ONZE GOD IS EEN ARBEIDER - Anarchist Studies Network

idealisten uitgemaakt te worden en vóór alles praktisch wilt zijn en praktische
maatregelen wilt nemen, denkt er eens over na of het wel praktisch is te noemen,
waar wij de menschen (anderen en ons-zelf) hooger willen hebben, reiner en
gelukkiger trachten te maken, om ze uitwendig met geweld iets verkeerds te
onthouden en ze inwendig tegelijkerijd zedelijk te doen dalen. Want dat doet gij met
uw verbods- en strafbepalingen; ik noem slechts de slaafsheid, die gij kweekt en de
ontduiking der wet."( 170 )
In de afwijzing van alle zinneprikkelende middelen staan de christen-anarchisten wel
op zich zelf, en hun volledige aanvaarding van Tolstois redeneringen over deze
zaken zou in verband hiermee de naam 'tolstojanen' wel wettigen.
Tolstoi zelf geeft dit antwoord op de vraag waarom de mensen zich bedwelmen met
tabak, peper, alcohol enz.:
"Ons leven is niet zoo als het volgens de eischen van het geweten behoorde te zijn.
En om het leven zoo te gaan inrichten, dat het aan die eischen voldoet, daartoe
ontbreekt de kracht. De gewone middelen tot verstrooiing, welke moeten
verhinderen die tweestrijd te gevoelen, zijn ontoereikend, of wel men is er reeds zat
van. Om zich nu het leven mogelijk te maken, zonder dat men acht slaat op de
aanwijzingen van het leven, vergiftigen de menschen- terwijl zij het voor zekeren tijd
ongeschikt maken- dat orgaan, waardoor het geweten zich te kennen geeft, op
gelijke wijze als iemand opzettelijk zijne oogen zou verduisteren om niet te kunnen
zien, wat hij niet wenschte te zien."( 171 )
De redenering dat zogenaamde bedwelmende middelen moedwillig bedoeld zijn om
het geweten te sussen ging de christen-anarchisten wel te ver; hun grens stelden ze
trouwens, zoals we in de kolonie te Blaricum konden zien, bij koffie, toch ook een
middel dat het bewustzijn beinvloedt.
Dat het zondig was zich met meer dan het noodzakelijke te kleden behoeft
niet per se aan Tolstoi ontleend te zijn, al geeft deze hierover richtlijnen en gaf hij
zelf het voorbeeld met zijn boerenkielen. iets anders dan een boerenkiel was
decadent.
Het boekje met herinneringen van Albert Perdeck, Nakend op de fiets, heeft
een suggestieve titel, maar het blijkt om nogal onschuldige naaktheid te gaan; het
niet dragen van een hoed of sokken. Het weglaten van deze niet strict noodzakelijke
kledingstukken gaf bij niet-bekeerde landgenoten aan het begin van deze eeuw
aanleiding tot het roepen van de kwalificatie, zoals uitgedrukt in de titel. Helaas heeft
Perdeck met zijn babbelachtige herinneringen verder geen bruikbare bron nagelaten
met betrekking tot de christen-anarchisten, tot wie hij zelf behoord heeft, maar die hij
tolstoyanen noemt. Wel consequent met een 'y'. Een gemiste kans.
35