BUITEN WITTEVROUWEN - Belvedere

Vluchtig verleden
Op de vrijgekomen gronden van het Park Tivoli werd in 1930 het kantoor van de
verzekeringsmaatschappij ‘De Nederlanden van 1845’ gebouwd. Behalve een kantoorruimte
huisvestte het pand aan de zijde van de Nachtegaalstraat woonhuizen met winkels in de
plint. Een bouwtekening doet vermoeden dat H.P. Berlage adviezen heeft gegeven aan de
verantwoordelijke architecten, de gebroeders Van Gendt (Van Oudheusden, 1990, p. 106).
Het in expressionistische stijl opgetrokken hoekgebouw, dat in zijn tijd een teken van
vooruitstrevendheid moet zijn geweest, zou in 1936 een gedaanteverandering ondergaan die
op een schitterende wijze de houding van tijdgenoten tot het verleden verbeeldt. Ter
gelegenheid van het 300-jarig bestaan van de universiteit werd de voorgevel van het
kantoorgebouw tijdelijk verbouwd tot middeleeuwse vesting, compleet met kantelen, torens
en heraldisch beschilderde luiken. Met het hypothetisch landschap 12 dat werd gecreëerd
door middel van decorbouw, speelde de verzekeringsmaatschappij in op de nostalgische
gevoelens van de bevolking. Bijzonder aan deze enscenering is dat sprake is van een
inversie van zowel de tijds- als ruimtedimensie. Uitgerekend op de plek die eeuwenlang net
buiten de stadsmuur lag, werd een vluchtig historisch stadslandschap gesimuleerd.
Kantoor van de verzekeringsmaatschappij
‘De Nederlanden van 1845’ in 1930
Decorbouw in 1936
12 De term ‘Hypothetisch landschap’ is ontleend aan het proefschrift ‘De moderne historische stad’ van
Paul Meurs (2000) en duidt op de non-destructieve manipulaties van het historisch stadsbeeld.