NOTEN CAL C I N A T I E STAHL metaal • metaal + $ [metaalkalk + $ ] GREN metaal + zuurstofgas metaalkalk [grondstof +*][zuurstof + A][grondstof + zuurstof] VAN M3NS (1818) metaal + zuurstofgas [grondstof + H] [zuurstof + A] LAVOISIER metaal + zuurstofgas ZUURVORMING [zuurstof + A] STAHL zwavel 'zwavelzuur' + $ VAN MONS (1818) zwavel + zuurstofgas [aci<strong>de</strong> sec + H] [zuurstof + A] LAVOISIER zwavel + zuurstofgas [zuurstof + A] - flogiston A = warmtestof licht [warmtestof +ij> ] lichtstof metaalkalk + A + water [grondstof + zuurstof] —»- metaalkalk + A [metaal + zuurstof] 'zwavelzuur' + A + water [aci<strong>de</strong>] 'zwavelzuur' + A (S + 0) 1. Over J.B. Van Mons, zie: BIOGRAPHIE NATIONALE, publiée par l'Académie royale <strong>de</strong> Bruxelles 1899, V. Jacques, Art. Mons (J.B. Van), t.XV, p. 120-132. POGGENDORFF J.C., Handwörterbuch zur Geschichte <strong>de</strong>r Exacten Wissenschaften, Bd. II, p. 189-190, Leipzig 1863. A. QUETELET, Notice historique sur J.B. Van Mons. Trésor national, tome I, Bruxelles 1843, p. 13-48. Les sciences mathématiques et physiques chez les Belges au commencement du XIXe siècle, Bruxelles 1866, p. 110-137. VAN DE VELDE A.J.J., Het leven en het werk van J.B. Van Mons. Me<strong>de</strong><strong>de</strong>lingen van <strong>de</strong> Vlaamse Chemische Vereniging, 15 (1953), p. 198-206. LE MOUVEVEMENT SCIENTIFIQUE EN BELGIQUE, 1830-1905, Société Belge <strong>de</strong> Librairie, Bruxelles 1908. Van Mons J.B., t. I., p. 300, 427, 428; t. Il, p. 129. A. BRUYLANTS, Florilège <strong>de</strong>s Sciences en Belgique, Bruxelles 1967, Académie royale <strong>de</strong> Belgique, p. 250-259. J. DE LAU- NOIS, Cahiers Bruxellois, t. viii, 1963, p. 120 en volgen<strong>de</strong>: Barbe Van Mons et les réfugiés politiques français à Bruxelles en 1815. 2. A. GUISLAIN, Contribution à l'histoire <strong>de</strong> la pharmacie en Belgique sous le régime français à Bruxelles (1975-1814), Bruxelles 1959, p. 15. 3. A. QUETELET. Notice historique sur J.B. Van Mons, p. 111, note inédite par Prof. M. Hensmans. 4. A. Guislain, o.c, p. 154. 5. J. DE LAUNOIS, o.c, p. 123. A. QUETELET, Notice historique..., p. 112. 6. S. TASSIER, Histoire <strong>de</strong> la Belgique sous l'occupation française en 1792 et 1793, Bruxelles 1934, p. 211. 7. A. QUETELET, Notice historique..., p. 114. Lettre <strong>de</strong> Roberjot à Van Mons. 8. ibid., p. 116, 117. 9. ibid., p. 117-noot 1. 10. ibid., p. 117-noot 2. 42
11. A. BRUYLANTS. Les chimiqtes louvanistes et leur temps, Bulletin Trimestriel <strong>de</strong> l'association <strong>de</strong>s Amis <strong>de</strong> l'université <strong>de</strong> Louvain, nr. 3, 1955, p. 70-71. 12. M. POITEAU, l'Horiculteur belge, t. 11, p. 201. J. THIRIONET, J.B. Van Mons, promotor van <strong>de</strong> mo<strong>de</strong>rne pomologie, Me<strong>de</strong><strong>de</strong>lingen van <strong>de</strong> Geschiedkundige en Oudheidkundige <strong>Kring</strong> van Leuven en omgeving, VI, 1966, p. 59-76. 13. R. HOOYKAAS, De Chemische Omwenteling, Lavoisier, Arnhem 1962. Geschie<strong>de</strong>nis van <strong>de</strong> natuurwetenschappen van Babel tot Bohr. Utrecht 1971, p. 178-181, 183, 185-194. Re<strong>de</strong> en ervaring in <strong>de</strong> natuurwetenschappen <strong>de</strong>r XVIIIe eeuw, Amsterdam 1946, p. 45-52. 14. R. HOOYKAAS, Het begrip element in zijn historisch wijsgerige ontwikkeling. Utrecht 1933, p. 210-215. De natuurlijke classificatie <strong>de</strong>r chemische substanties, Chemisch Weekblad 33 (1936), p. 599-610. Re<strong>de</strong> en ervaring, p. 42-43, 45, 47. Gesch. van <strong>de</strong> natuurw., p. 181-183, 186. 15. R. HOOYKAAS, Gesch. van <strong>de</strong> natuurw. p. 183-185. 16. J. PRIESTLEY, Experiments and Observations on Different Kinds of Air. 3 vols., London, 1774-77, vol. II, p. 29; trad. française, J. Gibelin, Paris, Nyon 1777-83, 5 vol., t. 11. p. 35. 17. OEUVRES DE LAVOISIER, Paris 1864-1893, t. 11, p. 122. 18. OEUVRES, t. 1, p. 35. 19. LAVOISIER, Traité <strong>de</strong> chimie, p. XXI. 20. OEUVRES, t. 11, p. 225. 21. o.c, p. 623. 22. GRELL, Chemische Annalen, 1791, I. p. 425. 23. H.A.M. SNELDERS, Documentatieblad nr. 11/12 (1971, werkgroep 18<strong>de</strong> eeuw). De ontvangst van het «système antiphlogistique» van Lavoisier in Ne<strong>de</strong>rland). 24. GREN, Journal <strong>de</strong>r Physik (afgekort: J.d.Ph.), 1790, B.l, H.l, noot.p. 133. 25. GREN, J.d.Ph., 1792, B.5, H.l, p. 46. 26. Annales <strong>de</strong> Chimie, 1791, 1.11, p. 15, 16, 17. 27. GREN, J.d.Ph., 1792, p. 274-276. 28. Anh. <strong>de</strong> Chimie, t. 13, 1792, p. 69-70. 29. Ann. <strong>de</strong> Chimie, t. 18, 1793 p. 5, 6. 30. ibid., p. 70. 31. ANN. DE CHIMIE, 1793, t. 18, p. 3-9. GREN, J.d.Ph., 1793, B.7, H.3, p. 338-342. noot: <strong>de</strong>ze brief is door Van Mons gedateerd 16 oktober 1792; ontvangen door Gren op 23 juni 1793. P.J. Kasteleyn, Chem. en phys. oefeningen, <strong>de</strong>el 2,'p. 415-448 (gedateerd, 21 april 1793, Brussel). 32. GREN, J.d.Ph., B.7, p. 340, noot. 33. ibid., p. 340. 34. ibid., p. 341. 35. noot: in <strong>de</strong> tekst van Van Mons (GREN, J.d.Ph., B.7, p. 343) heeft Van Mons geen verklaring <strong>voor</strong> <strong>de</strong> vorming van dit water. In <strong>de</strong> «Ann. <strong>de</strong> Chimie», t. 13, 1972, p. 70, stelt hij als verklaring <strong>voor</strong>: Ie liqui<strong>de</strong> que vous avez obtenu pendant la réduction <strong>de</strong> votre oxi<strong>de</strong> et dont j'aurais désiré que vous eussiez examiné la nature, prête matière à résumer que l'hydrogène aura rencontré l'oxygène du métal au moment <strong>de</strong> son dégagement et aura forme l'eau. 36. GREN, J.d.Ph., 1973, B.7, p. 342. Vgl. Ann. <strong>de</strong> Chimie, 1973, t.18, p. 9. 37. GREN, J.d.Ph., p. 343. 38. ibid., p. 343-344. 39. ibid., p. 344-345. 40. ibid., p. 345. 41. ibid., p. 345. 42. ibid., p. 346. 43. ibid., p. 346. 44. ibid., p. 346. 45. ibid., p. 347. 46. ibid., p. 348. 47. ibid., p. 348-349. 48. ibid., p. 349. 49. ibid., p. 349. 50. ibid., p. 349. 51. Métho<strong>de</strong> <strong>de</strong> Nomenclature Chimique, proposée par MM. <strong>de</strong> Morveau, Lavoisier, Berthollet et Fourcroy. Paris 1787 (afgekort. Nom. Chim.). 52. Nom. Chim. p. 13. R. HOOYKAAS. Re<strong>de</strong> en ervaring, p. 33. Chemische Omwenteling, p. 33-34. Geschied, van <strong>de</strong> natuurw., p. 178-180. 53. GREN, J.d.Ph., 1793, B.7, p. 350, 351. 43