Ingenieus januari 2011 - Tauw

prOJeCT Water kracht centrale op de VeluWe Onlangs is de waterkrachtcentrale bij de Hezenbergerstuw in het Gelderse Hattem officieel geopend. Omdat bij deze stuw het water circa 2,5 meter naar beneden valt, ontstond het idee om de waterkracht te gebruiken voor het opwekken van stroom. Onderzoek toonde aan dat dit mogelijk was. Daarom is besloten om naast de stuw een vijzel te bouwen die stroom kan opwekken. Waterschap Veluwe heeft daarmee een primeur. <strong>Tauw</strong> heeft het hele proces van A tot Z begeleid. De Hoover Dam in de Colorado river is wereldberoemd. en dat geldt ook voor de grootste waterkrachtcentrale van de wereld, de Drieklovendam in de Jangtsekiang in China. In Nederland speelt waterkracht nog geen grote rol. Slechts een paar procent van de totale hoeveelheid groene stroom wordt in Nederland opgewekt met waterkracht. In tegenstelling tot bijvoorbeeld Noorwegen waar 99% van de totaal geproduceerde elektriciteit wordt verkregen door middel van waterkracht. Nederland heeft vier middelgrote waterkrachtcentrales; in de Maas bij Alphen/Lith en bij Linne, in de Neder-rijn bij Maurik en in de Lek bij Hagestein. HisToriscHe WaTermolens Toch gaat de Nederlandse waterkrachtgeschiedenis meer dan 2000 jaar terug. Ook op de Veluwe is door de eeuwen heen waterkracht een energiebron geweest. Dat is niet verwonderlijk, er is immers hoogteverschil en zuiver water. Talloze molens langs beken en sprengen leverden energie door middel van een waterrad of waterwiel, voor bijvoorbeeld papierfabrieken of wasserijen. Zo sluit de nieuwe waterkrachtcentrale aan bij een aloude traditie in de regio. De Hezenbergerstuw bevindt zich circa 400 meter vóór de Hezenbergersluis in de kade van het Apeldoorns Kanaal. De stuw dateert oorspronkelijk uit 1880. Ook de Hezenbergersluis is uit 1880. Dit monument is onlangs helemaal gerestaureerd. Vijzel bij de Hezenbergerstuw levert groene stroom voor 43 huishoudens Groene sTroom De Hezenbergerstuw zorgt voor de afwatering van het Apeldoorns Kanaal op de IJssel via de Oude Grift en heeft een verval van ongeveer 2,5 meter. Het af te voeren water wordt gebruikt voor het opwekken van groene stroom. De waterkrachtcentrale zal gemiddeld 150 MWh per jaar opbrengen en dat staat gelijk aan het energieverbruik van minstens veertig huishoudens per jaar. Omdat het gebruik van waterkracht geen vervuiling met zich mee brengt, is hier sprake van groene stroom. Waterschap Veluwe zal de opgewekte energie leveren aan een energiebedrijf. enerGiesTudie Hoe is dit alles tot stand gekomen? In 2009 is schade ontstaan aan het stuwcomplex. projectleider rené Bruggeman van Waterschap Veluwe: ‘Uit onderzoek bleek dat het benedenstroomse gedeelte toe was aan een grondige renovatie’. <strong>Tauw</strong> was betrokken bij de inspectie en het hersteladvies van de Hezenbergerstuw. ‘Wij zijn bij dit project betrokken geraakt vanwege de renovatie van de stuw’, vertelt projectleider Chris Frederiks van <strong>Tauw</strong>. ‘Nadat we de inspectie hadden uitgevoerd en hersteladvies hadden gedaan, ontstond tijdens het opstellen van het bestek bij Waterschap Veluwe het idee om iets met de kracht van dat water te doen.’ Opdrachtgever rené Bruggeman: ‘Het water valt 2,5 meter naar beneden. We vroegen ons af of we daarmee geen energie konden opwekken. <strong>Tauw</strong> heeft toen op ons verzoek een energiestudie gedaan. Uit de haalbaarheidsstudie is gebleken dat minimaal 30 huishoudens in hun jaarlijkse energiebehoefte kunnen worden voorzien.’ open in markT rené Bruggeman vervolgt: ‘Als waterschap hebben we innovatie en duurzaamheid hoog in het vaandel staan. We willen geld steken in het opwekken van energie. Maar omdat we met waterkrachtcentrales nog geen ervaring hadden, hebben we het open in de markt gezet, volgens UAV-GC.’ Chris Frederiks licht toe: ‘Hier is gekozen voor een geïntegreerd contract in plaats van voor een gewoon bestek. De keuze voor het geïntegreerde contract is ingegeven door het idee om de laatste innovaties uit de markt te halen. Door de opdrachtnemer ook verantwoordelijk te maken voor het ontwerp in plaats van alleen de uitvoering, kan de opdrachtnemer de nieuwste technieken toepassen.’ een vijzel bleek hier de meest geschikte toepassing. Waterschap Veluwe selecteerde drie partijen om een aanbieding te doen. De keuze viel op GMB. ‘GMB kwam met een ontwerp voor een vijzel die evenveel energie levert als het gemiddelde jaarlijks energieverbruik van 43 huishoudens. Bovendien was de prijsstelling van GMB gunstig, en ze wilden er echt voor gaan!’ 4 tauW CORPORate magazIne januaRI <strong>2011</strong> / nummeR 1 5