Opportuun september 2010 - Openbaar Ministerie

21 SCHIETENDE
Terugblik: een oordeel vellen over de Strandrellen
AGENTEN
INZICHT IN
Interview: DG van Justitie Hans van der Vlist over het OM
DE CIJFERS
EEN EIGEN
Actueel: completer beeld jeugdcriminelen
KLANTENKAART
RELATIEMAGAZINE VAN HET OPENBAAR MINISTERIE | NR 09 | JAARGANG 16 | SEPTEMBER 2010

Lik op stuk in het strafrechtstraatje
LOwLANds
popFESTIvAL
Lowlands staat bekend als het gemoedelijkste
popfestival van Nederland met dagelijks 55.000
mensen publiek. De politie en het OM zijn
daarom zonder nadruk aanwezig, maar kunnen
wel snel, adequaat en efficiënt degenen
aanpakken die overtredingen en delicten plegen.
Dat betekent vooral drugsgebruikers en
–dealers tussen het publiek uit halen.
Het OM werkt samen met de ketenpartners
vanuit het zogenoemde strafrechtstraatje op
het festivalterrein. Zo kan een zaak meteen tot
en met de straf worden afgehandeld. ‘Lik op
stuk’ heet dat.
‘Lowlands was weer
een feestje’, blikt
officier van justitie
Machiel Vink van
parket Lelystad op het
festival terug.
‘Iedereen heeft zich
vermaakt, ook politie
en justitie. Er zijn geen
rare zaken geweest en
het festival is vrij veilig
gebleven. Wel zet de
lichte stijging van het
aantal zaken door. Het
werken met GPS
verliep goed’
Tijdens Lowlands zijn
240 aanhoudingen
verricht, de meeste
drugsgerelateerd. In
het “strafrechtstraatje”
zijn 23 Tomzittingen
gehouden, en
drie verdachten zijn
voorgeleid. ‘Een van
hen was een buitenlandse
bezoeker die
met de beveiligers was
gaan stoeien en bij wie
er kans op vluchtgevaar
was.’
‘Ik had nog even naar
Anouk gewild’, zegt
Machiel Vink, ‘maar
het werk liet het niet
toe. Ze schijnt heel
goed geweest te zijn.’
2 | In Naam beeld artikel - Opportuun - Opportuun 9 - september 4 - mei 2010 2010
Opportuun 4 - mei 2010 - Naam artikel | 3
Foto: ANP

6
10
16
22
Open over geld Het OM heeft de
afgelopen jaren meer openheid gegeven over
de inhoud van haar werk. Ook de
bedrijfsvoering moet transparanter worden,
vindt Hans van der Vlist, DG Rechtspleging
en Rechtshandhaving bij Justitie. ‘Laat zien
waaraan de centen worden uitgegeven. Dan
kan je ook beter sturen en verantwoorden.’
>> Interview met Hans van der Vlist
Nooit eerder was het in Nederland
voorgekomen dat 21 politieagenten hun
vuurwapen trokken en daarna schoten.
Officier Hester de Koning leidde het
omvangrijke Rijksrecherche-onderzoek naar
de strandrellen in Hoek van Holland,
waarbij een 19-jarige jongen overleed.
‘Telkens als we de beelden zagen, werden we
er weer door geraakt.’
>> Alles afwegende de Strandrellen in Hoek van Holland
Gemoedelijk maar modern zo
kun je het parket Breda het best omschrijven.
Er heerst een informele sfeer, maar in het
modern opgeknapte pand, met kantinette en
hippe poefjes, wordt hard gewerkt.
Bovengemiddeld zelfs, oordeelde Harm
Brouwer tijdens een bezoek. ‘Goede
prestaties, gemoedelijke sfeer, grote
betrokkenheid en hardwerkende mensen.’
>> Reportage uit zomers Breda
Een jeugdige meeloper krijgt een
andere straf dan een veelpleger. Voor elke
jongere tussen 12 en 18 jaar die bij het
Veiligheidshuis binnenkomt, wordt door de
partners van het Veiligheidshuis een plan
van aanpak gemaakt. Daarbij wordt gelet op
de achtergrond van de jongere en de context
van de wetsovertreding.
>> Expertise Aanpak jeugdcriminaliteit
OPPORTUUN | RELATIEMAGAZINE VAN HET OPENBAAR MINISTERIE | JAARGANG 16 | NUMMER 9 | SEPTEMBER 2010 Opportuun wordt gratis verstrekt aan de
medewerkers van het OM en andere geïnteresseerden. Het magazine verschijnt twaalf keer per jaar. De redactie is verantwoordelijk voor de inhoud. Aan de
in Opportuun verstrekte informatie kunnen geen rechten worden ontleend. Overname van artikelen met bronvermelding is toegestaan. Abonnementenadministratie
Wijzigingen? Stuur de adresdrager met de aangebrachte wijzigingen naar het retouradres, of e-mail de wijzigingen naar opportuun@om.nl.
Redactieadres Openbaar Ministerie, Parket-Generaal, afdeling Communicatie, Prins Clauslaan 16, Postbus 20305, 2500 EH Den Haag.Eindredacteur Pieter
Vermaas, 070 - 3399840 of p.vermaas@om.nl. Plaatsvervangend eindredacteur Thea van der Geest, 070 - 3399825 of t.v.d.geest@om.nl.
Aan dit nummer werkten mee Jeichien de Graaff, Jurriaan Simonis, Martine Pilaar, Mary Hallebeek, Nicolette Stoel, Jan Hoekman, Jan-Willem Grimbergen,
Miek Smilde, Peter Louwerse Foto omslag Piet Gispen Bladformule en vormgeving Kris Kras Design Druk Tuijtel Oplage 8700
Eén jaar na “Hoek van Holland”
In de nacht van 22 op 23 augustus 2009 loopt een gratis dansfeest op het strand van
Hoek van Holland volledig uit de hand. Bezoekers keren zich tegen de politie, en de
aanwezige agenten zien zich genoodzaakt te schieten op de relschoppers die hen de
duinen hebben ingejaagd. Eén 19-jarige Rotterdammer overlijdt, zes andere mannen
raken gewond door politiekogels. Uiteraard wordt onderzocht wat er in Hoek van
Holland is gebeurd. Ik weet dat er die avond en in de voorbereiding zaken fout zijn
gegaan. daar wordt aangewerkt, want dit wil niemand ooit weer meemaken.
de Rijksrecherche onder leiding van het OM in den Haag onderzocht het handelen
van de betrokken politiemensen. Na een gedegen onderzoek maakte mijn collega
Theo Hofstee eind vorig jaar al bekend dat zij handelden uit noodweer. Maar nu wordt
dat oordeel toch aan het Hof voorgelegd. Het evenementenbeleid, vooral als het gaat
om gratis evenementen, wordt in het hele land tegen het licht gehouden. Gemeenten
zijn veel strenger geworden, want dit kan overal gebeuren. want laten we één ding
niet vergeten. Het geweld begon bij een groep hooligans die daarop uit is. En onder
invloed van drank en drugs laten anderen zich meeslepen. wat doe je met die
mensen? “Hoek van Holland” heeft grote gevolgen gehad voor politie, justitie en
bestuur. Maar ook voor mensen die gewoon gezellig willen feest vieren. Laten we er
met zijn allen voor zorgen dat het nooit weer gebeurt.
Henk Korvinus, hoofdofficier Rotterdam
Inhoud
En verder...
Column Hoekman > 9
Actueel > 14
Nieuws > 20
Omgeslagen > 21
Jurisprudentie > 26
De stelling > 27
Organisatie: Professionalisering bedrijfsvoering > 28
Vier vragen over geheimhoudersgesprekken > 30
Column UT Recht > 31
Gespot: Met een catamaran op de Griekse zee > 32
Opportuun 9 - september 2010 - Inhoudsopgave | 5

6 | Naam artikel - Opportuun 4 - mei 2010
Hans van der Vlist:
‘Laat zien waaraan
de centen worden
uitgegeven’
Het oM moet zijn bedrijfsvoering transparanter maken. Beter laten
zien wat het doet en wat dat kost. Dat zegt Hans van der vlist,
directeur-generaal Rechtspleging en Rechtshandhaving van het
ministerie van Justitie.
‘HEB LEF,
Justitietopman Hans van der Vlist ziet bij OM drive om “alles” op te lossen
De komende kabinetsperiode wordt
er flink bezuinigd. Hoeveel zorgen
moet het OM zich maken?
‘de kerntaak van het OM blijft, en
dat is opsporen en vervolgen. dat
het OM vanuit Financiën enigszins
onder vuur ligt, komt omdat het niet
zo’n transparant bedrijfsproces
heeft. waar het OM de afgelopen
jaren over de inhoud van haar werk
al veel meer en beter naar buiten
treedt, moet die slag in het bedrijfsproces
nog worden gemaakt. Het
OM heeft minder productie laten
zien, terwijl de zaken per eenheid
duurder zijn geworden. dat maakt
de organisatie kwetsbaar in de
omgeving van Financiën. Ik weet
wel dat het OM meer aan preventie
is gaan doen, dat er meer tijd aan
slachtoffers wordt besteed en dat er
meer aandacht voor kwaliteit is
gekomen, maar dat zie je allemaal
niet terug in de cijfers en dat is
moeilijk uit te leggen in een
omgeving waar er naar geld wordt
gezocht. Mijn kernboodschap is
daarom: OM, zorg ervoor dat je goed
MAAK KEUZEs’
inzicht kunt geven in de bedrijfsvoering,
laat zien waaraan de centen
worden uitgegeven. dan kan je ook
beter sturen en verantwoorden.’
Sturen op cijfers alleen kan gevaarlijk
zijn. Voor je het weet leidt
productieve dadendrang tot een
nieuwe tunnelvisie.
‘Geld kan perverse prikkels
oproepen, dat risico bestaat altijd.
Het OM is een complexe organisatie
met complexe taken waarbij geld en
productie niet altijd makkelijk aan
elkaar zijn te koppelen. dus moet je
intelligente oplossingen bedenken
en dat kan door het werk af te
pellen als een ui. Bij welke taken
zijn productieafspraken mogelijk,
waar ligt het lastig? Maak het
probleem kleiner. dan houd je een
restgroep van taken over waarover
je ook afspraken kunt maken. Het
OM heeft op vrij hoog niveau nieuwe
directeuren bedrijfsvoering
benoemd. Ik hoop dat zij de goede
instrumenten krijgen om de
bedrijfsvoering te verbeteren.’
Is het een idee om in het kader van
de bezuinigingen meer zaken met
geldboetes af te doen?
‘Er ligt een wetsvoorstel op tafel om
onverzekerd rijden - artikel 30 van
de wet aansprakelijkheid motorrijtuigen
– te vermulderen. dat
scheelt handhavingscapaciteit en
levert ook nog geld op, dubbele
winst dus. Voor de rest denk ik dat
we in Nederland al een heel eind
zijn als het gaat om financiële
sancties.’
Niet meer boetes dus?
‘Ik zie mogelijkheden om – conform
het heroverwegingsrapport - financieel
rechercheren en het plukken
van geld te versterken. we zijn nu
meer dan tien jaar bezig met Plukze
en dat leverde tot nu toe tien,
twintig, dertig miljoen euro per jaar
op. dat kan honderd miljoen euro
worden. Er ligt een voorstel op tafel
om 20 miljoen euro te investeren in
financieel rechercheren waarmee
we straks structureel 60 miljoen
kunnen ophalen.’
Opportuun 9 - september 2010 - Interview | 7

‘Ik hoor nu
veel meer
burgemeesters
het belang
van het OM
benadrukken
dan vijf, zes
jaar geleden’
De politiek is rupsje nooit genoeg
als het om veiligheid gaat. Welke
prioriteiten moet het OM volgens u
stellen?
‘de ambitie vanuit de samenleving
en de politiek is hoog. Het OM wil
dat waarmaken. dat valt zeer te
prijzen, maar een organisatie die
onder druk staat en die keuzes kan
maken moet het lef hebben om dat
ook te doen. dat gebeurt niet zo
expliciet vind ik en misschien wel
omdat het OM eigenlijk de drive
heeft alle problemen op te lossen.’
Het OM wil te veel.
‘Het OM is een complexe organisatie
met een zware maatschappelijke
taak. Ik ga niet zeggen dat het
makkelijk is. Het is volgens mij een
van de moeilijkste publieke taken
om tussen, en met, de politie en
bestuur en onder grote maatschappelijke
belangstelling het werk te
doen met behoud van rechtstatelijkheid.’
Zou het helpen als er op het hoogste
bestuurlijke niveau nauwer zou
worden samengewerkt?
‘Ik denk dat de afgelopen jaren de
relatie tussen OM, bestuur en politie
al veel sterker is geworden. dat
Wederhoor
helpt. Ik hoor nu veel meer burgemeesters
het belang van het OM
benadrukken dan vijf, zes jaar
geleden. Ook de samenwerking met
het departement verloopt goed,’
De burgemeesters vallen onder de
minister van Binnenlandse Zaken,
net als de politie. Is het tijd voor één
ministerie van Veiligheid?
‘Er is een sterke politieke stroming
die een landelijk aangestuurde en
lokaal verankerde politie wil. dat is
een belangrijk gegeven. de politiek
beslist over de departementale
indeling. Het enige wat ik zeg is dat
we moeten oppassen het begrip
justitie in te leveren voor het begrip
veiligheid.’
Tekst: Miek smilde
Foto: Robin Utrecht
LEF VAN
TwEE KANTEN
‘Het is gevaarlijk de prestatie van het OM alleen te vatten
in termen van productie. dat leidt er te gemakkelijk toe
dat veranderingen in afdoening een op een worden
vertaald in budgettaire gevolgen. de inzet van het OM is in
toenemende mate gericht op maatschappelijke effectiviteit.
Of daar een te tellen strafzaak uitrolt mag niet de
eerste inzet zijn. de politieke wensen gaan ook steeds
meer uit van de verbijzondering van de OM-interventie.
dat kan in de ogen van het OM niet zonder financiële
vertaling blijven. de keuzes liggen in eerste instantie
daar, bij de politiek. Het OM zal met een steeds groter
wordende transparantie van zijn activiteiten - daar vind ik
mij op een lijn met Van der Vlist - de grenzen van zijn
kunnen moeten aangeven. En het OM mag dan verwachten
dat het departement niet alleen de formulering levert
van een politieke wens, maar het platform biedt om die
grenzen te verkennen en daarin gezamenlijk op te trekken.
dat is lef van twee kanten! Zo wil ik graag mijn altijd
boeiende overleg met Hans van der Vlist over de prestaties
van het OM vorm en inhoud geven.’
Henk van Brummen, procureur-generaal
Eigen fiets
Het zal je maar gebeuren. Je zet de fiets netjes op slot. Achter de Hema in
een drents dorp. Kom je terug met je halve worst, fiets weg. dus doe je
aangifte. En zowaar. de dieven worden gepakt. Maar de fiets was al lang
foetsie. Via een heler onder de billen van een ander terechtgekomen, die
er noest kilometers mee weg trapt.
dat de heren stelers werden gepakt was trouwens niet zo verwonderlijk.
Op de fietsenstalling bij de Hema stonden namelijk camera’s gericht. die
registreerden hoe twee mannen de fiets in een auto laadden. Inclusief
kenteken. Dus dat was een eitje. de dieven gaven hun vergrijp ook grif toe.
Nadat ze de beelden hadden gezien dan toch. Omdat het goede bekenden
waren, werden ze voor het hekje gebracht.
Zoals het betaamt kreeg het slachtoffer een berichtje van het OM. Hij liet
weten zijn schade graag vergoed te willen zien. Hij had namelijk een
nieuwe fiets gekocht. Tweedehandsje, dat wel. Het geld groeide hem niet
op de rug. Hij legde keurig een factuur van het tweewielig ros over. Van een
heuse fietsenhandel met een nummer van de Kamer van Koophandel en
al. En toch. Ik wist het niet.
Het was niet het bedrag. driehonderd euro voor een fiets. dat kan. Ook
voor een tweedehandse. Uit de bon bleek ook dat het bedrag was voldaan.
Handtekening van de verkoper erbij. Niets mis mee. Nee, het zat em in iets
anders. Het ging om de naam van de fietsenboer: ‘de zwarte fietsenmarkt’.
Vroeg me bijna af of hij er z’n eigen fiets had terug gekocht.
Tekst: Jan Hoekman, officier van justitie
Hoek van Jan
Opportuun 9 - september 4 - mei 2010 2010 - Naam - Hoekman artikel | 9

BEELDEN
Hester de Koning over Rijksrecherche-onderzoek naar de Strandrellen
VERTELdEN MEER dAN wOORdEN
Na de rellen op het strand van Hoek
van Holland waarbij de 19–jarige
Robby van der Leeden om het leven
kwam, start de Rijksrecherche een
groot onderzoek naar het schieten
van de agenten. De Haagse officier
van justitie Hester de Koning krijgt
de leiding van het onderzoek.
10 | Alles afwegende - Opportuun 9 - september 2010
‘
Aan de
ouders heb
ik mijn
beslissing
uitgelegd,
maar dat
was
natuurlijk
niet wat zij
wilden
horen’
de Koning krijgt twee dagen na de gebeurtenissen
als zaaksofficier het onderzoek vanuit
Rotterdam overgedragen. ‘Ik heb in het verleden
wel vaker Rijksrechercheonderzoeken
gedaan, maar dit was toch wel bijzonder. Het
was in de Nederlandse geschiedenis nog
nooit voorgekomen dat 21 politieagenten hun
vuurwapen hebben getrokken en ook hebben
geschoten’, aldus de Koning. Inmiddels zijn
er dan al een paar dagen verstreken en de
Koning moet op vlieghoogte worden
gebracht. Ze vertelt: ‘Op dinsdag ben ik voor
het eerst naar Rotterdam gegaan en hebben
we een overdrachtsbespreking gehad.
dankzij mijn eerdere Rijksrecherche onderzoeken
kende ik de teamleider al goed en dat
maakte de start een stuk soepeler. want ik
had uiteraard een informatieachterstand en
dat is toch wel een nadeel.’
Hester de Koning brengt de dagen die volgen
zoveel mogelijk tijd door bij het onderzoeks-

team in Rotterdam. die eerste dagen wordt er
door het team veel werk verzet. Er worden
tientallen getuigen gehoord, zowel politiemensen
als bezoekers van het festival.
de zaaksofficier besluit zelf ook naar het
strand van Hoek van Holland te gaan. ‘dankzij
alle overzichtsfoto’s die er al waren gemaakt
van het terrein had ik wel al een duidelijk beeld
van het festivalterrein. Maar ik wilde daar zelf
staan en me een goed beeld vormen van de
setting.’ Terwijl Hester de Koning daar midden
op het strand staat, belt de persvoorlichter van
het parket. RTV Rijnmond meldde op de
website dat Robby van der Leeden door drie
kogels was geraakt. Uit de sectie die al op
zondag was gedaan, was gebleken dat het om
één kogel ging. Een onzin-verhaal dus. Maar
voor de beeldvorming is het wel belangrijk om
dit bericht de wereld uit te helpen. de Koning:
‘Het maakte me echt pissig. we zaten middenin
het onderzoek en ik wilde hier nog helemaal
niets over zeggen. Maar als we onze mond
zouden houden dan ontstond in de media het
beeld van een afrekening. we voelden ons toen
als OM gedwongen door de pers om iets te
zeggen wat we nog niet wilden, namelijk dat
het om één kogel ging.’
Bodycam
Een belangrijk aandachtspunt in het onderzoek
is om uit te zoeken of er ook door anderen was
geschoten. ‘daar is veel tijd in geïnvesteerd.
Als een getuige vertelde dat hij of zij een
burger met een vuurwapen had gezien, werd
deze persoon met voorrang gehoord. Uit de
verklaringen over tijdstippen, locaties en
beschrijvingen van deze “burgers” met wapens
blijkt dat het wel de agenten in burger moeten
zijn geweest’, aldus de zaaksofficier. Terwijl het
grootste deel van het rechercheteam nog volop
bezig is met sporenonderzoeken en verhoren
van getuigen en agenten, werkt een team van
analisten non-stop aan een reconstructie van
de gebeurtenissen. de Koning: ‘Binnen een
week hadden we al een redelijk beeld van de
geweldsmomenten die er hadden plaatsgevonden.
dat waren er vijf. Ondertussen kregen we
steeds meer filmpjes van ooggetuigen te zien
en werd het plaatje completer. Een aparte
groep rechercheurs hield zich alleen bezig met
het uitkijken van de beelden. Eén van hen
bekeek ze keer op keer opnieuw en herkende
zo steeds weer iets nieuws. dat heeft heel veel
belangrijke informatie opgeleverd. Maar toen
we uiteindelijk de beelden van de bodycam van
een van de agenten zagen, werd nog duidelijker
hoe heftig de situatie was geweest. die beelden
vertelden veel meer dan woorden.’
12 | Alles afwegende - Opportuun 9 - september 2010
Noodweer
Als na verloop van tijd de meeste onderzoekshandelingen
afgerond zijn, nadert het moment
dat de officier een oordeel moet vellen. welke
agenten geschoten hebben is helder, maar was
de situatie nu echt zo heftig dat dit gerechtvaardigd
was? ‘Ik heb mij telkens de vraag
gesteld of het ook anders zou kunnen zijn
geweest. Net zoals je als officier ook in andere
onderzoeken doet. Nadat ik alle informatie zeer
zorgvuldig had bestudeerd en had besproken
met meerdere personen waaronder de tweede
officier die na een week aan het onderzoek was
gekoppeld en de hoofdofficier, kwamen wij
allemaal tot dezelfde conclusie. Er was volgens
het oordeel van het OM op alle momenten dat
er geschoten is sprake van noodweer en de
agenten hadden dus terecht geschoten.’
Bij het vormen van een oordeel heeft Hester de
Koning veel gehad aan de analyse van Nico de
Ruijter van de Rijksrecherche. ‘Hij was vanaf
het begin bezig geweest om alles met beelden
in kaart te brengen en dat was uitgemond in
444 flesjes
Tonnen met zand worden in het onderzoek minutieus
doorzocht, op zoek naar achtergebleven
sporen zoals kogelhulzen, bebloede kleding,
achtergebleven flesjes en teenslippers. In totaal
zijn er 444 flesjes waar zand in zat in beslag
genomen om te kijken of ze gebruikt waren als
projectiel tegen de politie. Uit het onderzoek was
namelijk gebleken dat relschoppers flesjes met
zand hadden gevuld en naar de politie hadden
gegooid.
een zeer gedetailleerde reconstructie. door
middel van overzichtsfoto’s, tijdlijnen, sheets
met daarop de locaties waar de agenten
hadden gestaan, geschoten, zich hadden
teruggetrokken in de duinen. dit maakte het
verhaal zo duidelijk, dat we er ook voor
hebben gekozen om deze reconstructie aan
de pers te tonen. Met de beelden van de
bodycam van een van de agenten en de
geluidsopnames van de meldkamer erbij
omdat telkens als het team en ik de beelden
zagen en de meldkamer hoorden, de impact
op de politieagenten voelbaar was; we
werden er ook weer door geraakt.’
Heel erg privé
Op de dag van de presentatie aan de pers
heeft de zaaksofficier een afspraak met de
familie van Robby van der Leeden en met de
vijf agenten die als verdachte waren aangemerkt
en hun advocaten. ‘Zij moesten de
beslissing om niet te vervolgen van politie en
justitie horen en niet via de media. de eerste
afspraak was om 12 uur met de betrokken
politieagenten. Zij reageerden deels opgelucht,
deels zeiden ze het wel te hebben
verwacht. daarna ben ik samen met de
familierechercheurs naar de familie Van der
Leeden gegaan. Hun advocaat was daar ook
bij. dit was begrijpelijkerwijs een heel lastig
gesprek. Ik heb mijn beslissing uitgelegd
maar dat was natuurlijk niet wat zij wilden
horen. Ook heb ik verteld dat we beelden van
die avond op de persconferentie zouden laten
zien. Ik wilde niet dat zij op het nieuws voor
het eerst de politiebeelden zouden zien, dus
toen hebben we ze daar op dat moment
bekeken. dat vond ik heel moeilijk want ik
was aanwezig bij iets heel persoonlijks. Zij
zagen de laatste beelden van hun kind, dat is
niet te bevatten en zo’n moment is heel erg
privé.’
de hoofdofficier van Justitie in den Haag
hield in den Haag de perspresentatie en
Hester de Koning was daar niet bij. ‘Ik vond
het belangrijker dat ik de tijd nam voor een
gesprek met de familie Van der Leeden. Ik
vind het belangrijk dat zij kunnen leven met
deze beslissing.’
Tekst: Nicolette stoel
Foto: Piet Gispen, ANP
Noot: Inmiddels is bekend geworden dat de
familie Van der Leeden een artikel 12 procedure
zal aanspannen tegen de beslissing van
het OM om de agenten niet te vervolgen.
‘Ik heb iets
met
bètavakken’
HesTeR De KoNINg (40) begon direct na
haar studie rechten aan de RAIo-opleiding.
Toen ze na haar opleiding in 1999 bij parket
Utrecht aan het werk ging, werkte ze eerst
drie jaar lang als districtsofficier, daarop
werd ze CIe-officier om vervolgens eerst in
Utrecht en later na haar overstap naar
parket Den Haag de portefeuille Forensische
opsporing invulling te geven. ‘Fo is een heel
andere tak van sport en je moet wel wat
hebben met het technische aspect van het
onderzoek. Ik heb op het gymnasium
examen gedaan in wiskunde, natuurkunde
en biologie en ben dus voor een jurist best
gericht op de bètavakken. De uitkomsten van
NFI-rapporten over bijvoorbeeld DNA zijn
goed te snappen, maar als je goede vragen
moet stellen aan deskundigen, dan is het
handig om er net iets meer van af te weten.
Dat helpt ook bij de begeleiding van col-
lega’s’, aldus de Fo-officier.

‘ToTALE ANARCHIE.
Harde aanpak voor harde kern
BEESTACHTIG GEDRAG’
Een jaar na 22 augustus 2009 zijn er 55 mensen aangehouden. Van
hen zijn er al ruim twintig voor de rechter geweest. Op een enkele
vrijspraak na, waarvan het OM in appèl is, zijn alle verdachten
veroordeeld. de zwaarste straffen zijn een gevangenisstraf van
vijftien maanden waarvan vier voorwaardelijk, en de Isd-maatregel
(zonder aftrek van voorarrest!).
Bijna elke verdachte heeft het evenementenverbod
opgelegd gekregen. Alle veroordeelde verdachten
moeten aan de betrokken agenten, ruim veertig, een
voorschot op de schadevergoeding van tweehonderd euro
betalen. Het onderzoek wordt nog steeds voortgezet.
Totale anarchie door het beestachtige en weerzinwekkende
gedrag van deze verdachten. Zó hard zal een
officier van justitie niet snel het handelen van verdachten
omschrijven. Tóch waren deze termen het afgelopen
jaar vaker te horen in de Rotterdamse rechtbank. de
woorden maakten deel uit van het requisitoir in de zaken
tegen de mannen en jongens die verdacht werden van
openlijk geweld op het strand van Hoek van Holland
tijdens het dancefeest sunset Grooves in de nacht van
22 op 23 augustus 2009.
Tientallen voornamelijk jonge mannen kwamen naar dat
feest met, althans volgens het Openbaar Ministerie, als
doel een vechtpartij met de politie uit te lokken. de
relschoppers joegen de agenten de duinen in, en
uiteindelijk moesten die gericht schieten. Eén jonge
Rotterdammer overleed door een politiekogel. Het
onderzoek naar de relschoppers werd gedaan door de
officieren Nelleke Klip en Maurice van Heemst, ondersteund
door secretaris wendy van den Berg.
‘strafrechtelijk kan de dood van de jongeman niet aan
de relschoppers worden verweten. Vanuit maatschappelijk
perspectief zouden ze zich er wel verantwoordelijk
voor moeten voelen. Maar wat doe je met die jongens.
En bedenk wel: het waren niet alleen hooligans in de
duinen. dat waren vooral ook jongens en mannen die
zich lieten meeslepen’, aldus Nelleke Klip.
‘In een groep zijn ze zo anders. Eén op één zijn het
allemaal zielenpieten. Er blijft weinig van over. Het is
kuddegedrag, waarschijnlijk onder invloed van drugs en
alcohol.’ Zij is ervan overtuigd dat velen van hen het
nooit meer zullen doen, ook gezien de soms forse
straffen, gekoppeld aan een zogenoemd evenementenverbod.
‘Met de reclassering, die eigenlijk ook niet
geëquipeerd is voor dit soort verdachten, hebben we aan
dat verbod gewerkt. de gemeente stelt een lijst vast met
risicovolle evenementen. daar mag de veroordeelde niet
komen, hij moet zich melden op een politiebureau, en hij
mag op de dag van zo’n evenement sowieso geen
middelen gebruiken.’
Honderden
“Hoek van Holland” had grote gevolgen. ‘In eerste
instantie ging alles naar den Haag. Onder leiding van
dat parket deed de Rijksrecherche onderzoek naar het
schieten door de politiemensen. Maar dat was natuurlijk
niet het enige wat moest gebeuren. Ook de relschoppers
moesten aangepakt worden. daar moest de burgemeester
ook verantwoording over afleggen in de gemeenteraad.
Hij had het daar over honderden relschoppers. die
allemaal niet veilig waren voor politie en OM. wij wisten
al dat het moeilijk zou worden dat waar te maken’, zo
zegt hoofdofficier Henk Korvinus.
Nelleke Klip: ‘Bijvoorbeeld die zes jongens die gewond
raakten door een politiekogel. Ze ontkenden iets te
hebben gedaan, zouden toevallig in de menigte terecht
zijn gekomen. Hoe ongeloofwaardig dat ook klinkt: als
wij niet kunnen aantonen dat ze ook daadwerkelijk
geweld gepleegd hebben, dan wordt het lastig.’
Losgewrikt
Cruciaal daarbij was het beeldmateriaal. ‘Via open
bronnen op het internet en oproepen in de media kwam
het onderzoeksteam aan heel veel beeldmateriaal.
Enerzijds is het een voordeel dat er tegenwoordig zoveel
gefilmd wordt, anderzijds waren de beelden vaak van
slechte kwaliteit. En via de beelden moesten we
trachten personen te identificeren plús hun aandeel in
het plegen van de strafbare feiten te constateren. dat
was echt monnikenwerk’, aldus Van Heemst.
Op het “slagveld” zijn bijvoorbeeld 444 voor een deel
met zand gevulde flessen gevonden. ‘daar is mee
gegooid, maar we hebben bijna geen dNA-materiaal
gevonden. En op maar drie zitten vingerafdrukken. Op
een losgewrikte vlaggenmast hebben we dNA-materiaal
van een – voor andere feiten wel veroordeelde – verdachte
gevonden. Zijn verklaring? Ik leunde ertegen. Ik
heb die mast niet gegooid’, noemt wendy van den Berg
een verklaring waardoor een verdachte ‘ermee weg kon
komen’.
En de echte bij de politie bekende hooligans? ‘Voor hen
geldt: ontkennen is celstraf, verklaren is de doodstraf.
Bij verdachten die wel wat gezegd hebben, zijn thuis
ruiten ingegooid’, zo meldt Nelleke Klip. Niet dat
daarvan aangifte is gedaan, uiteraard. ‘we kregen
überhaupt geen aangiften: niet van gewonden die eerder
op de avond zijn gevallen, niet van de spoorwegen, niet
van tankstationhouders, niet van strandtenteigenaren.
Er is angst in de samenleving voor deze groep’, zegt ze.
Loser
‘Maar we gaan wel proberen de zogenoemde harde kern
aan te pakken. Met de gemeente en de politie proberen
we een aanpak te ontwikkelen’, aldus Henk Korvinus.
En wie niet meewerkt, kan wel eens geconfronteerd
worden met een heel andere aanpak: de maatregel van
plaatsing in een inrichting voor stelselmatige daders,
Isd. ‘Eén van de verdachten, een echte hooligan, had
een lange historie van opruiing. daar hebben we de
Isd-maatregel geëist, en gekregen. die jongens vinden
zelf dat dat een “straf” is voor junks en losers’, zo zegt
Nelleke Klip. ‘Anderen vinden hem nu ook een loser.
Overigens hebben we ook de deskundigen ervan moeten
overtuigen dat die maatregel ook voor anderen dan
alleen verslaafden geschikt is. Het is bedoeld voor
behandeling én om de maatschappij te beschermen
door iemand twee jaar op te sluiten’, zo zegt Maurice
van Heemst.
Tekst: Jeichien de Graaff
Foto: ANP
14 | Actueel - Opportuun 9 - september 2010 Opportuun 9 - september 2010 - Actueel | 15

HIPPE POEF,
Een zomers rondje op parket Breda
ENGE BoEF
Een informele sfeer in een modern gemaakte werkplek.
Dat is parket Breda. Waar de veelbelovende rechtenstudent
zijn snuffelstage vindt, een zedenaanklager in de zittingzaal
een revolutionair vonnis binnensleept, en een slachtoffer
haar verkrachter toespreekt.
Al de hele morgen is de sfeer beladen rond de
begraafplaats in Breda-west, om de hoek bij het
Bredase Parket. Het is de dag van de begrafenis van
een 12-jarige jongen, die na een gewelddadige
aanslag op zijn woning op het woonwagenkamp werd
geraakt en overleed. Tientallen belangstellenden
slaan gade hoe de politie bezit neemt van de wijk.
straten worden afgezet en het verkeer wordt omgeleid.
Agenten in uniform en burger houden een oogje
in het zeil. de zaaksofficier wijst op twee mannen die
achteloos leunen tegen een fietsenrek. ‘OT-ers’,
mompelt hij. Een motorrijder komt voor de derde
keer voorbij, ook een “stille”. de uitvaart gaat
gepaard met zeer strenge veiligheidsmaatregelen.
de zware motoren van een Molukse motorclub die
de witte begrafenisstoet begeleiden, verstoren de
doodse stilte. de zaaksofficier en de TGO-
16 | Het parket - Opportuun 9 - september 2010
secretaresse zijn gekomen om er even ‘de sfeer te
proeven’. Ze praten even kort, schudden wat handen,
maar hebben al snel genoeg gezien. Terug naar het
parket waar het mooie zomerweer zorgt voor uitschieters
van 26 graden in de werkkamers aan de
zonkant.
Cappuccino
Het pand aan de Fellenoordstraat werd door het OM
eind 2005 betrokken. de Belastingdienst had er een
“jaren-zeventigpand” achtergelaten. Enthousiaste
parketmedewerkers maakten het samen met de
architect tot een transparante, moderne en mooie
werkplek. de medewerkers zijn er erg tevreden mee.
de kantinette, koffiehoeken, hippe poefjes staan er
niet mooi te zijn, ze worden intensief gebruikt! Voor
een snelle tosti, heerlijke cappuccino en bijvoorbeeld
Jolanda Haagh (rechts),
slachtoffercoördinator:
‘de vrouw heeft het zo
goed gedaan. Zó is de
slachtofferverklaring
bedoeld, slachtoffers
krijgen een stem.’
een snel strafmaatoverleg in de gang. Ook de
servicedienstmedewerkers zorgen ervoor dat het
prettig werken is. strak in uniform gestoken, zijn ze
zowel servicegericht als gezellig. Geruisloos loopt
Toon van den Heijkant zijn postronde. Repro, interne
verhuizingen en post behoren tot zijn taken. Maar
Toon rijdt ook graag als chauffeur voor de hoofdofficier,
indien nodig. En hij wil ook best even naar
een kapotte fietsversnelling van een collega kijken.
Het is zijn laatste jaar, voor zijn pensioen. Zal hij het
missen? ‘Ja, als kiespijn’, reageert hij ad rem. Maar
het zal ‘m best moeite kosten om na jaren zijn
vertrouwde werkplek te verlaten.
Bezuinigingen
Zo’n tweehonderd medewerkers telt het Bredase
parket nu. Breda staat bekend als een bovengemiddeld
parket. dat komt uit de mond van Harm Brouwer
bij zijn bezoek aan het parket in Breda. Goede prestaties,
gemoedelijke sfeer, grote betrokkenheid en
hardwerkende mensen. Maar de voorzitter van het
College van procureurs-generaal heeft ook slecht
nieuws als hij in de kantinette de grote groep Bredase
parketmedewerker toespreekt: er moet bezuinigd
worden. ‘Hoe doen we dat als we samenwerken met
een parket dat op honderd kilometer afstand ligt’,
vraagt officier Lucas van delft. Praktijk, beleid en
politiek botsen, maar Bredase medewerkers mogen
de PG vragen wat ze willen. En krijgen duidelijke
antwoorden. Ratiba Basir van de weekdienstadministratie
vond het leuk om met hem in discussie gaan.
‘Eigenlijk is het een heel gewone man. Hij pakt
gewoon de taxi naar Breda toen zijn chauffeur niet
kwam opdagen, om toch op tijd te kunnen zijn.’
Inmiddels is bekend geworden dat het voornemen
bestaat om de komende jaren het werk van
Middelburg te verplaatsen naar Breda. dus kansen
genoeg op het Bredase parket? ‘Ja, maar ook onzekerheden’,
benadrukt hoofdofficier Hugo Hillenaar.
de forse bezuinigingen binnen de Rijksoverheid en de
Het was leuk dat parket
Breda met de bezoekende
PG Harm Brouwer in
discussie kon gaan, zegt
Ratiba Basir (rechts),
medewerker weekdienst-
administratie. ‘Eigenlijk is
het een heel gewone man.’
Arrondissement s parket
Breda
Parket Breda, Fellenoordstraat 62
Hoofdofficier: Hugo Hillenaar
Plv Hoofdofficier: John Remmerswaal
Medewerkers: 191
Regio: samen met Middelburg, waar 65 mensen
werken
grote steden: Tilburg, Breda, Roosendaal en
Bergen op Zoom
Bijzonder: de (zorg- en) veiligheidshuizen,
weekendje weg, goede resultaten, zerobeleid
coffeeshops west Brabant, jaarlijks volleybaltoernooi
en parketuitje en de parketfietsen
concentratie van werkzaamheden op het regioparket
zijn de komende tijd de issues op de Fellenoordstraat.
de hoofdofficier is heel duidelijk, maar praat ook met
compassie. Hij weet dat dit moeilijk is voor medewerkers
die al jarenlang trouwe dienst leveren en goed
werk verrichten.
Kippenvel
Het is een belangrijke dag voor Ingeborg van dorst.
Zeven slachtoffers en vijf kritische burgers en een
paar collega’s volgen de officier nauwgezet in een
volle zittingszaal. Zij heeft zich als zedenofficier
vastgebeten in het dossier van een serieverkrachter.
‘Een paar dNA-matches en bekentenissen, maar voor
de rest is het schrapen’, vat ze luchtig samen. Maar
achter de schermen heeft ze keihard gezocht naar de
mogelijkheid de verdachte toch te linken aan de lange
lijst van afschuwelijke seksuele delicten.
Opportuun 9 - september 2010 - Het parket | 17

De zaaksofficier
wijst op twee
mannen die bij de
begrafenisstoet
achteloos leunen
tegen een fietsenrek.
‘OT’ers’, mompelt hij
schakelbewijsvoering moet kunnen op basis
van een Utrechts onderzoek naar herhaalde
gedragingen bij serieverkrachters. Ook
heeft de officier er alles aan gedaan om het
mogelijk te maken - ondanks de weigering
van de verdachte mee te werken in het
Pieter Baancentrum - de TBs-maatregel op
te laten leggen. Ze vond een klinisch
psycholoog die het aandurfde om op basis
van papieren onderzoek uitspraken te doen.
Een TBs-veroordeling zou een doorbraak
betekenen. slachtoffercoördinator Jolanda
Haagh begeleidt de zeven slachtoffers
tijdens de zitting. de slachtofferverklaring
van een van de vrouwen raakt haar enorm.
Het lukt de jonge vrouw namelijk wonderbaarlijk
goed om krachtig haar verhaal te
doen. Het komt uit haar hart als ze zegt
haar onbezorgde leven terug te willen. Het
slachtoffer wil ophouden haar verkrachter
18 | Het parket - Opportuun 9 - september 2010
Transparante
werkplek
Enthousiaste parketmedewerkers
hebben samen met
de architect het pand aan
de Fellenoordstraat tot een
transparante, moderne en
mooie werkplek gemaakt.
de kantinette, koffiehoeken,
hippe poefjes staan er niet
mooi te zijn, ze worden
intensief gebruikt.
te haten, maar niet voordat ze haar belager
ferm in een muisstille zittingszaal opdraagt
haar aan te kijken en dán oprecht zijn spijt
te betuigen. de verdachte doet het niet.
‘dit heb ik nog nooit meegemaakt,’ vertelt
Jolanda later met kippenvel, ‘het was zo
intens en heftig en de rechter greep niet in.
dit slachtoffer heeft het zo goed gedaan. Zo
is het bedoeld, slachtoffers krijgen een
stem.’ de houding van de verdachte, zijn
daden en de inzet van de innovatieve
deskundigen zorgen twee weken later voor
een revolutionair vonnis: 10 jaar en TBs.
Een Brabantse krantenlezer, die in de
lezersjury van BN/destem zitting nam, is
het roerend met de magistraten eens: in dit
geval is er absoluut recht gedaan aan de
slachtoffers.
Pleitwedstrijd
dan over naar topeisers in spe. Twee
winnaars van de Nationale Requireerwedstrijd
namen graag de uitnodiging aan
om in Breda een weekje binnen te kijken. de
Rotterdamse rechtenstudent Corjan Kroon
dankt het aanbod aan zijn derde plaats op
de wedstrijd voor studenten in april 2010.
Voor hem was het een kans om zich te
oriënteren op zijn eventuele besluit voor het
RAIO-traject. “Ik vermaak me buitengewoon
hier op het Bredase parket,” licht Corjan toe
met een grote glimlach. Het valt hem op dat
de magistratelijkheid in het Brabantse land
zich zo nu en dan vertaalt in gemoedelijke
conversaties tussen de raadkamer en de
voor te geleiden verdachte. Voor de
Rotterdammer, die drie dagen per week
werkt op de Rotterdamse rechtbank en zijn
scriptie schrijft, lijkt het hier in elk geval
minder hard dan in de Maasstad. ‘Ook
onderling tussen parketcollega’s gaat het
hier wat gemoedelijker dan in de Randstad’,
merkt Corjan gelijk op. ‘Het lijkt wel of
iedereen hier elkaar kent. Ikzelf word als
buitenstaander meteen opgemerkt.’
de andere winnaar, de Tilburgse Joyce
Verhaert, is heel verbaasd over de ‘binnenloopmentaliteit’
op het Bredase parket. ‘Het
gaat er eigenlijk heel informeel aan toe! Het
lijkt wel alsof ik niemand stoor!’, lacht de
23-jarige Brabantse, tijdens haar weekje
binnenkijken. Zij wordt gastvrij ontvangen
door de Bredase parketmedewerkers
wilbert Moerland en Milly Jobse, die ook
verantwoordelijk waren voor de organisatie
van de wedstrijd zelf. Ook ziet ze jurylid
Ronald de Brouwer aan het werk als officier.
Joyce geniet van haar verblijf op de weekdienst.
‘Je ziet dat de weekdienstsecretaris
kritisch reageert op binnenkomende
verzoeken tot aanhouding of doorzoeking.
Het is leuk om te zien dat vanuit de weekdienstkamer
een tegenwicht wordt geboden
aan de meldingen van verbalisanten die
soms teveel hun onderbuikgevoelens laten
spreken.’ Haar juridische hart gaat er
sneller van kloppen.
Tekst: Martine Pilaar
Foto’s: Frank Poppelaars
Post en repro
Geruisloos loopt
Toon van den
Heijkant zijn postronde.
Repro, interne
verhuizingen en post
behoren tot zijn taken.
Maar Toon rijdt
ook graag als chauffeur
voor de hoofdofficier,
indien nodig.
Ketenpartner: De pers
BN/de stem, het Brabants dagblad en
Omroep Brabant zorgen voor de dagelijks
portie nieuws en maatschappij op het
Bredase parket. de regionale krant wordt
dagelijks neergelegd op het bureau van de
hoofdofficier en in de kantinette en wordt
goed gelezen. Een van de mensen achter de
dagelijkse krantenartikelen over ons werk is
Jan Reijnders. Hij doet al meer dan twaalf
jaar verslag vanuit de rechtszaal, eerst voor
Brabants Nieuwsblad, later voor de
fusiekrant BN/de stem. Hij vindt het OM per
definitie geen transparante organisatie. ‘dat
is een feit dat je gewoon moet accepteren’,
claimt hij. ‘Binnen dat gegeven is het met het
OM Breda best ontspannen samenwerken.
de officieren zijn redelijk toegankelijk.’
Jammer vindt de ervaren journalist, dat er in
de loop van de tijd verschillende officieren op
een zaak zitten. Hij ziet liever één officier van
begin tot einde. de grijze verslaggever is nog
het best in zijn nopjes met een goede
politierechterzitting. Achter drie regels
tenlastelegging zit vaak een heel verhaal.
Reijnders is onder de indruk van de bagage
die RAIO’s meekrijgen. ‘Ze zijn jong, maar er
zitten hele goede bij! Het is geen gemakkelijk
vak’, vindt hij. ‘de jonge officieren moeten
stevig in hun schoenen staan. Brutale
verdachten en vrijpostige advocaten. Ze
staan er toch maar.’
Opportuun 9 - september 2010 - Het parket | 19

KORTOM
Kijk voor meer actueel nieuws op www.om.nl
oM’eRs BeDReIgD
Vorig jaar zijn 39 OM-medewerkers
geconfronteerd met bedreiging of
intimidatie.
39 Gevallen van bedreiging of intimidatie zijn
gemeld bij het centrale meldpunt dat sinds 2006
bestaat. In 2006 werden 24 gevallen gemeld, in
2007 waren dat er 28 en in 2008 40.
Vorig jaar ging het tien keer om ernstige
bedreigingen en 29 keer om beangstigende
zaken. De ernstige gevallen variëren van serieuze
bedreigingen uitgesproken door bijvoorbeeld een
gedetineerde, tot signalen over het voornemen
tot een aanslag op een officier van justitie.
Dreigbrieven en dreigtelefoontjes vallen vaak
onder de categorie ‘niet ernstig maar wel
beangstigend’.
Wat het OM doet als een medewerker met
bedreiging of intimidatie te maken krijgt, is
afhankelijk van de situatie. Er worden sowieso
altijd – in overleg met de betrokkene - passende
maatregelen genomen. Die kunnen soms zeer
ingrijpend zijn.
Bedreiging of intimidatie melden? Doe dat bij de
leidinggevende.
20 | Nieuws - Opportuun 9 - september 2010
BloeDTesT
Het OM kan verdachte verplichten
mee te werken aan een bloedtest.
Met een bloedtest kan worden vastgesteld of
personen drager zijn van het HIV-virus of van
ernstige besmettelijke ziekten als hepatitis B of
C, die bij het plegen van een strafbaar feit
kunnen zijn overgedragen op het slachtoffer. Als
besmetting door de verdachte is overgebracht,
kan dat ook bij het slachtoffer blijvend zwaar
lichamelijk letsel tot gevolg hebben of in
sommige gevallen levensbedreigend zijn. Het
belang van het slachtoffer weegt zwaar. Voor het
slachtoffer moet een bloedonderzoek snel
uitgevoerd kunnen worden met het oog op
preventieve toediening van medicijnen, zoals
het geval is bij de afweer van het HIV-virus.
Foto: NFI
AleRT oP oVeRVAl
In het najaar neemt het aantal overvallen
toe. Politie, justitie en de brancheorganisaties
slaan de handen ineen
om deze trend te keren.
Politie zet in op extra surveillance op zogeheten
‘hotspots’ en houdt ‘bekende’ overvallers in de
gaten. Burgers worden opgeroepen om via
SMS-Alert of Burgernet de politie te helpen
verdachten te pakken. Ondernemers investeren in
preventie, waarbij ze gebruik kunnen maken van
subsidieregelingen. Daders kunnen (zoals ook in
de rest van het jaar) rekenen op vrijheidsstraffen.
Het Centraal Bureau voor Levensmiddelenhandel,
Detailhandel Nederland en Koninklijke Horeca
organiseren de Week van de Veiligheid (11-17
oktober). Iedereen met een (bij)baan in een
supermarkt, tabakswinkel, snackbar en andere
plekken waar een kassa staat, wordt opgeroepen
mee te helpen de winkel veiliger te maken. Door
bijvoorbeeld het pinnen te stimuleren aan de
kassa, alert te zijn op verdachte personen en
tijdens het laden en lossen de achterdeur van de
winkel goed in de gaten te houden.
Lees meer over overvallen op
www.om.nl/onderwerpen/overvallen
CoMPUTeRMIsBRUIK
Technische ontwikkelingen maken het
makkelijker vertrouwelijke informatie
uit een computer over te nemen en op
internet te zetten. Een wetsvoorstel van
Hirsch Ballin biedt meer bescherming.
In het wetsvoorstel staat dat iemand die rechtmatig
toegang heeft tot een computer strafbaar is als
niet-openbare gegevens zonder toestemming
worden overgenomen. Bijvoorbeeld als een medewerker
van een bedrijf opzettelijk persoonlijke
gegevens van een bekende Nederlander kopieert
OMGESLAGEN
MeNseNHANDel
‘Als ze geen mensensmokkel, seksindustrie
en land- en tuinbouw
binnen hun gemeentegrenzen hebben,
gaan gemeenten ervan uit dat
er binnen hun gebied geen sprake
is van mensenhandel. Maar dan
vergissen ze zich vaak toch.’
Bob Peters, beleidsmedewerker Regionaal
Informatie en expertise Centrum Rotterdam-
Rijnmond
Secondant, juli-augustus 2010
HARKeMAse Boys
‘Wat gaan de relschoppers doen
die bij Cambuur of Heerenveen een
stadionverbod hebben gekregen en
weten dat ze straks bij Harkemase
Boys voor de televisiecamera’s weer
voor ellende kunnen zorgen?’
‘Je komt door de televisie in beeld
bij toeschouwers die je hier liever
niet hebt.’
Burgemeester van Achtkarspelen, Tjeerd van
der Zwan, over de invoering van de
Topklassedivisie van de KNVB
Binnenlands Bestuur, 31/32, 2010
met de bedoeling ze aan een ander te verkopen.
Nieuw is ook de strafbaarstelling van heling van
computergegevens. In de praktijk worden regelmatig
gegevens gebruikt afkomstig van ‘gehackte’
computers. Criminelen die digitaal gestolen
informatie doorsluizen aan een derde zijn dan
strafbaar. Verder wil de bewindsman het verbod
verruimen op het afluisteren, aftappen of opnemen
van vertrouwelijke gesprekken.
Tot slot wordt de officier van justitie zelfstandig
bevoegd strafbare informatie van het internet te
laten verwijderen.
eMoTIe
‘Wanneer je als familierechercheur
een uitnodiging van de familie
hebt ontvangen om een begrafenis
of herdenkingsdienst bij te wonen,
moet je je aanwezigheid wel heel
goed kunnen beargumenteren,
vind ik. Emotie is in dezen geen
raadgever.’
Theo Vermeulen, teamleider Review en Cold
Case, politieregio Amsterdam-Amstelland
Blauw, 24 juli 2010
sCHeRPe elleBogeN
Het gedogen als quasi-permanente
toestand van het niet-handhaven
van de wet, heeft van Nederland
een onvrijer land gemaakt. In de
praktijk wordt de door het gedogen
beschikbaar gestelde ruimte niet
ingenomen door de mensen die
kwetsbaar zijn en beschermd dienen
te worden, maar door de mensen
met de scherpste ellebogen en
een grote bek – met als uiterste
consequentie dat de gemeente
Amsterdam onderhandelt over de
prijs van een stuk grond dat men
zich wederrechtelijk heeft toegeëigend.’
Paul scheffer, bijzonder hoogleraar grootstedelijke
problematiek
Tijdschrift voor de politie, nr. 6/2010
Opportuun 9 - september 2010 - Nieuws | 21

Completer beeld van criminaliteit
In Veiligheidshuis bespreekt OM jeugdige lipgloss-dievegge Sabrina
Leider, meelopertje of jongere met een multiprobleemachtergrond?
veiligheidshuis Utrecht
geeft jeugdige wetovertreders een reactie op
maat. De ketenpartners benaderen niet-willers
anders dan niet-kunners.
sabrina* (16 jaar)is een onzeker meisje. Als
een aantal vriendinnen in de Utrechtse Hema
cosmetica achteroverdrukt, wil sabrina niet
achterblijven. Even later wordt ze met een
niet-betaalde lipgloss betrapt door de
beveiliging van het warenhuis. sabrina is nu
voor de tweede keer in beeld bij het Openbaar
Ministerie in Utrecht. Eerder heeft de
leerplichtambtenaar van de gemeente haar al
aangemeld omdat ze een notoire spijbelaarster
is.
Op donderdagmiddag is sabrina de eerste
cliënt die wordt besproken in het justitieel
casusoverleg jeugd van het Veiligheidshuis
Utrecht. In een vergaderzaal aan het Vrouwe
Justitiaplein in het centrum van de domstad
komen onder voorzitterschap van parketsecretaris
Monique Olsthoorn medewerkers van
negen vertegenwoordigers van de ketenpartners
uit de veiligheids- en de zorgsector bij
elkaar. Op de agenda staan acht jongeren van
12 tot 18 uit Utrecht en omgeving die strafbare
feiten hebben gepleegd. de centrale vraag is:
wat doen wij met deze jonge wetsovertreders?
de Veiligheidshuizen zijn opgericht om een
breder, en dus completer beeld te krijgen van
jeugdcriminaliteit, veelplegers en de aanpak
van huiselijk geweld. de Veiligheidshuizen zijn
opgericht om recidive te voorkomen, maar ook
om de achterliggende problemen aan te
pakken. In een Veiligheidshuis werkt het
Openbaar Ministerie samen met politie,
reclassering en Raad voor de
Kinderbescherming, Bureau Jeugdzorg, de
gemeenten, Jeugd Advies Teams,
slachtofferhulp, enzovoorts.
Schulden
Iedereen die bij het Veiligheidshuis binnenkomt,
krijgt een zogeheten klantenkaart: een
uitgebreid dossier op basis van informatie van
de ketenpartners. Het veiligheidshuis kan
besluiten verdachten hulpverlening aan te
bieden. ‘Ook is het mogelijk hem of haar op te
roepen tot een Onderhoud Ten Parkette
(OTP)’, verklaart ketenmanager Esther
Jongeneel** van het Veiligheidshuis Utrecht.
‘de jongere kan dan een transactievoorstel
krijgen. Ook kan als de voorwaarde worden
opgelegd dat de verdachte hulpverlening
accepteert.’ Als dat allemaal niet helpt, brengt
het OM de verdachte voor de rechter.
Het Veiligheidshuis maakt bij de beoordeling
van jongeren onderscheid tussen de nietwillers
en de niet-kunners. sabrina heeft de
kenmerken van een niet-kunner. Ze komt uit
een lastig milieu, met een vader die gedetineerd
is en een moeder met een laag IQ die
bezwijkt onder de schulden. sabrina staat
onder toezicht van een gezinsvoogd omdat
haar moeder niet stabiel genoeg is om haar
dochter consequent op te voeden. Het meisje
wordt ook nog eens gepest op school en zoekt
dan aansluiting bij meisjes die stelen bij de
Hema. Leerplichtambtenaar Burcu sikar
meldt tijdens het justitieel casusoverleg jeugd
dat er al heel wat hulpverlening is ingezet
voor sabrina en haar moeder. Om het
sombere beeld te nuanceren zegt politieman
Marcel Huigen: ‘Ze is al 16 en dit is pas haar
tweede delict’. Na enige discussie worden de
deelnemers aan het overleg het eens: dit is
eerder onmacht dan onwil. sabrina hoeft niet
naar de kinderrechter, maar kan wel een
uitbrander verwachten bij het OM. Ze wordt
binnenkort opgeroepen voor een OTP. ‘dit is
het resultaat van de afstemming’, licht
Monique Olsthoorn later toe.
Tegen twee meisjes die iemand in de bus in
elkaar geslagen hebben, zijn zwaardere
middelen ingezet. Ze verblijven in de
Lindenhorst, een inrichting voor meisjes, waar
ze een agressieregulatietherapie ondergaan.
Het justitieel casusoverleg jeugd hoeft dus
voorlopig geen sancties op te leggen, maar
houdt de jonge daders wel in het vizier.
Gekozen wordt voor een voorwaardelijk sepot
voor de één. de ander, een gecompliceerd
geval, wordt een aantal weken later besproken,
met meer deskundigen aan tafel.
22 | expertise - Opportuun 9 - september 2010 Opportuun 9 - september 2010 - expertise | 23

Depressieve moeders
‘Goed, de veelplegers’, vervolgt voorzitter
Monique Olsthoorn. Een jeugdige veelpleger is
iemand de laatste vijf jaar minimaal zes
misdrijven heeft gepleegd, waarvan één in het
laatste jaar. Zoals de broertjes d. Ze hebben
zich schuldig gemaakt aan winkeldiefstal,
heling en de verkoop van softdrugs. de
jongens hebben een ondertoezichtstelling met
uithuisplaatsing aan hun broek. Ze zitten
allebei in een gesloten inrichting, en een van
de twee vindt dat wel best. Hij wil daar graag
eindexamen doen. de ander is aangemeld
voor therapie.
Het is opvallend hoeveel jongeren uit multiprobleemachtergronden
komen.
Zwakbegaafde, onmachtige ouders, afwezige
vaders, depressieve moeders met borderline,
schuldenproblemen, loverboys, ga zo maar
door. Om dergelijke problemen aan te pakken
heb je veel verschillende disciplines nodig, en
die zijn er dan ook deze middag. Behalve
politie, gemeente en OM zitten een orthopedagoog,
een medewerker van jeugdzorg, een
reclasseringsbegeleider van het Leger des
Heils, en twee jeugdhulpverleners van de
william schrikker Groep aan tafel.
‘Een kleine clubje experts behandelt zo alle
jeugdige criminelen uit de gemeente Utrecht’,
vat ketenmanager Esther Jongeneel samen.
‘Zo kunnen we efficiënter werken: zaken
hoeven niet terug naar de politie. Alle partijen
buigen zich tegelijkertijd over een zaak, wat
een breder perspectief mogelijk maakt.’
Patseraanpak
de partners in het Veiligheidshuis kunnen een
breed scala van sancties inzetten. ‘we
onderzoeken bijvoorbeeld of wij het huurrecht
kunnen inzetten tegen jongeren die in hun
eigen omgeving woninginbraken plegen’, zegt
Esther Jongeneel. ‘de dossiers kunnen wij
Klantenkaart
Iedereen die bij het
Veiligheidshuis binnenkomt,
krijgt een zogeheten
klantenkaart: een uitgebreid
dossier op basis van informatie
van de ketenpartners.
dan opsturen naar de woningcorporatie. die
bekijkt of het gezin uit huis kan worden gezet.
Een andere mogelijkheid is de patseraanpak.
Hoe komt iemand die niet werkt aan zoveel
vermogen? Als hij dat niet kan verklaren,
kunnen wij die dure BMw in beslag nemen.’
Verreweg de meeste klantjes van het
Veiligheidshuis zijn onzekere jongeren die
onder groepsdwang rottigheid uithalen.
‘Vanuit de samenleving is de roep om repressief
optreden heel groot’, weet Esther
Jongeneel. ‘Maar voor zulke meelopertjes in
een combinatie van zorg en straf het beste.
Verveel je je? Je kunt naar een voetbalvereniging.
we helpen je daarbij. wel doen, want we
controleren het. En als je je niet houdt aan de
opgelegde maatregel, krijg je alsnog straf. Zo
hebben wij altijd een stok achter de deur.’
wordt de samenleving ook veiliger door de
Veiligheidshuizen? Ja, meent Esther
Jongeneel. ‘Het is zeker dat de overlast
afneemt door de aandacht van het
Veiligheidshuis voor een jeugdgroep. we
willen criminele carrières doorbreken, niet
onderbreken.’
Ook de cijfers stemmen optimistisch. In
Tilburg is de recidive onder jongeren tot
achttien jaar, voor wie het Veiligheidshuis een
plan van aanpak heeft gemaakt, gedaald met
51 procent. In Maastricht kwam van de actieve
veelplegers in een speciaal traject 56 procent
niet meer in aanraking met politie of justitie.
In Enschede nam het aantal strafbare feiten
van honderddertig veelplegers af van zeshonderd
tot driehonderd.
Tekst: Peter Louwerse
* de naam en foto van sabrina zijn gefingeerd
om haar privacy te waarborgen
** Esther Jongeneel is inmiddels werkzaam
als ketenmanager in het Veiligheidshuis
Rotterdam
Wat is een Veiligheidshuis?
Een Veiligheidshuis is een samenwerkingsverband van OM, politie, gemeentelijke diensten
en zorginstellingen. Ze werken samen aan een integrale aanpak van onveiligheid en ze
richten zich op jeugdige criminelen, veelplegers, huiselijk geweld, ex-gedetineerden en
overlastgevende personen. Het Veiligheidshuis is in eerste instantie een manier van
werken. Een aanpak dus. Maar het is ook letterlijk een huis: alle medewerkers zijn in één
pand gevestigd. In het hoofdartikel op deze pagina wordt de werkwijze van het justitieel
casusoverleg (jco) “Jeugd” toegelicht. de andere jco’s werken op vergelijkbare wijze.
‘Het belangrijkste verschil met de gewone rechtsgang is dat in een Veiligheidshuis
iedereen samen naar een zaak kijkt,’ licht Ingrid Peters toe. Zij is landelijke projectleider
Veiligheidshuizen bij het OM. ‘Niet alleen de officier en de politie buigen zich bijvoorbeeld
over een jonge verdachte, maar ook de jeugdzorg,de kinderbescherming, de reclassering,
etc. Anders dan in de rechtszaal staan partijen niet tegenover elkaar, maar ze gaan met
elkaar in dialoog.’ Zo moet een compleet beeld van de cliënt/verdachte ontstaan, waarna
een integrale aanpak aan de orde komt. Zo’n bijeenkomst heet een casusoverleg. Het
verschil? Peters: ‘Alle partijen zitten dan om de tafel en kijken: wat weten we van deze
jongen? daarna maken ze samen een Plan van Aanpak. dat bevat altijd een combinatie van
zorg, hulpverlening en straf-, bestuurs- en civielrechtelijke maatregelen, of één daarvan.
Het plan van aanpak wordt opgeslagen in een digitale klantenkaart.’ de hulp is nooit
vrijblijvend: het Veiligheidshuis houdt bij of de afspraken ook worden nagekomen.
Het Veiligheidshuis kan de koppeling leggen tussen de aanpak van een persoon en van de
groep, en tussen strafrecht, civiel recht en bestuursrecht. Een straf kan bijvoorbeeld
worden gecombineerd met een ondertoezichtstelling. Illustratief is de werkwijze in de
Utrechtse wijk Zuilen, waar drie jeugdgroepen verantwoordelijk waren voor een groot
aantal delicten. Het Veiligheidshuis heeft voor al die jongeren een persoonsgerichte
aanpak opgesteld en voor de leiders een ‘kopstukkenaanpak’. de aanvoerders werden
gedagvaard, vastgezet en veroordeeld. Politie en jeugdwerk gingen aan de slag met de
meelopers. door deze gezamenlijke aanpak werd de wijk weer beheersbaar.
Er zijn nu 45 Veiligheidshuizen in Nederland. daarmee is de gewenste landelijke dekking
bereikt. de volgende fase is nu om het concept inhoudelijk door te ontwikkelen. door bij
elkaar in de keuken te kijken onderzoeken de Veiligheidshuizen wat werkt en wat niet. Het
verzamelen van “best practices” gebeurt aan de hand van de zogeheten Leertuinen:
groepjes afgevaardigden van verschillende veiligheidshuizen kijken welke voorbeelden
voor anderen bruikbaar zijn. Een aantal meer ervaren veiligheidshuizen (Utrecht,
Enschede, Maastricht, Amsterdam en Tilburg) hebben zich ieder over een Leertuin, een
thema dus, ontfermd. Op dit moment zijn er vijf leertuinen, maar een zesde en zevende
onderzoeksthema zitten eraan te komen.
Het resultaat van de Leertuinen is een handreiking, nadrukkelijk geen handleiding dus.
‘Het ideaalmodel is niet dwingend’, verklaart Peters. ’wat in de ene stad (met veel
Marokkanenproblematiek, bijvoorbeeld) wel werkt, is niet van toepassing op een gebied
met weinig Marokkanen, waar veel ama’s wonen.’
24 | expertise - Opportuun 9 - september 2010 Opportuun 9 - september 2010 - expertise | 25

dE ONwETENdE
Recente strafrechtelijke jurisprudentie over feiten van algemene bekendheid
SCHIppER
• Het landnummer van Marokko is 212.
• Overvallers willen na de overval snel van de plaats delict verdwijnen.
• €2530,- is de gemiddelde kiloprijs voor hennep.
• Gedroogde verf op een houten ondergrond laat zich niet goed verwijderen met terpentine.
dit zijn enkele voorbeelden van gegevens die in 2010 door de strafrechter zijn aangemerkt
als “feiten van algemene bekendheid”. dergelijke feiten kunnen op verschillende manieren
in een vonnis een rol spelen. Juridisch is vooral art. 339, tweede lid, sv van belang: ‘feiten of
omstandigheden van algemeene bekendheid behoeven geen bewijs’. daarmee voorkomt de
wetgever dat ook wat zonneklaar is, bijvoorbeeld dat een mes een voorwerp is, bewezen
moet worden.
Maar wanneer is iets een feit van algemene bekendheid? Volgens de literatuur gaat het hier
om gegevens die elk gemiddeld ontwikkeld mens zonder nader onderzoek moet worden
geacht te kennen of die hij zonder noemenswaardige moeite uit algemeen toegankelijke
bronnen kan halen. door de tweede helft van die omschrijving wordt het bereik van art. 339,
tweede lid, sv aanmerkelijk uitgebreid.
Feiten van algemene bekendheid zijn dan bijvoorbeeld dat een woodpecker druppelaar
veelal bij de hennepteelt gebruikt wordt (LJN BM7182) of dat Nuth is gelegen in de nabijheid
van het restaurant van Kentucky Fried Chicken bij de woonboulevard te Heerlen (LJN
BM7598) .
Maar niet alles wordt als algemeen bekend verondersteld. Niet bijvoorbeeld hoe een
Peugeot 307 er uit ziet (LJN BM2730), dat schepen op weg naar Antwerpen door
Nederlandse wateren varen (LJN BM2520), of dat een computer via het internet binnengekomen
gegevens in de map temporary internet files opslaat.(LJN BM9249)
Bij die zaken waarin de mate van verwijtbaarheid van een gedraging ter discussie staat, kan
de bewezenverklaring hangen op de vraag of een feit als algemeen bekend wordt aangemerkt.
In een zaak die voor de rechtbank Utrecht diende had verdachte van zes hoog gericht
een fiets op een auto gegooid (LJN BM6692). de fiets landde onzacht op iemand die
toevallig uit die auto stapte. de rechtbank kwalificeerde dat als poging tot doodslag. Nu het
een feit van algemene bekendheid is dat personen op elk moment in en uit een geparkeerde
auto kunnen stappen, was het vereiste voorwaardelijk opzet aanwezig.
Voorwaardelijk opzet werd ook aangenomen bij de Rotterdamse zaak tegen de schipper die
twee vermeende inbrekers op een februarinacht in de haven van Hellevoetsluis had geduwd
(LJN BM1491). Eén van hen overleefde de koude duik (de watertemperatuur was 1,9 graden
Celsius), de ander niet.
de rechtbank achtte voorwaardelijk opzet op doodslag aanwezig. Zij nam daarbij in
aanmerking dat het een feit van algemene bekendheid is ‘dat indien een menselijk lichaam
plotseling in zeer koud water wordt ondergedompeld, de aanmerkelijke kans bestaat dat dit
nadelige gevolgen voor het lichaam heeft. Indien het lichaam vervolgens in het water blijft,
bestaat de aanmerkelijke kans dat dit de dood door verdrinking tot gevolg heeft.’
Het Hof den Haag kwam op 12 augustus jl. tot een ander oordeel (BN3605). Het hof
geloofde verdachte dat hij de twee slachtoffers slechts een nat pak had willen bezorgen en
dat de gedachte aan een mogelijk fatale afloop van zijn actie niet bij hem was opgekomen.
daarbij nam het hof ‘mede in aanmerking dat het -anders dan de rechtbank- het niet van
algemene bekendheid acht dat plotselinge onderdompeling gevolgd door enig verblijf in
zeer koud water altijd een aanmerkelijke kans op overlijden impliceert”. Nu onvoldoende
was komen vast te staan dat verdachte (voorwaardelijk) opzet had gehad, werd hij vrijgesproken
van doodslag.
Tekst: Juriaan simonis, werkzaam bij het wetenschappelijk Bureau OM
26 | Jurisprudentie - Opportuun 9 - september 2010
Stelling Bij gebruik van nieuwe media, zoals Twitter,
voor de opsporing van strafbare feiten moeten we
privacyinbreuken op de koop toe nemen.
‘We zouden gek zijn
als we er geen gebruik
van zouden maken’
Johan Bac, plv.hoofdofficier en
persofficier Utrecht;
‘Nieuwe media inzetten is niet nodeloos hip doen maar
slim gebruik maken van de prominente plaats die deze
media innemen.. Krant, radio en tv bieden veel, maar
met nieuwe media kunnen we snel en gericht nieuwe
doelgroepen bereiken. de privacyinbreuk is niet per
definitie groter, maar de kans om ernstige misdrijven
op te lossen wel. daar komt bij dat het negeren van
nieuwe media wel eens ongecontroleerde burgerinitiatieven
(‘trial by internet’) kan bevorderen en dan is ’t
gedaan met de privacy van verdachten.
Het OM neemt privacyinbreuken nooit op de koop toe.
deze inbreuken zijn juist een belangrijk onderdeel van
onze afwegingen, naast het belang van een adequate
opsporing en vervolging. Tevens spelen het soort
medium, het bereik, het gemak waarmee de informatie
in de toekomst kan worden opgeroepen etc. een rol bij
de beslissing van de hoofdofficier of de voorzitter van
het College alvorens toestemming te geven.
we moeten ons vooral niet gek laten maken door
nieuwe media maar we zouden wel gek zijn als we er
geen gebruik van zouden maken.’
‘Opsporing met
internettap moet wel
rechtvaardig zijn’
Inez N. Weski, advocaat;
‘Twitter, hyves, beelden van registrerende camera’s noch
enig ander in de digitale werelden rondslingerende
ontboezemingen mogen als res nullius, als willekeurig
gevonden voorwerp, gereed voor overheidsgebruik
worden beschouwd. de vraag is uiteraard of bij toeval
wordt ontdekt, dat digitaal rondzwervende informatie
een specifieke verdenking oproept (het bij voorbeeld al
of niet triomfantelijk en onder aanroeping van de
“vijand”op “youtube” in de lucht houden van een
kennelijk geweer/afgehakt hoofd/enz) en een gericht
opsporingsonderzoek met internettap en dergelijke
rechtvaardigt, dan wel dat de overheid het net als
visserstrawler doorklieft. de overheid is in een rechtstaat
geen willekeurige consument, maar ingekaderd
ten opzichte van de weerloze en vaak onnozele burger.
de minister van binnenlandse zaken heeft op tv gezegd,
dat zij aan privacy geen boodschap had, gelukkig is er
nog de onafhankelijk rechter, zoals het Leeuwardense
Hof onlangs, die het door het OM “experimenteel”
buitenwettelijk gebruik van automatische nummerplaatherkenning
(ANPR) gegevens afstrafte. Privacy, freedom
is “just another word for nothing else to lose”.’
Foto: NFP Foto: Blauweluchten Fotografie
Opportuun 9 - september 2010 - stelling | 27

BEDRIJFSvoERING
Directeuren bedrijfsvoering zorgen voor kwaliteitsimpuls
IS EEN vAK
Directeuren bedrijfsvoering
zijn verantwoordelijk voor
veel: personeelszaken,
informatievoorziening,
facilitaire zaken, automatisering,
huisvesting,
financiën. Zij werken nu één
jaar in hun nieuwe functie.
Conclusies: bedrijfsvoering
maakt een professionaliseringsslag.
28 | Naam organisatie artikel - Opportuun - Opportuun 9 4 - september - mei 2010 2010
Begin 2009 zijn drie pijlers onder de besturing
van het OM vastgesteld: beleid, primair proces
en bedrijfsvoering. Met dat besturingsmodel wil
het OM een belangrijke professionaliseringsslag
maken. Een van de maatregelen om bedrijfsvoering
verder te professionaliseren was om
invulling te geven aan een nieuwe directeur
bedrijfsvoeringsfunctie op regioniveau en voor
de landelijke OM-onderdelen. daarmee kwam
de bestaande functie hoofd bedrijfsvoering te
vervallen. Met de komst van de nieuwe directeursfunctie
is het OM gestart met een kwaliteitsimpuls
van de bedrijfsvoering.
Zwaargewichten
Het werd een serieuze zoektocht naar de juiste
bestuurders. Een werving en selectiebureau
ging aan het werk. Aspirant directeuren kregen
een zware selectieprocedure voor de kiezen,
waarbinnen ook externe expertise op het gebied
van bedrijfsvoering deel uitmaakte van de
selectiecommissie.
Uiteindelijk zijn zestien nieuwe directeuren
bedrijfsvoering aangesteld. stuk voor stuk
zwaargewichten.
Pro-actief
was bedrijfsvoering voorheen meer gericht op
de uitvoering, nu wordt een pro-actieve benadering
verwacht. de vraag is niet: hoe voeren we
uit, maar wat moet er uitgevoerd worden?
directeuren bedrijfsvoering zijn sparringpartners
op bestuursniveau geworden. Binnen een
jaar zorgden de directeuren voor een omslag.
Medebestuurder
de directeuren bedrijfsvoering hebben een
positie naast de hoofdofficieren in het bestuur
van de regio en OM-onderdelen. de directeuren
zijn medebestuurder en hebben in de meeste
gevallen mandaat gekregen om binnen de regio
of het OM-onderdeel onder andere personele
en/of financiële beslissingen te nemen.
de mandaatstructuur is niet in elke regio
DIReCTeUReN oVeR HUN weRK
Bob de Baedts, regio
Haarlem - Alkmaar
‘Ik focus me op organisatorische
en mentale samenvoeging
van twee parketten naar
één organisatie. Qua organisatie
is dat al lastig, maar het
overbruggen van cultuurverschillen
is nog veel ingewikkelder.
Iedereen is gehecht
aan een eigen cultuur. Het is
niet de bedoeling dat ‘weg te
gummen’, maar wel te groeien
naar meer uniformiteit.’
Aandacht voor nieuwe functie
Aan de introductie van de nieuwe bedrijfsvoeringsfunctie
is grote aandacht besteed. Hierdoor konden de
directeuren zich als groep goed positioneren. dit blijft
een aandachtspunt voor andere nieuwe functies.
Maaike van Leuken,
regio Arnhem -
Zutphen
‘Een goede bedrijfsvoering is
voorwaarde voor een slagvaardig,
flexibel en betekenisvol OM.
Tonen van leiderschap is daarbij
cruciaal. Niet alleen voor de
“bazen”, maar voor iedereen.
Voor mij is de sleutel voor succes:
keuzen maken, de menselijke
maat houden en niet alleen
in de spiegel te kijken, maar
vooral ook uit het raam!’
hetzelfde. Er zijn nog verschillen. Maar steeds
meer positioneert de directeur bedrijfsvoering
zich als professional naast de eindverantwoordelijke
hoofdofficier.
Landelijke ontwikkeling
de landelijke uniformiteit wordt gestimuleerd
door de directeuren. Het aanpakken van GPs is
zo’n voorbeeld. door het Landelijk Overleg
directeuren Bedrijfsvoering (LOB) blijven ze over
de eigen schutting kijken. Natuurlijk is de input
nog variabel. sommige directeuren hebben
binnen een regio nog zoveel te doen dat ze nog
niet de aandacht kunnen besteden aan de lande -
lijke projecten die ze zouden willen. daar naast
zijn de directeuren een opdrachtgever van de
dienstverleningsorganisatie OM (dVOM). de
wijze van invulling van die samenwerking met dit
landelijke onderdeel is nog volop in ontwikkeling.
Tekst: Thea van der Geest
Foto: Robin Utrecht, sarah Jane Raasveld
Jan-Renger Harwig,
regio Den Haag
de implementatie van GPs
vergt een integrale benadering.
GPs moet voldoen aan functionele
en technische eisen. Maar
in de kern gaat het om een
andere manier van werken.
Bedrijfsvoering moet in afstemming
met het landelijk
project GPs hiervoor de kaders
en randvoorwaarden stellen en
het primaire proces optimaal
faciliteren. dat is onze uitdaging!

4
vragen
Vier vragen aan
Gerard Hertsenberg,
secretaris van de
commissie-Zandee
die zich bezig houdt
met de problemen
rondom de
geheimhouders.
1. Wat is een geheimhoudersgesprek?
Geheimhoudersgesprekken zijn alle geïntercepteerde telefoongesprekken
waaraan geheimhouders (geneeskundigen, geestelijken, advocaten, notarissen
journalisten e.d.) of afgeleide geheimhouders (zoals secretaresses,
assistentes en medewerkers van bovengenoemde geheimhouders) deelnemen
en welke gesprekken een relatie hebben met hun beroepsuitoefening.
2. Waarom moeten gesprekken tussen geheimhouders
en personen die worden getapt, meteen
worden vernietigd?
wetsartikel 126aa, tweede lid, strafvordering schrijft voor dat gegevens die
(onder meer door het tappen) zijn verkregen dienen te worden vernietigd als
zij vallen onder het verschoningsrecht. dit om te voorkomen dat die gegevens
gebruikt worden in het opsporingsonderzoek, deel uitmaken van de
procesdossier en/of gebruikt worden in het onderzoek ter zitting. deze
bepaling beschermt het belang dat iedereen heeft om vrijelijk (zonder gevaar
voor openbaarmaking) gebruik te maken van artsen, advocaten en dergelijke
die een verschoningsrecht hebben. Verschoningsgerechtigden zijn tot
geheimhouding verplicht. deze plicht kan alleen worden waargemaakt als
ook anderen (inclusief politie of OM) die plicht niet kunnen doorbreken.
Geheimhoudersinformatie in een strafdossier kan in het ergste geval leiden
tot niet-ontvankelijkheid van het OM in de strafvervolging of tot uitsluiting
van bepaald (door of mede door die geheimhoudersinformatie verkregen)
bewijs, wat weer kan leiden tot vrijspraak wegens gebrek aan bewijs.
3. Wat voor maatregelen hebben OM en politie
genomen om te voorkomen dat geheimhoudersgesprekken
worden gebruikt in het strafrechtelijk
onderzoek?
de afgelopen twaalf maanden hebben politie, bijzondere opsporingsdiensten
en het OM alle afgeronde strafrechtelijke onderzoeken waarin nog geen
onherroepelijk vonnis was gewezen, geschoond van geheimhoudersgesprekken.
Verder dienen vanaf 1 september 2009 alle zaken die door het OM aan
de rechter worden aangeboden vrij van geheimhoudersinformatie te zijn.
In de loop van 2010 wordt er een early warning systeem geïmplementeerd:
uit openbare bronnen afkomstige telefoonnummers van geheimhouders
worden in een database ingevoerd. Zodra er wordt gebeld naar of van een
dergelijk geheimhoudersnummer, wordt er in het interceptiesysteem een
waarschuwing afgegeven: ‘Let op, dit is mogelijk een gesprek met een
geheimhouder’. dit maakt de tapkamermedewerker extra alert en voorkomt
dat ten onrechte geheimhoudersgesprekken worden uitgeluisterd of
opgenomen en uitgewerkt. daadwerkelijke geheimhoudersgesprekken
kunnen dan >> zo snel Wilt mogelijk u meer worden weten vernietigd. over de werking van snel-
Tot slot wordt recht? er in de Ga loop van dan 2011 naar -in samenwerking om.nl met de Nederlandse
Orde van Advocaten, Politie, OM en de ministeries van Justitie en
Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties- een systeem van automatische
nummerherkenning geïmplementeerd. dat systeem blokkeert automatisch
gesprekken die naar of van door advocaten vooraf opgegeven telefoonnummers
worden gevoerd. die gesprekken worden dan dus niet afgeluisterd en/
of opgenomen.
4. Zijn nu alle problemen opgelost?
Nee, er wordt nog een procedure ontwikkeld voor de schoning van inbeslaggenomen
voorwerpen (dossiers, administratie) en inbeslaggenomen digitale
bestanden (op gegevensdragers zoals harddisks of usb sticks) op geheimhoudersinformatie
(denk aan correspondentie met artsen, advocaten e.d.).
Verder is het bij interceptie van internetverkeer nog een hele klus om
communicatie van en naar geheimhouders eruit te filteren en te vernietigen.
UT Recht, Mary Hallebeek - persvoorlichter parket Utrecht
Luisteren
Harm Brouwer was op bezoek en vertelde dat het goed gaat met het OM,
ook waar het onze reputatie betreft. Maar, zei een stemmetje in mijn
achterhoofd, dat klopt toch niet met de kritische berichtjes die we geregeld
krijgen.
Natuurlijk is er een kleine groep beroepsklagers en zotten waar je je niet
teveel van moet aantrekken. Maar er zijn ook terechte ergernissen. Een
greep uit onze parketmailbox:
‘Ik heb een dagvaarding gekregen en heb daar vragen over. Maar als ik bel,
word ik afgepoeierd met halve antwoorden.’
‘waarom krijg ik geen inhoudelijk antwoord op mijn beroep en wanneer
wordt mijn zaak nu eindelijk eens behandeld?’
‘Ik moet morgen voorkomen maar ben ziek geworden. Ik kan er maar niet
achter komen hoe ik uitstel moet vragen. Help!’
‘Mijn kind is aangehouden en niemand vertelt me waar hij ergens zit!’
‘Mijn apparatuur is acht maanden geleden in beslag genomen vanwege
geluidsoverlast. Krijg ik mijn spullen terug? En wanneer en hoe dan?’
Het mag dan goed zijn met onze reputatie, op dit individuele niveau valt er
voor ons een wereld te winnen, denk ik. Persoonlijk zie ik het wel als een
uitdaging om tevreden klanten binnen te halen. De boze burger die aan het
eind van zijn mail briest: ‘en hier zullen jullie wel niet op antwoorden’, krijgt
nu juist wel een uitgebreid antwoord. Met als reactie: ja, sorry hoor, ik was
ook zo boos, het moest er even uit. Maar bedankt voor uw antwoord.
soms zijn mensen zelfs blij verrast met een normale reactie. Ooit schreef
iemand: ‘Benader ik de overheid, krijg ik niet alleen een antwoord, maar ook
nog eens van een MeNs!’ Ik weet niet of dat cynisch of complimenteus
bedoeld was. Ik weet wel dat mensen gehoord willen worden. Als wij echt
willen weten wat mensen over ons denken en ze van dienst willen zijn, laten
we dan luisteren en antwoord geven. Misschien simpel, maar wel
voorwaarde om een echte, authentieke band met onze omgeving op te
bouwen.
30 | 4 vragen - Opportuun 9 - september 2010 Opportuun 4 - mei 2010 - het parket | 30
Opportuun 9 - X september - XXX 2010 2010 - Naam - UT artikel Recht | 31

Knokken
Wereldkampioenschap was hoogtepunt voor Jo Valente
tegen toppers
GESPOT
Trainen in Griekenland
met een catamaran Hobie
FX1 voor een lange
afstands wedstrijd
NAAM
Jo Valente
LEEFTIJD
62
FUNCTIE
plv. hoofdofficier
Middelburg
In Portugal, het geboorte land van Jo, woonde hij met zijn ouders aan zee. ‘Leren
zeilen was bijna net zo vanzelfsprekend als leren zwemmen.’
Van kinds af aan heeft Jo een grote fascinatie voor sportieve activiteiten waarbij
fysieke inspanning, tactisch denken en snelheid samen gaan. Zodoende belandde hij
in zijn jonge jaren op het circuit van Zandvoort en heeft hij actief geracet met
toerwagens.
In 1995 verhuisde hij met zijn echtgenote naar Zeeland, dicht bij het Veerse Meer.
Hier herleefde zijn liefde voor het (wedstrijd)zeilen. ‘ Ik koos voor de catamaran en
ben een wedstrijdcursus gaan volgen in het Griekse Vassiliki. sinds die tijd ga ik
nagenoeg elk jaar twee weken daar naartoe om te genieten van het prachtige
zeewater en de fabelachtige zeilomstandigheden.’
Jo zeilt wedstrijden in Nederland en in het buitenland met een A klasse catamaran
(75kg, 13m2 zeil en all carbon), zeilnummer NEd 86. ‘Hoogtepunt was mijn deelname
aan het wereldkampioenschap in 2007 in Florida. winnen, op een enkele wedstrijd in
Griekenland na, lukt mij niet. de concurrentie is zwaar en als amateur leg ik het af
tegen de profs en semi-profs. Maar het plezier dat ik beleef aan het knokken tegen
de toppers compenseert ruimschoots mijn frustratie vanwege het verlies in de
wedstrijd.’