1981-061 GESCHIEDENIS/HISTOIRE PHARMACIE - Kring voor de ...

geen twee mensen aangetroffen die dezelfde handlijnen vertonen. Zo ongeveer
was het grondprincipe van de handleeskunde en de gelaatskunde en vanuit deze
vaststelling werd besloten, dat karaktereigenschappen, levensgebeurtenissen,
lichaamsgesteldheid konden afgelezen worden uit de lijnen van de hand en uit de
gelaatstrekken. Deze teorie kende verdedigers (Paracelsus, Cardanus, van Swie
ten e.a.) en bestrijders (o.m. Luther).
Ofschoon in de gelaatsstudie een deel waarheid steekt, niemand kan betwisten
dat de mogelijkheid bestaat verdriet, aandacht, woede, verrassing, vrolijkheid,
angst enz. van iemands gezicht af te lezen, is het niet zonder gevaar een diagnose
te stellen aan de hand van deze gelaatsuitdrukkingen. Soms wordt nog een bepaalde
ziektetoestand van het gelaat afgelezen, maar dergelijke diagnose is niet
veiliger dan de uitspraken van de grafologen en moeten door nader onderzoek
bevestigd worden.
Heden wordt dan ook terecht de titel van wetenschap, en zeker van geneeskundige
wetenschap, geweigerd zowel aan de fysiognomiek als aan de chiromantie.
Vroeger waren dit wel alternatieve geneeswijzen; een voorbeeld?; wanneer op
de hand rode groeven staan onder de ringvinger en de pink, dan betekent zulks
geslachtsziekte, bleke groeven duiden op blaasziekte!
Fr. J. Gall (1758-1828), een Duitse arts, ging nog een stap verder. Hij beweerde dat
aanleg en karakter af te leiden zijn uit de vorm van de schedel (bv. de wiskundige
knobbel). Niemand zal Gall een kwakzalver noemen, maar zijn frenologie en
cranioscopie bleven in de marge van ,de geneeskunde hangen, niet het minst
omdat hij te zeer generaliseerde, de grote fout van elke alternatieve geneeswijze.
Narcose
Humphry Davy (1778-1829) had de bedwelmende eigenschappen ontdekt van het
lachgas (N20), dat in 1776 door Jozef Priestley (1733-1804) was uitgevonden. Een
.gebuisde student Gardner Colton had van zijn chemisch onderricht zoveel onthouden,
dat hij wist dat met het lachgas heel wat pret te beleven viel; wie in een
lachgas-roes geraakte huppelde, zong, lachte en sprong lustig in het rond. Colton
zag daar brood in, schafte zich enkele bonbonnes lachgas aan en richtte een rond
reizende lachgas-show in. Op een van deze séances was er een dentist aanwezig,
Horace Wells en deze bemerkte dat een onder invloed zijnde man al dansend en
springend met zijn scheenbeen hard tegen een bank stootte. Toen Wells na afloop
van de man vernam dat hij helemaal niets afwist van de scheenbeenwonde en er
ook geen pijn aan gevoelde, was de pijnloze tandextraktie geboren. Dat was in
1844.
Niet dat vroeger niet werd uitgezien en gezocht naar narcotica, zo binnen als buiten
- de geneeskunde. Zo heeft men mandragorawijn laten drinken en opiumpillen laten
slikken aan mensen die een arm of een been geamputeerd moesten worden,
waarna de bloedende wonde werd toegebrand met een gloeiend ijzer, omdat
niemand eraan dacht de aders af te binden. Deze metode was ook niet alles, er
moest zeer vlug geopereerd worden omdat de verdoving niet zo diep werkte en de
toegediende dosis was zo hoog, dat de meesten die de operatie overleefden meest
al aan de gevolgen van vergiftiging stierven.
Toen de lachgasroes in 1846 verdrongen werd door de eternarcose (dank zij de
proefnemingen van Morton (1819-1868)) en in 1847 door de chloroformnarcose
16