Sterk op Straat - Stichting Streetcornerwork

14
Inspiratiebron
Presentiebenadering, Andries Baart
Maatschappelijke uitval en uitsluiting komen veelvuldig voor, zeker onder de doelgroepen van Streetcornerwork,
of het nu om jongeren en jongvolwassenen met complexe problemen of om langdurige verslaafden en mensen
met psychiatrische problematiek gaat. De presentiebenadering is een manier om met deze groepen mensen in
contact te komen en te blijven, en te werken aan verbetering van hun leefsituatie.
De presentiebenadering biedt tegenwicht tegen de eenzijdigheid van de interventiebenadering waarmee in onze
samenleving maatschappelijke en sociale problemen worden aangepakt. In deze interventiebenadering worden
problemen, waarmee uitvallers en achterblijvers kampen, geanalyseerd vanuit oplossingsgerichte theoretische
kaders, waarna een plan van aanpak wordt uitgelijnd per deelprobleem. Daarna volgt de uitvoering van het
plan onder de regie van de professionele hulpverlener, in de hoop (= stellige verwachting) dat zodoende de
problemen als sneeuw voor de zon verdwijnen. Dat lukt soms, maar vaak niet, zeker waar het de doelgroepen
van Streetcornerwork betreft.
De presentiebenadering gaat uit van er-voor-mensen-zijn, van aandacht, van de leefomgeving van mensen
van binnenuit kennen, van zien en (mee)beleven wat er speelt en wat er voor de mensen op het spel staat. De
presentiewerker loopt en kijkt rond, heeft informele contacten, zoekt mensen op allerlei openbare plaatsen op,
gaat - op uitnodiging - bij mensen thuis op bezoek. Hij is betrokken, open, accepterend en neemt de verhalen
of problemen van mensen zoals ze zijn. Hij hoedt zich voor interpretaties en analyses vanuit een oplossingsgericht
model over de hoofden van deze mensen heen.
Mensen mogen zijn wie ze zijn en zoals ze zijn. De belevingswereld van de mensen telt, hun perspectief is leidend.
Dat geeft erkenning. Het betekent niet dat de presentiewerker onkritisch is, naïef of alles voor zoete koek
aanneemt. Het betekent wel dat hij erkent dat er verschillende werkelijkheden kunnen en mogen zijn.
De presentiewerker is ongehaast en neemt tijd voor het scheppen van betekenisvolle relaties. Hij komt te voet,
waar de professionele hulpverlener te paard langsvliegt, gestuurd door protocollen en strakke tijdsplanning.
De presentiewerker hanteert onvoorwaardelijkheid als standaard: geen ‘voor wat hoort wat’, geen eenzijdig
opgelegde verplichtingen met bijbehorende sancties. De presentiewerker heeft zijn eigen normen en waarden,
ideeën over goed en aanvaardbaar, maar stelt die niet centraal. Hij staat aan de kant van ‘zijn’ mensen,
ongeacht de eisen van de samenleving. En vertrouwelijkheid gaat gepaard met het respecteren van privacy van
mensen.
Wanneer bureaucratische eisen en subsidievoorwaarden op dwingende wijze richtinggevend worden, wordt het
wezen van de presentiebenadering aangetast.
Bron: A. Baart, ‘Een theorie van de presentie’, 2004