Over de grens - rapport - Movisie

met wie – door de Graaf en Vanwesenbeeck ook wel ‘monitoring door de ouders’ genoemd – blijkt
zowel in het geconfronteerd worden met seksuele contacten als in het initiëren van en reageren op
seksuele contacten een beschermende factor te zijn.
2.3.1 Invloed eerste seksuele ervaring
Er zijn sterke aanwijzingen dat naast het opvoedingsklimaat (inclusief de houding ten aanzien van
seksualiteit), iemands eerste seksuele ervaringen (zoals overgehaald worden dan wel gedwongen
worden seks met iemand te hebben) en emotionele en psychosociale ontwikkeling tijdens de
adolescentie van invloed zijn op de ontwikkeling van de seksuele interactiecompetentie, en daarmee
samenhangend seksueel risicogedrag (Vanwesenbeeck et al., 1999; Vanwesenbeeck, Koning &
Ingham, 2004; Van Zessen, 1995; gecit. in Berlo et al., 2005).
Voorlichting op school
Volgens De Graaf et al. (2005:206) hangt de mate waarin jongeren informatie krijgen via school
nauwelijks samen met seksueel gedrag en seksuele gezondheid. De onderzoekers vinden geen
verband tussen het kennisniveau van jongeren op het gebied van seksualiteit, en ervaring met
gedwongen zijn of gedwongen hebben tot seks. Jongeren met een hoger kennisniveau zeggen wel iets
competenter te zijn in de interactie met de partner. Het onder druk zetten van meisjes wordt minder
goedgekeurd naarmate de seksuele kennis van jongens hoger is en ze minder op seks gericht zijn
(ibid.).
Rol religie
Uit onderzoeken komt een verschillend beeld naar voren over de kwetsbaarheid van meisjes uit streng
islamitische of christelijke milieus. De Graaf et al. (2005) stellen dat ze bij hun eerste keer relatief vaak
overgehaald of gedwongen worden, Diepenmaat et al. (2006) vindt juist dat Turkse en Marokkaanse
vrouwen relatief weinig ervaring hebben met gedwongen seks. De culturele en religieuze achtergrond
van meisjes kan zowel risicoverhogend als beschermend werken. Risicoverhogend vanwege het taboe
op seks voor het huwelijk, de onbespreekbaarheid met volwassenen en daardoor de kans om
gechanteerd te worden. Beschermend omdat ze wellicht minder in risicovolle situaties terecht komen
en er meer toezicht is vanuit de sociale omgeving. Hierbij moet wel opgemerkt worden dat een
religieuze opvoeding en achtergrond niet per definitie wil zeggen dat hier ook naar geleefd wordt. Dit
blijkt bijvoorbeeld uit het kwalitatieve onderzoek naar de achtergronden van zwangerschappen bij
allochtone tieners 19 Wijsen en van Lee, 2006). Ondanks het feit dat religie voor vrijwel alle Surinaamse,
Antilliaanse, en Afrikaanse meiden in dit onderzoek een belangrijk onderdeel uitmaakt van hun
(culturele) leven, valt het de onderzoekers op hoe weinig er door de tienermoeders ‘geleefd wordt naar
de religieuze leefregels rond seksualiteit en relaties’ zie ook Van Ginneken, 2005; gecit. in Wijsen en
van Lee, 2006). Bovendien is het ook nog denkbaar dat Turkse en Marokkaanse jongeren ongewenste
seksuele ervaringen onderrapporteren vanwege het taboe om erover te praten.
NB. Meer gegevens over seksualiteit van jongeren en hedendaagse ontwikkelingen worden nog
verwacht. Het ministerie van Justitie kondigde onderzoek aan naar de prevalentie van seksueel
misbruik onder Marokkaanse jongens, en onderzoek naar de seksuele moraal van jongeren. Het
kenniscentrum Reclame Rakkers startte in samenwerking met de Faculteit Sociale Psychologie van de
Universiteit van Tilburg een onderzoek naar ‘de invloed van seksualisering in muziekclips op de
19 De onderzoeksgroep bestaat uit Afro-Surinaamse, Antilliaanse, Oost-Afrikaanse, Centraal en West Afrikaanse
en Chinese meiden (Wijsen en van Lee, 2006).
Utrecht, mei 2007 * Over de grens 25