Over de grens - rapport - Movisie

Van Oort (1993) heeft begin jaren negentig onderzoek gedaan naar (seksueel) geweld tegen lesbische
en biseksuele meisjes en vrouwen. Hieruit blijkt dat 36% van de doelgroep het slachtoffer is geweest
van geweld in lesbische relaties. De meest voorkomende vorm van geweld binnen lesbische relaties is
intimidatie: 75%. Daarnaast komt lichamelijk geweld veel voor (22%). Van seksueel misbruik is slechts
sporadisch sprake (4%).
In het onderzoek dat Suzanne Kers (2002) deed naar geweld in lesbische relaties komt naar voren dat
seksueel overschrijdend gedrag en seksueel geweld ook voorkomt in lesbische relaties; zij het in
mindere mate dan in heteroseksuele relaties. Kers geeft aan dat in andere onderzoeken dit beeld wordt
bevestigd. In de veertien gewelddadige relaties die Kers onderzocht heeft, werd het slachtoffer vier
keer gedwongen tot seks. Ook werden slachtoffers gedwongen tot seksuele handelingen en nog vaker
oefende de dader kritiek uit op het seksuele gedrag van het slachtoffer.
Alleenstaande (minderjarige) asielzoeksters
In recent onderzoek naar veiligheid op asielzoekerscentra zijn interviews gehouden met 190 vrouwen
en meisjes, waaronder 100 alleenstaanden (Kramer & Cense, 2004). Alleenstaande vrouwen en
meisjes gaven aan dat ze veelvuldig lastig gevallen werden door mannen op het centrum (op hun
deuren kloppen, hen op de gang aanspreken, kijken, naar hen fluiten en handtastelijk worden).
Medewerkers van de centra melden dat alleenstaande meisjes het meeste risico lopen op
grensoverschrijdend seksueel gedrag van mannen, waaronder druk om zich te prostitueren.
Weerbaarheid van de meisjes zelf speelt volgens medewerkers van de asielzoekerscentra een
belangrijke rol: ‘Sommige meiden zijn weerbaar, die willen geen seks. Anderen zijn meer onzeker,
zoeken via seks de aandacht en warmte. Het is misschien overlevingsgedrag, voortgekomen uit hun
geschiedenis. Betalen met seks.’
Als risicofactoren gelden ten eerste de omstandigheden van alle asielzoekers: gebrek aan perspectief
en zekerheid over de toekomst, gebrek aan steun van de familie en weinig geld. Daarnaast speelt bij
alleenstaande meisjes de eigen voorgeschiedenis en kwetsbaarheid rond seksueel geweld, culturele
codes over gedrag van mannen en vrouwen waardoor alleenstaande vrouwen ‘vogelvrij’ worden, de
ligging en fysieke inrichting van het terrein, gebrek aan contact met medewerkers een rol. Verder blijkt
uit het onderzoek van Wijsen en van Lee (2006:48) dat de hen onderzochte meiden die asielzoeker zijn
zich onderscheiden van andere meiden door een zeer laag kennisniveau op het gebied van seks en
anticonceptie. Deze meiden bleken geen seksuele voorlichting te hebben gehad, en hadden nog nooit
over seks gesproken.
Jongens
In vergelijking met meisjes (18%) worden jongens beduidend minder vaak gedwongen tot seks (4%).
Naast factoren zoals leeftijd en opleiding, spelen etniciteit en seksuele voorkeur een rol. De invloed van
eetniciteit en religie op de mate van schuld- en schaamtegevoelens, de gerichtheid op seks en
lichaamsbeeld is verschillend voor jongens en meisjes (De Graaf et al. 2005). Alleen wat het zelf- en
lichaamsbeeld betreft is er een verband met de kans op slachtofferschap voor seksueel geweld: een
negatief (seksueel) zelfbeeld is een risicofactor voor seksueel geweld (Lammers et al., 2005). Ook
gebrek aan seksuele kennis en moeilijke bespreekbaarheid van seksualiteit met de ouders speelt een
rol.
Turkse en Marokkaanse jongens
Marokkaanse en Turkse jongens zijn relatief vaak slachtoffer van seksuele dwang. Het onderzoek van
De Graaf et al. (ibid.) geeft geen zicht op de aard van deze dwang, noch over de sekse van de pleger.
Het is wel aannemelijk te veronderstellen dat het hier gaat om mannelijke plegers. Een volgens
Utrecht, mei 2007 * Over de grens 17