen schroom en valkuilen
Veel docenten durven dit onderwerp niet te bespreken. Dit kan te maken hebben met hun eigen
schroom, maar ook met de respons van jongeren. ‘Vooral Marokkaanse jongens maken het de
docenten lastig. Als je zelf een beetje schroom hebt en gereserveerd over dit onderwerp wil praten,
gaan zij er juist heel brutaal op in.’ Volwassenen die seksuele voorlichting op school willen geven,
relaties tussen jongeren bespreekbaar willen maken en aandacht vragen voor grensoverschrijdend
seksueel gedrag, moeten behoorlijk stevig in hun schoenen staan. Jongeren testen hen in eerste
instantie uit, kunnen erg brutaal en grof reageren, waardoor veel leerkrachten geen zin meer hebben
om deze onderwerpen te bespreken.
De eigen socialisatie en levensgeschiedenis speelt door in wat je als begeleider signaleert en hoe je
erop reageert: ‘Je moet je realiseren dat je zelf valkuilen hebt, blinde vlekken door je eigen
geschiedenis en dingen die jou ook zelf raken’.
Macht en genderverhoudingen
In de aanpak van grensoverschrijdend seksueel gedrag van jongeren speelt macht een belangrijke rol.
Als seksueel gedrag in de sociale omgeving moeilijk bespreekbaar is, krijgt de ‘dader’ makkelijk macht
over het ‘slachtoffer’. Wie bepaalt de grens in een relatie? Wat is vrijwillig?
De beroepskrachten die we gesproken hebben zien machtsongelijkheid tussen jongeren: tussen
meiden en jongens, tussen jongeren uit een ‘taboe’cultuur en jongeren die daar los van staan en
tussen jongeren die een thuis hebben en jongeren die geen plek hebben waar ze welkom zijn.
Tegelijkertijd signaleren ze dat veel collega’s deze machtsverschillen niet zien. Dat kan voortkomen uit
de eigen maatschappelijke positie; of je als leerkracht of leerlingbegeleider zelf ervaring hebt met
subtiele vormen van machtsmisbruik. Eén van de deelnemers in de expert groep formuleerde het als
volgt: ‘Veel hulpverleners zien het belang van het bespreken van seksualiteit. Zou het er überhaupt iets
mee te maken hebben dat de meeste hulpverleners vrouw zijn?’
De functie van een school
Leerlingbegeleiders op scholen lopen ertegenaan dat de begeleiding van jongeren en de hulpverlening
bij grensoverschrijdend seksueel gedrag op hun bordje terecht komt, terwijl de school daar eigenlijk
niet toe uitgerust is. Hulpverleners zijn echter niet altijd gemakkelijk bereikbaar of de drempel om naar
hen toe te gaan is voor jongeren zelf te hoog.
Continuïteit
De begeleiding van jongeren, die door problemen niet langer thuis kunnen wonen of die moeilijk
contact maken, is kwetsbaar als de beroepskrachten telkens wisselen. Jongeren hebben behoefte aan
volwassenen op wie zij langere tijd kunnen rekenen. Hulpverleners zijn zich er vaak wel van bewust dat
Utrecht, mei 2007 * Over de grens 43