IN 2, mei 2009 - Internationale Vereniging voor Neerlandistiek

worden van de neerlandistiek aan Berlijnse hogescholen’ (Dolderer 2000c,
196f). Hij stichtte, aldus Dolderer, ‘aan de nieuwe Freie Universität in West-
Berlijn het departement Nederlands en maakte er van 1949 tot 1968 als hoogleraar
de dienst uit’ (Dolderer 2000c, 198). Archiefonderzoek zou opheldering
over deze uitspraak moeten geven. Van de Kerckhove was net als Verhulst en
Vlamynck krijgsgevangene geweest in het kamp te Göttingen, niet veroordeeld
wegens activisme ‘maar wegens vaandelvlucht’ en was in Berlijn, vervolgt
Dolderer, ‘propagandist van de Vlaamse zaak’ (Dolderer 2000c, 197). Onderzoek
zou verder moeten verduidelijken of de politieke overtuigingen van Wirth
en Van de Kerckhove ook blijken uit hun colleges of publicaties op het gebied
van de neerlandistiek.
Daniël de Vin, die in 1968 in Berlijn als lector Nederlands begon, publiceerde
in 1972 een artikel over zijn activiteiten en colleges aan de Freie Universität. Hij
noemt de lectoren in Berlijn (de eerste, van 1910 tot 1912 aan de Friedrich-
Wilhelms-Universität was Josef van de Weijer), enkele publicaties van Van de
Kerckhove en geeft summiere informatie over diens colleges. Van de Kerckhove
behandelde de Nederlandse letterkunde van ‘de middeleeuwen tot nu’ – opmerkelijk
genoeg ook moderne letterkunde – en gaf colleges Middelnederlands en
Zuid-Afrikaans (De Vin 1972, 128). Verder gaat hij in op de (lage) studentenaantallen,
het feit dat Nederlands geen examenvak was, op G.H. Arendt, de
opvolger van Van de Kerckhove, lesboeken taalverwerving en uitwisseling met
Nederland en Vlaanderen.
Arendt komt ook ter sprake in het verslag van Baerlecken die na haar activiteiten
in Aken van 1974 tot 1978 werkzaam was aan de Freie Universität. Baerlecken,
die hem nog kende uit hun gemeenschappelijke Keulse tijd, schrijft:
‘Prof. Arendt hatte schon eine Weile die Grundlagen erarbeitet. Ich bekam den
Auftrag, die Hauptseminar-Phase zu entwickeln’ (Baerlecken & Tiedau 2003,
881). Pas in de jaren zeventig zou Nederlands aan de fu een volwaardige studie
worden – Arendt had er rond 1970 een studieplan voor opgezet – maar over dat
proces zijn geen gegevens gepubliceerd.
Over de organisatie en doelen van de neerlandistiek aan de Humboldt-Universität,
waar vanaf 1957 weer Nederlands werd gegeven (Thys & Jalink 1967, 48),
ontbreekt nader onderzoek.
4.2 Bonn
Johannes Franck (1854–1914) was van 1886 tot 1912 buitengewoon hoogleraar
voor Neder-Duitse en Nederlandse taal en literatuur in Bonn en van 1912 tot
zijn dood gewoon hoogleraar in deze vakken. Hij had van 1877 tot 1879 in
Leiden Middelnederlands bij Matthias de Vries gestudeerd. In deze periode
waar het pangermanisme en ‘alldeutsche Tendenzen’ op hun hoogtepunt
waren, lijkt daar bij Franck geen sprake van te zijn, schrijft Kloos (Kloos 1992,
132). In het Internationales Germanistenlexikon wijdt Elspass (2003, 513–515) een
lemma aan hem waarbij in het kort alle aspecten worden genoemd die van
belang zijn om een indruk van een wetenschapper te krijgen. 7 Jalink (1967b,
47