Pech met je promotor - Univers

De gestolen staf van de pedel
‘Waar is de staf?’ Het laatste stof van de verbouwing
van gebouw Cobbenhagen moet nog worden opgeveegd,
als universiteitspedel Wilko Elsinga deze vraag
krijgt. Zijn staf is het symbool van de waardigheid van
de rector, de wetenschap, de universiteit. Een pedel
loopt met die staf voorop in het cortège - de optocht
van professoren in toga - bij officiële academische
plechtigheden.
De koffer met de staf was niet op zijn vaste plek. Een
zoektocht gaat van start. Niets in gebouw Cobbenhagen
en ook niets in Dante, waar tijdens de
verbouwing de promoties gehouden werden. Zo’n
staf, opgeborgen in een metalen flightcase van 1.80
meter lang, zie je niet snel over het hoofd. Dus blijkt al snel de
bittere waarheid. “Hij was echt foetsie”, zegt Elsinga. “De enige
vraag was: is-ie echt gestolen, of is het een studentengrap?”
De vlaggenmast
Het is eind augustus, minder dan een week voor de opening van
het academische jaar. Een pedel met lege handen zou inderdaad
een studentikoze prank kunnen zijn. Die hoop blijkt ijdel,
de opening komt en gaat, maar zich bescheurende pranksters
blijven uit.
Voor het cortège had Elsinga zijn ‘reservestaf’ gebruikt, zegt
hij eufemistisch. Een stuk oude vlaggenmast met bovenop een
grote uivormige koperen knop. Een cro magnon-staf vergeleken
bij de echte van coromandelhout, met zijn fijnzinnig gesmede
zilveren kop dat een zeilschip voorstelt. “Het is een echt kunstwerk
en in 1927 gemaakt door de gerenommeerde edelsmederij
Brom, daar is ook de keten van de rector gesmeed.”
De zilverboot
De waarde werd tien jaar geleden getaxeerd op 3.500 euro,
maar, verduidelijkt Elsinga, dat is vooral de waarde van het werk
dat er in is gestoken. Het blijkt een meer dan conservatieve
schatting als de universiteit besluit dat er toch een replica van
de staf moet komen. “Dat kost een veelvoud daarvan, laten we
het daarop houden”, stelt de pedel. Het zilveren schip, de zeilen,
de touwen, het is allemaal enorm bewerkelijk. Dat is, als je nog
weet hoe het er precies uit zag. Ook dat was een probleem. “Er
zijn wel foto’s, maar alleen van de voorkant. Van de achterkant
hebben we niets. Gelukkig kon de restaurateur die het onderhoud
verzorgt uit het hoofd een werktekening maken waarmee
de nieuwe zilversmid aan de slag kon.”
En om een ingewikkelde klus nog ietsje pittiger te maken, was er
ook nog eens strakke deadline. Nog maar zes weken tot de ver-
Academische woordenlijst
Cortège: De parade van professoren in toga bij universitaire plechtigheden
zoals de opening van het academisch jaar, promoties en de dies.
Voorop in het cortège loopt de pedel met zijn staf.
Dies: (spreek uit die-jes) Voluit dies natalis (Latijn voor geboortedag). De
verjaardag van de universiteit waarop traditioneel twee faculteiten
een cadeautje mogen uitdelen in de vorm van een eredoctoraat.
Hora est: Latijn voor ‘het is tijd’ en catchphrase van pedellen, Zijn
roepen dit zo hard mogelijk na de openbare verdediging van een
proefschrift om aan alle discussie een eind te maken en eventueel
ingedommeld publiek wakker te laten schrikken.
Pedel: De pedel (spreek uit puh-del) draagt bij officiële academische
gelegenheden de staf van de universiteit en net als de hooggeleerde
dames en heren professoren een toga. Hij (of zij) is vooral in beeld
als TomTom van het cortège en tijdwaarnemer bij promoties.
Rector: Voluit rector magnificus (Latijn voor schitterend heerser). Het
wetenschappelijke opperhoofd van een universiteit. Zijn (of haar)
waardigheid blijkt uit een ambtsketen en een staf. De keten wordt
om de nek gedragen, de staf door de pedel.
jaardag van de universiteit, de dies, compleet met bezoekje van
koningin Beatrix. Geen gelegenheid om de parade der professoren
aan te voeren met een oud stuk vlaggenmast. Het lukt, maar
net. Een uur voor aanvang scheurt de auto van zilversmid Kees
Ketelaars het terrein van Tilburg University op. De nieuwe staf is
klaar. Het is een prachtwerk, vertelt Wilko Elsinga. “Niet van de
echte te onderscheiden, hij is echt heel goed.”
De Eland
“Je vraagt je toch af wie zo’n ding nou steelt”, filosofeert Elsinga.
“De zilverwaarde is beperkt.” Hoe dan ook, de maanden verstrijken,
de nieuwe staf voldoet prima en het laat zich aanzien
dat het een mysterie zal blijven. Tot pedel Elsinga half januari
een tele foontje krijgt. Veilinghuis De Eland uit Diemen meldt
zich, met vragen over een kavel dat daar is aangeboden. Een
professoren-, of doctorsstaf, met daarop de naam R.K. Handelshoogeschool.
In een ver verleden de naam van Tilburg University
dus of de heer Elsinga meer informatie kon verschaffen over de
achtergrond ervan. De staf zou uit de nalatenschap van een oudhoogleraar
of promovendus komen. “Ik zei: dat zegt me wel iets,
heeft u misschien een foto? Die bleek al op hun site te staan en
het was inderdaad mijn staf.” De ingeschakelde politie neemt de
staf in beslag, waarna pedel Elsinga zijn oude staf op dinsdag 29
januari in Diemen mag afhalen.
Terug of niet, Wilko Elsinga blijft in het vervolg zijn pedellenwerk
doen met de nieuwe pedellenstaf. “Die kan uit elkaar en is ook
veel minder kwetsbaar dan de oude. Vooral het touwwerk moest
regelmatig gerestaureerd worden. We slaan die nu maar op als
historisch stuk.” En soms, meldt hij, zijn er gewoon te veel profs
voor één cortège en maken ze er twee van. Dan komt de originele
staf nog goed van pas.
Misdaad & staf .19
tekst Adrian van den Eerenbeemt fotografie Dolph Cantrijn
Stafmedewerker
Wilko Elsinga.
Univers
7 februari 2013