ONZE GOD IS EEN ARBEIDER - Anarchist Studies Network

etekent het effectieve einde van de Bond, doordat de beoordeling van de noodzaak
tot geweld in de strijd ook revolutionaire antimilitaristen tot keuze dwong. Pogingen
de Bond weer nieuw leven in te blazen in 1940 worden door de Duitse bezetting
doorkruist.
Na 1945 is er geen georganiseerd religieus- of christen-anarchisme meer. De
stroming ging op in de 'algemene' anarchistische organisatie, destijds Nederlandse
Bond van Vrije Socialisten geheten( 197 ), later de Federatie van Vrije Socialisten.
Deze organisatie, voorzover ze deze naam kan dragen, bezwijkt op haar beurt aan
de geweldsdiscussie binnen radikaal links in de jaren zeventig naar aanleiding van
het optreden van de Rote Armee Fraktion. De geweldloze stroming, ook nog bekend
als geduchte tegnstanders van het gebruik van alcohol en drugs, scheidde zich in
1974 af in het Noordelijk Gewest van Vrije Socialisten. Zetel van deze organisatie is
te Oosterwolde, de gemeente van Bähler, en er zijn nog enkele BRAC/BAS-leden
betrokken bij het NGVS. Religieus in de zin van de christen-anarchisten of de BRAC
kan de organisatie niet genoemd wordenn. Het lokaal van het Gewest te Appelscha
wordt opvallend opgesierd door de beeltenis van Domela Nieuwenhuis, als een
ikoon, inderdaad. Het NGVS legt zich toe op antimilitaristische propaganda en
speelde een rol bij de golf van totaalweigering tegen de militaire dienstplicht in de
jaren tachtig.( 198 )
Naast de organisatie van christen-anarchisten als zodanig blijft de activiteit
van de betrokkenen op vele maatschappelijke terreinen merkbaar. Het
antimilitarisme vindt na de Tweede Wereldoorlog zijn bedding in de Algemene
Nederlandse Vredes Actie en in Kerk & Vrede.
Ortt trekt zich na de opheffing van het Vrije Menschen Verbond terug in de
sferen van spiritisme, theosofie, dierenbescherming en bestrijding van vivisectie.
Deze combinatie is te verklaren door zijn geloof in reïncarnatie, dat steeds deel heeft
uitgemaakt van zijn christen-anarchistische gezindheid. (Hij is de enige uitgesproken
gelovige hierin. Bähler vermeldt het slechts in verband met het boeddhisme).
Nog in 1952 treedt Ortt op als woordvoerder van de Nederlandse Bond ter
Bestrijding van Vivisectie in een korte film. In 1959 overlijdt hij op 93-jarige leeftijd.
De door de Stichting Chreestarchia opgerichte Engendaalschool te Soest (1913)
werd later genoemd naar de oprichtster van de NBBV, Mw. Van der Hucht. De
christen-anarchisten hadden in 1903 overigens al een eigen school opgericht te
Laren, de Humanitaire School, met als doel volgens een der onderwijzers, de
schrijver Cor Bruijn: " 't Scheppen van gelijke ontwikkelingsvoorwaarden voor de
individuele aanleg van ieder kind, ongeacht de maatschappelijke welstand zijner
ouders in een eenvoudige schone omgeving die sociaal voelen zoveel mogelijk
bevordert."( 199 )
De Larense school is Montessorischool geworden, de Van der Huchtschool is
nu 'bijzonder openbaar'.
Van Mierop blijft, met Ortt, actief in de Rein Leven-Beweging, die in de loop
van de jaren twintig langzaam ten onder gaat.
In 1929 wordt het blad Levenskracht opgeheven, het jaar daarop sterft de in
1876 geboren Van Mierop.( 200 ) Iets van het reine leven klinkt nog na in de vrije
jeugdbeweging in de jaren dertig.( 201 ) Het verval van de neiging tot drankbestrijding
in de jaren dertig blijft Van Mierop bespaard, evenals Van Rees, die in 1928 op 74jarige
leeftijd overlijdt.
43