Conceptbeheerplan Sarsven en de Banen - Natura 2000 ...

1.4. Oppervlakte en eigendom
Het gebied heeft een oppervlakte van 156 hectare en is grotendeels (> 95%) in eigendom van Stichting
het Limburgs Landschap (verder Limburgs Landschap), een particulier en Waterschap Peel en
Maasvallei. Het waterschap heeft de lossingen Ruwven en Rietbeek die het gebied doorsnijden in
eigendom en beheer. De particuliere eigenaar in het gebied bezit een perceel grenzend aan en
gedeeltelijk gelegen in het Sarsven.
Pm. Invoegen eigendommenkaart LNV.
1.5. Ontstaanswijze en historie
De omgeving van het Sarsven blijkt één van de belangrijkste Nederlandse vindplaatsen te zijn van
bewoning uit de Oude en Midden Steentijd (10.000 tot 3.000 voor Christus). De toenmalige bewoners
waren jager-verzamelaars die van wild, vis en vruchten leefden; landbouw bedreven zij nog niet.
Waarschijnlijk lagen hun kampen in de laagte, waar zich nu het Sarsven en de Banen bevinden. Deze
laagte is gedurende duizenden jaren echter natter geworden en dichtgegroeid met veen. Latere
bewoners leefden daarom hoger op de zandruggen. De ontvening van het gebied begon waarschijnlijk in
de middeleeuwen. Tot in de 20 e eeuw werd de turfwinning voortgezet. Zo ontstonden vennen en plassen
die weer andere doeleinden kregen. Er lag als het ware een ‘parelsnoer’ van vennen tussen de Kleine
moost en de Moeselpeel.
Op de oevers groeide plaatselijk Gagel, vroeger belangrijk voor het bereiden van bier. Mattenbies en Riet
dienden respectievelijk om zittingen van stoelen te maken en daken mee te bedekken. De vennen, die
van nature periodiek droogvielen, werden rond 1300 aangesloten op het regionale wateraanvoer- en
afvoerstelsel. Wateraanvoer werd mogelijk, en hierdoor ook het gebruik als visvijver. Ook werden de hier
levende medicinale bloedzuigers benut.
De vennen en plassen in de regio werden echter op grote schaal droog gelegd. Uitgestrekte
landbouwgebieden zoals het Vlakwater zijn daarvan het resultaat. Ook door demping verdwenen vennen.
Het uitgebreide vennengebied Schoorkuilen verdween onder het zand dat vrijkwam bij het graven van het
kanaal Wessem-Nederweert. Recent is een deel van dit ven weer hersteld.
Deze ontwikkelingen hebben geleid tot een afname van het areaal van Peelvennen in de regio. In 1940
kocht het Limburgs Landschap een deel van het Sarsven, het eerste gebied dat ze in eigendom kreeg.
Pas in 1968 volgde de Banen, dat in 1992 is hersteld en in 1998 naar het noorden uitgebreid. Op een
deel van de oever is de voor voedselrijke situaties kenmerkende verlandingsvegetatie teruggedrongen en
de waterhuishouding hersteld (Stichting het Limburgs Landschap, 2006).
1.6. Abiotiek
1.6.1. Geologie en geomorfologie
Het gebied ligt in een zogenaamde slenk, welke wordt begrensd door de Feldbiss-breuk in het
zuidwesten en de Peelrandbreuk in het noordoosten. De dekzandrug ten noordwesten wordt aangeduid
als de horst of het plateau van Weert, die het infiltratiegebied vormt.
De diepere ondergrond bestaat uit een dik pakket grof, grindhoudend zand (formatie van Sterksel, een
oude Rijnafzetting uit het vroeg-pleistoceen). Gedurende de Riss-ijstijd werd daarop lokaal materiaal
afgezet, bestaande uit grof en fijn zand en soms ook leem (formatie van Eindhoven). Tijdens een
interstadiaal werd daarop een dunnere maar slecht doorlatende, humeuze veen- en leemlaag gevormd
(formatie van Asten). In de hierop volgende Würmijstijd hebben opnieuw lokale afzettingen
plaatsgevonden (formatie van Twente) uit aangevoerd materiaal van de Maas. Gedurende de koudste
Concept Beheerplan Natura 2000 Sarsven en de Banen 5